Phát triển thị trường bảo hiểm Nhân thọ Việt Nam trong giai đoạn hội nhập Kinh tế quốc tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM HỒ THỦY TIÊN PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM NHÂN THỌ VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2007 1 MÔÛ ÑAÀU 1/ Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Muïc tieâu haøng ñaàu cuûa Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi giai ñoaïn 2001 – 2010 ôû Vieät Nam laø ñaït toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao vaø oån ñònh. Muoán vaäy, tôùi naêm 2010 Vieät Nam caàn huy ñoäng khoaûng 150-160 tyû USD voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi. Ñaây thöïc söï laø baøi toaùn nan giaûi vì trong suoát giai ñoaïn 1990-2000, Vieät Nam chæ huy ñoäng ñöôïc gaàn 65 tyû USD. Cho neân trong nhöõng naêm coøn laïi Vieät Nam caàn huy ñoäng toái ña caùc nguoàn löïc taøi chính cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá vôùi chuû tröông “Voán trong nöôùc laø quyeát ñònh, voán nöôùc ngoaøi laø quan troïng”. Maët khaùc, khi kinh teá taêng tröôûng, ñôøi soáng ngöôøi daân ñöôïc naâng leân thì nhu caàu ñöôïc baûo veä tröôùc nhöõng ruûi ro cuûa caùc chuû theå, caù nhaân trong neàn kinh teá cuõng taêng. Moät khi ruûi ro ñaõ xaûy ra yeâu caàu töùc thì phaûi coù moät khoaûn taøi chính buø ñaép ñeå giuùp caùc chuû theå, caù nhaân nhanh choùng oån ñònh saûn xuaát, oån ñònh ñôøi soáng töø ñoù môùi taïo ñoäng löïc cho neàn kinh teá phaùt trieån oån ñònh vaø taêng tröôûng hôn nöõa. Ñeå vöøa ñaûm baûo nhu caàu voán cho phaùt trieån kinh teá vöøa giöõ cho neàn kinh teá taêng tröôûng oån ñònh, Chính phuû caàn thöïc hieän nhieàu chính saùch ñoàng boä. Moät trong nhöõng chính saùch ñoù laø quan taâm vaø taïo ñieàu kieän ñeå phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm noùi chung vaø baûo hieåm nhaân thoï ôû Vieät Nam noùi rieâng. Hôn theá nöõa, trong xu höôùng toaøn caàu hoùa hieän nay, neàn kinh teá Vieät Nam ñang töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi. Ngaønh baûo hieåm Vieät Nam cuõng ñang trong quaù trình hoäi nhaäp naøy. Vôùi caùc Hieäp ñònh thöông maïi song phöông, ña phöông vaø saép tôùi khi Vieät Nam gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi WTO ñoøi hoûi Chính phuû töøng böôùc xoùa boû daàn tieán ñeán xoùa boû hoaøn toaøn haïn 2 cheá gia nhaäp thò tröôøng baûo hieåm cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nöôùc ngoaøi. Ñieàu naøy seõ laøm cho ngaønh baûo hieåm coù cô hoäi thu huùt nhieàu voán cho phaùt trieån ñoàng thôøi ña daïng hoùa caùc saûn phaåm vôùi chaát löôïng ngaøy caøng cao, giaù thaønh laïi haï, cuõng nhö tranh thuû ñöôïc kinh nghieäm, coâng ngheä kinh doanh vaø kyõ naêng quaûn lyù tieán tieán cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nöôùc ngoaøi. Nhöng cuøng vôùi quaù trình hoäi nhaäp ñaõ ñaët ra cho ngaønh baûo hieåm Vieät Nam noùi chung vaø baûo hieåm nhaân thoï noùi rieâng nhieàu thaùch thöùc, caùc coâng ty baûo hieåm Vieät Nam caàn phaûi ñuû maïnh veà moïi maët thì môùi taän duïng ñöôïc caùc cô hoäi treân vaø khoâng bò “hoøa tan” ngay trong thò tröôøng cuûa chính mình. Vaäy saép tôùi khi gia nhaäp vaøo caùc toå chöùc quoác teá naøy vôùi cam keát môû cöûa thò tröôøng baûo hieåm thì phaûi phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï ôû Vieät Nam nhö theá naøo ñeå vöøa ñaûm baûo caùc muïc tieâu phaùt trieån KT-XH do Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ ñeà ra vöøa ñöa ngaønh baûo hieåm Vieät Nam töøng böôùc chuû ñoäng hoäi nhaäp vaøo ngaønh baûo hieåm theá giôùi. Luaän aùn: “Phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï Vieät Nam trong giai ñoaïn hoäi nhaäp kinh teá quoác teá” ñöôïc löïa choïn nghieân cöùu nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñaõ neâu ra. 2. Muïc ñích nghieân cöùu Luaän aùn taäp trung nghieân cöùu phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua. Qua ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï Vieät Nam trong thôøi gian tôùi theo caùc cam keát môû cöûa thò tröôøng dòch vuï taøi chính khi gia nhaäp vaøo caùc toå chöùc quoác teá nhöng vaãn ñaûm baûo ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån KT_XH do Ñaûng vaø nhaø nöôùc ñaõ ñeà ra. 3 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty BHNT khoâng chæ giôùi haïn ôû hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm thuaàn tuùy maø coøn bao goàm caû hoaït ñoäng ñaàu tö. Vì vaäy, ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän aùn laø caùc hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm thuaàn tuùy nhö: thieát keá, ñònh phí, phaân phoái, döï phoøng,… ñoàng thôøi luaän aùn daønh moät dung löôïng thích hôïp nghieân cöùu veà hoaït ñoäng vaø hieäu quaû ñaàu tö cuûa caùc coâng ty baûo hieåm treân phaïm vi toaøn thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï vaø caû treân phaïm vi thò tröôøng taøi chính cuûa Vieät Nam. Ñaëc bieät, quaù trình nghieân cöùu cuûa luaän aùn ñöôïc ñaët trong boái caûnh thò tröôøng BHNT Vieät Nam ñaõ vaø ñang gia nhaäp töøng böôùc vaøo neàn kinh teá theá giôùi, ñeå töø ñoù luaän aùn ñöa ra caùc giaûi phaùp toái öu trong vieäc phaùt trieån an toaøn, beàn vöõng thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï Vieät Nam trong giai ñoaïn hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp nghieân cöùu ñöôïc söû duïng xuyeân suoát trong ñeà taøi laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø lòch söû. Trong quaù trình nghieân cöùu coù keát hôïp giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn thoâng qua ñieàu tra, khaûo saùt. Ngoaøi ra, luaän aùn coøn söû duïng phöông phaùp phaân tích toång hôïp, phöông phaùp so saùnh, phöông phaùp thoáng keâ, phöông phaùp ñoà thò… ñeå ñaùnh giaù baûn chaát cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu. 4 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ THÒ TRÖÔØNG BAÛO HIEÅM NHAÂN THOÏ TRONG GIAI ÑOAÏN HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ 1.1.Toång quan veà baûo hieåm nhaân thoï 1.1.1. Lòch söû ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa baûo hieåm nhaân thoï treân theá giôùi Baûo hieåm nhaân thoï (BHNT) laø söï cam keát giöõa ngöôøi baûo hieåm vaø ngöôøi tham gia baûo hieåm, maø trong ñoù ngöôøi baûo hieåm seõ traû cho ngöôøi tham gia (hoaëc ngöôøi thuï höôûng) moät soá tieàn nhaát ñònh khi coù nhöõng söï kieän ñaõ ñònh tröôùc xaûy ra (ngöôøi ñöôïc baûo hieåm bò cheát hoaëc coøn soáng ñeán moät thôøi ñieåm nhaát ñònh), coøn ngöôøi tham gia phaûi noäp phí baûo hieåm ñaày ñuû, ñuùng haïn. Noùi caùch khaùc, baûo hieåm nhaân thoï laø quaù trình baûo hieåm caùc ruûi ro coù lieân quan ñeán sinh maïng, cuoäc soáng vaø tuoåi thoï cuûa con ngöôøi. Hôïp ñoàng BHNT ñaàu tieân treân theá giôùi ra ñôøi naêm 1583, do coâng daân London laø oâng William Gybbon tham gia. Phí baûo hieåm oâng phaûi ñoùng luùc ñoù laø 32 baûng Anh, khi oâng cheát cuõng trong naêm ñoù, ngöôøi thöøa keá cuûa oâng ñöôïc höôûng 400 baûng Anh. Tuy nhieân, BHNT sau ñoù bò caám do noù khoâng coù ñaày ñuû cô sôû kyõ thuaät. Chæ ñeán theá kyû 17, khi Pascal, Ferma vaø sau ñoù laø Bernoulli chöùng minh Quy luaät soá ñoâng, khai sinh vaø phaùt trieån ra moân toaùn hoïc xaùc suaát thoáng keâ thì cô sôû kyõ thuaät cuûa baûo hieåm nhaân thoï môùi hình thaønh. Keå töø ñoù BHNT phaùt trieån maïnh treân taát caû caùc quoác gia coù ñuû caùc ñieàu kieän. Naêm 1759, coâng ty BHNT ra ñôøi ñaàu tieân ôû Philadelphia (Myõ). Coâng ty naøy ñeán nay vaãn coøn hoaït ñoäng, nhöng luùc ñaàu noù chæ baùn baûo hieåm cho caùc con chieân ôû nhaø thôø cuûa mình. Naêm 1762, coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Equitable ôû nöôùc Anh ñöôïc thaønh laäp vaø baùn baûo hieåm nhaân thoï cho moïi ngöôøi daân. Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï ñaàu tieân ôû Phaùp ra ñôøi naêm 1787, ôû Ñöùc naêm 1828. 5 ÔÛ Chaâu AÙ, caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï ñaàu tieân ra ñôøi ôû Nhaät Baûn. Naêm 1868 coâng ty baûo hieåm Meiji cuûa Nhaät ra ñôøi vaø ñeán naêm 1888 vaø 1889, hai coâng ty khaùc laø Kyoei vaø Nippon ra ñôøi vaø phaùt trieån cho ñeán ngaøy hoâm nay. Theo thôøi gian, BHNT phaùt trieån raát nhanh. Vai troø cuûa BHNT khoâng chæ theå hieän trong töøng gia ñình vaø ñoái vôùi töøng caù nhaân trong vieäc goùp phaàn oån ñònh cuoäc soáng, giaûm bôùt khoù khaên veà taøi chính khi gaëp phaûi ruûi ro, maø coøn theå hieän roõ treân phaïm vi toaøn xaõ hoäi. Treân phaïm vi xaõ hoäi, BHNT goùp phaàn thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, huy ñoäng voán trong nöôùc töø nhöõng nguoàn tieàn maët nhaøn roãi naèm trong daân cö. Löôïng voán huy ñoäng töø ngaønh BHNT ñöôïc ñaàu tö trôû laïi neàn kinh teá qua hình thöùc mua coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp, taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp naøy môû roäng qui moâ saûn xuaát hoaëc laø goùp voán lieân doanh, hoaëc laø cho chính phuû vay thoâng qua vieäc mua traùi phieáu chính phuû; hoaëc taïo ñieàu kieän cho chính ngöôøi tham gia BHNT vay laïi töø hôïp ñoàng BHNT cuûa mình giuùp hoï trang traõi nhöõng chi tieâu baát ngôø trong ñôøi soáng… Roõ raøng, BHNT khoâng chæ coù chöùc naêng baûo veä maø coøn coù chöùc naêng cuûa moät ñònh cheá taøi chính trung gian huy ñoäng coù hieäu quaû nguoàn voán trung vaø daøi haïn trong nöôùc vaø caû nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät chöùc naêng naøy caøng theå hieän roõ hôn nöõa trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 1.1.2. Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa BHNT - BHNT vöøa mang tính tieát kieäm, vöøa mang tính baûo veä Thaät vaäy, moãi ngöôøi mua BHNT seõ ñònh kyø noäp moät khoaûn tieàn nhoû (goïi laø phí baûo hieåm) cho coâng ty baûo hieåm, ngöôïc laïi coâng ty baûo hieåm coù traùch nhieäm traû moät soá tieàn lôùn (goïi laø soá tieàn baûo hieåm) cho ngöôøi höôûng quyeàn lôïi baûo hieåm nhö ñaõ thoûa thuaän tröôùc, khi coù caùc söï kieän baûo hieåm xaûy ra. Noäi dung tieát kieäm khi mua BHNT khaùc vôùi caùc hình thöùc tieát kieäm khaùc ôû choã: ngöôøi baûo hieåm ñaûm 6 baûo traû cho ngöôøi tham gia baûo hieåm hay ngöôøi thaân cuûa hoï moät soá tieàn raát lôùn ngay caû khi hoï môùi tieát kieäm ñöôïc moät khoaûn tieàn nhoû, neáu ngöôøi ñöôïc baûo hieåm bò caùc ruûi ro veà söùc khoûe hay tính maïng. - BHNT ñaùp öùng nhieàu muïc ñích khaùc nhau cuûa ngöôøi tham gia baûo hieåm HÑBH töû vong seõ giuùp ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñeå laïi cho gia ñình moät STBH khi hoï bò töû vong. Soá tieàn naøy ñaùp öùng ñöôïc raát nhieàu muïc ñích cuûa ngöôøi quaù coá nhö trang traûi nôï naàn, giaùo duïc con caùi, phuïng döôõng cha meï… - BHNT ra ñôøi vaø phaùt trieån trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån, BHNT ñaõ ra ñôøi vaø phaùt trieån haøng traêm naêm nay. Ngöôïc laïi coù moät soá quoác gia treân theá giôùi hieän nay vaãn chöa trieån khai ñöôïc BHNT, maëc duø ngöôøi ta hieåu raát roõ vai troø vaø lôïi ích cuûa noù. Ñeå lyù giaûi vaán ñeà naøy, haàu heát caùc nhaø kinh teá ñeàu cho raèng cô sôû chuû yeáu ñeå BHNT ra ñôøi vaø phaùt trieån laø ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi phaûi phaùt trieån. Ngoaøi ra, moâi tröôøng phaùp lyù cuõng aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa BHNT. ÔÛ moät soá nöôùc phaùt trieån nhö Anh, Phaùp, Ñöùc… Chính phuû thöôøng coù chính saùch thueá öu ñaõi muïc ñích laø nhaèm taïo ra cho caùc caù nhaân cô hoäi ñeå tieát kieäm, töï mình laäp neân quyõ höu trí, töø ñoù cho pheùp giaûm bôùt phaàn trôï caáp töø nhaø nöôùc. Cuõng vì nhöõng muïc ñích treân maø moät soá nöôùc Chaâu AÙ nhö AÁn Ñoä, Hoàng Koâng, Singapore… khoâng ñaùnh thueá ñoái vôùi caùc nghieäp vuï BHNT. Söï öu ñaõi naøy laø ñoøn baåy tích cöïc ñeå BHNT phaùt trieån. 