Ứng dụng Mô phỏng liên tục trong Quản lý dự án Gia công phần mềm ở Việt Nam

MUÏC LUÏC CHÖÔNG 1 - GIÔÙI THIEÄU 1.1 Ñaët Vaán Ñeà Döï aùn phaàn meàm laø moät ñoái töôïng quaûn lyù phöùc taïp vaø coù nhieàu ñaëc tröng rieâng. Ñoù laø moät heä thoáng phöùc hôïp cuûa caùc moái quan heä coâng vieäc – coâng vieäc, con ngöôøi – coâng vieäc, con ngöôøi – con ngöôøi, vôùi nhieàu yeáu toá töông taùc laãn nhau. Moãi taùc ñoäng vaø giaûi phaùp cuûa chuùng ta ñeàu daãn ñeán caùc hieäu öùng phuï khoâng mong muoán. Maëc duø phöông phaùp quaûn lyù döï aùn ñaõ ñöôïc hoaøn thieän qua nhieàu naêm, tình traïng treã haïn, vöôït chi phí hay khoâng ñaït veà chaát löôïng trong caùc döï aùn phaàn meàm vaãn dieãn ra khaù phoå bieán treân theá giôùi. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy, moät soá phöông phaùp vaø coâng cuï môùi ñöôïc ñaõ nghieân cöùu vaø ñöa vaøo öùng duïng trong quaûn lyù döï aùn. Trong ñoù moâ phoûng lieân tuïc laø moät coâng cuï coù nhieàu tieàm naêng. Moâ phoûng lieân tuïc ñaõ ñöôïc öùng duïng töø haøng chuïc naêm nay trong nhieàu lónh vöïc quaûn lyù, nhöng caùc nghieân cöùu ñeå öùng duïng moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn thì chæ phaùt trieån maïnh trong 10 naêm gaàn ñaây. Nhieàu moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñaõ ñöôïc xaây döïng cho quaûn lyù döï aùn noùi chung vaø döï aùn phaàn meàm noùi rieâng. Maëc duø coù nhieàu öu ñieåm, moâ phoûng lieân tuïc vaãn chöa trôû thaønh moät phöông phaùp quaûn lyù döï aùn ñoäc laäp coù theå thay theá phöông phaùp truyeàn thoáng (vôùi WBS, sô ñoà Gantt/PERT/CPM…). Do ñoù moät soá nhaø nghieân cöùu ñaõ ñeà xuaát giaûi phaùp tích hôïp, aùp duïng caû hai phöông phaùp nhaèm ñaït ñöôïc hieäu quaû cao nhaát trong quaûn lyù döï aùn. Tuy nhieân caùc keát quaû hieän taïi chæ döøng laïi ôû möùc ñoä toång quan raát khoù cho caùc nhaø quaûn lyù döï aùn phaàn meàm aùp duïng trong thöïc teá. 1. 2 Muïc Ñích Vaø Noäi Dung Cuûa Ñeà Taøi Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø xaây döïng ñöôïc moät moâ hình tích hôïp giöõa phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng vaø moâ phoûng lieân tuïc ôû möùc ñoä chi tieát, cho pheùp phoái hôïp öu ñieåm cuûa caû hai phöông phaùp ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû cao nhaát vaø caùc nhaø quaûn lyù döï aùn deã daøng vaän duïng moâ phoûng lieân tuïc trong coâng vieäc quaûn lyù döï aùn. Moâ hình tích hôïp seõ bao goàm: Quy trình quaûn lyù döï aùn gia coâng phaàn meàm ñang ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû Vieät Nam. Caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát trong quaûn lyù döï aùn gia coâng phaàn meàm. Nhöõng vaán ñeà naøo neân söû duïng phöông phaùp truyeàn thoáng Nhöõng vaán ñeà naøo neân söû duïng moâ phoûng lieân tuïc vaø söû duïng nhö theá naøo (söû duïng caùc moâ hình ñaõ ñöôïc xaây döïng) Caùc nhaø quaûn lyù döï aùn coù theå söû duïng caùc moâ hình naøy ñeå khaûo saùt caùc vaán ñeà cuûa döï aùn. Tuy nhieân muïc tieâu chính cuûa ñeà taøi khoâng phaûi laø caùc moâ hình saün coù, maø laø ñem ñeán cho caùc nhaø quaûn lyù döï aùn tö duy heä thoáng, phöông phaùp tieáp caän heä thoáng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa döï aùn. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi laø ñöa phöông phaùp vaø caùc thaønh töïu cuûa moâ phoûng lieân tuïc ñeán caùc coâng ty phaàn meàm Vieät Nam vôùi hy voïng coâng cuï tieân tieán vaø hieäu quaû naøy seõ giuùp naâng cao trình ñoä quaûn lyù döï aùn vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm Vieät Nam. 1.3 Ñoái Töôïng Vaø Phaïm Vi Nghieân Cöùu Ñoái töôïng chính maø ñeà taøi nhaém tôùi laø caùc coâng ty gia coâng phaàn meàm xuaát khaåu. Caùc coâng ty phaàn meàm khaùc ôû Vieät Nam coù theå söû duïng caùc keát quaû cuûa nghieân cöùu naøy neáu quy trình phaùt trieån phaàn meàm caùc coâng ty naøy ñang söû duïng töông ñoàng vôùi quy trình gia coâng phaàn meàm. Ñoái töôïng söû duïng laø caùc nhaø quaûn lyù döï aùn (project manager), quaûn lyù doanh nghieäp phaàn meàm (manager) vaø caùc tröôûng nhoùm (team leader). Ñaëc ñieåm cuûa caùc ñoái töôïng naøy laø coù kinh nghieäm laøm vieäc trong caùc döï aùn phaàn meàm, haøng ngaøy tieáp xuùc vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa döï aùn phaàn meàm vôùi caùc möùc ñoä khaùc nhau. Caùc loaïi döï aùn ñöôïc khaûo saùt: Döï aùn gia coâng phaàn meàm: laø taïo ra saûn phaåm vaø dòch vuï phaàn meàm theo yeâu caàu ñaët haøng cuûa moät khaùch haøng (khaùc vôùi vieäc taïo ra saûn phaåm phaàn meàm ñeå baùn haøng loaït cho nhieàu khaùch haøng). Phaùt trieån saûn phaåm: Gia coâng phaàn meàm coù theå chæ laøm moät dòch vuï hay coâng ñoaïn naøo ñoù: nhaäp lieäu (data entry), hoã trôï khaùch haøng (customer support), kieåm tra saûn phaåm (testing), maõ hoaù chöông trình (coding)…Ñoái töôïng maø ñeà taøi nhaém ñeán laø caùc döï aùn phaùt trieån saûn phaåm vôùi nhieàu coâng ñoaïn. Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän döïa treân caùc giaû ñònh sau: Hieäu quaû cuûa moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn: neáu aùp duïng hôïp lyù, moâ phoûng lieân tuïc seõ ñang laïi hieäu quaû nhaát ñònh trong vieäc quaûn lyù döï aùn noùi chung vaø döï aùn phaàn meàm noùi rieâng. Tính ñuùng ñaén cuûa moâ hình: muïc tieâu cuûa ñeà taøi khoâng phaûi laø xaây döïng môùi hay caùc thay ñoåi moâ hình moâ phoûng lieân tuïc maø laø tìm caùch söû duïng hieäu quaû, hôïp lyù caùc moâ hình ñaõ ñöôïc xaây döïng. Caùc moâ hình ñoù ñöôïc phaùt trieån vaø thöû nghieäm bôûi caùc chuyeân gia, caùc nhaø nghieân cöùu vaø ñöôïc coâng boá treân caùc taïp chí uy tín neân ta coù theå giaû ñònh veà tính ñuùng ñaén cuûa moâ hình maø khoâng caàn kieåm chöùng laïi. Ñeà taøi khoâng khaûo saùt taát caû caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñaõ ñöôïc xaây döïng cho döï aùn phaàn meàm maø chæ taäp trung vaøo caùc moâ hình thuoäc 3 nhoùm sau: Nhoùm 1 – Quy trình thöïc hieän döï aùn Nhoùm 2 – Hoaïch ñònh vaø quaûn lyù nhaân söï cho döï aùn Nhoùm 3 – Quaûn lyù caùc thay ñoåi trong döï aùn 1.4 Phöông Phaùp Thöïc Hieän Moâ hình tích hôïp chi tieát seõ ñöôïc xaây döïng töø cô sôû lyù thuyeát. Sau ñoù seõ thöû nghieäm trong thöïc teá ñeå kieåm chöùng hieäu quaû vaø hoaøn thieän daàn. Moâ hình tích hôïp PMIM Caùc ñaëc ñieåm cuûa döï aùn phaàn meàm Quy trình gia coâng phaàn meàm So saùnh phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng vôùi moâ phoûng lieân tuïc Cô sôû cuûa giaûi phaùp tích hôïp Caùc coâng vieäc, vaán ñeà cuûa quaûn lyù döï aùn gia coâng phaàn meàm Löïa choïn phöông phaùp phuø hôïp cho töøng coâng vieäc, vaán ñeà cuï theå Moâ hình tích hôïp chi tieát Thöû nghieäm, ñaùnh giaù Ñieàu chænh, toái öu moâ hình Hình 1.1 Phöông phaùp thöïc hieän ñeà taøi Moâ hình tích hôïp PMIM ñöôïc söû duïng nhö laø cô sôû ban ñaàu cuûa moâ hình tích hôïp môùi. Tuy nhieân nhöõng ñaëc ñieåm vaø haïn cheá cuûa PMIM cuõng ñöôïc chæ roõ ñeå laøm ñònh höôùng cho moâ hình môùi. Caùc ñaëc ñieåm cuûa döï aùn phaàn meàm vaø quy trình gia coâng phaàn meàm ñöôïc tìm hieåu ñeå ruùt ra caùc coâng vieäc, vaán ñeà cuûa quaûn lyù döï aùn gia coâng phaàn meàm. Caùc coâng vieäc vaø vaán ñeà naøy seõ ñöôïc ñöa vaøo moâ hình tích hôïp môùi ñeå khaûo saùt. So saùnh phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng vôùi moâ phoûng lieân tuïc (söû duïng keát quaû moät soá nghieân cöùu ñaõ ñöôïc thöïc hieän) ñeå ruùt ra öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa töøng phöông phaùp. Keát quaû naøy ñöôïc söû duïng ñeå löïa choïn phöông phaùp phuø hôïp cho töøng coâng vieäc, vaán ñeà cuï theå töø böôùc #2. Keát hôïp keát quaû cuûa caùc böôùc #1, #2 vaø #3 ñeå ñöa ra moâ hình tích hôïp ñaàu tieân, ñöôïc xaây döïng hoaøn toaøn treân cô sôû lyù thuyeát. Thöû nghieäm moâ hình trong thöïc teá vaø