1.1.3. Caùc saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï cô baûn Caên cöù vaøo bieán coá coøn soáng hay töû vong trong thôøi gian tham gia baûo hieåm maø BHNT ñöôïc chia ra laøm ba loaïi saûn phaåm chính sau: BHNT trong tröôøng hôïp töû vong, BHNT trong tröôøng hôïp soáng, BHNT hoãn hôïp. 7 Ngoaøi ra, ngöôøi baûo hieåm coøn aùp duïng caùc ñieàu khoaûn boå sung baùn keøm vôùi caùc saûn phaåm chính nhö: baûo hieåm tai naïn, baûo hieåm söùc khoûe, baûo hieåm khoâng noäp phí khi thöông taät, baûo hieåm cho ngöôøi ñoùng phí … ™ Baûo hieåm nhaân thoï trong tröôøng hôïp töû vong Ñaây laø loaïi hình phoå bieán nhaát trong BHNT vaø ñöôïc chia thaønh 2 nhoùm: ƒ Baûo hieåm töû kyø (coøn ñöôïc goïi laø baûo hieåm sinh maïng coù thôøi haïn): ñöôïc kyù keát ñeå baûo hieåm cho bieán coá töû vong xaûy ra trong thôøi gian ñaõ quy ñònh cuûa hôïp ñoàng. Neáu bieán coá töû vong khoâng xaûy ra trong thôøi gian ñoù thì ngöôøi baûo hieåm khoâng phaûi thanh toaùn STBH cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm. Ngöôïc laïi, neáu bieán coá töû vong xaûy ra trong thôøi gian coù hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng, thì ngöôøi baûo hieåm phaûi coù traùch nhieäm thanh toaùn STBH cho ngöôøi thuï höôûng quyeàn lôïi baûo hieåm ñöôïc chæ ñònh. ƒ Baûo hieåm nhaân thoï troïn ñôøi (baûo hieåm tröôøng sinh) Loaïi hình baûo hieåm naøy cam keát chi traû cho ngöôøi thuï höôûng baûo hieåm moät STBH ñaõ ñöôïc aán ñònh treân hôïp ñoàng, khi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm töû vong vaøo baát cöù luùc naøo keå töø ngaøy kyù hôïp ñoàng. ™ Baûo hieåm nhaân thoï trong tröôøng hôïp soáng (coøn goïi laø baûo hieåm sinh kyø) Thöïc chaát cuûa loaïi hình baûo hieåm naøy laø ngöôøi baûo hieåm cam keát chi traû moät laàn hoaëc nhöõng khoaûn tieàn ñeàu ñaën trong moät khoaûng thôøi gian xaùc ñònh hoaëc trong suoát cuoäc ñôøi ngöôøi tham gia baûo hieåm. Neáu ngöôøi ñöôïc baûo hieåm cheát tröôùc ngaøy ñeán haïn thanh toaùn thì seõ khoâng ñöôïc chi traû khoaûn tieàn nhö ñaõ thoûa thuaän. Loaïi hình baûo hieåm naøy raát phuø hôïp vôùi nhöõng ngöôøi khi veà höu hoaëc nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc höôûng tieàn trôï caáp höu trí töø BHXH ñeán ñoä tuoåi töông öùng vôùi tuoåi veà höu ñaêng kyù tham gia, ñeå ñöôïc höôûng nhöõng khoaûn trôï caáp ñònh 8 kyø haøng thaùng. Vì vaäy, teân goïi “Baûo hieåm tieàn trôï caáp höu trí”, “Baûo hieåm tieàn höu”, “Nieân kim nhaân thoï” … ñöôïc caùc coâng ty baûo hieåm vaän duïng linh hoaït. ™ Baûo hieåm nhaân thoï hoãn hôïp Thöïc chaát cuûa loaïi hình baûo hieåm naøy laø baûo hieåm caû trong tröôøng hôïp ngöôøi ñöôïc baûo hieåm bò töû vong hay coøn soáng. Yeáu toá tieát kieäm vaø baûo veä ñan xen nhau vì theá noù ñöôïc aùp duïng roäng raõi ôû haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi. Khi trieån khai BHNT hoãn hôïp, caùc coâng ty baûo hieåm coù theå ña daïng hoùa loaïi saûn phaåm naøy baèng caùch ñöa ra hôïp ñoàng coù thôøi haïn khaùc nhau, hôïp ñoàng chia laõi, khoâng chia laõi vaø caùc loaïi hôïp ñoàng khaùc tuøy theo tình hình kinh teá. 1.1.4. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa baûo hieåm nhaân thoï 1.1.4.1. Nguyeân taéc soá ñoâng Nguyeân taéc soá ñoâng (Quy luaät soá ñoâng) laø nguyeân taéc hoaït ñoäng cô baûn nhaát cuûa baûo hieåm noùi chung vaø baûo hieåm nhaân thoï noùi rieâng. Theo quy luaät naøy, soá laàn thöïc hieän pheùp thöû caøng lôùn, keát quaû thu ñöôïc töø pheùp thöû seõ tieán daàn veà xaùc suaát lyù thuyeát xaûy ra bieán coá ñang xem xeùt. Nhaéc laïi troø chôi con xuùc xaéc: Ngöôøi ta tung moät con xuùc xaéc 20 laàn, 100 laàn, 1000 laàn vaø cuoái cuøng laø 10.000 laàn. Moãi laàn tung ra, ngöôøi ta chuù yù ñeán vieäc xuaát hieän moät con soá nhaát ñònh, chaúng haïn soá 6. Caùc keát quaû ñöôïc ghi nhaän nhö sau: Soá laàn tung ra Soá laàn xuaát hieän Taàn suaát xuaát hieän 20 100 1000 10.000 2 12 175 1653 0,100 0,120 0,175 0,165 Thoaït ñaàu, söï may ruûi maø beà maët coù soá 6 xuaát hieän laø 1/6 (taàn suaát xuaát hieän laø 0,167), ñaây laø xaùc suaát lyù thuyeát, qua nhieàu laàn thöû nghieäm, taàn suaát xuaát 9 hieän cuûa maët 6 seõ daàn veà xaùc suaát lyù thuyeát (# 0,167). Noùi moät caùch khaùc, neáu chuùng ta thöïc hieän vieäc nghieân cöùu treân moät ñaùm ñoâng ñuû lôùn, chuùng ta seõ coù xaùc suaát xaûy ra moät bieán coá naøo ñoù ôû möùc ñoä ñuû chính xaùc vaø noùi chung, chuùng ta coù theå laøm chuû ñöôïc bieán coá ngaãu nhieân ñoù. ÖÙng duïng Quy luaät soá ñoâng vaøo baûo hieåm nhaân thoï, yeâu caàu caùc coâng ty baûo hieåm phaûi trieån khai caùc saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï treân soá ñoâng ngöôøi caøng lôùn caøng toát. Vì khi coù soá ñoâng ngöôøi, xaùc suaát töû vong (hoaëc coøn soáng) xaûy ra trong thöïc teá vaø xaùc suaát töû vong (hoaëc coøn soáng) döï kieán khi ñònh phí seõ tieán daàn veà vôùi nhau vaø ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø coâng ty baûo hieåm vôùi soá phí thu tröôùc, ñuû chi traû cho caùc tröôøng hôïp töû vong hoaëc coøn soáng xaûy ra trong thöïc teá. Trong thöïc teá, khi öùng duïng nguyeân taéc soá ñoâng, caùc coâng ty baûo hieåm phaûi tuaân thuû moät heä quaû cuûa nguyeân taéc soá ñoâng, ñoù chính laø nguyeân taéc phaân chia. Theo nguyeân taéc naøy, caùc coâng ty baûo hieåm phaûi traùnh chaáp nhaän ñaûm baûo cho nhöõng ruûi ro coù giaù trò quaù lôùn vöôït quaù khaû naêng taøi chính cuûa töøng coâng ty baûo hieåm. Trong tröôøng hôïp nhöõng ruûi ro coù giaù trò lôùn, caàn phaûi söû duïng moät trong hai kyõ thuaät phaân chia laø ñoàng baûo hieåm vaø taùi baûo hieåm, trong ñoù, kyõ thuaät taùi baûo hieåm laø ñöôïc söû duïng phoå bieán hôn caû. Taùi baûo hieåm laø moät nghieäp vuï qua ñoù moât coâng ty baûo hieåm (coâng ty baûo hieåm goác – coâng ty nhöôïng taùi baûo hieåm) chuyeån cho moät coâng ty baûo hieåm khaùc (coâng ty nhaän taùi baûo hieåm) moät phaàn ruûi ro maø coâng ty goác ñaõ chaáp nhaän ñaûm baûo. Hay noùi moät caùch chung vaø deã hieåu nhaát laø: “Taùi baûo hieåm laø baûo hieåm laïi cho baûo hieåm”. 10 COÂNG TY TAÙI BAÛO HIEÅM 30% COÂNG TY TAÙI BAÛO HIEÅM 30% COÂNG TY TAÙI BAÛO HIEÅM 20% COÂNG TY BAÛO HIEÅM GOÁC NGÖÔØI ÑÖÔÏC BAÛO HIEÅM Hình 1.1. Moái quan heä trong taùi baûo hieåm Taùi baûo hieåm laø hoaït ñoäng khoâng theå thieáu trong quaù trình kinh doanh vaø toàn taïi cuûa moät coâng ty baûo hieåm vì caùc lyù do sau: - Taêng cöôøng khaû naêng nhaän baûo hieåm: Trong quaù trình kinh doanh, coâng ty baûo hieåm coù theå nhaän ñöôïc nhöõng yeâu caàu caáp ñôn baûo hieåm vôùi soá tieàn baûo hieåm vöôït quaù khaû naêng cuûa mình trong vieäc ñeàn buø khi ruûi ro xaûy ra. Ñeå coù theå ñaûm baûo cho nhöõng ruûi ro lôùn vaø cung caáp ñöôïc moïi dòch vuï maø khaùch haøng yeâu caàu, caàn thieát phaûi tieán haønh taùi baûo hieåm cho nhöõng phaàn vöôït quaù möùc giöõ laïi cho moät hoaëc nhieàu coâng ty baûo hieåm hay taùi baûo hieåm khaùc treân thò tröôøng. - Goùp phaàn oån ñònh tyû leä boài thöôøng: coâng ty baûo hieåm goác coù theå traùnh söï bieán ñoäng trong caùc khoaûn chi boài thöôøng trong moät naêm vaø qua nhieàu naêm baèng vieäc taùi baûo hieåm. - Lôïi ích “vó moâ”: moät lôïi ích cuoái cuøng cuûa lyù do taùi baûo hieåm laø chi phí ruûi ro ñöôïc daøn traõi trong toaøn thò tröôøng baûo hieåm theá giôùi. Raát nhieàu caùc coâng ty taùi baûo hieåm haøng ñaàu ôû caùc nöôùc nhö: Ñöùc, Thuïy Syõ, Nhaät Baûn, Myõ, Phaùp, Anh baèng vieäc taùi baûo hieåm cho caùc coâng ty naøy vaø moät soá coâng ty khaùc, ruûi ro khoâng chæ taùc ñoäng vaøo moät neàn kinh teá maø ruûi ro cuûa moät chuû theå trong moät quoác gia ñaõ ñöôïc soá ñoâng nhöõng ngöôøi tham gia baûo hieåm treân toaøn theá giôùi cuøng gaùnh chòu. 1.1.4.2. Nguyeân taéc khoaùn 11 Trong ña soá caùc nghieäp vuï veà baûo hieåm con ngöôøi, soá tieàn baûo hieåm, caùc khoaûn trôï caáp ñöôïc aán ñònh tröôùc treân hôïp ñoàng. Nhöõng khoaûn tieàn naøy ñöôïc xaùc ñònh döïa vaøo söï löïa choïn cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm. Khi xaûy ra caùc söï kieän baûo hieåm, soá tieàn baûo hieåm hay khoaûn trôï caáp ñöôïc coâng ty baûo hieåm thanh toaùn khoâng nhaèm muïc ñích boài thöôøng thieät haïi, ñaây laø moät soá tieàn mang tính chaát khoaùn. Cuõng vì theá, nhöõng giaû thieát veà baûo hieåm treân giaù trò, döôùi giaù trò vaø baûo hieåm truøng khoâng ñöôïc ñeà caäp ñeán trong baûo hieåm con ngöôøi. Ñeå laøm noåi baät tính chaát khoaùn trong baûo hieåm con ngöôøi, ta coù theå ñi töø hôïp ñoàng BHNT tröôøng hôïp töû vong. Khi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm töû vong, coâng ty baûo hieåm seõ phaùt sinh nghóa vuï thanh toaùn trôï caáp cho ngöôøi thuï höôûng. Khoaûn trôï caáp naøy khoâng mang yù nghóa laø boài thöôøng cho söï töû vong cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm vì söï töû vong laø moät maát maùt voâ cuøng to lôùn maø khoâng coù khoaûn tieàn naøo coù theå buø ñaép ñeå laáy laïi traïng thaùi ban ñaàu – traïng thaùi soáng cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm. Vieäc aùp duïng nguyeân taéc khoaùn keùo theo nhöõng heä quaû quan troïng sau: - Ñoái vôùi cuøng moät ngöôøi ñöôïc baûo hieåm, ñoàng thôøi coù theå kyù keát nhieàu hôïp ñoàng baûo hieåm con ngöôøi khaùc nhau cho chính mình, vôùi caùc soá tieàn baûo hieåm baèng hoaëc khaùc nhau, tuøy theo yù muoán vaø khaû naêng taøi chính. Khi xaûy ra caùc söï kieän ñöôïc baûo hieåm trong caùc hôïp ñoàng ñaõ kyù keát thì ngöôøi thuï höôûng seõ nhaän ñöôïc taát caû caùc soá tieàn baûo hieåm naøy. - Khoâng coù theá quyeàn hôïp phaùp (chuyeån yeâu caàu boài hoaøn) cuûa coâng ty baûo hieåm. Trong baûo hieåm con ngöôøi, sau khi ñaõ thanh toaùn soá tieàn baûo hieåm, coâng ty baûo hieåm khoâng ñöôïc pheùp theá vaøo quyeàn cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñeå truy ñoøi nhöõng ngöôøi gaây ra thieät haïi coù traùch nhieäm phaûi boài thöôøng cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm. 1.2. Noäi dung cô baûn cuûa hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm nhaân thoï 1.2.1. Thieát keá vaø ñònh phí saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï 12 Thieát keá saûn phaåm laø coâng vieäc ñaàu tieân cuûa moãi coâng ty baûo hieåm. Ñeå ñöa ra quyeát ñònh thieát keá saûn phaåm naøo, coâng ty baûo hieåm phaûi thöïc hieän moät loaït caùc coâng vieäc nhö ñieàu tra nhu caàu cuûa khaùch haøng, taäp quaùn vaø thoùi quen tieâu duøng trong daân cö, möùc thu nhaäp vaø chi tieâu bình quaân trong moãi gia ñình… Noäi dung quan troïng nhaát trong khaâu thieát keá saûn phaåm laø tính toaùn soá phí baûo hieåm maø moãi khaùch haøng tham gia baûo hieåm phaûi traû, hay coøn goïi laø ñònh phí baûo hieåm. Neáu coâng ty baûo hieåm ñöa ra möùc phí phuø hôïp vôùi khaû naêng thanh toaùn cuûa caùc ñoái töôïng tham gia, khi ñoù saûn phaåm ñöôïc thieát keá chaéc chaén seõ ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän. Xuaát phaùt töø taàm quan troïng cuûa khaâu ñònh phí trong quaù trình thieát keá saûn phaåm, noäi dung cuûa phaàn naøy seõ taäp trung ñi vaøo xem xeùt caùch thöùc ñònh phí saûn phaåm cuûa caùc coâng ty BHNT. 1.2.1.1. Khaùi nieäm Ñònh phí saûn phaåm BHNT laø nhaèm xaùc ñònh giaù baùn cuûa saûn phaåm BHNT. Theo logic thoâng thöôøng thì giaù baùn saûn phaåm seõ ñöôïc xaùc ñònh sau khi nhaø saûn xuaát bieát ñöôïc giaù thaønh saûn phaåm cuûa mình. Nhöng trong baûo hieåm, ñaëc bieät laø BHNT thì phí saûn phaåm BHNT laïi phaûi ñöôïc ñöa ra tröôùc treân cô sôû nhöõng döï baùo veà xaùc suaát töû vong, laõi suaát ñaàu tö, laïm phaùt, tình hình tai naïn… Töø ñoù coâng ty baûo hieåm nhaân thoï coù theå gaëp phaûi ruûi ro ñoù laø phí saûn phaåm ñaõ xaùc ñònh vaø thu khoâng ñuû chi traû cho beân ñöôïc baûo hieåm neáu coù nhöõng bieán ñoäng lôùn xaûy ra trong neàn kinh teá laøm soá lieäu döï kieán sai leäch quaù nhieàu so vôùi soá lieäu thöïc teá. 1.2.1.2. Cô caáu phí saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï Phí baûo hieåm thöïc teá ngöôøi tham gia baûo hieåm noäp cho coâng ty baûo hieåm goïi laø phí toaøn phaàn, phí toaøn phaàn trong BHNT ñöôïc tính khaùi quaùt nhö sau: Phí toaøn phaàn = Phí thuaàn + Phí hoaït ñoäng • Phí hoaït ñoäng: loaïi phí naøy goàm caùc khoaûn: 13 - Chi phí cho caùc hôïp ñoàng môùi: khoaûn chi naøy bao goàm caùc chi phí nhö hoa hoàng ñaïi lyù, chi phí kieåm tra y teá… caùc chi phí naøy phaùt sinh khi phaùt haønh HÑBH. - Chi phí thu phí baûo hieåm: goàm caùc chi phí traû cho ngöôøi ñi thu phí vaø caùc khoaûn khaùc phaùt sinh khi thu phí. - Chi phí quaûn lyù: khoaûn chi phí naøy phaùt sinh trong suoát thôøi haïn baûo hieåm ñeå quaûn lyù hôïp ñoàng, nhö chi phí aán chæ, quaûn lyù hôïp ñoàng baèng maùy vi tính, chi phí theo doõi thöôøng xuyeân vaø caùc chi phí giaùn tieáp khaùc… • Phí thuaàn: laø soá phí ñöôïc duøng ñeå traû tieàn cho caùc hôïp ñoàng khi xaûy ra caùc bieán coá coøn soáng hay töû vong, khoaûn phí naøy ñöôïc tính toaùn döïa vaøo baûng tyû leä töû vong cuûa töøng coâng ty baûo hieåm nhaân thoï keát hôïp vôùi laõi suaát kyõ thuaät. Thöïc chaát, quaù trình ñònh phí saûn phaåm BHNT chính laø nhaèm xaùc ñònh phí thuaàn cuûa töøng loaïi saûn phaåm roài sau ñoù ngöôøi ta seõ tính theâm moät tyû leä nhaát ñònh treân phí thuaàn ñeå bieát ñöôïc chi phí hoaït ñoäng. 1.2.1.3. Nguyeân taéc ñònh phí saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï • Phí saûn phaåm BHNT ñöôïc xaùc ñònh döïa treân Nguyeân lyù caân baèng sao cho taát caû caùc khoaûn thu trong töông lai phaûi ñuû ñeå trang traûi caùc khoaûn chi phí vaø caùc khoaûn tieàn baûo hieåm, ñoàng thôøi mang laïi lôïi nhuaän hôïp lyù cho coâng ty. Ñaây khoâng chæ laø nguyeân taéc maø coøn laø muïc tieâu soá moät cuûa caùc coâng ty BHNT. • Phí phaûi ñöôïc tính toaùn döïa treân nhöõng cô sôû khoa hoïc nhaát ñònh. Chaúng haïn phaûi döïa vaøo quy luaät soá lôùn trong toaùn hoïc, vaøo baûng tyû leä töû vong trong thoáng keâ, quy luaät veà giôùi tính vaø quy luaät tuoåi thoï taêng daàn trong daân soá vaø nhaân khaåu hoïc, quy luaät veà laïm phaùt cuûa ñoàng tieàn trong neàn kinh teá… • Quaù trình ñònh phí phaûi döïa vaøo moät soá giaû ñònh. Caùc giaû ñònh phaûi ñaûm baûo tính thoáng nhaát vaø hôïp lyù. Thöôøng coù caùc giaû ñònh sau ñaây ñöôïc vaän duïng khi xaùc ñònh phí BHNT: giaû ñònh veà tyû leä töû vong giöõa caùc ngaønh ngheà, caùc vuøng ñòa lyù, giaû ñònh veà tyû leä laõi suaát giöõa caùc loaïi hình ñaàu tö, giaû ñònh veà chi phí (cao hôn 14 hay thaáp hôn) giöõa caùc boä phaän, giaû ñònh tyû leä hôïp ñoàng bò huûy boû, giaû ñònh veà thôøi gian thanh toaùn… 1.2.1.4. Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán quaù trình ñònh phí saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï ™ Baûng tyû leä töû vong Ñeå xaùc ñònh ñöôïc möùc phí thuaàn cho caùc saûn phaåm BHNT, caùc coâng ty baûo hieåm söû duïng baûng tyû leä töû vong vaø ñaây laø cô sôû khoa hoïc quan troïng nhaát trong quaù trình ñònh phí. Baûng tyû leä töû vong laø baûng thoáng keâ, ñöôïc xaây döïng treân cô sôû ñieàu tra veà nhaân khaåu vaø tình hình töû vong cuûa caùc taàng lôùp daân cö. Quaù trình ñieàu tra ñeå xaây döïng neân baûng tyû leä töû vong phaûi ñaûm baûo quy luaät soá lôùn trong toaùn hoïc. Neáu ñieàu tra ôû moät soá khoâng ñuû lôùn taäp hôïp ngöôøi, ta coù theå keát luaän khoâng theå tieân ñoaùn ñöôïc thôøi haïn soáng cuûa töøng ngöôøi, nhöng xeùt treân moät toång theå soá ñoâng thì xaùc suaát soá ngöôøi cheát ôû moät ñoä tuoåi naøo ñoù xuaát hieän vôùi moät soá gaàn nhö khoâng ñoåi. Moät baûng töû vong thöïc teá ñöôïc trình baøy chi tieát trong phuï luïc 1. Caùc baûng töû vong thöôøng coù nhöõng ñaëc ñieåm chung laø: + Tyû leä töû vong haàu nhö taêng daàn theo ñoä tuoåi + Tyû leä töû vong cuûa nöõ thöôøng thaáp hôn cuûa nam giôùi + Tyû leä töû vong cuûa nhöõng baûng laäp sau thöôøng thaáp hôn nhöõng baûng laäp tröôùc, vì xu höôùng chung laø tuoåi thoï cuûa con ngöôøi ngaøy caøng cao, do möùc soáng vaø caùc ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi ngaøy caøng cao vaø toát hôn. ™ Laõi suaát trong ñònh phí saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï Khi ñònh phí saûn phaåm, caùc coâng ty BHNT ñaõ söû duïng moät möùc laõi suaát vaø laõi suaát naøy ñöôïc tính toaùn treân cô sôû seõ ñaàu tö vôùi laõi suaát nhoû vaø nhoû hôn raát nhieàu so vôùi laõi suaát thöïc teá cuûa caùc khoaûn ñaàu tö ñeå ñaûm baûo an toaøn, laõi suaát duøng ñònh phí saûn phaåm BHNT ñöôïc goïi laø laõi suaát kyõ thuaät. 15 Laõi suaát kyõ thuaät ñöôïc xaùc ñònh döïa treân cô sôû laõi suaát bình quaân caùc khoaûn cho vay cuûa nhaø nöôùc, hoaëc laõi suaát tieàn göûi tieát kieäm khoâng kyø haïn. Khoâng theå ñònh phí vôùi laõi suaát quaù cao vì coâng ty baûo hieåm nhaân thoï khoù coù theå thöïc hieän ñöôïc laõi suaát naøy treân thò tröôøng taøi chính. ™ Giaù trò hieän taïi, giaù trò töông lai vaø giaù trò giaûi öôùc - Giaù trò hieän taïi laø giaù trò caàn ñöôïc ñaàu tö taïi thôøi ñieåm hieän taïi ñeå thu ñöôïc moät giaù trò naøo ñoù taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh trong töông lai. Giaù trò hieän taïi = giaù trò nhaän ñöôïc trong töông lai x (1 + laõi suaát)-thôøi kyø ñaàu tö - Giaù trò töông lai (giaù trò ñaùo haïn) laø giaù trò thu ñöôïc taïi moät thôøi ñieåm naøo ñoù trong töông lai töø giaù trò ñöôïc ñaàu tö taïi thôøi ñieåm hieän taïi. Giaù trò töông lai = giaù trò hieän taïi x (1 + laõi suaát)thôøi kì ñaàu tö - Giaù trò giaûi öôùc khi ngöôøi tham gia baûo hieåm huûy boû hôïp ñoàng trong thôøi haïn baûo hieåm, coâng ty baûo hieåm coù theå thanh toaùn cho hoï moät khoaûn tieàn goïi laø giaù trò giaûi öôùc baèng tieàn hoaëc ñôn giaûn goïi laø giaù trò giaûi öôùc. Giaù trò giaûi öôùc = Döï phoøng toaùn hoïc – Phí giaûi öôùc Phí giaûi öôùc trong coâng thöùc treân ñöôïc xaùc ñònh ñeå ñaûm baûo nghóa vuï cuûa ngöôøi tham gia baûo hieåm. Coù nghóa laø neáu ngöôøi tham gia baûo hieåm huûy boû hôïp ñoàng thì vaãn phaûi chòu caùc chi phí moät soá naêm ñaàu. Neáu veá phaûi cuûa coâng thöùc treân coù giaù trò aâm, thì giaù trò giaûi öôùc ñöôïc tính baèng 0. 1.2.2. Döï phoøng nghieäp vuï baûo hieåm nhaân thoï 1.2.2.1. Söï caàn thieát cuûa quyõ döï phoøng nghieäp vuï trong caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Döï phoøng nghieäp vuï laø khoaûn döï tröõ coù lieân quan ñeán töøng nghieäp vuï ñöôïc trích laäp vaø haïch toaùn vaøo chi phí kinh doanh nhaèm muïc ñích thanh toaùn cho caùc traùch nhieäm ñöôïc xaùc ñònh tröôùc vaø phaùt sinh töø hôïp ñoàng baûo hieåm ñaõ kyù keát. 16 Quyõ döï phoøng nghieäp vuï laø quyõ ñaëc tröng rieâng coù cuûa caùc coâng ty baûo hieåm noùi chung vaø caùc coâng ty BHNT noùi rieâng xuaát phaùt töø ba ñaëc ñieåm sau ñaây: - Thôøi haïn cuûa caùc hôïp ñoàng BHNT thöôøng laø daøi haïn, toái thieåu laø 5 naêm, - Ruûi ro ñöôïc ñaûm baûo bôûi caùc hôïp ñoàng BHNT thöôøng thay ñoåi theo thôøi gian, roõ raøng bieán coá soáng hay töû vong thay ñoåi theo töøng naêm, - Phí BHNT thöôøng ñöôïc thu san baèng ñeàu trong suoát thôøi haïn cuûa hôïp ñoàng trong khi ruûi ro laïi thay ñoåi theo töøng naêm, ñieàu naøy ñaõ taïo ra khoaûn cheânh leäch veà phí baûo hieåm san baèng haøng naêm vôùi phí baûo hieåm töông öùng vôùi ruûi ro moãi naêm, khoaûn cheânh leäch veà phí baûo hieåm naøy laø moät soá döông (>0) ôû nhöõng naêm ñaàu vaø laø moät soá aâm (<0) ôû nhöõng naêm sau. Khoaûn phí cheânh leäch döông veà phí baûo hieåm ôû nhöõng naêm ñaàu khoâng ñöôïc xem laø lôïi nhuaän cuûa caùc coâng ty BHNT maø khoaûn cheânh leäch döông naøy phaûi ñöôïc tích luõy laïi vôùi muïc ñích buø ñaép ._.cho phaàn phí bò thieáu huït ôû nhöõng naêm sau. Quaù trình tích luõy phí ôû nhöõng naêm ñaàu vaø söû duïng khoaûn phí tích luõy ñeå buø ñaép phí thieáu huït ôû nhöõng naêm sau ñaõ hình thaønh neân döï phoøng nghieäp vuï cuûa caùc saûn phaåm baûo hieåm töû kyø. Ñoà thò 1.1 vaø 1.2 sau ñaây seõ minh hoïa cho laäp luaän naøy. Ñoà thò 1.1: Phí san baèng vaø phí moãi naêm cuûa baûo hieåm töû kyø 17 1.2.2.2. Caùc loaïi quyõ döï phoøng nghieäp vuï trong caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Quyõ döï phoøng nghieäp vuï trong caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï bao goàm: - Döï phoøng toaùn hoïc: laø khoaûn cheânh leäch giöõa giaù trò hieän taïi cuûa STBH phaûi traû vaø giaù trò hieän taïi cuûa phí baûo hieåm thu ñöôïc trong töông lai, ñöôïc söû duïng ñeå traû tieàn baûo hieåm ñoái vôùi nhöõng traùch nhieäm ñaõ cam keát khi xaûy ra söï kieän baûo hieåm. - Döï phoøng phí chöa ñöôïc höôûng: aùp duïng ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng BHNT coù thôøi haïn döôùi moät naêm, ñöôïc söû duïng ñeå traû tieàn baûo hieåm seõ phaùt sinh trong thôøi gian coøn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng baûo hieåm trong naêm tieáp theo. DÖÏ PHOØNG SAÛN PHAÅM TÖÛ KYØ 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 Ñoà thò 1.2: Döï phoøng saûn phaåm töû kyø - Döï phoøng boài thöôøng: ñöôïc söû duïng ñeå traû tieàn baûo hieåm khi xaûy ra söï kieän baûo hieåm nhöng ñeán cuoái naêm taøi chính chöa ñöôïc giaûi quyeát. - Döï phoøng chia laõi: ñöôïc söû duïng ñeå traû laõi maø coâng ty baûo hieåm ñaõ thoûa thuaän vôùi beân mua baûo hieåm trong HÑBH. - Döï phoøng baûo ñaûm caân ñoái: ñöôïc söû duïng ñeå traû tieàn baûo hieåm khi xaûy ra söï kieän baûo hieåm do coù bieán ñoäng lôùn veà tyû leä töû vong, laõi suaát kyõ thuaät. 