ñaùnh giaù keát quaû. Ñieàu chænh vaø toái öu moâ hình töø keát quaû thöïc nghieäm cuûa böôùc #5 vaø caùc phaûn hoài thu ñöôïc. Quay laïi böôùc #5 ñeå thöïc hieän caùc thöû nghieäm môùi. Sau moät thôøi gian thöïc hieän chu trình thöû nghieäm vaø toái öu: #5 è #6 è #5 è #6 …ta seõ xaây döïng ñöôïc moâ hình tích hôïp hieäu quaû coù khaû naêng aùp duïng roäng raõi trong thöïc teá. Tuy nhieân do haïn cheá veà thôøi gian vaø soá löôïng thöû nghieäm, moâ hình tích hôïp ñöôïc xaây döïng trong ñeà taøi naøy chöa theå ñaït möùc ñoä hieäu quaû cao. CHÖÔNG 2 - TOÅNG QUAN Sô löôïc veà tö duy heä thoáng vaøø moâ phoûng lieân tuïc Heä thoáng Laø moät nhoùm töông hoã cuûa caùc phaàn töû ñeå taïo ra moät daïng thöùc haønh vi thoáng nhaát. Tö duy heä thoáng (system thinking) Theå thoáng nhaát HEÄ THOÁNG Phöông phaùp toång hôïp Phöông phaùp phaân tích Hieåu heä thoáng Coù kieán thöùc veà heä thoáng Caùc thaønh phaàn rieâng leõ Laø phöông phaùp suy nghó trong ñoù coi heä thoáng laø moät theå thoáng nhaát. Ngöôïc laïi vôùi phöông phaùp phaân tích, chia söï vaät hieän töôïng thaønh caùc thaønh phaàn nhoû maø ta coù theå hieåu ñöôïc, tö duy heä thoáng laø caùch suy nghó theo phöông phaùp toång hôïp. Hình 2.1 Phöông phaùp phaân tích vaø phöông phaùp toång hôïp Nguoàn: “System Dynamics and its Use in an Organisation” [16] Caùc phöông phaùp tö duy heä thoáng cung caáp cho chuùng ta caùc coâng cuï höõu hieäu ñeå hieåu ñöôïc caùc haønh vi cuûa moät heä thoáng ñoäng, phöùc taïp vaø coù theå ñöa ra caùc taùc ñoäng phuø hôïp. Muïc tieâu cuûa tö töôûng heä thoáng: Toái öu heä thoáng, caûi thieän moái phuï thuoäc töông hoã giöõa caùc phaàn töû trong heä thoáng. Hieåu roõ caáu truùc heä thoáng ñeå coù theå ñöa ra caùc chính saùch phuø hôïp Moät soá tính chaát cuûa heä thoáng ñoäng Caáu truùc beân trong cuûa heä thoáng quyeát ñònh haønh vi cuûa heä thoáng Xu höôùng cuûa caùc haønh vi cuûa heä thoáng laø ñeå xoùa boû söï khaùc bieät giöõa traïng thaùi hieän taïi vaø traïng thaùi mong muoán cuûa heä thoáng Quaù trình ñoäng Caùc nguyeân nhaân gaây ra keát quaû nhöng keát quaû cuõng taùc ñoäng leân caùc nguyeân nhaân. Ngyeân nhaân cuûa vaán ñeà thöôøng naèm ôû caùch xa hieän töôïng veà khoâng gian vaø thôøi gian. Moãi vaán ñeà laø keát quaû cuûa moät quaù trình tích luõy söï töông taùc giöõa nhieàu vaán ñeà nhoû trong heä thoáng. Hieäu öùng leà Caùc chính saùch giaûi quyeát vaán ñeà trong heä thoáng thöôøng taïo ra hieäu öùng leà. Hieäu öùng leà laø nhöõng keát quaû ngoaøi döï kieán vaø noù laø nguyeân nhaân gaây ra söï baát oån trong heä thoáng. Nguyeân nhaân cuûa hieäu öùng leà laø do khuynh höôùng trôû veà traïng thaùi oån ñònh ban ñaàu cuûa heä thoáng. Moâ Phoûng Lieân Tuïc (System Dynamics) Laø coâng cuï ñeå moâ hình toå chöùc vaø haønh vi cuûa heä thoáng theo tö duy heä thoáng. Ñaây laø moät phöông phaùp hieäu quaû ñeå khaûo saùt caùc vaán ñeà phöùc taïp cuûa quaûn lyù. Caùc khaùi nieäm vaø kyõ thuaät cuûa moâ phoûng lieân tuïc: Voøng phaûn hoài aâm Voøng phaûn hoài döông Giaûn ñoà nhaân quaû Giaûn ñoà caáu truùc Kho vaø doøng 2.2 ÖÙng duïng trong quaûn lyù döï aùn Phaàn naøy toùm taét moät soá nghieân cöùu ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhaèm öùng duïng tö duy heä thoáng vaø moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn. Nhöõng keát quaû naøy laø neàn taûng cho moâ hình tích hôïp ñöôïc thöïc hieän trong ñeà taøi. 2.2.1 Cô sôû cuûa vieäc öùng duïng moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn Sau khi Forrester ñeà xuaát moâ phoûng lieân tuïc nhö laø moät phöông phaùp höõu hieäu ñeå khaûo saùt caùc heä thoáng xaõ hoäi – kinh teá phöùc taïp, moâ phoûng lieân tuïc ñaõ phaùt tieån maïnh vaø ñöôïc aùp duïng trong nhieàu lónh vöïc quaûn lyù. Neáu John D.Sterman laø moät trong nhöõng ngöôøi ñi tieân phong trong vieäc ñöa moâ phoûng lieân tuïc vaøo quaûn lyù döï aùn thì Abdel-Hamid vaø Madnick laø nhöõng ngöôøi tieân phong trong vieäc öùng duïng moâ phoûng lieân tuïc vaøo quy trình phaàn meàm. Qua moät soá moâ hình rieâng leõ ñöôïc xaây döïng vaø chöùng minh ñöôïc hieäu quaû trong thöïc teá, tö duy heä thoáng vaø moâ phoûng lieân tuïc daàn phaùt trieån vaø phoå bieán trong quaûn lyù döï aùn nhö laø moät caùch tieáp caän môùi coù khaû naêng giaûi quyeát nhöõng giôùi haïn cuûa caùc phöông phaùp quaûn lyù hieän taïi. Trong “System Dynamics Modeling for Project Management” [20], John D.Sterman toùm taét vieäc söû duïng moâ hình moâ phoûng lieân tuïc trong vieäc quaûn lyù caùc döï aùn lôùn. Moâ phoûng lieân tuïc ñang ñöôïc söû duïng roäng raõi trong nhieàu coâng ty lôùn nhö laø moät coâng cuï phaân tích hieäu quaû trong caû nghieân cöùu vaø thöïc teá. Beân caïnh quaûn lyù döï aùn, moâ phoûng lieân tuïc coøn ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù caùc chieán löôïc vaø chính saùch kinh doanh. Taùc giaû cuõng ñöa ra caùc giaûi thích lyù do taïi sao chuùng ta phaûi söû duïng moâ hình maùy tính moät caùch chính quy thay vì moâ hình nhaän thöùc (mental model) hình thaønh trong ñaàu chuùng ta. Moâ hình tri thöùc coù nhieàu öu ñieåm nhö xöû lyù nhieàu loaïi thoâng tin döôùi nhieàu daïng khaùc nhau, deã thay ñoåi vaø ñieàu chænh. Tuy nhieân vôùi nhöõng haïn cheá lôùn nhö khoâng töôøng minh (khoù khaûo saùt, kieåm chöùng bôûi ngöôøi khaùc), dieãn dòch khaùc nhau, coù caùc giaû ñònh aån, caùc maâu thuaãn khoù boäc loä ñeå giaûi quyeát…cuøng vôùi nhöõng haïn cheá cuûa boä naõo nhö giôùi haïn veà boä nhôù, khaû naêng xöû lyù, thieáu thoâng tin, thaønh kieán… moâ hình tri thöùc khoâng thích hôïp cho caùc döï aùn lôùn. Moâ hình maùy tính coù theå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá cuûa moâ hình tri thöùc bôûi vì noù: Töôøng minh. Caùc giaû ñònh coù theå ñöôïc xem xeùt, khaûo saùt. Coù theå tính toaùn taùc ñoäng cuûa caùc giaû ñònh moät caùch chính xaùc Coù theå khaûo saùt ñoàng thôøi nhieàu yeáu toá coù quan heä vôùi nhau Moâ phoûng ñöôïc: cho pheùp thöïc hieän caùc thí nghieäm tröôùc khi tieán haønh trong heä thoáng thöïc. Do chi phí vaø tính phöùc taïp cuûa phöông phaùp môùi, moâ phoûng lieân tuïc chæ ñöôïc öùng duïng nhieàu trong caùc döï aùn lôùn vaø phöùc taïp. James M. Lyneis, Kenneth G. Coopera vaø Sharon A. Elsa ñaõ khaûo saùt vaán ñeà quaûn lyù chieán löôïc caùc döï aùn loaïi naøy trong “Strategic management of complex projects:a case study using system dynamics”[15]. Moâ phoûng lieân tuïc cho pheùp quaûn lyù döï aùn theo caùc muïc tieâu cuûa coâng ty, hoã trôï trong vieäc ra caùc quyeát ñònh chieán löôïc, laâu daøi vaø quan troïng nhaát, laø nhöõng vaán ñeà maø caùc phöông phaùp khaùc chöa giaûi quyeát ñöôïc. Quy trình vaø phöông phaùp moâ phoûng cho quy trình phaàn meàm ñöôïc Marc I.Kellner, Raymond J.Madachy, and David M.Raffo khaûo saùt trong “Software Process Simulation Modeling:Why? What? How?”[13]. Muïc tieâu cuûa moâ phoûng seõ quyeát ñònh yeáu toá naøo caàn ñöa vaøo moâ hình. Muïc tieâu cuûa moâ hình Caùc bieán keát quaû Phaïm vi cuûa moâ hình Möùc ñoä chi tieát cuûa quaù trình Caùc bieán ñöa vaøo Hình 2.2 - Quan heä giöõa muïc tieâu vôùi caùc thaønh phaàn cuûa moâ phoûng Nguoàn: “Software Process Simulation Modeling:Why? What? How?”