18 Trong caùc loaïi quyõ döï phoøng keå treân thì döï phoøng toaùn hoïc coù yù nghóa quan troïng nhaát vaø noù chi phoái ñeán caùc loaïi quyõ döï phoøng coøn laïi. Vì vaäy, luaän aùn chuû yeáu chæ ñi vaøo nghieân cöùu chuyeân saâu veà quyõ döï phoøng toaùn hoïc. 1.2.2.3. Moâ taû quyõ döï phoøng toaùn hoïc Giaû söû moät ngöôøi ôû tuoåi 40 kyù hôïp ñoàng baûo hieåm nhaân thoï sinh kyø ñeå nhaän 1.000 ôû tuoåi 65. Cho bieát xaùc suaát moät ngöôøi 40 tuoåi coøn soáng vaøo naêm 65 laø 88%. Ñieàu naøy coù nghóa laø neáu coâng ty baûo hieåm cam keát vôùi 100 ngöôøi ôû tuoåi 40 thì soá tieàn trung bình phaûi traû vaøo naêm 65 tuoåi seõ laø: 88 x 1.000 = 88.000 ™ Taùc ñoäng cuûa nhaân toá tuoåi thoï con ngöôøi Nhö vaäy soá phí moãi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm phaûi noäp toaøn boä vaøo thôøi ñieåm anh ta ôû tuoåi 40 laø: 88.000 100 = 880 (Giaû söû ôû ñaây khoâng coù chi phí quaûn lyù, khoâng coù lôïi nhuaän, khoâng coù hao huït). Sau khi nhaäp quyõ caùc khoaûn phí, coâng ty baûo hieåm phaûi giöõ laïi trong keùt saét trong suoát 25 naêm maø khoâng laøm sinh lôøi soá tieàn naøy laø: 880 x 100 = 88.000 vaø ñaây cuõng chính laø soá tieàn maø coâng ty baûo hieåm phaûi chi traû sau 25 naêm. Nhö vaäy, moãi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñeàu coù lôøi do aûnh höôûng cuûa tuoåi thoï con ngöôøi vì seõ nhaän ñöôïc khoaûn tieàn laø 1.000 trong khi chæ phaûi traû phí 880 neáu hoï coøn soáng ñeán tuoåi 65. ™ Taùc ñoäng cuûa nhaân toá taøi chính Thöïc teá, coâng ty baûo hieåm khoâng giöõ trong keùt saét soá phí naøy trong suoát 25 naêm maø hoï ñöa soá tieàn naøy ñi ñaàu tö, tieàn laõi töø hoaït ñoäng ñaàu tö cho pheùp coâng ty baûo hieåm giaûm phí. 19 Neáu coâng ty baûo hieåm chaéc chaén coù theå ñaàu tö ôû laõi suaát 3,5%/naêm, trong suoát 25 naêm, luùc naøy coâng ty baûo hieåm chæ caàn yeâu caàu moãi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ôû tuoåi 40 noäp: 880 (1 +3,5%)25 = 372 laø ñuû. Ñaây laø khoaûn phí duy nhaát hay noùi moät caùch khaùc khoaûn phí naøy ñöôïc goïi laø giaù trò hieän taïi cuûa soá tieàn 1.000 sau 25 naêm vaøo ngaøy kyù hôïp ñoàng. ™ Sai bieät giöõa caùc cam keát Ngay giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa hôïp ñoàng, sau khi moãi ngöôøi ñaõ traû cho coâng ty baûo hieåm 372, ñaõ coù söï caân baèng caùc cam keát cuûa hai beân. Thaät vaäy, nhöõng ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñaõ traû moät laàn taát caû soá phí cho coâng ty baûo hieåm vaø nhö vaäy khoâng phaûi traû gì nöõa trong suoát 25 naêm. Traùi laïi, coâng ty baûo hieåm seõ traû 1.000 cho moãi ngöôøi coøn soáng sau 25 naêm (trung bình coù 88 ngöôøi trong soá 100 ngöôøi coøn soáng). Nhö vaäy, ngay khi hôïp ñoàng dieãn ra, caùc cam keát chung veà caùc thanh toaùn töông lai cuûa coâng ty baûo hieåm ñoái vôùi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm laø cao hôn caùc cam keát veà traû phí cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñoái vôùi coâng ty baûo hieåm. Trong tröôøng hôïp naøy, caùc cam keát cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm thaäm chí ñaõ ñöôïc thöïc hieän xong, trong khi ñoù nhöõng cam keát cuûa coâng ty baûo hieåm taêng leân theo thôøi gian. Coâng ty baûo hieåm coù theå giaûi quyeát caùc cam keát cuûa mình sau 25 naêm, nhôø vieäc ñöa khoaûn phí thu ñöôïc vaøo ñaàu tö vaø laøm sinh lôøi cho duø nhöõng ngöôøi ñöôïc baûo hieåm khoâng heà traû theâm phí. Söï cheânh leäch giöõa caùc cam keát cuûa coâng ty baûo hieåm ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñöôïc baûo hieåm vaø caùc cam keát cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñoái vôùi coâng ty baûo hieåm taêng leân theo thôøi gian. ÔÛ moïi thôøi ñieåm, giaù trò cuûa khoaûn tieàn maø 20 coâng ty baûo hieåm phaûi traû cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm cao hôn giaù trò cuûa phí ngöôøi ñöôïc baûo hieåm traû cho coâng ty baûo hieåm. Ta xem xeùt ñoà thò 1.3 sau: Ñoà thò 1.3: Söï tieán trieån quyõ DPTH hôïp ñoàng sinh kyø, phí duy nhaát Trong ñoù: A : Giaù trò hieän taïi cuûa caùc cam keát cuûa nhaø baûo hieåm B : giaù trò hieän taïi cuûa caùc cam keáât cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm PM : A - B: döï phoøng toaùn hoïc. - Vaøo thôøi ñieåm hôïp ñoàng ñöôïc kyù keát: giaù trò hieän taïi cuûa cam keát 1000 cuûa coâng ty baûo hieåm sau 25 naêm laø 372, cuõng vaøo thôøi ñieåm naøy ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñaõ ñoùng soá phí duy nhaát 372. Vì vaäy, cam keát trong töông lai cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm baèng 0. Soá dö giöõa cam keát cuûa coâng ty baûo hieåm so vôùi caùc cam keát cuûa moãi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm laø: 372 - 0 = 372 - Sau 1 naêm, neáu coù 1 trong 100 ngöôøi ñöôïc baûo hieåm bò cheát vaø cam keát cuûa coâng ty baûo hieåm traû 1.000 cho moãi ngöôøi coøn soáng soùt hieän taïi laø 24 naêm chöù khoâng phaûi laø 25 naêm nhö luùc kyù hôïp ñoàng, giaù trò hieän taïi cuûa cam keát hôïp ñoàng ñaõ taêng leân laø: Nhöng khoâng coù moät ai trong soá 99 ngöôøi coøn soáng laïi phaûi traû phí theâm cho nhaø 88/99 x 1.000 ( 1 + 3,5% )24 = 389 21 baûo hieåm. Nhö vaäy, soá dö veà giaù trò caùc cam keát cuûa coâng ty baûo hieåm so vôùi caùc cam keát cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm laø: 389 - 0 = 389 - Cöù tieáp tuïc laøm nhö vaäy … - Vaøo cuoái hôïp ñoàng, sau 25 naêm, cam keát ñoái vôùi moãi ngöôøi coøn soáng seõ laø 1.000, vì vaäy soá dö cuûa caùc cam keát laø : 1.000 - 0 = 1.000 Tröôøng hôïp ngöôøi ñöôïc baûo hieåm yeâu caàu traû phí laøm nhieàu laàn (phí san baèng): ngöôøi ñöôïc baûo hieåm phaûi traû haøng naêm cho coâng ty baûo hieåm soá phí laø: 22,6. Döï phoøng toaùn hoïc trong tröôøng hôïp naøy ñöôïc bieåu dieãn qua ñoà thò 1.4 sau: Ñoà thò 1.4: Söï tieán trieån quyõ DPTH hôïp ñoàng sinh kyø phí san baèng Trong tröôøng hôïp naøy: - Cam keát cuûa coâng ty baûo hieåm taêng leân theo ñöôøng bieåu dieãn A - Cam keát cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm laïi giaûm daàn theo ñöôøng bieåu dieãn B. - Quyõ döï phoøng toaùn hoïc laø cheânh leäch giöõa A vaø B. 1.2.2.4. Phöông phaùp laäp quyõ döï phoøng toaùn hoïc Coù hai phöông phaùp ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh quyõ döï phoøng toaùn hoïc, ñoù laø phöông phaùp quaù khöù vaø phöông phaùp töông lai. ™ Phöông phaùp quaù khöù: phöông phaùp naøy caên cöù vaøo caùc khoaûn ñaõ thu vaø ñaõ chi cuûa coâng ty baûo hieåm nhaân thoï trong quaù khöù tính ñeán thôøi ñieåm laäp döï 22 phoøng (cuoái moãi naêm hôïp ñoàng). Ñieàu naøy cuõng coù nghóa caàn phaûi tìm giaù trò töông lai cuûa caùc khoaûn ñaõ thu vaø ñaõ chi vaøo thôøi ñieåm laäp döï phoøng. Ta thaáy trong quaù khöù khoaûn phí ñaõ thu lôùn hôn khoaûn tieàn baûo hieåm ñaõ traû, vì theá döï phoøng toaùn hoïc theo phöông phaùp quaù khöù ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy soá tieàn luyõ tích töø soá phí baûo hieåm ñaõ thu tröø ñi soá tieàn luyõ tích cuûa caùc khoaûn tieàn baûo hieåm ñaõ traû. Döï phoøng toaùn hoïc (phöông phaùp quaù khöù) = Giaù trò luyõ tích cuûa phí baûo hieåm ñaõ thu - Giaù trò luyõ tích cuûa tieàn baûo hieåm ñaõ traû ™ Phöông phaùp töông lai: phöông phaùp naøy caên cöù vaøo caùc khoaûn coøn phaûi thu vaø coøn phaûi chi trong töông lai cuûa coâng ty baûo hieåm nhaân thoï tính ñeán thôøi ñieåm laäp döï phoøng. Ñieàu naøy cuõng coù nghóa caàn phaûi tìm giaù trò hieän taïi cuûa caùc khoaûn coøn phaûi thu vaø coøn phaûi chi trong töông lai vaøo thôøi ñieåm laäp döï phoøng. Moät ñieàu coù theå nhaän thaáy laø trong töông lai caùc khoaûn coøn phaûi chi nhieàu hôn caùc khoaûn coøn phaûi thu, vì theá döï phoøng toaùn hoïc theo phöông phaùp töông lai ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy toång hieän giaù cuûa caùc khoaûn coøn phaûi chi tröø ñi toång hieän giaù cuûa caùc khoaûn coøn phaûi thu. Döï phoøng toaùn hoïc (phöông phaùp töông lai) = Toång hieän giaù cuûa tieàn baûo hieåm coøn phaûi traû - Toång hieän giaù cuûa phí baûo hieåm coøn phaûi thu Moät ñieåm caàn chuù yù laø hai phöông phaùp naøy seõ cho keát quaû laø nhö nhau neáu nhö caùc giaû ñònh laõi suaát kyõ thuaät vaø baûng tyû leä töû vong trong ñònh phí baûo hieåm vaø tính döï phoøng toaùn hoïc laø nhö nhau. 23 1.2.3. Keânh phaân phoái trong hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm nhaân thoï 1.2.3.1. Söï caàn thieát cuûa caùc keânh phaân phoái trong hoaït ñoäng kinh doanh BHNT Heä thoáng phaân phoái hay coøn goïi laø keânh phaân phoái laø moät maïng löôùi keát hôïp caùc toå chöùc vaø caù nhaân thöïc hieän taát caû caùc hoaït ñoäng nhaèm ñöa saûn phaåm ñeán ngöôøi tieâu duøng. Vieäc löïa choïn keânh phaân phoái cuûa coâng ty baûo hieåm coù moái quan heä töông taùc vôùi thò tröôøng muïc tieâu vaø saûn phaåm maø coâng ty chaøo baùn. Treân thöïc teá, moãi keânh phaân phoái chæ phuø hôïp vôùi moät soá saûn phaåm nhaát ñònh vaø thò tröôøng muïc tieâu nhaát ñònh. Löïa choïn keânh phaân phoái khoâng phaûi laø moät quyeát ñònh nhaát thôøi. Muïc tieâu cuûa phaân phoái laø ñöa saûn phaåm theo caùch vöøa hieäu quaû ñoái vôùi coâng ty baûo hieåm vöøa thích hôïp ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng. Nhöng ñieàu ñöôïc coi laø hieäu quaû vaø thích hôïp coù theå thay ñoåi khi caùc yeáu toá moâi tröôøng beân trong vaø beân ngoaøi thay ñoåi. Caùc coâng ty baûo hieåm thöôøng ñònh kyø ñieàu chænh keânh phaân phoái ñeå duy trì tính caïnh tranh. Trong nhieàu tröôøng hôïp, vieäc ñieàu chænh keânh phaân phoái khoâng coù nghóa laø thay ñoåi toaøn boä heä thoáng maø thöôøng boå sung theâm ñaëc tính töø caùc keânh phaân phoái khaùc. Caùc coâng ty baûo hieåm sau khi xaùc ñònh ñöôïc thò tröôøng muïc tieâu thì boä phaän phaùt trieån saûn phaåm seõ thieát keá ra caùc saûn phaåm ñeå thoûa maõn nhu caàu cuûa khaùch haøng trong thò tröôøng ñoù. Tuy nhieân, vieäc thieát keá saûn phaåm cao caáp seõ voâ nghóa neáu khoâng coù phöông thöùc phaân phoái tôùi thò tröôøng naøy moät caùch coù hieäu quaû. 1.2.3.2. Caùc keânh phaân phoái saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï Ñeå ñöa saûn phaåm BHNT ñeán ngöôøi tieâu duøng, caùc coâng ty BHNT coù theå söû duïng moät hoaëc caû hai keânh phaân phoái sau ñaây: 24 ™ Keânh phaân phoái thoâng qua trung gian (keânh phaân phoái giaùn tieáp): laø moät heä thoáng baùn baûo hieåm trong ñoù nhöõng ngöôøi baùn höôûng löông hoaëc höôûng hoa hoàng baùn saûn phaåm qua tieáp xuùc tröïc tieáp hoaëc baèng thö tín vôùi ngöôøi mua tieàm naêng. Coù ba loaïi keânh phaân phoái qua trung gian: keânh phaân phoái qua ñaïi lyù, keânh phaân phoái khoâng qua ñaïi lyù vaø keânh phaân phoái qua moâi giôùi chöùng khoaùn. ™ Keânh phaân phoái tröïc tieáp: laø heä thoáng baùn baûo hieåm trong ñoù ngöôøi tieâu duøng mua saûn phaåm tröïc tieáp töø coâng ty thoâng qua vieäc phaûn hoài laïi quaûng caùo vaø môøi chaøo qua ñieän thoaïi hay maïng internet, qua caùc trang web cuûa coâng ty baûo hieåm. Hình 1.2 sau ñaây cho thaáy roõ hôn veà heä thoáng caùc keânh phaân phoái saûn phaåm BHNT maø caùc coâng ty baûo hieåm coù theå söû duïng. Hình 1.2. Heä thoáng caùc keânh phaân phoái saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï 25 Trong thôøi kyø ñaàu hoaït ñoäng, caùc coâng ty BHNT bao giôø cuõng thieát laäp moät maïng löôùi huøng haäu caùc ñaïi lyù ñeå phaân phoái caùc saûn phaåm BHNT. Nhöng theo thôøi gian keânh phaân phoái qua ñaïi lyù ñaõ trôû neân khoâng coøn phuø hôïp nöõa vaø moät keânh phaân phoái môùi ñöôïc söû duïng tieáp theo ñoù laø keânh phaân phoái qua ngaân haøng. Baûng 1.1 vaø 1.2 cho ta thaáy söï thay ñoåi trong vieäc söû duïng caùc keânh phaân phoái ôû hai thò tröôøng BHNT Chaâu AÂu vaø Chaâu AÙ Baûng 1.1. Tyû leä doanh thu phí baûo hieåm töø caùc keânh phaân phoái ôû Chaâu AÂu Tyû leä doanh thu phí naêm 2000 Keânh phaân phoái Anh Phaùp Đức YÙ (2002) Tâaây Ban Nha Truyền thoáng 86% 34% 72% 30% 21% Ngaân haøng 12% 60% 23% 70% 72% Tröïc tiếp 2% 6% 5% 0% 7% (Nguoàn: Nghieân cöùu kinh teá, 8/2003) [13] Baûng 1.2. Tyû leä doanh thu phí baûo hieåm töø caùc keânh phaân phoái ôû Chaâu AÙ Quốc gia Năm Đội quaân baùn haøng & đñại lyù chuyeân nghiệp Moâi giới Qua ngaân haøng Caùc keânh khaùc China 2001 Chủ yếu Khoâng ñaùng kể > 20% - Hong Kong 2000 Chủ yếu Khoâng ñaùng kể 15.1% - India 2000 Chủ yếu Khoâng ñaùng kể < 5% - Japan 2001 Chủ yếu Khoâng ñaùng kể < 1% - Malaysia 1998 86% 0.6% 6% 4% Philippine 1998 75% 1.8% 8 3% Singapore 1998 77% Khoâng ñaùng kể 26% 1% South-Korea 1999 Chủ yếu < 1% 8 - Taiwan 1998 93% 4.4% 1% 2% Thailand 1998 97% < 0.5% 2% - Vietnam 2001 Chủ yếu Nhỏ < 1% - (Nguoàn: Nghieân cöùu kinh teá, 8/2003) [13] Ta thaáy keânh phaân phoái qua ngaân haøng laø xu höôùng seõ ñöôïc caùc nöôùc Chaâu AÙ söû duïng trong giai ñoaïn tôùi. Ñeå phaùt trieån keânh phaân phoái saûn phaåm BHNT qua ngaân haøng thì cô sôû haï taàng cuûa keânh phaân phoái naøy phaûi thoûa moät soá ñieàu kieän. Baûng 1.3 sau ñaây laø keát quaû nghieân cöùu xeáp haïng cuûa taïp chí Sigma 07/2002 veà tieàm naêng phaùt trieån baûo 26 hieåm qua ngaân haøng (x laø phuø hôïp). Nhìn vaøo baûng 1.3 coù theå thaáy caû hai yeáu toá quan troïng laø khaû naêng phaân phoái cuûa caùc ngaân haøng vaø söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä thoâng tin vaø cô sôû haï taàng cuûa caùc nöôùc nhö Trung Quoác, Hoàng Koâng, Singapore ñöôïc ñaùnh giaù toát vì vaäy keânh phaân phoái qua ngaân haøng ôû caùc quoác gia naøy khaù phaùt trieån, trong khi ñoù caùc ñieàu kieän naøy ôû Vieät Nam ñeàu ñang ôû möùc ñoä khoâng thuaän lôïi cho söï phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng baûo hieåm ngaân haøng. Tuy nhieân buø laïi khaùch haøng ôû thò tröôøng Vieät Nam laïi tin töôûng vaøo hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng vaø thaùi ñoä cuûa khaùch haøng ñoái vôùi vieäc chuyeån sang caùc keânh phaân phoái môùi laø töông ñoái tích cöïc. Baûng 1.3. Baûng ñaùnh giaù caùc thò tröôøng Chaâu AÙ döôùi goùc ñoä phuø hôïp vôùi baûo hieåm ngaân haøng Moâi tröôøng hoaït ñoäng Tr un g Q uo ác H oàn g K oân g A Án Ñ oä N ha ät M al ay si a Si ng ap or e H aøn Q uo ác Th aùi L an V ie ät N am Quy ñònh phaùp luaät x xxx xx x xx xxx x x x Khaû naêng phaân phoái cuûa ngaân haøng xxx xxx xx xxx x xxx xxx x x Söï tin töôûng vaøo caùc ngaân haøng xx xx xx x xx xxx xx xx xx Söï phaùt trieån IT, cô sôû haï taàng hoã trôï x xxx xx xx x xxx xxx x x Thieân höôùng cuûa khaùch haøng ñoái vôùi vieäc chuyeån sang keânh phaân phoái môùi xx xx x x xx xx xx xx xx Öu ñaõi thueá xx xx x x xx x xx xx x (x: phuø hôïp). (Nguoàn: Taïp chí baûo hieåm 3/2004)[14] 1.3. Hoaït ñoäng ñaàu tö trong caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï 1.3.1. Söï caàn thieát cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï 27 Do xuaát phaùt töø ñaëc thuø “Ñaûo ngöôïc chu trình saûn xuaát” – phí baûo hieåm (giaù baùn) ñöôïc thu tröôùc, chi traû tieàn khi xaûy ra caùc bieán coá soáng hay töû vong (giaù thaønh) sau – ñieàu naøy ñaõ taïo ñieàu kieän cho caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï naém giöõ moät quyõ tieàn teä raát lôùn nhöng taïm thôøi nhaøn roãi. Luaät phaùp ñaõ cho pheùp caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï söû duïng quyõ taïm thôøi nhaøn roãi naøy tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö. Moät lyù do khaùc khoâng keùm phaàn quan troïng ñeå caùc coâng ty baûo hieåm tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö, vì khi ñònh phí saûn phaåm BHNT, coâng ty baûo hieåm ñaõ cho khaùch haøng höôûng tröôùc moät möùc laõi suaát nhaát ñònh, chính laø laõi suaát kyõ thuaät. Vì vaäy, sau khi thu phí, coâng ty baûo hieåm phaûi ñöa soá phí thu ñöôïc vaøo ñaàu tö ngay vôùi laõi suaát ñaàu tö thöïc teá toái thieåu phaûi baèng vôùi laõi suaát kyõ thuaät thì caùc coâng ty BHNT môùi ñuû khaû naêng chi traû cho khaùch haøng trong töông lai. Cho neân, hoaït ñoäng ñaàu tö laø hoaït ñoäng soáng coøn cuûa caùc coâng ty BHNT vaø hôn nöõa hoaït ñoäng naøy phaûi mang laïi hieäu quaû cao vaø an toaøn ñeå trang traõi cho caùc chi phí khaù lôùn cuûa caùc coâng ty BHNT. Ñaàu tö laø haønh ñoäng söû duïng caùc nguoàn löïc taøi chính hieän coù ñeå bieán caùc lôïi ích döï kieán thaønh hieän thöïc trong moät khoaûn thôøi gian ñuû daøi trong töông lai. Trong phaïm vi ñaàu tö baûo hieåm thì ñaàu tö baûo hieåm chính laø vieäc söû duïng caùc nguoàn löïc taøi chính hieän coù ñeå ñaït ñöôïc caùc lôïi ích töông lai. Ñoái vôùi caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï, töông lai ôû ñaây thöôøng laø trung haïn vaø daøi haïn. Vôùi hoaït ñoäng ñaàu tö, chöùc naêng laø moät toå chöùc taøi chính trung gian cuûa ngaønh BHNT ñöôïc theå hieän moät caùch ñaày ñuû nhaát. Baèng caùch tham gia vaøo thò tröôøng taøi chính qua vieäc mua coå phieáu vaø traùi phieáu doanh nghieäp, traùi phieáu chính phuû, ñaàu tö vaøo baát ñoäng saûn, tröïc tieáp cho vay ñoái vôùi caùc toå chöùc vaø caù nhaân hoaëc gôûi taïi ngaân haøng… ngaønh BHNT trôû thaønh moät keânh huy ñoäng voán coù hieäu quaû, ñaùp öùng nhu caàu voán cho phaùt trieån kinh teá. 28 1.3.2. Vai troø ñaàu tö quyõ baûo hieåm ÔÛ haàu heát caùc nöôùc phaùt trieån, quyõ baûo hieåm ñöôïc duøng vaøo hoaït ñoäng ñaàu tö raát lôùn, ñoùng moät vai troø quan troïng, bieåu hieän cho söï tích tröõ cuûa neàn kinh teá quoác gia vaø caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï tham gia vaøo thò tröôøng taøi chính vôùi tö caùch laø nhöõng nhaø ñaàu tö chuyeân nghieäp chi phoái ñeán thò tröôøng ñaàu tö moät caùch maïnh meõ. Ñaàu tö quyõ baûo hieåm phaûi theå hieän ñöôïc hai vai troø: - Baûo ñaûm mang laïi lôïi nhuaän cho caùc coâng ty baûo hieåm: söï tieán boä vöôït baäc cuûa khoa hoïc kyõ thuaät ñaõ keùo theo söï xuaát hieän haøng loaït ruûi ro baûo hieåm vôùi möùc ñoä toån thaát ngaøy caøng gia taêng ñaõ laøm lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm sa suùt daàn. Tuy nhieân nhôø vaøo lôïi nhuaän thu ñöôïc töø ñaàu tö maø toång lôïi nhuaän cuûa caùc coâng ty baûo hieåm khoâng bò giaûm maø ñoâi khi coù phaàn taêng tröôûng. - Baûo ñaûm ñöôïc lôïi ích chính ñaùng cuûa ngöôøi tham gia baûo hieåm: lôïi nhuaän thu ñöôïc töø hoaït ñoäng ñaàu tö seõ goùp phaàn laøm giaûm phí baûo hieåm. Ñaëc bieät ñoái vôùi baûo hieåm nhaân thoï, lôïi nhuaän mang laïi töø hoaït ñoäng ñaàu tö seõ ñöôïc chia cho ngöôøi tham gia baûo hieåm. Nhö vaäy lôïi nhuaän cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm seõ gia taêng theo söï gia taêng cuûa lôïi nhuaän ñaàu tö. 1.3.3. Caùc nguyeân taéc trong hoaït ñoäng ñaàu tö quyõ baûo hieåm - Nguyeân taéc an toaøn: nghóa laø caùc haïng muïc ñaàu tö phaûi ñöôïc tieán haønh vôùi nhöõng coâng ty ñöôïc quaûn lyù toát, hoaëc hoaït ñoäng ñaàu tö traùnh ñi vaøo nhöõng lónh vöïc ñaàu tö coù tính ñaàu cô cao, hoaëc nhöõng coâng vieäc kinh doanh maïo hieåm, cho duø ñaàu tö trong lónh vöïc ñoù coù theå höùa heïn mang laïi laõi suaát cao, vì neáu thaát baïi thì haäu quaû ñoái vôùi coâng ty baûo hieåm raát lôùn. - Nguyeân taéc sinh lôïi: töùc laø ñaàu tö cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï phaûi mang laïi lôïi nhuaän. Ñaây cuõng laø yeâu caàu taát yeáu cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö vaø quyeát ñònh ñeán söï toàn vong cuûa töøng coâng ty baûo hieåm nhaân thoï, bôûi vì suy cho cuøng moïi söï ñaàu tö voán cuõng nhaèm toái ña hoùa lôïi nhuaän. Vôùi möùc phí thu ñöôïc cuûa ngöôøi tham 29 gia baûo hieåm, coâng ty baûo hieåm nhaân thoï ñaõ naém giöõ ñöôïc moät nguoàn taøi chính doài daøo. Do coøn phaûi thöïc hieän caùc cam keát chia laõi cho ngöôøi tham gia baûo hieåm, doanh nghieäp baûo hieåm phaûi thöïc hieän caùc hoaït ñoäng ñaàu tö treân nhieàu lónh vöïc nhaèm toái ña hoùa lôïi nhuaän ñeå taêng khaû naêng ñeàn buø, giaûm phí ñoái vôùi ngöôøi tham gia, laøm cho saûn phaåm baûo hieåm ngaøy caøng haáp daãn hôn. Tuy nhieân, theo lyù thuyeát ñaàu tö thì vieäc thöïc hieän nguyeân taéc naøy laïi maâu thuaån vôùi nguyeân taéc an toaøn. Vaán ñeà ñaët ra cho caùc coâng ty baûo hieåm laø phaûi ñaùp öùng ñöôïc hai nguyeân taéc maâu thuaån nhau naøy moât caùch haøi hoøa nhaát. 1.3.4. Danh muïc ñaàu tö trong caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Danh muïc ñaàu tö maø caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï coù theå choïn löïa bao goàm: - Caùc loaïi chöùng khoaùn: ñaây laø hình thöùc ñaàu tö chuû yeáu cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï. ÔÛ nhieàu nöôùc tyû leä ñaàu tö naøy coù theå leân ñeán 80% trong toång voán ñaàu tö coâng ty baûo hieåm. Tuy nhieân, ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn coù nhöõng möùc ruûi ro nhaát ñònh. Ñeå ñaûm baûo an toaøn caùc coâng ty baûo hieåm chæ ñöôïc ñaàu tö vaøo nhöõng chöùng khoaùn ñaõ ñöôïc ñaêng kyù treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Caùc loaïi chöùng khoaùn maø coâng ty BHNT coù theå ñaàu tö bao goàm: + Traùi phieáu laø hình thöùc ñaàu tö chuû yeáu, trong ñoù traùi phieáu Chính phuû phaûi ñöôïc öu tieân haøng ñaàu, vì tính an toaøn cao vaø laïi coù laõi. Vì vaäy khoâng coù giôùi haïn trong hình thöùc ñaàu tö naøy. Taïi nhieàu nöôùc, do caàn khuyeán khích öu tieân taøi trôï cho khu vöïc nhaø nöôùc, hoï ñaõ aùp duïng mieãn thueá thu nhaäp cho khoaûn thu nhaäp töø ñaàu tö traùi phieáu. Traùi phieáu doanh nghieäp, do tính an toaøn töông ñoái cao neân cuõng ñöôïc caùc coâng ty baûo hieåm quan taâm. Tuy nhieân phaûi khoáng cheá toái ña khi ñaàu tö vaøo traùi phieáu cuûa doanh nghieäp ñeå ñaûm baûo an toaøn. + Coå phieáu laø hình thöùc ñaàu tö lôùn thöù hai sau traùi phieáu chính phuû, ñöôïc caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï quan taâm bôûi tính sinh lôïi cuûa noù. Tuy nhieân, caùc coâng ty 30 BHNT phaûi ñoàng thôøi thöïc hieän ñaàu tö nhieàu loaïi coå phieáu khaùc nhau nhaèm phaân taùn ruûi ro, ñaït ñöôïc söï an toaøn trong ñaàu tö. - Ñaàu tö kinh doanh baát ñoäng saûn: Ñaàu tö vaøo lónh vöïc naøy cuûa caùc coâng ty baûo hieåm vôùi mong muoán coù ñöôïc lôïi nhuaän cao qua vieäc taêng giaù cuûa baát ñoäng saûn treân thò tröôøng nhöng ruûi ro ñaàu tö vaøo lónh vöïc naøy khaù cao. Tuy nhieân, haàu heát caùc coâng ty baûo hieåm vaãn duy trì moät tyû leä baát ñoäng saûn nhaát ñònh trong danh muïc ñaàu tö cuûa mình vì muïc tieâu ña daïng hoùa ñeå giaûm thieåu ruûi ro ñoàng thôøi tìm kieám moät möùc lôïi nhuaän cao hôn. - Cho vay coù theá chaáp: caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï coù theå cho caùc chuû theå, caù nhaân hay caùc toå chöùc kinh teá vay, nhöng caùc khoaûn vay naøy phaûi ñöôïc ñaûm baûo chaéc chaén baèng taøi saûn theá chaáp hay caàm coá hoaëc phaûi coù söï baûo laõnh cuûa ngaân haøng. - Cho vay theo hôïp ñoàng baûo hieåm nhaân thoï, töùc laø ngöôøi ñi vay laø chuû hôïp ñoàng BHNT. Ñaây laø hình thöùc cho vay ñaëc thuø cuûa caùc coâng ty BHNT nhaèm muïc tieâu duy trì hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng. Khoaûn tieàn cho vay khoâng bao giôø vöôït quaù giaù trò giaûi öôùc cuûa hôïp ñoàng. Coâng ty baûo hieåm coù theå khaáu tröø khoaûn tieàn cho vay khoâng ñöôïc hoaøn traû töø giaù trò giaûi öôùc hoaëc soá tieàn baûo hieåm. Vì vaäy khoaûn cho vay naøy coù ñoä an toaøn laø tuyeät ñoái. - Tieàn göûi taïi caùc toå chöùc tín duïng ñeå thanh toaùn thöôøng xuyeân cho khaùch haøng: Ñaây laø hình thöùc ñaàu tö an toaøn nhöng hieäu quaû ñaàu tö thaáp hôn nöõa laõi suaát ñaàu tö khoâng oån ñònh do caùc toå chöùc tín duïng thöôøng xuyeân phaûi ñieàu chænh laõi suaát tieàn gôûi cho phuø hôïp vôùi tình hình laïm phaùt vaø do caïnh tranh. Nhö vaäy, moãi loaïi taøi saûn ñaàu tö ñeàu coù nhöõng lôïi theá vaø baát lôïi rieâng. Do ñoù, ñeå phaùt huy hieäu quaû, giaûm ruûi ro trong ñaàu tö thì tuøy thuoäc vaøo söï phaùt trieån cuûa moâi tröôøng ñaàu tö maø caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï xaây döïng cho mình chieán löôïc ñaàu tö phuø hôïp. 31 1.3.5. Kinh nghieäm ñaàu tö quyõ baûo hieåm nhaân thoï ôû caùc nöôùc ™ Veà quy ñònh phaùp lyù Nhöõng quy ñònh phaùp lyù veà ñaàu tö cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï ôû caùc nöôùc khoâng hoaøn toaøn gioáng nhau. Nhöng xeùt veà toång theå, caùc quy ñònh naøy coù nhöõng ñaëc ñieåm chung sau: Thöù nhaát: Theå cheá hoùa caùc nguyeân taéc ñaàu tö taøi chính caùc quyõ döï phoøng nghieäp vuï laø: an toaøn, sinh lôïi, tính thanh khoaûn vaø ña daïng hoùa. Thöù hai: Quy ñònh tyû leä toái ña cho töøng loaïi taøi saûn ñaàu tö ñoái vôùi vieäc phaân boå caùc quyõ döï phoøng cuûa caùc coâng ty baûo hieåm. Ví duï Luaät baûo hieåm Phaùp quy ñònh