[13] Moâ phoûng coù theå aùp duïng trong nhieàu caáp ñoä khaùc nhau: Trong moät giai ñoaïn cuûa döï aùn (phaân tích, thieát keá...) Trong toaøn boä moät döï aùn Trong moät taäp caùc döï aùn song song Trong moät saûn phaåm Trong toaøn boä coâng ty/toå chöùc Caùc taùc giaû cuõng ñeà xuaát moät soá höôùng nghieân cöùu: Tìm caùch thöùc tích hôïp giöõa moâ phoûng, thöïc thi, höôùng daãn vaø caùch theå hieän ñeå laøm cho caùc moâ hình deã söû duïng vaø deã hieåu ñoái vôùi nhieàu ñoái töôïng (ñaây laø moät trong nhöõng yù töôûng daãn ñaán vieäc hình thaønh ñeà taøi naøy) Caûi tieán caùch thöùc kieåm chöùng moâ hình vôùi nhöõng giôùi haïn veà döõ lieäu thöïc. So saùnh caùc phöông phaùp moâ phoûng ñeå ñöa ra caùch söû duïng phuø hôïp Xaây döïng caùc kyõ thuaät cho moâ phoûng hoãn hôïp cuõng nhö caùc tröôøng hôïp öùng duïng Phaùt trieån caùc coâng cuï hoã trôï cho caùc vaán ñeà hoaïch ñònh Xaây döïng nhöõng moâ hình moâ phoûng quaù trình toång quaùt coù theå ñieàu chænh ñeå öùng duïng cho nhieàu tröôøng hôïp. So saùnh giöõa moâ phoûng lieân tuïc vaø phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng ñöôïc Alexandre Rodrigues vaø John Bowers phaân tích chi tieát trong “System Dynamics in Project Management: A Comparative Analysis With Traditional Methods”[17]. Caùc taùc giaû ñaõ so saùnh hai phöông phaùp treân nhieàu khía caïnh (ñöôïc giôùi thieäu chi tieát trong chöông 4). Phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng taäp trung vaøo caùc thaønh phaàn beân trong döï aùn. Noù caàn ñöôïc môû roäng ra boái caûnh lôùn hôn, coù tính ñeán caùc hieäu öùng veà maët quaûn lyù. Caùc vaán ñeà mang tính chieán löôïc khoâng ñöôïc khaûo saùt töôøng minh maø thöôøng döïa vaøo kinh nghieäm chuû quan. Moâ phoûng lieân tuïc cung caáp caùi nhìn toång quaùt hôn, taäp trung vaøo caùc phaûn hoài ñoái vôùi caùc haønh vi cuûa döï aùn vaø caùch tieáp caän mang tính heä thoáng hôn ñoái vôùi caùc vaán ñeà cuûa döï aùn. Caùc taùc giaû cuõng ñeà xuaát vieäc taïo ra moät moâ hình duy nhaát chöùa ñöïng nhöõng öu ñieåm cuûa caû hai phöông phaùp. Moät soá nghieân cöùu veà giaûi phaùp tích hôïp cuõng ñaõ ñöôïc thöïc hieän. Rodrigues vaø Terry Williams ñöa ra moät moâ hình toång quaùt ñeå aùp duïng moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn [19]. Moâ hình mang teân PMIM (Project Management Integrated Model) vaø döïa treân PMBOK. PMIM cho pheùp öùng duïng moâ phoûng lieân tuïc ôû caû caáp ñoä quaûn lyù chieán löôïc vaø ñieàu haønh, baèng caùch ñöa keát quaû hieän taïi cuûa döï aùn cuûa döï aùn vaøo moâ hình ñeå döï ñoaùn keát quaû töông lai vaø phaân tích ruûi ro. Caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñöôïc söû duïng nhö “phoøng thí nghieäm” ñeå phaân tích haønh vi quaù khöù vaø xaùc ñònh nguyeân nhaân cuûa caùc sai hoûng. Hình 2.3 Sô ñoà toàng theå cuûa moâ hình PMIM Nguoàn: System Dynamics in Software Project Management: towards the development of a formal integrated framework [19] Quy trình quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng: 1 è 5 è 6 è 7 è 11 è13 PMIM theâm hai chu trình môùi: (B1) Hoã trôï laäp keá hoaïch: 1 è 2 è 3 è 4 Döõ lieäu trong caùc baûn keá hoaïch daïng sô ñoà Gantt/PERT ñöôïc ñöa vaøo caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñeå thöû nghieäm vaø ñaùnh giaù. Keát quaû seõ ñöôïc duøng ñeå hieäu chænh keá hoaïch. (B2) Hoã trôï kieåm soaùt döï aùn: 7 è 8 è 9 è 10 Caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñöôïc söû duïng ñeå giaûi thích keát quaû vaø baùo caùo caùc thoâng tin maø phöông phaùp truyeàn thoáng khoâng theå cung caáp (tyû leä loãi chöa ñöôïc phaùt hieän, yeáu toá nhaân söï…) Vaán ñeà gia coâng phaàn meàm ñöôïc Gordon E. McCraya vaø Thomas D. Clark khaûo saùt trong “Using system dynamics to anticipate the organizational impacts of outsourcing”[25]. Tuy nhieân ñoái töôïng ñöôïc khaûo saùt laïi laø caùc coâng ty coù saûn phaåm ñöôïc gia coâng chöù khoâng phaûi laø caùc coâng ty cung caáp dòch vuï gia coâng phaàn meàm maø ñeà taøi naøy nhaém tôùi. Caùc moâ hình moâ phoûng ñöôïc xaây döïng ñeå khaûo saùt caùc taùc ñoäng cuûa vieäc gia coâng phaàn meàm, hoã trôï cho vieäc ra quyeát ñònh ñi gia coâng hay töï saûn xuaát (make-or-buy decision). Gia coâng cho pheùp caùc coâng ty giaûm giaù thaønh, nhöng cuõng taïo ra caùc chi phí môùi vaø ruûi ro môùi, ñoâi khi cao hôn lôïi ích maø vieäc gia coâng mang laïi. Caùc moâ hình naøy cuõng giuùp caùc coâng ty cung caáp dòch vuï gia coâng phaàn meàm bieát ñöôïc caùc yeáu toá daãn ñeán quyeát ñònh cuûa khaùch haøng vaø baèng caùch naøo ñem laïi lôïi ích cao nhaát cho caùc khaùch haøng cuûa mình. 2.2.2 Moät soá moâ hình moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn Nhieàu moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñaõ ñöôïc xaây döïng cho quaûn lyù döï aùn noùi chung vaø döï aùn phaàn meàm noùi rieâng. Phaàn naøy moâ taû toùm taét moät soá moâ hình ñaõ ñöôïc khaûo saùt vaø öùng duïng ñeà taøi. Moâ hình ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi thieát keá Do Terry Williams, Colin Eden, Fran Ackermann, Andrew Tait xaây döïng trong “The effects of design changes and delays on project costs”[22]. Moâ hình cho thaáy söï thay ñoåi thieát keá khoâng chæ laøm taêng thôøi gian (cho vieäc thieát keá laïi) vaø caùc coâng vieäc tröïc tieáp bò thay ñoåi maø coøn taùc ñoäng leân toaøn boä döï aùn do nhieàu coâng vieäc bò xaùo troän. Do ñoù caùc taùc ñoäng phaûi ñöôïc khaûo saùt toaøn dieän vaø keá hoaïch thöïc hieän döï aùn phaûi ñöôïc ñieàu chænh laïi. Moâ hình ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa haønh vi khaùch haøng leân döï aùn Do Alexandre G.Rodrigues vaø Terry Williams xaây döïng trong “System Dynamics in Project Management: Assessing the Impact of Client Behavior on Project Performance”[18]. Moâ hình phaân tích caùc taùc ñoäng cuûa khaùch haøng: Thay ñoåi yeâu caàu, phaïm vi coâng vieäc, chaäm treã vieäc thoâng qua thieát keá, yeâu caàu baùo caùo tieán ñoä… vaø ñeà nghò moät soá giaûi phaùp nhaèm giaûm thieåu haäu quaû cuûa nhöõng taùc ñoäng ñoù. Moâ hình Khaûo Saùt Quy Trình Kieåm Soaùt Chaát Löôïng Moät soá moâ hình ñöôïc xaây döïng ñeå khaûo saùt hieäu quaû cuûa vieäc aùp duïng caùc quy trình kieåm soaùt chaát löôïng, do John D.Sterman vaø Nelson P.Repenting moâ taû trong “Getting Quality the old-fashioned way: self-confirming attributions in the Dynamics of Process Improvement” [5], Shinji Kusumotoy, Osamu Mizunoy, Tohru Kikunoy, Yuji Hirayamayy, Yasunari Takagiyy vaø Keishi Sakamoto trong “Software Project Simulator for Effective Process Improvement”[14]. Caùc moâ hình cho thaáy söï ñaàu tö nguoàn löïc cho caùc hoaït ñoäng caûi tieán quy trình seõ coù taùc ñoäng daøi haïn baèng caùch naâng cao hieäu quaû cuûa quy trình, töø ñoù giaûm tyû leä sai hoûng ñöôïc taïo ra. Moâ hình Quaûn Lyù Ruûi Ro Do Alexandre G.Rodrigues xaây döïng, ñöôïc moâ taû trong “Managing and Modelling Project Risk Dynamics A System Dynamics-based Framework” [6]. Ruûi ro ñöôïc hình thaønh trong moái lieân heä chaèng chòt giöõa caùc yeáu toá trong döï aùn. Do ñoù moät yeáu toá rieâng leû khoâng theå laø nguyeân nhaân cuûa moät ruûi ro cuõng nhö ta khoâng deã daøng tìm ñöôïc giaûi phaùp khaéc phuïc ruûi ro. Ñeå hieåu nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro vaø coù giaûi phaùp phuø hôïp, nhaø quaûn lyù phaûi nhìn vaán ñeà moät caùch toång theå. Moâ phoûng lieân tuïc ñöôïc söû duïng ñeå cung caáp moät caùch nhìn vaø coâng cuï môùi ñeå quaûn lyù caùc ruûi ro trong döï aùn, baèng caùch hoã trôï 6 quaù trình quaûn lyù ruûi ro neâu ra ôû treân, nhö laø moät phaàn cuûa öùng duïng moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn. Moâ hình Khaûo Saùt Ñònh Luaät Brooks Coù nhieàu nghieân cöùu khaûo saùt ñinh luaät Brooks cho vaán ñeà boå sung nhaân söï, döôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau, Ray Madachy vaø Denton Tarbet trong “Case Studies in Software Process Modeling with System Dynamics”[3], Pei Hsia, Chih-tung Hsu, David C. Kung trong “Brooks’ Law Revisited: A System Dynamics Approach”[2]. Moâ hình giaûi thích nhaän ñònh cuûa Fred Brooks: “Theâm ngöôøi vaøo moät döï aùn phaàn meàm ñang bò treã seõ caøng laøm noù treã hôn” do nhöõng chi phí veà huaán luyeän vaø giao tieáp (training and communication overhead). Tuy nhieân moâ hình cuõng cho thaáy ñònh luaät Brooks chæ ñuùng trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh. Ta vaãn coù theå theâm ngöôøi trong giai ñoaïn ñaàu cuûa döï aùn hoaëc thôøi gian cuûa döï aùn coøn ñuû daøi ñeå vieäc taêng ngöôøi coù theå phaùt huy taùc duïng. Moâ hình Quaûn Lyù Nhaân Söï Cuõng coù nhieàu moâ hình ñöôïc xaây döïng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà veà nhaân söï trong döï aùn: luaân chuyeån nhaân söï, tuyeån duïng… do Tarek K. Abdel-Hamid moâ taû trong “The dynamics of project staffing: A System Dynamics Based Simulation Approach” [21], Ray Madachy vaø Denton Tarbet trong “Case Studies in Software Process Modeling with System Dynamics”[3] Moâ hình cho thaáy söï chuyeån ñoåi nhaân söï thöôøng mang laïi hieäu quaû keùm. Caû hai döï aùn ñeàu phaûi daønh thôøi gian cho vieäc huaán luyeän ngöôøi môùi vaø taêng soá löôïng caùc trao ñoåi (communication). Ngoaøi ra, hieäu quaû khi moät ngöôøi laøm nhieàu vieäc ñoàng thôøi cuõng thaáp hôn so vôùi khi laøm moät coâng vieäc taïi moät thôøi ñieåm. 