caùc coâng ty baûo hieåm phaûi phaân chia ruûi ro ñaàu tö: khoâng ñöôïc ñaàu tö quaù 5% döï phoøng nghieäp vuï vaøo moät taøi saûn ñaàu tö cuûa moät chuû theå naøo ñoù. Chaúng haïn, khoâng ñöôïc mua quaù 5% coå phaàn cuûa moät coâng ty phaùt haønh. Coâng ty baûo hieåm khoâng ñöôïc ñaàu tö quaù 10% quyõ döï phoøng kyõ thuaät vaøo moät baát ñoäng saûn. Ñoái vôùi coå phieáu khoâng ñöôïc nieâm yeát, coâng ty baûo hieåm chæ ñöôïc ñaàu tö toái ña 0,5% quyõ döï phoøng. ™ Veà xu höôùng ñaàu tö Xu höôùng ñaàu tö cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï taïi caùc nöôùc ñöôïc theå hieän qua baûng 1.4. Ta thaáy: - Chöùng khoaùn bao goàm coå phieáu vaø traùi phieáu laø loaïi taøi saûn maø caùc coâng ty BHNT taïi caùc nöôùc ñaàu tö nhieàu nhaát. Tuy nhieân coù söï khaùc nhau ôû ñaây laø neáu caùc coâng ty BHNT cuûa Phaùp vaø Nhaät Baûn taäp trung ñaàu tö vaøo traùi phieáu nhieàu hôn so vôùi coå phieáu thì caùc coâng ty BHNT ôû Anh laïi laøm ngöôïc laïi töùc laø ñaàu tö vaøo coå phieáu nhieàu hôn. - Maëc duø caùc coâng ty BHNT Nhaät Baûn vaãn ñaàu tö maïnh vaøo chöùng khoaùn (chieám hôn 70% voán ñaàu tö) nhöng vaãn daønh phaàn coøn laïi khoaûng 30% ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc khaùc nhö baát ñoäng saûn, tieàn gôûi ngaân haøng vaø caùc khoaûn ñaàu tö 32 khaùc vôùi cô caáu moãi loaïi chieám töø 6,5% ñeán 15%. Tyû troïng voán ñaàu tö nhö vaäy theå hieän söï phaân boá ñaàu tö mang tính ñoàng ñeàu hôn. Baûng 1.4. Cô caáu ñaàu tö cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï taïi moät soá nöôùc Danh muïc ñaàu tö Naêm Anh (%) Phaùp (%) Nhaät Baûn(%) 2001 30,9 68,6 41,8 2002 38,2 64,7 38,1 Traùi phieáu 2003 37 66,9 44,6 2001 50,8 19 30,7 2002 45,3 21,4 29,5 Coå phieáu 2003 44 18,9 26,8 2001 7,1 8,6 6,2 2002 8,5 9,1 7,3 Baát ñoäng saûn 2003 8,9 9,3 5,9 2001 3,2 1,4 9,1 2002 1,5 2,1 8,4 Tieàn gôûi ngaân haøng 2003 2,7 1,7 7,7 2001 8 2,4 12,2 2002 6,5 2,7 16,7 Ñaàu tö khaùc 2003 7,4 3,2 15 (Nguoàn: SwissRe- Sigma, 6/2004) [25] - Caùc coâng ty BHNT ôû Anh vaø Phaùp theå hieän xu höôùng thieân veà chöùng khoaùn roõ reät (hôn 80% voán ñaàu tö) trong khi caùc khoaûn ñaàu tö cho tieàn gôûi ngaân haøng vaø ñaàu tö khaùc chæ chieám tyû troïng raát nhoû maø bieåu hieän roõ reät nhaát laø caùc coâng ty BHNT Phaùp, chieám khoaûng 1,5 ñeán 3,2%. Toùm laïi, chöùng khoaùn vaãn laø löïa choïn soá moät trong ñaàu tö ñoái vôùi caùc coâng ty BHNT ôû caùc nöôùc phaùt trieån bôûi hieäu quaû sinh lôïi cuûa noù. Nhöng tuøy theo tình hình bieán ñoäng veà kinh teá, chính trò, xaõ hoäi vaø caùc chính saùch veà quaûn lyù ñaàu tö trong töøng thôøi kyø maø caùc coâng ty BHNT coù söï phaân boá tyû leä nhieàu hay ít ñoái vôùi caùc danh muïc ñaàu tö coøn laïi nhö baát ñoäng saûn, tieàn gôûi ngaân haøng, ñaàu tö khaùc. 1.3.6. Ña daïng hoùa ñaàu tö - bieän phaùp laøm giaûm ruûi ro khi ñaàu tö quyõ baûo hieåm nhaân thoï treân thò tröôøng chöùng khoaùn 33 Ngay sau khi thu ñöôïc phí, caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï phaûi tieán haønh ñaàu tö ngay vôùi laõi suaát ñaàu tö thöïc teá toái thieåu phaûi baèng vôùi laõi suaát kyõ thuaät ñaõ söû duïng khi ñònh phí vaø hoaït ñoäng ñaàu tö ñoù caàn phaûi coù möùc ñoä an toaøn cao thì môùi ñaûm baûo khaû naêng chi traû cho khaùch haøng trong töông lai. Tuy nhieân, neáu caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï chæ tìm ñeán nhöõng lónh vöïc ñaàu tö an toaøn cao nhö gôûi ngaân haøng hoaëc traùi phieáu chính phuû thì hieäu quaû ñaàu tö thaáp, caùc coâng ty BHNT khoâng coù ñieàu kieän ñeå giaûm phí, khoù thu huùt khaùch haøng, töø ñoù khaû naêng caïnh tranh keùm vaø hôn nöõa moät caùch voâ hình chung, caùc coâng ty BHNT chöa theå hieän ñuùng chöùc naêng cuûa moät ñònh cheá taøi chính trung gian quan troïng trong neàn kinh teá. Vì vaäy, ngoaøi caùc lónh vöïc ñaàu tö an toaøn cao nhö TPCP, tieàn gôûi ngaân haøng, thöïc teá caùc coâng ty BHNT ñaõ ñaàu tö moät tyû troïng voán khaù lôùn vaøo caùc coå phieáu nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñeå mong muoán ñaït ñöôïc möùc sinh lôïi cao hôn nhöng ruûi ro seõ cao hôn, töø ñoù laøm möùc ñoä an toaøn cuûa coâng ty BHNT seõ giaûm. Vì vaäy, noäi dung cuûa phaàn naøy seõ ñeà caäp ñeán caùch thöùc chung nhaát laøm sao gia taêng ty._.höông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng thì roõ raøng, hình aûnh toát ñeïp vaø uy tín maø coâng ty xaây döïng baáy laâu nay seõ nhanh choùng bay ñi. Trong thôøi gian qua, coù khoâng ít khaùch haøng phaøn naøn veà tö caùch ñaïo ñöùc cuûa ñaïi lyù. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân khieán loøng tin cuûa khaùch haøng giaûm suùt raát nhieàu. Caùc coâng ty BHNT caàn ñöa ra phieáu thaêm doø yù kieán khaùch haøng veà ñaïi lyù cuûa mình vaø coù möùc thöôûng, phaït nhaèm haïn cheá nhöõng haønh vi thieáu ñaïo ñöùc cuûa ñaïi lyù. Trong tröôøng hôïp, nhöõng haønh vi thieáu ñaïo ñöùc cuûa ñaïi lyù daãn ñeán thieät haïi nghieâm troïng quyeàn lôïi cuûa khaùch haøng thì coâng ty BHNT phaûi thay maët 184 ñaïi lyù ñoù thu xeáp giaûi quyeát quyeàn lôïi hôïp lyù cho khaùch haøng vaø coâng ty BHNT coù quyeàn yeâu caàu ñaïi lyù chi traû laïi hay khôûi kieän, vôùi ñieàu kieän vaán ñeà naøy coù qui ñònh roû raøng treân hôïp ñoàng ñaïi lyù ñöôïc kyù keát giöõa coâng ty vaø ñaïi lyù ñoù. - Phaûi thöïc söï quan taâm ñeán coâng taùc ñeà phoøng haïn cheá caùc ruûi ro baûo hieåm vaø coâng taùc xaõ hoäi. Roõ raøng laø caùc coâng trình ñöôøng laùnh naïn cho xe oâtoâ ôû caùc ñeøo ñaõ coù tieáng vang, ñöôïc dö luaän hoan ngheânh vaø uûng hoä, coù taùc duïng tuyeân truyeàn quaûng caùo moät caùch “tröïc quan” maïnh meõ cho coâng ty baûo hieåm naøo ñaõ boû tieàn trong vieäc xaây döïng caùc coâng trình naøy. Ngoaøi ra coâng taùc xaõ hoäi nhö xaây döïng nhaø tình thöông, nhaø tình nghóa, caáp hoïc boång cho treû em ngheøo hieáu hoïc…seõ goùp phaàn laøm saùng roõ theâm leõ soáng cuûa moät coâng ty baûo hieåm, cuõng coù taùc duïng tuyeân truyeàn quaûng caùo cho doanh nghieäp baûo hieåm ñoù. - Taøi trôï cho caùc hoaït ñoäng theå thao, vaên ngheä, caùc cuoäc thi ñeå kích thích tinh thaàn hoïc taäp baèng caùc pano, appich, tôø böôùm… coù ñaêng bieåu töôïng vaø teân, khaåu hieäu cuûa coâng ty baûo hieåm ñoù ñeå traùnh quaûng caùo khoâng coâng cho caùc coâng ty baûo hieåm khaùc. 3.3.2.5. Chuù troïng ñuùng möùc ñeán chieán löôïc xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu trong quaù trình hoäi nhaäp Thöông hieäu cuûa coâng ty baûo hieåm theå hieän ôû teân coâng ty, bieåu töôïng, khaåu hieäu, saûn phaåm, keânh phaân phoái, naêng löïc taøi chính… Caùc coâng ty BHNT trong thôøi gian qua baèng nhieàu caùch khaùc nhau, coá gaéng taïo döïng thöông hieäu baûo hieåm cuûa mình vaø böôùc ñaàu ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhaát ñònh. Trong naêm 2005, lónh vöïc kinh doanh baûo hieåm coù ba thöông hieäu maïnh ñöôïc bình choïn laø Baûo Vieät, PJICO vaø Prudential, trong ñoù coù hai thöông hieäu thuoäc loaïi hình kinh doanh BHNT. Tuy nhieân, hieän nay nhieàu coâng ty baûo hieåm ñaëc bieät laø nhöõng coâng ty baûo hieåm trong nöôùc chöa ñaàu tö ñuùng möùc cho vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu, möùc chi 185 coøn thaáp so vôùi yeâu caàu. Kinh nghieäm cho thaáy raèng, moät thöông hieäu maïnh seõ duy trì loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng cuõ vaø chieám ñoaït ñöôïc nhieàu khaùch haøng môùi töø ñoù giuùp coâng ty ñöùng vöõng trong caïnh tranh vaø taêng tröôûng. Vì vaäy, trong giai ñoaïn saép tôùi, ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu cuûa mình thoâng qua caùc giaûi phaùp nhö naâng cao naêng löïc taøi chính, ña daïng hoùa saûn phaåm cung caáp, ñaåy maïnh coâng taùc tuyeân truyeàn quaûng caùo, phaùt trieån caùc keânh phaân phoái… nhö ñaõ phaân tích treân ñaây, beân caïnh ñoù caùc coâng ty baûo hieåm caàn chuù troïng vaø quan taâm toái ña cho chieán löôïc phaùt trieån thöông hieäu theo höôùng sau ñaây: - Thaønh laäp moät phoøng chuyeân traùch veà phaùt trieån thöông hieäu - Coù moät chieán löôïc quaûng baù saâu roäng hôn nöõa veà teân, hình aûnh, caùc saûn phaåm vöôït troäi, keânh phaân phoái vaø naêng löïc taøi chính … treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö baùo chí, truyeàn thanh, truyeàn hình. - Chuù troïng hôn nöõa trong khaâu giaûi quyeát nhöõng khieáu naïi töø phía khaùch haøng. Caùch thöùc duy nhaát maø khaùch haøng bieát ñöôïc “chaát löôïng” thöông hieäu cuûa coâng ty baûo hieåm laø söû duïng saûn phaåm vaø kieåm nghieäm chaát löôïng cuûa saûn phaåm naøy. Chaát löôïng saûn phaåm baûo hieåm theå hieän ôû khaâu chi traû hay boài thöôøng coù nhanh choùng, kòp thôøi vaø thoaû ñaùng cho khaùch haøng hay khoâng. Thöïc teá, caùc thuû tuïc chi traû baûo hieåm khi coù toån thaát xaûy ra coøn nhieàu phöùc taïp, chöa taïo söï haøi loøng cho khaùch haøng. Vì vaäy, ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu baûo hieåm trong giai ñoaïn saép tôùi, caáp thieát phaûi ñôn giaûn hôn nöõa khaâu giaûi quyeát quyeàn lôïi cho khaùch haøng, traùnh ñeán möùc toái ña vieäc ñi laïi nhieàu laàn cuûa khaùch haøng. 3.3.3.Nhoùm giaûi phaùp hoå trôï: bao goàm baûy giaûi phaùp 3.3.3.1. Xaây döïng neàn taûng vöõng chaéc cho vieäc phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm noùi chung vaø thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï noùi rieâng. 186 Thöïc teá ñaõ cho thaáy raèng quy moâ vaø toác ñoä phaùt trieån cuûa thò tröôøng baûo hieåm phuï thuoäc raát lôùn vaøo quy moâ vaø toác ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc phaân tích ngay töø phaàn ñaàu cuûa chöông 2, ñaùnh giaù veà toác ñoä taêng tröôûng doanh thu phí baûo hieåm laø khi GDP taêng tröôûng 1% seõ keùo theo 4% taêng tröôûng trong doanh thu phí baûo hieåm. Bôûi vì, khi kinh teá phaùt trieån, thu nhaäp ngöôøi daân ñöôïc naâng leân, coù tích luõy, hoï seõ tieán haønh ñaàu tö sinh lôïi, nhu caàu ñaûm baûo an toaøn veà ñôøi soáng vaø taøi chính gia taêng, thuùc ñaåy phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm. Vaø khi thò tröôøng baûo hieåm phaùt trieån thì seõ baûo veä laïi neàn kinh teá tröôùc nhöõng ruûi ro vaø thuùc ñaåy laøm cho neàn kinh teá phaùt trieån ôû giai ñoaïn cao hôn. Vì vaäy, Chính phuû söû duïng caùc coâng cuï taøi chính cuûa mình nhö: thueá, ngaân saùch..., goùp phaàn thay ñoåi cô caáu tieâu duøng. Cô caáu tieâu duøng – tieát kieäm cuûa ngöôøi daân coù yù nghóa heát söùc quan troïng trong vieäc khuyeán khích ngöôøi daân tham gia baûo hieåm, ñaëc bieät laø baûo hieåm nhaân thoï, veà lónh vöïc naøy taùc giaû ñaõ kieán nghò Chính phuû neân cho pheùp khaáu tröø phí BHNT vaøo thu nhaäp chòu thueá khi xaùc ñònh thueá thu nhaäp caù nhaân. Beân caïnh ñoù, söû duïng toát caùc chính saùch tieàn teä giuùp bình oån giaù caû, kieàm cheá vaø kieåm soaùt coù hieäu quaû laïm phaùt coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán khoâng chæ ñoái vôùi caùc coâng ty baûo hieåm maø caû ñoái vôùi ngöôøi tham gia baûo hieåm nhaân thoï. 3.3.3.2. Tieáp tuïc môû cöûa thò tröôøng baûo hieåm phuø hôïp vôùi tieán trình hoäi nhaäp Tieáp tuïc môû cöûa thò tröôøng baûo hieåm chính laø vieäc tieáp tuïc cho pheùp caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï nöôùc ngoaøi ñöôïc kinh doanh hoaït ñoäng ôû Vieät Nam. Vieäc xem xeùt caáp Giaáy pheùp cho caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong thôøi gian tôùi caàn tuaân thuû theo nhöõng nguyeân taéc sau ñaây: - Baûo ñaûm söï phaùt trieån naêng ñoäng cuûa thò tröôøng baûo hieåm Vieät Nam, taïo söï caïnh tranh laønh maïnhtheo quy ñònh cuûa phaùp luaät giöõa caùc coâng ty baûo hieåm trong nöôùc vaø coâng ty baûo hieåm coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 187 - Vieäc caáp pheùp phuø hôïp vôùi loä trình hoäi nhaäp, phaùt trieån quan heä thöông maïi giöõa Vieät Nam vaø caùc nöôùc, baûo ñaûm tyû leä haøi hoøa giöõa caùc khu vöïc Chaâu AÙ, Chaâu AÂu vaø Chaâu Myõ. - Ñoái taùc nöôùc ngoaøi thuoäc caùc nöôùc coù nhieàu döï aùn ñaàu tö taïi Vieät Nam, ñaõ coù maët laâu daøi taïi Vieät Nam vaø coù ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng baûo hieåm thoâng qua caùc chöông trình hôïp taùc ñaøo taïo, chuyeån giao coâng ngheä, trôï giuùp kyõ thuaät cho Vieät Nam - Ñoái taùc nöôùc ngoaøi trong soá nhöõng coâng ty coù khaû naêng taøi chính lôùn, coù trình ñoä coâng ngheä vaø quaù trình hoaït ñoäng laønh maïnh, laâu naêm, coù uy tín vaø kinh nghieäm hoaït ñoäng taïi nhöõng nöôùc coù ñieàu kieän töông töï nhö Vieät Nam. 3.3.3.3. Phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn oån ñònh, taïo moâi tröôøng thu huùt ñaàu tö quyõ baûo hieåm. Trong giai ñoaïn saép tôùi ñeå thu huùt maïnh hôn nöõa söï tham gia cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï treân thò tröôøng chöùng khoaùn caàn phaùt trieån vaø hoaøn thieän thò tröôøng chöùng khoaùn treân caùc maët sau ñaây: - Hoaøn thieän heä thoáng vaên baûn phaùp luaät veà chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn. Moät moâi tröôøng phaùp luaät hoaøn chænh, nhaát quaùn luoân ñoàng nghóa vôùi moâi tröôøng ñaàu tö an toaøn vaø hieäu quaû. Ñaây chính laø nguyeân taéc quan troïng trong ñaàu tö quyõ baûo hieåm. Lónh vöïc chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn coøn chòu söï taùc ñoäng cuûa caùc vaên baûn phaùp luaät khaùc nhö Luaät Doanh nghieäp, Luaät Toå chöùc tín duïng, Luaät Kinh doanh baûo hieåm, Luaät Phaù saûn. Vì vaäy, heä thoáng caùc vaên baûn phaùp lyù veà chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn caàn phaûi naâng thaønh Luaät Chöùng khoaùn. - Taêng cöôøng soá löôïng vaø chaát löôïng caùc loaïi chöùng khoaùn nieâm yeát treân thò tröôøng. Moät trong nhöõng haïn cheá noåi baät cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn laø soá löôïng 188 haøng hoùa coøn ít oûi vaø chaát löôïng haøng hoùa chöa cao, coå phieáu cuûa nhöõng coâng ty nieâm yeát coù quy moâ voán chöa phaûi laø lôùn khoâng theå ñaïi dieän cho neàn kinh teá Vieät Nam ñeå caùc nhaø ñaàu tö coù theå nhìn nhaän vaø ñaùnh giaù söùc khoûe cuõng nhö trieån voïng cuûa toaøn boä neàn kinh teá nhaèm ñöa ra caùc quyeát ñònh ñaàu tö coù cô sôû. Vì vaäy ñeå gia taêng soá löôïng chöùng khoaùn nieâm yeát treân thò tröôøng Chính phuû caàn ñaåy maïnh tieán trình coå phaàn hoùa, caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc caàn ñöôïc trôï giuùp ñeå thöïc hieän caùc thuû tuïc taùi cô caáu, ñònh giaù vaø chaøo baùn chöùng khoaùn laàn ñaàu ra coâng chuùng. - Phaùt trieån, ña daïng thò tröôøng traùi phieáu chính phuû nhaèm thu huùt maïnh meõ ñaàu tö cuûa caùc coâng ty BHNT vaøo lónh vöïc naøy trong giai ñoaïn tröôùc maét Ñoái vôùi baûo hieåm, ñaëc tính cuûa traùi phieáu ñaùp öùng ñöôïc nguyeân taéc ñaàu tö ñaõ ñeà ra vì theá ñaàu tö vaøo traùi phieáu phaûi laø xu höôùng ñaàu tö cuûa caùc coâng ty baûo hieåm khoâng chæ ôû Vieät Nam maø ôû caùc nöôùc khaùc. Ñeán cuoái naêm 2004, treân thò coù 147 loaïi traùi phieáu chính phuû, 2 loaïi traùi phieáu cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån, 1 loaïi traùi phieáu ñoâ thò vôùi toång giaù trò nieâm yeát treân 17.300 tyû ñoàng. Maëc duø coù nhöõng baát lôïi khi ñaàu tö vaøo traùi phieáu nhöng trong thôøi gian qua traùi phieáu vaãn laø ñích ngaém trong danh muïc ñaàu tö cuûa caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï. Bôûi vì caùc saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï trieån khai treân thò tröôøng hieän nay chuû yeáu laø baûo hieåm hoån hôïp, coù thôøi haïn 5 – 10 – 15 naêm, coù cuøng thôøi gian ñaùo haïn vôùi traùi phieáu, hôn nöõa vôùi möùc laõi suaát traùi phieáu treân thò tröôøng hieän nay khoaûng 6,2 – 7,2%/naêm ñaõ cao hôn laõi suaát kyõ thuaät cuûa caùc hôïp ñoàng baûo hieåm nhaân thoï, ñoàng thôøi caùc loaïi traùi phieáu chuû yeáu laø traùi phieáu chính phuû neân möùc ñoä an toaøn laø khaù cao. Trong thôøi gian tôùi, ñeå thu huùt maïnh hôn nöõa caùc coâng ty baûo hieåm tham gia vaøo thò tröôøng traùi phieáu, chính phuû caàn ña daïng hoùa hôn nöõa caùc loaïi traùi phieáu vôùi nhieàu thôøi haïn khaùc nhau vôùi giaù trò phaùt haønh ngaøy caøng gia taêng moät maët vöøa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu voán cho phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa chính phuû maët khaùc ñaûm baûo cho caùc coâng ty baûo hieåm coù ñieàu kieän tham gia ñaáu thaàu. 189 - Xaây döïng vaø phaùt trieån caùc loaïi chöùng khoaùn phaùi sinh. Nhö ñaõ phaân tích, thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam ra ñôøi vaø hoaït ñoäng treân 5 naêm, maëc duø thu ñöôïc nhieàu keát quaû ñaùng khích leä nhöng moät trong nhöõng nhöôïc ñieåm lôùn nhaát cuûa noù laø haøng hoùa ñöôïc trao ñoåi treân thò tröôøng coøn chöa ña daïng vaø tuyeät nhieân chöa coù moät chöùng khoaùn phaùi sinh naøo ñöôïc giao dòch thöù caáp treân thò tröôøng chöùng khoaùn cho duø ñaõ coù nhöõng giao dòch sô caáp ñöôïc kyù keát. Vì vaäy, trong giai ñoaïn saép tôùi, Chính phuû caàn taïo ñieàu kieän ñeå sôùm hình thaønh vaø ñöa caùc loaïi chöùng khoaùn phaùi sinh vaøo giao dòch. Muoán vaäy, tröôùc maét Chính phuû neân cho pheùp caùc coâng ty coå phaàn phaùt haønh roäng raõi quyeàn mua coá phieáu môùi vaø chöùng quyeàn, muoán laøm ñöôïc ñieàu naøy caàn phaûi coù caùc vaên baûn phaùp luaät cuï theå quy ñònh vaø höôùng daån vieäc phaùt haønh quyeàn mua coå phieáu vaø chöùng quyeàn cuûa caùc coâng ty coå phaàn. Ñieàu naøy laø heát söùc caàn thieát nhaèm baûo veä quyeàn lôïi cuûa caùc coå ñoâng cuõ cuûa coâng ty veà nhöõng toån thaát maø hoï coù theå gaëp phaûi neáu hoï khoâng thöïc hieän quyeàn mua coå phieáu cuûa mình vaø caàn coù nhöõng quy ñònh cuï theå nhöõng loaïi quyeàn mua coå phieáu môùi vaø chöùng quyeàn naøo ñöôïc pheùp ñöa vaøo giao dòch treân thò tröôøng chöùng khoaùn. - Thaønh laäp caùc toå chöùc ñònh möùc tín nhieäm ôû Vieät Nam. Heä soá tín nhieäm laø ñaùnh giaù hieän thôøi veà khaû naêng vaø tính saún saøng cuûa ngöôøi ñi vay veà vieäc hoaøn traû ñuùng haïn goác vaø laõi cuûa moät khoaûn nôï nhaát ñònh. Nhö vaäy, neáu nhaø phaùt haønh coù heä soá tín nhieäm caøng cao seõ taïo ñöôïc söï tin töôûng cao cuûa caùc nhaø ñaàu tö vaø thu huùt ñöôïc nhieàu nhaø ñaàu tö mua traùi phieáu cuûa mình. Heä soá tín nhieäm coøn cho pheùp nhaø phaùt haønh xaùc ñònh möùc laõi suaát traùi phieáu hôïp lyù, vöøa ñaûm baûo phaûn aùnh möïc ñoä ruûi ro vöøa ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn cuûa nhaø phaùt haønh. Heä soá tín nhieäm caøng cao thì tyû leä laõi suaát caøng giaûm, coù lôïi cho nhaø phaùt haønh. Ñònh möùc tín nhieäm vaø coâng ty ñònh möùc tín nhieäm laø moät khaùi nieäm vaø moät moâ hình coøn môùi ôû Vieät Nam nhöng trong quaù trình phaùt trieån thò tröôøng taøi chính noùi chung vaø thò tröôøng chöùng khoaùn noùi rieâng raát caàn ñeán vai troø cuûa heä thoáng trung gian naøy vì 190 vaäy, Chính phuû ngay töø baây giôø neân quan taâm vaø taïo ñieàu kieän ñeå toå chöùc naøy sôùm ra ñôøi vaø hoaït ñoäng. 3.3.3.4. Phaùt trieån maïng löôùi vaø dòch vuï ngaønh ngaân haøng taïo ñieàu kieän phaùt trieån keânh phaân phoái saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï qua ngaân haøng Cô sôû haï taàng ngaønh ngaân haøng toát laø yeáu toá quan troïng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho phaân phoái saûn phaåm BHNT qua ngaân haøng phaùt trieån. Vì vaäy, ñeå phaùt trieån cô sôû haï taàng ngaønh ngaân haøng, thì caùc ngaân haøng caàn phaûi: - Môû roäng maïng löôùi phaân phoái cuûa mình hôn nöõa vaø phaûi ñaûm baûo moãi ngaân haøng ñeàu coù caùc chi nhaùnh phuû khaép caùc tænh, thaønh trong caû nöôùc coù nhö vaäy thì môùi taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå khaùch haøng deã daøng tieáp xuùc vôùi caùc saûn phaåm cuûa ngaân haøng cuõng nhö cuûa coâng ty baûo hieåm. - Taïo ñieàu kieän cho caùc caù nhaân ñeàu ñöôïc môû taøi khoaûn caù nhaân taïi caùc ngaân haøng ñeå töøng böôùc ngöôøi daân tieáp xuùc giao dòch vôùi ngaân haøng baèng caùch ban ñaàu laø ruùt tieàn, gôûi tieàn töø taøi khoaûn caù nhaân cuûa mình, töø ñoù taïo ñieàu kieän cho moïi ngöôøi ñeàu coù theå thuaän tieän trong vieäc thanh toaùn phí baûo hieåm hoaëc chi traû baûo hieåm qua taøi khoaûn. - Môû roäng vaø boá trí phuø hôïp hôn nöõa caùc thuøng ruùt tieàn töï ñoäng ATM hoaït ñoäng 24/24. - Ñôn giaûn hoùa hôn nöõa caùc thuû tuïc ôû ngaân haøng nhaèm taïo cho khaùch haøng coù taâm lyù thoaûi maùi khi söû duïng caùc dòch vuï cuûa ngaân haøng töø ñoù ñöa ra quyeát ñònh mua baûo hieåm qua ngaân haøng. Beân caïnh ñoù, baûn thaân ngaønh ngaân haøng phaûi nhaän thöùc ñöôïc lôïi ích cuûa vieäc keát hôïp vôùi baûo hieåm, ñoù khoâng chæ laø lôïi ích coù ñöôïc töø hoa hoàng do baùn baûo hieåm maø vieäc keát hôïp naøy laø phöông thöùc phoøng choáng ruûi ro coù hieäu quaû cho ngaân haøng vaø laø böôùc ñeäm ñeå caùc ngaân haøng thaâm nhaäp saâu hôn vaøo lónh vöïc hoaït 191 ñoäng cuûa caùc coâng ty baûo hieåm ñeå töø ñoù tieán ñeán möùc ñoä keát hôïp saâu hôn laø taäp ñoaøn taøi chính-baûo hieåm. Muoán vaäy, tröôùc maét ngaân haøng keát hôïp vôùi caùc coâng ty baûo hieåm ñeå ñöa ra saûn phaåm baûo hieåm troïn goùi, sau ñoù tham gia ñieàu haønh hoaït ñoäng caùc coâng ty baûo hieåm qua vieäc goùp voán, naém giöõ coå phieáu cuûa caùc coâng ty baûo hieåm. 3.3.3.5. Hoaøn thieän haønh lang phaùp lyù ñuû maïnh ñeå ngaên chaën haønh vi truïc lôïi baûo hieåm Beân caïnh nguyeân nhaân caùc haønh vi truïc lôïi baûo hieåm trong thôøi gian qua ôû Vieät Nam xuaát phaùt töø nguy cô ñaïo ñöùc cuûa khaùch haøng, ñaïi lyù… thì caùc qui ñònh hieän haønh veà phoøng choáng truïc lôïi trong baûo hieåm ôû Vieät Nam coùn quaù baát caäp, bieän phaùp cheá taøi xöû lyù caùc haønh vi truïc lôïi baûo hieåm coøn quaù thieáu. Theo Nghò ñònh 118/2003/NÑ-CP vaø Thoâng tö 31/2004/TT-BTC, thì caù nhaân coù haønh vi truïc lôïi baûo hieåm chæ bò phaït caûnh caùo hoaëc coù theå bò phaït töø 1-5 trieäu ñoàng. Tuy nhieân cho ñeán nay cuõng chöa coù caù nhaân hay toå chöùc naøo bò xöû phaït haønh chính veà haønh vi truïc lôïi baûo hieåm. Boä Luaät hình söï Vieät Nam chöa coù ñieàu luaät naøo qui ñònh cuï theå veà toäi danh truïc lôïi baûo hieåm. Ñoái töôïng truïc lôïi baûo hieåm chæ bò xöû vôùi toäi danh lieân quan nhö tham oâ, hoái loä, chieám ñoaït taøi saûn… chính vì haønh lang phaùp lyù chöa ñaày ñuû neân nhieàu vuï truïc lôïi baûo hieåm chöa ñöôïc ñieàu tra vaø xöû lyù nghieâm khaéc vaø cuõng chính vì vaäy khoâng coù tính raên ñe. Vì vaäy, ñeå ngaên chaën haønh vi truïc lôïi trong giai ñoaïn saép tôùi, beân caïnh baûn thaân caùc coâng ty baûo hieåm phaûi naâng cao naêng löïc quaûn lyù chuyeân moân, giaùm saùt tö caùch ñaïo ñöùc cuûa nhaân vieân, laõnh ñaïo… thì Chính phuû caàn hoaøn thieän khung phaùp lyù ñuû raên ñe caùc haønh vi truïc lôïi theo höôùng sau: caàn ñöa toäi danh truïc lôïi baûo hieåm laø moät ñieàu luaät trong Luaät Hình söï vôùi möùc hình phaït cao nhaát cuûa toäi phaïm kinh teá, ñoàng thôøi veà xöû phaït haønh chính caàn taêng möùc phaït tieàn cao gaáp nhieàu laàn so vôùi qui ñònh hieän nay, coù theå töø 20 – 100 trieäu ñoàng. Tuy nhieân nhöõng giaûi phaùp naøy ñöôïc söû