2.3 Vaán ñeà vaø höôùng nghieân cöùu Vaán ñeà aùp duïng moâ phoûng lieân tuïc Duø coù nhieàu öu ñieåm, moâ phoûng lieân tuïc vaãn chöa ñöôïc öùng duïng roäng raõi trong quaûn lyù döï aùn phaàn meàm. Haàu nhö chæ coù moät soá coâng ty lôùn aùp duïng moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn. Moät soá nguyeân nhaân ñöôïc ñöa ra laø: Moâ phoûng lieân tuïc vaãn chöa ñöôïc bieát ñeán trong coäng ñoàng saûn xuaát phaàn meàm nhö laø moät coâng cuï hoã trôï quaûn lyù döï aùn höõu hieäu. Caùc thaønh töïu vaø keát quaû nghieân cöùu veà öùng duïng moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn noùi chung vaø döï aùn phaàn meàm noùi rieâng chöa ñöôïc taäp hôïp, trình baøy moät caùch heä thoáng vaø gaén vôùi caùc phöông phaùp quaûn lyù, quy trình ñang ñöôïc söû duïng. Phöông phaùp vaø kyõ thuaät moâ phoûng coøn khoù hieåu ñoái vôùi phaàn lôùn caùc nhaø quaûn lyù. Vaán ñeà cuûa caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñaõ ñöôïc xaây döïng Haàu heát caùc moâ hình ñaõ ñöôïc xaây döïng ñeàu ñöôïc tieán haønh sau khi döï aùn keát thuùc vôùi muïc tieâu tìm ra nguyeân nhaân cuûa caùc sai leäch. Do ñoù nhöõng moâ hình naøy chuû yeáu phuïc vuï cho vieäc hoïc hoûi, ruùt kinh nghieäm nhieàu hôn laø aùp duïng tröïc tieáp trong vieäc quaûn lyù döï aùn hieän taïi. Moâ hình tích hôïp PMIM khaéc phuïc ñöôïc moät phaàn nhöôïc ñieåm naøy baèng caùch döï ñoaùn keát quaû töông lai cuûa döï aùn caùc keát quaû hieän taïi. Vaán ñeà cuûa moâ hình tích hôïp PMIM Moâ hình tích hôïp PMIM ñeà xuaát moät phöông aùn phoái hôïp moâ phoûng lieân tuïc vaø phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng trong quy trình phaùt trieån phaàn meàm. Moâ hình naøy cho pheùp öùng duïng moâ phoûng lieân tuïc trong caû quaûn lyù chieán löôïc vaø quaûn lyù taùc vuï. Tuy nhieân moâ hình naøy cuõng coøn moät soá haïn cheá sau: Thieáu chi tieát: Moâ hình PMIM ñöa ra höôùng tích hôïp nhöng chæ döøng laïi ôû möùc ñoä toång quaùt neân raát khoù aùp duïng trong thöïc teá (neân aùp duïng phöông phaùp naøo trong caùc coâng vieäc vaø vaán ñeà cuï theå) Chöa keát hôïp vôùi caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc khaùc nhaèm taïo thuaän lôïi cho caùc nhaø quaûn lyù trong vieäc aùp duïng. Ñöôïc xaây döïng döïa treân PMBOK neân caùc döï aùn phaàn meàm theo caùc quy trình khaùc seõ khoù aùp duïng moâ hình naøy. Cô sôû cuûa nghieân cöùu Moät soá moâ hình moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn ñöôïc phaùt trieån vaø thöû nghieäm bôûi caùc nhaø nghieân cöùu Moâ hình tích hôïp tích hôïp toång quaùt PMIM do Rodrigues vaø Terry Williams ñeà xuaát. Noäi dung môùi cuûa nghieân cöùu Ñöa ra moâ hình tích hôïp giöõa moâ phoûng lieân tuïc vaø phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng trong quy trình phaùt trieån phaàn meàm. Moâ hình môùi phaûi coù caùc ñaëc ñieåm sau: Chi tieát (detail): Bao goàm caùc coâng vieäc cuûa quaûn lyù döï aùn vaø chæ roõ phöông phaùp aùp duïng cho töøng coâng vieäc cuï theå. Tính môû (openness): Cho pheùp ñöa vaøo caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn ñaõ ñöôïc xaây döïng Tính ñoäng (extensible): Deã daøng thay ñoåi, ñieàu chænh vaø toái öu khi aùp duïng trong thöïc teá. Tính linh ñoäng (flexibility): Coù theå aùp duïng töøng phaàn hay toaøn boä moâ hình tích hôïp. Cho pheùp nhieàu loaïi döï aùn, nhieàu loaïi quy trình khaùc nhau aùp duïng ñöôïc. Cuï theå (specific): Cho moät loaïi döï aùn cuï theå (döï aùn gia coâng xuaát khaåu phaàn meàm). CHÖÔNG 3 DÖÏ AÙN GIA COÂNG PHAÀN MEÀM 3.1 Ñaëc Ñieåm Cuûa Döï Aùn Phaàn Meàm Döï aùn phaàn meàm laø moät ñoái töôïng quaûn lyù phöùc taïp, coù tính ñoäng cao do caùc ñaëc ñieåm sau: Aûnh höôûng bôûi nhieàu yeáu toá: con ngöôøi, phaàn meàm, phaàn cöùng, coâng ngheä, quy trình…. Saûn phaåm ñöôïc taïo ra mang haøm löôïng trí tueä cao Nguoàn löïc chuû yeáu ñeå taïo ra saûn phaåm laø trí naõo Theo J.F. Jamil vaø M.M. Lehman “Quy trình phaàn meàm laø heä thoáng phaûn hoài (feedback system) nhieàu caáp (multi-level), nhieàu voøng laëp (multi-loop) vaø nhieàu ñoái töôïng (multi-agent)” [8]. Theo John D.Sterman [20], caùc döï aùn lôùn laø nhöõng heä thoáng phöùc hôïp: Phöùc taïp, bao goàm nhieàu thaønh phaàn phuï thuoäc laãn nhau. Thay ñoåi moät thaønh phaàn seõ aûnh höôûng leân caùc thaønh phaàn khaùc. Moâ hình moâ phoûng lieân tuïc coù theå moâ phoûng toát ñaëc ñieåm naøy. Coù tính ñoäng cao Caùc taùc ñoäng ngaén haïn thöôøng khaùc bieät vôùi daøi haïn. Nhieàu voøng phaûn hoài Moâ hình tri thöùc hay caùc coâng cuï quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng khoâng moâ taû ñöôïc caùc voøng phaûn hoài toát nhö caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc. Nhieàu quan heä khoâng tuyeán tính Trong caùc quan heä khoâng tuyeán tính, hieäu quaû caùc taùc ñoäng khoâng phaûi laø ñôn giaûn theo moät tyû leä nhaát ñònh Caàn döõ lieäu “cöùng” vaø “meàm” Döõ lieäu “meàm” laø caùc döõ lieäu lieân quan ñeán con ngöôøi vaø toå chöùc caàn thieát cho quaù trình ra quyeát ñònh. Noù ñöôïc theå hieän döôùi daïng caùc ñaëc taû veà heä thoáng, cô caáu toå chöùc, muïc tieâu, phoûng vaán, quan saùt…beân caïnh caùc döõ lieäu soá. Ngoaøi ra ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm coøn gaëp nhieàu thöû thaùch töø beân ngoaøi: Yeâu caàu cuûa khaùch haøng ngaøy caøng cao, thôøi gian thöïc hieän ngaøy caøng ngaén Caùc phaàn meàm ngaøy caøng gia taêng tính phöùc taïp Coâng ngheä thay ñoåi nhanh Nguoàn nhaân löïc cho döï aùn thöôøng thieáu vaø khoâng ñaït yeâu caàu Thay ñoåi laø khoâng theå traùnh khoûi: Thay ñoåi yeâu caàu, phaïm vi döï aùn Thay ñoåi thieát keá Bieán ñoäng nhaân söï Do ñoù nhu caàu veà nhöõng coâng cuï vaø phöông phaùp môùi hieäu quaû hôn trôû neân böùc thieát ñoái vôùi ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm.Moät soá vaán ñeà trong döï aùn phaàn meàm Trong saùch “Rational Unified Process” [23], Philippe Kruchten ñaõ toång hôïp nhöõng vaán ñeà thöôøng gaëp nhaát trong döï aùn phaàn meàm: Baûng 3.1 Caùc vaán ñeà trong döï aùn phaàn meàm [23] CAÙC VAÁN ÑEÀ TRONG DÖÏ AÙN PHAÀN MEÀM NGUYEÂN NHAÂN CHÍNH Khoâng hieåu chính xaùc yeâu caàu cuûa khaùch haøng Khoâng xöû lyù toát caùc thay ñoåi veà yeâu caàu vaø phaïm vi döï aùn Phaùt hieän caùc sai soùt treã, khoâng ñuû thôøi gian ñeå xöû lyù Caùc thaønh vieân trong döï aùn khoâng phoái hôïp toát vôùi nhau Thieáu quy trình quaûn lyù caùc yeâu caàu cuûa döï aùn Giao tieáp keùm hieäu quaû (giuõa caùc thaønh vieân trong nhoùm, vôùi khaùch haøng) Kieåm tra chaát löôïng thieáu chaët cheõ Ñaùnh giaù chuû quan veà tieán ñoä döï aùn Khoâng ñaùnh giaù ñöôïc aûnh höôûng cuûa caùc thay ñoåi Theo taùc giaû thì caùc nguyeân nhaân treân khoù coù theå giaûi quyeát trieät ñeå neáu khoâng coù söï thay ñoåi saâu saéc veà maët nhaän thöùc vaø phöông phaùp. Coù nhieàu yeáu toá laøm cho döï aùn thaát baïi. Caùc yeáu toá beân ngoaøi thöôøng ñöôïc vieän daãn nhöng thöïc ra nguyeân nhaân chính laïi naèm trong noäi boä döï aùn, ñoù laø heä thoáng quaûn lyù döï aùn keùm hieäu quaû (veà maët toå chöùc, caùc thuû tuïc vaø caùch thöïc hieän). Moät heä thoáng quaûn lyù döï aùn toát phaûi coù khaû naêng ñoái phoù vôùi nhöõng bieán ñoäng beân ngoaøi vaø ñaûm baûo._. söï thaønh coâng maø khoâng phuï thuoäc vaøo moâi tröôøng [17]. Coù nhieàu yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû döï aùn. Tuy nhieân caùc nhaø quaûn lyù döï aùn chæ chuù troïng caùc yeáu toá veà kyõ thuaät. Söï bieán ñoäng nhaân söï Quy trình laøm vieäc NAÊNG SUAÁT CUÛA LAÄP TRÌNH VIEÂN CHAÁT LÖÔÏNG PHAÀN MEÀM TIEÁN ÑOÄ THÖÏC HIEÄN Quy trình laøm vieäc Soá löôïng thaønh vieân Naêng löïc cuûa caùc thaønh vieân Kyõ naêng laøm vieäc nhoùm Ñoâng cô laøm vieäc Toå chöùc döï aùn Giao tieáp vôùi khaùch haøng Thay ñoåi yeâu caàu vaø thieát keá Hình 3.1 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû döï aùn 3.2 Döï Aùn Gia Coâng Phaàn Meàm 3.2.1 Muïc tieâu cuûa döï aùn gia coâng phaàn meàm Laø taïo ra saûn phaåm phaàn meàm ñaït yeâu caàu khaùch haøng vôùi thôøi gian vaø chi phí cho pheùp. Ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh, caùc coâng ty gia coâng phaàn meàm phaûi luoân tìm caùch: Giaûm chi phí baèng caùch naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø hieäu quaû söû duïng nguoàn nhaân löïc, aùp duïng caùc coâng ngheä vaø kyõ thuaät môùi Naâng cao chaát löôïng baèng caùch caûi tieán quy trình Hoaøn thaønh döï aùn ñuùng haïn baèng phöông phaùp quaûn lyù döï aùn hieäu quaû vaø chaët cheõ 3.2.2 Toå chöùc trong moät coâng ty gia coâng phaàn meàm Döï aùn nhoû chæ coù moät nhoùm duy nhaát. Döï aùn trung bình hoaëc lôùn ñöôïc chia thaønh caùc nhoùm nhoû. Moãi nhoùm coù moät tröôûng nhoùm (team leader) tröïc tieáp quaûn lyù. Tröôûng döï aùn (project manager) coù traùch nhieäm quaûn lyù chung. Quan heä giöõa nhoùm thöïc hieän döï aùn vôùi caùc nhoùm chöùc naêng Coâng ty phaàn meàm thöôøng coù caùc nhoùm chöùc naêng hoã trôï caùc döï aùn: Boä phaän nhaân söï (HR – Human Resource): cung caáp nhaân löïc, tuyeån duïng. Boä phaän huaán luyeän & ñaøo taïo (Training): Toå chöùc huaán luyeän caùc kyõ naêng maø döï aùn yeâu caàu. Nhoùm ñaûm baûo chaát löôïng (SQA – Software Quality Assurance): Hoã trôï tröôûng döï aùn trong vieäc thieát laäp caùc quy trình vaø ñaûm baûo caùc quy trình naøy seõ ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû. Tröôûng döï aùn 1 Tröôûng nhoùm 1 Thaønh vieân 1 Thaønh vieân 2 Tröôûng nhoùm 1 Thaønh vieân 1 Thaønh vieân 2 Nhaân söï Ñaøo taïo Ñaûm baûo chaát löôïng Maïng/heä thoáng Giaùm ñoác Tröôûng döï aùn 2 Boä phaän döï aùn Boä phaän hoã trôï Maïng/heä thoáng (IT/System/Network): hoã trôï maïng, phaàn cöùng, cô sôû haï taàng cho taát caû caùc nhaân vieân trong coâng ty. Hình 3.2 Toå chöùc trong coâng ty gia coâng phaàn meàm 3.2.3 Quy trình gia coâng phaàn meàm Moät ñaëc ñieåm khaùc bieät cuûa döï aùn gia coâng phaàn meàm vôùi söï aùn phaùt trieån saûn phaåm môùi laø coù khaùch haøng cuï theå vaø caàn giao tieáp vôùi khaùch haøng trong suoát quaù trình thöïc hieän döï aùn. Nhieäm vuï cuûa döï aùn laø taïo ra saûn phaåm phaàn meàm theo caùc yeâu caàu khaùch haøng ñöa ra ban ñaàu. Khi döï aùn baét ñaàu, nhoùm laøm vieäc seõ ñöôïc thaønh laäp. Nhoùm seõ giao tieáp vôùi khaùch haøng ñeå thu thaäp caùc yeâu caàu. Sau ñoù thöïc hieän phaàn meàm vaø giao haøng. Moãi coâng ty thöôøng aùp duïng moät loaïi quy trình khaùc nhau: thaùc nöôùc (water-fall), laëp (iteration), xoaén oác (spiral)… Hình 3.3 Quy trình tieâu bieåu thöïc hieän moät döï aùn gia coâng phaàn meàm Nhaän döï aùn Thaønh laäp nhoùm Phaân tích yeâu caàu Thieát keá Vieát chöông trình Kieåm tra Söûa loãi Thieát laäp quy trình Huaán luyeän Giao haøng Söûa loãi Keát thuùc döï aùn Baét ñaàu döï aùn Tieán ñoä, thöïc hieän döï aùn Hoaït ñoäng ñieàu chænh Kieåm soaùt döï aùn Laäp keá hoaïch döï aùn Keá hoaïch höôùng daãn vieäc thöïc hieän vaø kieåm soaùt döï aùn. Chính saùch, quy trình cuûa coâng ty Caùc coâng cuï &ø kyõ thuaät laäp döï aùn Caùc thoâng tin veà döï aùn Soá lieäu caùc döï aùn tröôùc Caùc giaû ñònh Baûn keá hoaïch thöïc hieän döï aùn Hình 3.4 Laäp keá hoaïch döï aùn (Nguoàn: PMBOK 1996) Noäi dung baûn keá hoaïch thöïc hieän döï aùn (project plan) [10]: Toång quan veà döï aùn (Project Overview) Toùm taét caùc yeâu caàu vaø phaïm vi döï aùn (Project Requirements and Scope) Toå chöùc döï aùn, vai troø vaø traùch nhieäm cuûa caùc thaønh vieân trong döï aùn (Roles and Responsibilities) Baûng lieät keâ coâng vieäc (WBS – Work Breakdown Structure) Thôøi gian thöïc hieän (Schedule and Milestones) Quy trình thöïc hieän (Development Process) vaø ñaûm baûo chaát löôïng (Quality Assurance) Caùc giaû ñònh (Assumtions) vaø ruûi ro (risks) 3.2.5 Moät soá ñaëc ñieåm cuûa coâng nghieäp gia coâng phaàn meàm VN Nguoàn: Hoäi tin hoïc Tp.HCM[24], [26] So vôùi caùc doanh nghieäp saûn xuaát phaàn meàm cho thò tröôøng trong nöôùc, caùc doanh nghieäp gia coâng phaàn meàm Vieät Nam coù trình ñoä hôn haún veà tính chuyeân nghieäp, naêng löïc quaûn lyù döï aùn, kyõ naêng tieáng Anh, ñieàu kieän laøm vieäc…Khaùc bieät naøy laø do caùc yeáu toá sau: Caùc khaùch haøng nöôùc ngoaøi coù yeâu caàu nghieâm ngaët veà chaát löôïng, thôøi gian giao haøng, khaû naêng giao tieáp…doanh nghieäp naøo khoâng ñaûm baûo ñöôïc caùc yeáu toá naøy seõ maát khaùch haøng vaø khoâng toàn taïi ñöôïc. Caùc doanh nghieäp gia coâng phaàn meàm phaàn lôùn laø do ngöôøi nöôùc ngoaøi hoaëc Vieät kieàu thaønh laäp, boû voán ñaàu tö vaø tröïc tieáp quaûn lyù. Do coù nguoàn voán maïnh neân caùc doanh nghieäp naøy coù khaû naêng ñaàu tö toát veà cô sôû haï taàng, traû löông cao ñeå thu huùt nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao. Ngoaøi ra toå chöùc vaø quaûn lyù cuõng theo moâ hình Baéc Myõ, Chaâu Aâu vaø Nhaät Baûn. Tuy nhieân so vôùi caùc nöôùc coù ngaønh coâng nghieäp gia coâng phaàn meàm phaùt trieån hôn nhö Aán Ñoä, caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaãn coøn nhieàu haïn cheá: Thieáu quy trình roõ raøng vaø ñöôïc chuaån hoaù. Caùch quaûn lyù chuû yeáu döïa vaøo kinh nghieäm vaø phong caùch cuûa tröôûng döï aùn. Caùc quy trình quaûn lyù chaát löôïng (ISO, CMM) chöa ñöôïc aùp duïng roäng raõi è Keát quaû thöïc hieän döï aùn thieáu tính oån ñònh. Thieáu chuù troïng vaøo vaán ñeà kieåm tra chaát löôïng phaàn meàm. Thôøi gian vaø nhaân löïc daønh cho hoaït ñoäng kieåm tra thöôøng khoâng ñuû so vôùi yeâu caàu cuûa döï aùn neân saûn phaåm khi giao cho khaùch haøng thöôøng coù vaán ñeà veà chaát löôïng. Vieäc tìm hieåu coâng ngheä môùi thöôøng döïa vaøo khaû naêng töï hoïc cuûa nhaân vieân. Ít coù caùc hoaït ñoäng huaán luyeän chính quy. Naêng löïc giao tieáp baèng tieáng Anh cuûa caùc laäp trình vieân Vieät Nam coøn yeáu. Khaû naêng ñoïc vaø vieát töông ñoái toát nhöngkyõ naêng nghe noùi thöôøng chöa ñaït yeâu caàu. Do ñoù chæ moät boä phaän nhoû thaønh vieân cuûa döï aùn (tröôûng nhoùm, tröôûng döï aùn) laø giao tieáp tröïc tieáp vôùi khaùch haøng. CHÖÔNG 4 SO SAÙNH HAI PHÖÔNG PHAÙP 4.1 Phöông Phaùp Quaûn Lyù Döï Aùn Truyeàn Thoáng Phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng ñaõ ñöôïc xaây döïng vaø söû duïng trong nhieàu naêm treân nhieàu lónh vöïc. Noù trôû thaønh moät heä thoáng hoaøn chænh vôùi nhieàu lyù thuyeát vaø coâng cuï. Raát nhieàu kyõ thuaät ñaõ ñöôïc phaùt trieån ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà thöïc haønh trong quaù trình thöïc hieän döï aùn. Caùc kyõ thuaät ñoù taäp trung vaøo vieäc xaùc ñònh toå chöùc caùc coâng vieäc, leân keá hoaïch vaø kieåm soaùt vieäc thöïc hieän trong toaøn voøng ñôøi döï aùn. Caùc kyõ thuaät naøy laø taïo ra caùc ñoà thò, baùo caùo chi tieát veà keá hoaïch vaø tieán ñoä döï aùn [17]. Baûng 4.1 - Caùc kyõ thuaät cuûa phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng [17] KYÕ THUAÄT/COÂNG CUÏ MUÏC ÑÍCH Caáu truùc coâng vieäc(WBS) Caùc coâng vieäc, hoaït ñoäng caàn thöïc hieän ñeå hoaøn thaønh döï aùn. Xaùc ñònh caùc thaønh phaàn cuûa döï aùn. Laø tieàn ñeà ñeå laäp keá hoaïch thöïc hieän vaø döï toaùn chi phí. Caùc ma traän traùch nhieäm Gaùn traùch nhieäm: keát hôïp toå chöùc nhaân söï cuûa döï aùn vôùi WBS. Caùc sô ñoà GANTT hoaëc daïng coät Moâ taû moät caùch ñôn giaûn keá hoaïch thöïc hieän (thôøi gian thöïc hieän caùc coâng vieäc). Khoâng theå hieän moái quan heä giöõa caùc coâng vieäc vaø coâng vieäc naøo coù tính quyeát ñònh Caùc sô ñoà maïng: CPM (Critical Path Method) PERT (Project Evaluation & Review Techniques) Caùc kyõ thuaät maïng ñeå laäp keá hoaïch coâng vieäc. Caùc kyõ thuaät naøy cho pheùp xaùc ñònh caùc coâng vieäc quan troïng vaø quan heä veà tieán ñoä giöõa caùc coâng vieäc. Laø cô sôû ñeå tính toaùn chi phí, phaân phoái nguoàn löïc vaø phaân tích ruûi ro. Keá hoaïch chi phí Xaùc ñònh caùc yeâu caàu veà taøi chính vaø döï toaùn ngaân saùch. Bieåu ñoà nhaân löïc Toái öu vieäc söû duïng nguoàn löïc baèng caùch thay ñoåi thôøi gian thöïc hieän caùc coâng vieäc è giaûm dao ñoäng treân bieåu ñoà è giaûm bieán ñoäng nhaân söï Ñieàu khieån döï aùn: phaân tích bieán ñoäng, PERT/chi phí, caùc giaù trò ñöôïc taïo ra (earning value)… Caùc chæ soá ñeå ñaùnh giaù keát quaû cuûa döï aùn. Kieåm soaùt chi phí vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu chænh. 4.2 Aùp duïng moâ phoûng lieân tuïc trong quaûn lyù döï aùn: Haïn cheá cuûa phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng Khi hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt döï aùn baèng caùc coâng cuï truyeàn thoáng nhö CPM, PERT, chuùng ta thöôøng coù caùc giaû ñònh vaø chính caùc giaû ñònh naøy laøm cho chuùng ta coù caùi nhìn tónh ñoái vôùi döï aùn [16]: Coi döï aùn laø moät taäp hôïp coù thöù töï cuûa caùc coâng vieäc (task) vaø nguoàn löïc cuûa döï aùn ñöôïc söû duïng ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc ñoù Naêng suaát ñöôïc giaû ñònh laø haèng soá cho moãi coâng vieäc Moãi coâng vieäc ñöôïc giaû ñònh seõ hoaøn thaønh toaøn boä vaø chính xaùc trong khoaûng thôøi gian döï kieán, khoâng caàn söûa ñoåi ñieàu chænh (rework) Söï lieân heä duy nhaát giöõa caùc coâng vieäc laø thöù töï tröôùc sau (coâng vieäc B chæ coù theå baét ñaàu khi coâng vieäc A hoaøn thaønh) Khoù ñieàu chænh keá hoaïch döï aùn khi coù söï thay ñoåi. Chuùng ta thöôøng ñaùnh giaù thaáp aûnh höôûng cuûa caùc thay ñoåi vì khoâng tính ñöôïc caùc taùc ñoäng giaùn tieáp. Hai nguyeân nhaân chính daãn ñeán thaát baïi cuûa caùc kyõ thuaät truyeàn thoáng [17]: Tính chuû quan trong vieäc kieåm soaùt/ñaùnh giaù Khoâng theå hieän ñöôïc taùc ñoäng cuûa moät thaønh phaàn trong döï aùn ñoái vôùi toaøn boä döï aùn. Caùc döï aùn thöôøng coù veû troâi chaûy cho ñeán giai ñoaïn cuoái, khi vaán ñeà ôû caùc giai ñoaïn tröôùc ñöôïc phaùt hieän, daãn ñeán quaù haïn, söûa chöõa vaø chi phí lôùn, laøm theâm giôø, thueâ möôùn theâm… Nhöõng ñieàu naøy cho thaáy söï caàn thieát cuûa moät coâng cuï coù khaû naêng phaân tích caùc vaán ñeà theo quan ñieåm chieán löôïc. Ví duï: moät ngöôøi hay moät nhoùm nhoû coù theå noã löïc ñeå hoaøn thaønh moät coâng vieäc trong ngaén haïn nhöng coù theå daãn tôùi giaûm naêng suaát vaø chaát löôïng trong daøi haïn, maø ñieàu ñoù laïi khoù nhaän bieát ñöôïc töùc thì. Ñeå giaûi quyeát ñöôïc caùc hieäu öùng ñoù nhaø quaûn lyù phaûi coù caùi nhìn toaøn cuïc vaø chieán löôïc ñoái vôùi caùc vaán ñeà veà con ngöôøi. Moâ phoûng lieân tuïc cho pheùp nhöõng nhaø quaûn lyù döï aùn: Hieåu roõ moái lieân heä töông hoã giöõa caùc yeáu toá trong döï aùn: Soá löôïng thaønh vieân Söï bieán ñoäng nhaân söï Naêng löïc cuûa caùc thaønh vieân Kyõ naêng laøm vieäc nhoùm Ñoäng cô laøm vieäc Toå chöùc döï aùn Quy trình laøm vieäc Giao tieáp vôùi khaùch haøng Thay ñoåi yeâu caàu vaø thieát keá Cho pheùp khaûo saùt caùc yeáu toá lieân quan ñeán con ngöôøi Tinh thaàn laøm vieäc Kyõ naêng laøm vieäc nhoùm Ñoäng cô laøm vieäc Cho pheùp traû lôøi caùc caâu hoûi coù tính chieán löôïc: Ñaùnh ñoåi giöõa thôøi gian, chaát löôïng vaø chi phí Thay ñoåi muïc tieâu, ñoä öu tieân Ví duï: Khi khaùch haøng yeâu caàu theâm moät tính naêng môùi cho phaàn meàm, tröôûng döï aùn phaûi ñaùnh giaù khoái löôïng coâng vieäc boå sung, xem xeùt caùc aûnh höôûng vaø thaûo luaän vôùi khaùch haøng ñeå choïn löïa giaûi phaùp: Gia haïn thôøi gian giao haøng. Theâm nhaân söï ñeåû laøm coâng vieäc môùi. Thôøi gian giao haøng khoâng ñoåi. Taêng thôøi gian laøm vieäc (laøm ngoaøi giôø). Khoâng boå sung nhaân söï vaø thay ñoåi thôøi gian giao haøng. Tuy nhieân thöôøng thì caùc öôùc löôïng coâng vieäc boå sung thaáp hôn nhieàu so vôùi thöïc teá vì caùc taùc ñoäng phuï hay daây chuyeàn cuûa söï thay ñoåi thöôøng khoù tính toaùn chính xaùc vaø deã bò boû qua. Phöông phaùp truyeàn thoáng: caùc coâng vieäc töông ñoái ñoäc laäp vôùi nhau. Caùc yeáu toá khaùc khoâng ñöôïc theå hieän töôøng minh treân moâ hình neân phöông phaùp naøy chæ tính ñöôïc taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi leân moät soá coâng vieäc lieân quan tröïc tieáp. Moâ phoûng lieân tuïc: tröôûng döï aùn duøng moâ hình ñeå phaân tích vaø tính toaùn caùc taùc ñoäng leân naêng suaát lao ñoäng (productivity) vaø tyû leä söûa chöõa (rework) Moâ phoûng lieân tuïc döïa treân caùch nhìn toång theå ñoái vôùi quaù trình quaûn lyù döï aùn, chuù troïng ñeán quaù trình phaûn hoài beân trong döï aùn. Noù cung caáp phöông phaùp cho vieäc moâ taû vaø phaân tích caùc döï aùn phöùc taïp, bao goàm caùc thaønh phaàn caáu thaønh döï aùn, caùc coâng vieäc vaø caû nhöõng aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng [3]. Moâ hình Caùc bieán ñoäng Keát quaû cuûa caùc bieán ñoäng è Bieán ñoäng naøo cho ra keát quaû mong muoán? Moãi moâ hình laø moät hình aûnh cuïc boä cuûa caáu truùc vaø quy trình heä thoáng, cho pheùp khaûo saùt haønh vi cuûa heä thoáng tröôùc caùc bieán ñoäng vaø thay ñoåi Hình 4.1 Muïc tieâu cuûa moâ hình moâ phoûng Caùc kho (stock, level) trong moâ hình moâ phoûng lieân tuïc: Khoái löôïng coâng vieäc Soá löôïng loãi Soá löôïng nhaân söï Noã löïc thöïc hieän Thôøi gian thöïc hieän Hình 4.2 Ví duï veà moâ phoûng lieân tuïc trong quy trình phaàn meàm Tuy nhieân moâ phoûng lieân tuïc coù moät soá haïn cheá: Khoâng theå hieän ñöôïc trình töï giöõa caùc hoaït ñoäng Khoâng coù khaû naêng dieãn taû töøng ñoái töôïng vaø caùc thuoäc tính Do ñoù moâ phoûng lieân tuïc neân ñöôïc söû duïng keát hôïp vôùi phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng. 4.3 So Saùnh Hai Phöông Phaùp Phaàn naøy toùm taét caùc keát quaû ñaõ ñöôïc nghieân cöùu veà nhöõng khaùc bieät giöõa phöông phaùp quaûn lyù döï aùn truyeàn thoáng vaø moâ phoûng lieân tuïc. Nhöõng khaùc bieät naøy cuõng nhö öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa töøng phöông phaùp seõ ñöôïc söû duïng ñeå tìm phöông phaùp thích hôïp cho caùc coâng vieäc trong moâ hình tích hôïp chi tieát. Muïc tieâu cuûa vieäc so saùnh khoâng phaûi laø ñeå löïa choïn hay loaïi tröø moät phöông phaùp maø laø ñeå tìm ra ñieåm maïnh vaø haïn cheá cuûa töøng phöông phaùp ñeå coù theå söû duïng chuùng moät caùch hieäu quaû nhaát. Moãi phöông phaùp coù moät caùch nhìn vaø caùch tieáp caän khaùc nhau ñoái vôùi döï aùn. Phöông phaùp truyeàn thoáng giaûi quyeát toát caùc vaán ñeà beân trong döï aùn, trong khi moâ phoûng lieân tuïc cung caáp taàm nhìn chieán löôïc vaø tính hieäu quaû cuûa döï aùn vôùi caùc chính saùch chung [17]. Caû hai phöông phaùp ñeàu khaûo saùt nhieàu veà caùc quyeát ñònh quaûn lyù vôùi möùc ñoä chi tieát khaùc nhau. Phöông phaùp truyeàn thoáng taäp trung vaøo caùc vaán ñeà taùc vuï, coøn moâ phoûng lieân tuïc taäp trung vaøo caùc vaán ñeà chieán löôïc. Veà caùch nhìn ñoái vôùi quaù trình quaûn lyù döï aùn Caû hai moâ hình ñeàu coi quaûn lyù döï aùn laø moät quaù trình ñoäng cuûa vieäc laäp keá hoaïch, thöïc hieän vaø kieåm soaùt. Traïng thaùi döï aùn Thoâng tin ñieàu chænh LAÄP KEÁ HOAÏCH THÖÏC HIEÄN KIEÅM SOAÙT Keá hoaïch döï aùn Hình 4.3 Caùc giai ñoaïn quaûn lyù döï aùn phaàn meàm [17] Laäp keá hoaïch xaùc ñònh caùc haønh ñoäng seõ ñöôïc tieán haønh khi thöïc hieän döï aùn. Kieåm soaùt laø quaù trình ñaùnh giaù traïng thaùi döï aùn vaø ñöa ra caùc ñieàu chænh thích hôïp. Theo caùch nhìn naøy thì döï aùn luoân ñöôïc ñaùnh giaù vaø ñieàu chænh keá hoaïch trong suoát quaù trình thöïc hieän. Laäp keá hoaïch (theo phöông phaùp truyeàn thoáng): Xaùc ñònh caùc coâng vieäc Xaùc ñònh thôøi gian caàn thieát cho moãi coâng vieäc Phaân phoái nguoàn löïc cho caùc coâng vieäc Döï toaùn chi phí vaø ngaân saùch caàn thieát ñeå thöïc hieän döï aùn Vieäc ñaùnh giaù traïng thaùi döï aùn döïa vaøo vieäc so saùnh keát quaû hieän taïi vôùi keát quaû döï kieán theo keá hoaïch. Söï ñieàu chænh seõ ñöôïc tieán haønh khi söï khaùc bieät laø ñaùng keå ñeå ñaûm baûo thôøi gian vaø chi phí cho toaøn boä döï aùn. Ngöôïc laïi, muïc tieâu cô baûn cuûa moâ phoûng lieân tuïc laø thu nhaän caùc phaûn hoài veà haønh vi cuûa döï aùn maø khoâng quan taâm nhieàu ñeán caùc thaønh phaàn chi tieát cuûa döï aùn. Quaù trình quaûn lyù döï aùn ñöôïc ñaët trong boái caûnh roäng hôn, bao goàm caùc yeáu toá veà con ngöôøi thöôøng ñöôïc coi laø caùc yeáu toá ngoaøi döï aùn nhöng laïi raát quan troïng ñoái vôùi keát quaû cuûa döï aùn. Moâ phoûng lieân tuïc theå hieän caùc yeáu toá naøy moät caùch töôøng minh trong quy trình quaûn lyù nguoàn nhaân löïc (laøm theâm giôø hay thueâ möôùn theâm nhaân coâng, huaán luyeän vaø ñaøo taïo…) [17]. So saùnh treân cô sôû caùc yeâu caàu veà quaûn lyù Baûng 4.2 – So saùnh hai phöông theo caùc yeâu caàu veà maët quaûn lyù döï aùn [17] CÔ SÔÛ CUÛA CAÙC YEÂU CAÀU QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP TRUYEÀN THOÁNG MOÂ PHOÛNG LIEÂN TUÏC Moâ taû coâng vieäc Phaân coâng coâng vieäc Laäp keá hoaïch tieán ñoä thöïc hieän Keá hoaïch/quaûn lyù nguoàn löïc Döï toaùn chi phí/ngaân saùch Theo doõi/kieåm soaùt döï aùn Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa caùc quyeát ñònh Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa caùc söï kieän khoâng chaéc chaén. Phaân tích sau döï aùn Coù Coù Coù (chi tieát) Coù Coù Coù Coù (khoâng hieäu quaû) Coù (khoâng hieäu quaû) Khoâng Khoâng Khoâng Khoâng (hoaëc Coù ôû möùc cao) Coù (möùc cao) Coù Coù Coù Coù Coù Moät soá vaán ñeà caû hai phöông phaùp ñeàu traû lôøi ñöôïc. Trong khi phöông phaùp truyeàn thoáng coù khaû naêng ñi vaøo chi tieát caùc coâng vieäc thì moâ phoûng lieân tuïc coù öu theá trong vieäc hoã trôï quaù trình ra quyeát ñònh vaø phaân tích nguyeân nhaân vaán ñeà. So saùnh theo caùc tieâu chí khaùc Baûng 4.3 – So saùnh hai phöông theo nhieàu tieâu chí [17] PHÖÔNG PHAÙP TRUYEÀN THOÁNG MOÂ PHOÛNG LIEÂN TUÏC Caùc yeáu toá ñöôïc khaûo saùt töôøng minh Toå chöùc coâng vieäc Chi phí nguoàn löïc Caùc chi phí giaùn tieáp Caùc giôùi haïn veà söï saün coù cuûa nguoàn löïc Caùc yeâu caàu veà nguoàn löïc Chaát löôïng coâng vieäc Naêng suaát lao ñoäng Kinh nghieäm, ñaøo taïo vaø söï hoïc hoûi Aùp löïc veà thôøi gian Thôøi gian phaùt hieän vaø söõa loãi. Söï khaùc bieät giöõa ñaùnh giaù chuû quan vaø thöïc teá Tinh thaàn laøm vieäc Quan heä giöõa khaùch haøng vaø caùc thaønh vieân trong döï aùn Caùc quyeát ñònh quaûn lyù Söï ñaùnh ñoåi giöõa thôøi gian vaø chi phí Thay ñoåi tieán ñoä Keá hoaïch söû duõng nguoàn löïc Thay ñoåi toå chöùc coâng vieäc Thueâ möôùn theâm nhaân vieân hay chaáp nhaän treã haïn? Giôùi thieäu caùc coâng ngheä môùi Chi phí cho coâng taùc ñaûm baûo chaát löôïng Chi phí cho vieäc phaùt hieän sai soùt Ñaùnh ñoåi giöõa thôøi gian vaø chi phí Laäp keá hoaïch cho taäp döï aùn Phaân phoái nguoàn löïc cho taäp döï aùn Caùc lôïi ích veà maët quaûn lyù Laäp keá hoaïch thôøi gian vaø chi phí Thay ñoåi tieán ñoä Caùc söï kieän khoâng chaéc chaén Coâng vieäc treã haïn Caùc giôùi haïn veà thôøi gian Caùc giôùi haïn veà nguoàn löïc Tính töông ñoái veà thôøi gian thöïc hieän coâng vieäc Thay ñoåi phaïm vi döï aùn Thay ñoåi möùc naêng suaát vaø chaát löôïng Söï treã haïn cuûa khaùch haøng trong vieäc cung caáp thoâng tin vaø thieát bò Caùc giôùi haïn veà nhaân löïc Döï baùo Thôøi gian Chi phí Phaân phoái nguoàn löïc Thôøi gian Chi phí Phaân phoái nguoàn löïc Yeâu caàu nhaân löïc Keát quaû cho thaáy moãi phöông phaùp coù nhöõng ñaëc tröng rieâng. Trong ñoù moâ phoûng lieân tuïc phuø hôïp ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà caáp cao, mang tính chieán löôïc vaø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán con ngöôøi. Toùm taét caùc khaùc bieät giöõa hai phöông phaùp: Baûng 4.4 – Toùm taét caùc khaùc bieät giöõa hai phöông phaùp [17] PHÖÔNG PHAÙP TRUYEÀN THOÁNG MOÂ PHOÛNG LIEÂN TUÏC Phöông phaùp Döï aùn ñöôïc chia thaønh nhieàu coâng vieäc nhoû maø quan heä giöõa chuùng coù theå ñöôïc theå hieän döôùi daïng maïng. Cung caáp moät caùi nhìn rôøi raïc veà döï aùn (do baét nguoàn töø ngaønh xaây döïng), khoâng thích hôïp vôùi caùc döï aùn thieát keá vaø phaùt trieån Ñaùnh giaù ñöôïc aûnh höôûng cuûa caùc thay ñoåi vaø taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch Khaûo saùt ñöôïc caùc yeáu toá meàm (soft factors): vaán ñeà lieân quan ñeán con ngöôøi, naêng suaát, giao tieáp… Khaûo saùt ñöôïc caùc quaù trình phaûn hoài (feedback structure) Aùp duïng Caùc vaán ñeà thuoäc veà ñieàu haønh (operational) cuûa döï aùn. Caùc kyõ thuaät cuûa phöông phaùp truyeàn thoáng thöôøng ñöôïc söû duïng cho möùc chieán thuaät (ñaït caùc muïc tieâu cuûa döï aùn baèng caùch hoaøn thaønh keá hoaïch döï aùn) Caùc vaán ñeà mang tính chieán löôïc. Ñaït moät muïc tieâu cuï theå cuûa döï aùn hoaëc muïc tieâu cuûa toå chöùc treân nhieàu döï aùn. Möùc ñoä chi tieát Chi tieát vaø coù soá lieäu chính xaùc Cho pheùp so saùnh caùc quyeát ñònh chöù khoâng taïo ra caùc keát quaû vôùi soá lieäu chính xaùc CHÖÔNG 5 - MOÂ HÌNH TÍCH HÔÏP QUAÛN LYÙ DÖÏ AÙN PHAÀN MEÀM 5.1 Cô Sôû Tích Hôïp Do moãi phöông phaùp rieâng leõ khoâng theå giaûi quyeát toát taát caû caùc vaán ñeà cuûa döï aùn, söï keát hôïp hai phöông phaùp seõ naâng cao hieäu quaû quaûn lyù döï aùn. Moäi phöông phaùp coù nhöõng ñaëc ñieåm vaø theá maïnh rieâng (ñöôïc phaân tích vaø so saùnh trong Chöông 4). Caùc keát quaû naøy seõ ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh lónh vöïc aùp duïng cuûa töøng phöông phaùp. Baûng 5.1 Caùc vaán ñeà trong quaûn lyù döï aùn moãi phöông phaùp seõ giaûi quyeát Phöông phaùp truyeàn thoáng Moâ phoûng lieân tuïc Thôøi gian thöïc hieän, baét ñaàu vaø keát thuùc döï aùn hay moät coâng vieäc trong döï aùn Moâ taû vaø phaân coâng coâng vieäc Toå chöùc döï aùn, toå chöùc coâng vieäc: ai laøm coâng vieäc gì vaø vaøo thôøi gian naøo Nguoàn löïc vaø chi phí caàn cho döï aùn hay moät coâng vieäc Thöïc hieän vaø ñieàu haønh döï aùn Theo doõi, kieåm soaùt tieán ñoä, keát quaû ñaït ñöôïc (earning value), chi phí ñöôïc söû duïng Caùc vaán ñeà mang tính chính saùch vaø chieán löôïc. Thöû nghieäm, ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch. So saùnh caùc quyeát ñònh vaø löïa choïn giaûi phaùp. Phuø hôïp vôùi vieäc khaûo saùt vaø ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa caùc thay ñoåi vaø bieán ñoäng trong döï aùn. Khaûo saùt ñöôïc caùc yeáu toá meàm (soft factors): vaán ñeà lieân quan ñeán con ngöôøi, naêng suaát, giao tieáp… Phaân tích sau döï aùn Moâ phoûng lieân tuïc coù caùi nhìn toång quaùt (thay vì chi tieát) cho toaøn boä döï aùn, taäp trung vaøo caùc vaán ñeà veà con ngöôøi vaø caùc chính saùch quaûn lyù. Phöông phaùp truyeàn thoáng coù caùi nhìn chi tieát ñoái vôùi caùc thaønh phaàn cuûa döï aùn. Phöông phaùp truyeàn thoáng deã thöïc hieän nhöng khoù kieåm chöùng, trong khi ta coù theå giaû laäp caùc moâ hình cuûa moâ phoûng lieân tuïc vôùi nhöõng ñieàu kieän khaùc nhau, cho pheùp taïo ra caùi nhìn roõ raøng vaø xaùc thöïc hôn veà döï aùn môùi. Caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc khoâng cho bieát coâng vieäc naøo seõ ñöôïc thöïc hieän, thôøi gian hoaøn thaønh coâng vieäc vaø ai seõ laøm coâng vieäc ñoù, nhö phöông phaùp truyeàn thoáng. Tuy nhieân moâ phoûng lieân tuïc cho pheùp khaûo saùt aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá nhö thay ñoåi yeâu caàu, söï ñieàu chænh, chaát löôïng, naêng suaát vaø tinh thaàn laøm vieäc. Khi hieåu roõ öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa moãi phöông phaùp, nhaø quaûn lyù döï aùn seõ söû duïng caû hai ñeå naâng cao hieäu quaû quaûn lyù döï aùn. Muïc tieâu cuûa moâ hình tích hôïp laø giuùp nhaø quaûn lyù döï aùn traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Khi naøo aùp duïng phöông phaùp truyeàn thoáng? Khi naøo aùp duïng moâ phoûng lieân tuïc? Laøm theá naøo ñeå phoái hôïp hai phöông phaùp ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà cuï theå cuûa döï aùn? Tuy nhieân vieäc söû duïng chung hai phöông phaùp cuõng coù nhieàu khoù khaên: Moãi phöông phaùp coù caùch tieáp caän khaùc nhau, ñoâi khi caùc giaû ñònh laø traùi ngöôïc. Moãi phöông phaùp coù nhöõng coâng cuï vaø kyõ thuaät rieâng Caùc kyõ thuaät cuûa moâ phoûng lieân tuïc vaãn chöa ñöôïc hoaøn thieän Ñeå khaéc phuïc caùc vaán ñeà naøy, moâ hình tích hôïp môùi söû duïng caùc giaûi phaùp sau: Chia nhoû caùc coâng vieäc: ñeå moãi coâng vieäc chæ caàn moät phöông phaùp ñeå aùp duïng. Giaûm söï lieân keát: Caùc thaønh phaàn cuûa moâ hình khoâng quaù phuï thuoäc laãn nhau. Ñieàu naøy cho pheùp caùc thaønh phaàn thay ñoåi hoaëc boå sung caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc môùi sau naøy maø khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán caùc boä phaän khaùc cuûa moâ hình tích hôïp. 5.2 Moâ hình tích hôïp 5.2.1 Giôùi thieäu moâ hình Moâ hình tích hôïp môùi bao goàm: Moät taäp caùc coâng vieäc quaûn lyù döï aùn phaàn meàm, moãi coâng vieäc coù caùc höôùng daãn veà phöông phaùp thöïc hieän (ñöôïc moâ taû trong baûng 5.2). Moät soá höôùng daãn veà caùch aùp duïng moâ hình tích hôïp (ñöôïc moâ taû trong phaàn 5.2.2). Moâ taû moät soá moâ hình moâ phoûng lieân tuïc trong moâ hình tích hôïp (ñöôïc moâ taû trong phaàn 5.3). Baûng 5.2 Caùc coâng vieäc cuûa quaûn lyù döï aùn phaàn meàm vaø phöông phaùp thöïc hieän Caùc coâng vieäc cuûa quaûn lyù döï aùn phaàn meàm Phöông phaùp truyeàn thoáng Moâ phoûng lieân tuïc A. GIAI ÑOAÏN LAÄP KEÁ HOAÏCH DÖÏ AÙN 1. Löïa choïn quy trình X 2. Keá hoaïch nhaân söï 2.1 Chieán löôïc phaân phoái nguoàn löïc X 2.2 Boá trí nhaân söï, phaân coâng coâng vieäc X 3. Keá hoaïch veà tieán ñoä 3.1 Keá hoaïch giao haøng X 3.2 Saép xeáp coâng vieäc X 4. Toå chöùc döï aùn X B. GIAI ÑOAÏN THÖÏC HIEÄN DÖÏ AÙN 1. Theo doõi vaø baùo caùo tieán ñoä X 2. Thay ñoåi vaø boå sung nhaân söï 2.1 Ñaùnh giaù hieäu quaû X 2.2 Saép xeáp laïi nhaân söï vaø coâng vieäc X 3. Thay ñoåi yeâu caàu 3.1 Ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng X 3.2 Boá trí, ñieàu chænh coâng vieäc X 4. Thay ñoåi thieát keá 4.1 Ñaùnh giaù aûnh höôûng X 4.2 Thay ñoåi keá hoaïch X 5. Giaûi quyeát caùc vaán ñeà naûy sinh X 5.1 Xaùc ñònh vaán ñeà X 5.2 Tìm nguyeân nhaân cuûa vaán ñeà X 5.3 Tìm giaûi phaùp X 5.4 Laäp keá hoaïch thöïc hieän giaûi phaùp X 5.5 Thöïc hieän giaûi phaùp X C. GIAI ÑOAÏN KEÁT THUÙC DÖÏ AÙN 1. Toång hôïp soá lieäu X 2. Ñaùnh giaù keát quaû döï aùn X 3. Giaûi thích nguyeân nhaân X Quy trình xaây döïng baûng: Tìm hieåu caùc ñaëc ñieåm cuûa döï aùn phaàn meàm vaø quy trình gia coâng phaàn meàm ñöôïc ñeå ruùt ra caùc coâng vieäc, vaán ñeà tieâu bieåu nhaát cuûa quaûn lyù döï aùn gia coâng phaàn meàm. Choïn phöông phaùp phuø hôïp cho töøng coâng vieäc (truyeàn thoáng hay moâ phoûng lieân tuïc), döïa vaøo öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa moãi phöông phaùp. Döïa vaøo kyõ thuaät cuûa moãi phöông phaùp ñeå ñöa ra caùch thöùc thöïc hieän töøng coâng vieäc Baûng 5.3 Caùch thöùc thöïc hieän töøng coâng vieäc Caùc coâng vieäc cuûa quaûn lyù döï aùn Moâ taû A. GIAI ÑOAÏN LAÄP KEÁ HOAÏCH DÖÏ AÙN 1. Löïa choïn quy trình Khi caân nhaéc giöõa caùc quy trình khaùc nhau vaø möùc ñoä aùp duïng quy trình kieåm soaùt chaát löôïng cho töøng döï aùn cuï theå, nhaø quaûn lyù coù theå bieåu dieãn caùc quy trình ñoù thaønh caùc sô ñoà nhaän thöùc (cognitive map) hay moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñeå phaân tích caùc hieäu öùng vaø thöû nghieäm ñeå choïn ra phöông aùn toái öu. 2. Keá hoaïch nhaân söï 2.1 Chieán löôïc phaân phoái nguoàn löïc Söû duïng moâ phoûng lieân tuïc ñeå so saùnh giöõa caùc phöông aùn vaø tìm ra chieán löôïc toái öu cho: Nhaân löïc cho kieåm tra phaàn meàm Nhaân löïc cho kieåm soaùt quy trình Keá hoaïch boå sung vaø thay ñoåi nhaân löïc 2.2 Boá trí nhaân söï, phaân coâng coâng vieäc Söû duïng sô ñoà Gantt, ma traän traùch nhieäm vaø bieåu ñoà nhaân löïc ñeå boá trí nhaân söï vaø phaân coâng coâng vieäc. 3. Keá hoaïch veà tieán ñoä 3.1 Keá hoaïch giao haøng Duøng caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñeå ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng cuûa söï can thieäp töø phía khaùch haøng vaø aùp löïc coâng vieäc. Töø ñoù laäp keá hoaïch giao haøng ñeå giaûm thieåu caùc taùc ñoäng naøy. 3.2 Saép xeáp coâng vieäc Söû duïng sô ñoà Gantt, sô ñoà PERT ñeå laäp keá hoaïch laøm vieäc chi tieát. 4. Toå chöùc döï aùn Söû duïng ma traän traùch nhieäm, baûng moâ taû coâng vieäc, quy trình baùo caùo... B. GIAI ÑOAÏN THÖÏC HIEÄN DÖÏ AÙN 1. Theo doõi vaø baùo caùo tieán ñoä Töø caùc baùo caùo coâng vieäc theo ñònh kyø vaø tieán ñoä thöïc hieän coâng vieäc theå hieän treân sô ñoà Gantt 2. Thay ñoåi vaø boå sung nhaân söï 2.1 Ñaùnh giaù hieäu quaû Duøng caùc moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñeå phaân tích hieäu quaû, ñaùnh giaù vaø so saùnh caùc phöông aùn: Soá löôïng vaø kinh nghieäm cuûa nhaân löïc caàn boå sung Thôøi gian boå sung So saùnh boå sung nhaân söï vôùi caùc phöông aùn khaùc: laøm theâm giôø, taêng theâm thôøi gian, giaûm khoái löôïng coâng vieäc... 2.2 Saép xeáp laïi nhaân söï vaø coâng vieäc Ñieàu chænh laïi sô ñoà Gantt, ma traän traùch nhieäm vaø bieåu ñoà nhaân löïc 3. Thay ñoåi yeâu caàu 3.1 Ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng Duøng moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñeå phaùt hieän vaø ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi 3.2 Boá trí, ñieàu chænh coâng vieäc Chuyeån caùc hieäu öùng tìm ñöôïc thaønh thôøi gian vaø chi phí. Ñieàu chænh keá hoaïch thöïc hieän treân sô ñoà Gantt vaø phaân coâng laïi coâng vieäc. 4. Thay ñoåi thieát keá 4.1 Ñaùnh giaù aûnh höôûng Duøng moâ hình moâ phoûng lieân tuïc ñeå ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng cuûa caùc thieát keá bò thay ñoåi vaø caùc coâng vieäc naûy sinh 4.2 Thay ñoåi keá hoaïch Tính toaùn thôøi gian vaø chi phí cho caùc taùc ñoäng vaø coâng vieäc môùi naûy sinh. Ñieàu chænh keá hoaïch thöïc hieän treân sô ñoà Gantt vaø phaân coâng laïi coâng vieäc. 5. Giaûi quyeát caùc vaán ñeà naûy sinh 5.1 Xaùc ñònh vaán ñeà Xaùc ñònh caùc khoù khaên vaø vaán ñeà töø caùc baùo caùo vaø hoïp ñònh kyø. 5.2 Tìm nguyeân nhaân cuûa vaán ñeà Söû duïng caùc sô ñoà nhaän thöùc ñeå moâ taû vaán ñeà vaø caùc quan heä, caùc voøng phaûn hoài ñeå tìm kieám nguyeân nhaân cuûa vaán ñeà 5.3 Tìm giaûi phaùp Tìm giaûi phaùp töø kinh nghieäm hay töø caùc._.