duïng ñeå giaûi quyeát haäu 192 quaû caùc haønh vi truïc lôïi baûo hieåm ñaõ xaùc ñònh ñuùng toäi danh. Vaán ñeà then choát laø laøm sao giaùo duïc ñaïo ñöùc cho ngöôøi daân laø khoâng neân ham muoán nhöõng taøi saûn maø mình khoâng xöùng ñaùng ñöôïc höôûng. Thieát nghó, ôû baäc giaùo duïc phoå thoâng neáu moân hoïc giaùo duïc coâng daân ñöôïc chuù troïng ñuùng möùc seõ coù taùc duïng raát lôùn ñeán vieäc hình thaønh tö caùch ñaïo ñöùc toát cho ngöôøi daân trong töông lai. 3.3.3.6. Ñaøo taïo nhaân löïc cho ngaønh baûo hieåm Trong giai ñoaïn saép tôùi, khi thò tröôøng baûo hieåm phaùt trieån cao hôn nöõa thì nhu caàu nhaân löïc cho ngaønh baûo hieåm laø raát caáp thieát, ñaëc bieät laø nhaân löïc cho caùc vò trí caáp cao nhö Actuary, quaûn trò ñaàu tö baûo hieåm, quaûn trò kinh doanh baûo hieåm vaø caû nhöõng ngöôøi quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh doanh baûo hieåm. Hieän nay, theo thoâng tin töø caùc coâng ty baûo hieåm, tuyeån duïng nhaân vieân ñeå ñöa vaøo caùc vò trí cao caáp cuûa coâng ty laø raát khoù vì nhöõng öùng vieân naøy chöa coù nhöõng baèng caáp chuyeân moân caàn thieát cho hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm. Vì vaäy, kieán nghò Chính phuû caàn chuù troïng ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho ngaønh baûo hieåm baèng caùch thaønh laäp ngay caùc Tröôøng hoaëc Trung taâm ñaøo taïo baûo hieåm mang taàm quoác gia vaø tieán tôùi thaønh laäp Hoïc vieän baûo hieåm ñaøo taïo nhaân löïc baûo hieåm khoâng chæ cho thò tröôøng Vieät Nam maø coøn ñaøo taïo nhaân löïc baûo hieåm cho thò tröôøng caùc nöôùc trong khu vöïc. 3.3.3.7. Caàn chuù troïng ñeán coâng taùc thoáng keâ baûo hieåm Hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm chòu taùc ñoäng raát lôùn bôûi caùc soá lieäu thoáng keâ cuûa toaøn neàn kinh teá xaõ hoäi vaø cuûa ngaønh kinh doanh baûo hieåm. Vì treân cô sôû soá lieäu thoáng keâ, caùc coâng ty baûo hieåm môùi döï baùo xaùc suaát ruûi ro, taàn suaát toån thaát vaø töø ñoù môùi ñònh ra soá phí phaûi thu cuûa ngöôøi tham gia baûo hieåm. Neáu nhö soá lieäu thoáng keâ khoâng ñaày ñuû vaø chính xaùc thì soá phí tính ra seõ khoâng phuø hôïp vôùi möùc traùch nhieäm maø nhaø baûo hieåm ñaõ cam keát vôùi khaùch haøng, vaø caùc coâng ty baûo hieåm seõ khoâng coù khaû naêng chi traû trong töông lai. Vì vaäy, coâng taùc thoáng keâ baûo 193 hieåm caàn phaûi ñöôïc chuù troïng. Hieän nay ôû Vieät Nam, thoáng keâ ngaønh kinh doanh baûo hieåm böôùc ñaàu ñöôïc thöïc hieän bôûi Vinare vaø Hieäp hoäi baûo hieåm Vieät Nam nhöng soá lieäu chæ mang tính noäi boä vaø chöa ñaày ñuû. Coøn thoáng keâ kinh teá xaõ hoäi coøn nhieàu baát caäp, chöa ñuû tin caäy ñeå söû duïng cho döï baùo baûo hieåm. Ñôn cöû, khi ñònh phí saûn phaåm BHNT caàn söû duïng baûng töû vong cuûa daân soá Vieät Nam. Nhöng cô quan quaûn lyù laïi yeâu caàu caùc coâng ty BHNT söû duïng baûng CSO 80 laø baûng töû vong döïa treân soá lieäu thoáng keâ cuûa daân soá nöôùc ngoaøi laø khoâng phuø hôïp nhö phaân tích ôû chöông 2. Do ñoù, kieán nghò tröôùc maét, ñoái vôùi hoaït ñoäng baûo hieåm nhaân thoï, cô quan quaûn lyù caàn xaây döïng baûng töû vong treân cô sôû soá lieäu thoáng keâ daân soá Vieät Nam, baûng töû vong naøy ñöôïc thoáng keâ rieâng cho nam vaø nöõ, ñaâây laø baûng töû vong mang tính phaùp ñònh, veà laâu daøi, caàn kieän toaøn coâng taùc thoáng keâ kinh teá xaõ hoäi noùi chung vaø thoáng keâ baûo hieåm noùi rieâng. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Ñeå ñaûm baûo phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï Vieät Nam oån ñònh, beàn vöõng vaø theo ñuùng ñònh höôùng maø Chính phuû ñaõ ñeà ra trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, ñoøi hoûi phaûi thöïc hieän nhieàu giaûi phaùp ñoàng boä. Beân caïnh noå löïc cuûa chính caùc coâng ty baûo hieåm nhö naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng ñaàu tö, ña daïng hoùa saûn phaåm, ña daïng hoùa keânh phaân phoái, ñaåy maïnh coâng taùc tuyeân truyeàn quaûng caùo, Chính phuû caàn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát ñeå caùc coâng ty BHNT phaùt huy ñöôïc nhöõng lôïi theá cuûa mình baèng caùc giaûi phaùp nhö taïo khung phaùp lyù hoaøn chænh cho hoaït ñoäng kinh doanh BHNT, taïo moâi tröôøng caïnh tranh bình ñaúng giöõa caùc coâng ty, saép xeáp cuõng coá laïi caùc coâng ty hieän coù, thaønh laäp theâm moät soá caùc coâng ty BHNT khaùc ñeå hình thaønh caùc taäp ñoaøn taøi chính baûo hieåm huøng maïnh, thöï chieän chính saùch thueá öu ñaõi cho ngöôøi tham gia BHNT… Neáu nhöõng giaûi phaùp 194 naøy ñöôïc thöïc hieän, thì trong töông lai, BHNT Vieät Nam seõ phaùt trieån maïnh meõ vaø cuøng vôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc khaúng ñònh ñöôïc vò trí treân thò tröôøng theá giôùi. KEÁT LUAÄN Luaän aùn ñöôïc nghieân cöùu khoâng chæ nhaèm heä thoáng hoùa caùc lyù luaän veà hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm nhaân thoï thuaàn tuùy, hoaït ñoäng ñaàu tö, söï caàn thieát phaûi coù söï giaùm saùt cuûa Chính phuû ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng naøy, luaän aùn coøn ñi saâu vaøo phaân tích thöïc traïng cuûa thò tröôøng BHNT Vieät Nam trong giai ñoaïn hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, nhöõng thaønh töïu cuõng nhö nhöõng vaán ñeà coøn toàn taïi, nguyeân nhaân cuûa nhöõng toàn taïi naøy ñeå töø ñoù luaän aùn ñöa ra heä thoáng caùc giaûi phaùp ñeå laøm sao phaùt trieån thò tröôøng BHNT trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá theo ñuùng ñònh höôùng Chính phuû ñaõ ñeà ra. Nhöõng ñoùng goùp môùi cuûa luaän aùn ñöôïc theå hieän qua caùc vaán ñeà sau: Thöù nhaát: Ñeà nghò Chính phuû söûa ñoåi, boå sung caùc qui ñònh trong caùc vaên baûn phaùp luaät ñieàu chænh hoaït ñoäng kinh doanh BHNT cho phuø hôïp khi hoäi nhaäp: - Boû giôùi haïn veà laõnh thoå trong hoaït ñoäng ñaàu tö - Ñöa ra möùc khoáng cheá toái ña ñaàu tö vaøo moät loaïi taøi saûn taøi chính - Caáp thieát xaây döïng ngay baûng töû vong treân cô sôû soá lieäu thoáng keâ cuûa daân soá Vieät Nam ñeå ñònh phí. Thöù hai: Söûa ñoåi Luaät thueá theo höôùng öu ñaõi thueá cho caùc caù nhaân khi tham gia BHNT 195 Thöù ba: Söûa ñoåi qui ñònh trong Nghò ñònh 187 cuûa Chính phuû theo höôùng môû roäng nhaø ñaàu tö chieán löôïc coù theå coù theâm laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi khi tieán haønh coå phaàn hoùa Toång coâng ty Baûo hieåm Vieät Nam Thöù tö: Ñònh höôùng cho caùc coâng ty BHNT xaùc ñònh ruûi ro cuûa danh muïc ñaàu tö baèng caùch xaây döïng chöông trình quaûn lyù danh muïc ñaàu tö baûo hieåm Thöù naêm: Kieán nghò caùc coâng ty BHNT nhanh choùng ñöa theâm loaïi saûn phaåm môùi vaøo khai thaùc laø saûn phaåm ñaàu tö vaø thieát keá caùc saûn phaåm phuø hôïp hôn cho ñoái töôïng coù thu nhaäp thaáp nhaèm ñöa loaïi hình BHNT ñi vaøo ñaïi chuùng Thöù saùu: Caùc coâng ty baûo hieåm caàn chuù troïng ñeán chieán löôïc xaây döïng thöông hieäu baûo hieåm Thöù baûy: Keát quaû thu thaäp ñöôïc töø caùc phieáu ñieàu tra cho pheùp luaän aùn töï tin khi kieán nghò caùc giaûi phaùp veà phaùt trieån keânh phaân phoái qua ngaân haøng, öu ñaõi thueá cho ngöôøi mua BHNT… Vôùi nhöõng ñoùng goùp veà maët lyù luaän vaø thöïc tieãn treân ñaây, luaän aùn ñaõ giaûi quyeát trieät ñeå caùc vaán ñeà caàn thieát ñeå coù theå phaùt trieån thò tröôøng BHNT Vieät Nam an toaøn vaø oån ñònh trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 196 DANH MUÏC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ COÙ LIEÂN QUAN ÑEÁN LUAÄN AÙN ÑAÕ ÑÖÔÏC COÂNG BOÁ 1. Thaïc só Hoà Thuûy Tieân (2003), Hoaøn thieän phöông phaùp trích laäp quyõ döï phoøng nghieäp vuï taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá (soá 3/2003, trang 33, 34, 35, 36). 2. Thaïc só Hoà Thuûy Tieân –TS Nguyeãn Ngoïc Ñònh (2004), Giaùm saùt taøi chính ñoái vôùi caùc coâng ty baûo hieåm, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá (soá 2/2004, trang 42, 43, 44) 3. Thaïc só Hoà Thuûy Tieân (2006), Moät soá vaán ñeà veà qui ñònh trích laäp döï phoøng nghieäp vuï baûo hieåm nhaân thoï ôû Vieät Nam, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá (soá 1/2006, trang 45, 46, 47). 4. MEcon Hoà Thuûy Tieân (2006), A New Personal Income Tax as An Incentive to Buy Life Insurance, Economic Development (April 2006, page 20, 21). 5. Thaïc só Hoà Thuûy Tieân (2006), Hoaøn thieän qui ñònh veà ñaàu tö voán cho caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Vieät Nam trong giai ñoaïn hoäi nhaäp WTO, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá (soá 11/2006, trang 38,39). 6. Thaïc só Hoà Thuûy Tieân (2007), Keânh phaân phoái saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï qua ngaân haøng ôû Vieät Nam:Thöïc traïng vaø giaûi phaùp, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá (soá 2/2007, trang 36, 37, 38). 197 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Tieáng Vieät 1. Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö – Trung taâm thoâng tin kinh teá – xaõ hoäi quoác gia, Doanh nghieäp Vieät Nam vôùi vaán ñeà thöông hieäu trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, NXB Thoáng keâ 2004 2. Boä Ngoaïi giao – Vuï hôïp taùc quoác teá ña phöông, Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi WTO, NXB chính trò quoác gia 2000 3. Boä Taøi chính (2001), Luaät Kinh doanh baûo hieåm vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi. 4. Boä Taøi chính (2005), Kho baïc Nhaø nöôùc Vieät Nam - Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån, NXB Taøi chính, Haø Noäi. 5. Boä Taøi chính (2004, 2005), Thò tröôøng baûo hieåm Vieät Nam, NXB Taøi chính, Haø Noäi. 6. David Blank (1996), Baûo hieåm – Nguyeân taéc vaø thöïc haønh, NXB Taøi chính, Haø Noäi. 7. Nguyeãn Ngoïc Ñònh (1999), Lyù thuyeát baûo hieåm, NXB Taøi chính, TPHCM. 8. Hieäp hoäi baûo hieåm Vieät Nam, Baûn tin 2, 3/2005 vaø 1/2006, Haø Noäi. 9. Hieäp hoäi Baûo hieåm Vieät Nam vaø Vieän Khoa hoïc taøi chính (2005), Kyû yeáu hoäi thaûo Giaûi phaùp khuyeán khích ñaàu tö hieäu quaû vaøo neàn kinh teá cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm Vieät Nam, Haø Noäi. 10. Hoà Só Saø (2000), Giaùo trình baûo hieåm, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi. 11. Hoäi kinh teá Vieät Nam (2006), Kinh teá Vieät Nam vaø theá giôùi 2005-2006 12. Phuøng Ngoïc Khaùnh (2005), “Kinh nghieäm toå chöùc ñieàu haønh caùc taäp ñoaøn taøi chính baûo hieåm lôùn trong khu vöïc”, Taïp chí taøi chính, 6(488), trang 52-55. 198 13. Phaïm Thò Lieân (2003), “Baûo hieåm ngaân haøng-keânh phaân phoái ñaày tieàm naêng”, Nghieân cöùu kinh teá, 8(303), trang 28-33. 14. Trònh Hoaøng Mai (2004), “Xu theá thaønh laäp ngaân haøng-baûo hieåm treân theá giôùi”, Taïp chí baûo hieåm, 10(3), trang 36-40. 15. Phan Thò Bích Nguyeät (2000), Ñaàu tö taøi chính, NXB Thoáng keâ, TPHCM. 16. Quyeát ñònh 175/2003/QÑ-TTg, Chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm Vieät Nam töø naêm 2003 ñeán 2010. 17. Phí Troïng Thaûo (2003), “Thuùc ñaåy baûo hieåm nhaân thoï phaùt trieån baèng vieäc söû duïng coâng cuï thueá”, Taïp chí taøi chính, 6(463), trang 45-49. 18. Toång coâng ty Baûo hieåm Vieät Nam (2003), Chöông trình ñaøo taïo haøm thuï caùn boä baûo hieåm nhaân thoï, hoïc phaàn 1 vaø 2, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi. 19. Traàn Ngoïc Thô (2003), Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi, NXB Thoáng keâ, TPHCM. 20. Vieän Khoa hoïc taøi chính (2002), Chính saùch taøi chính vó moâ trong phaùt trieån vaø hoäi nhaäp, NXB Taøi chính. Tieáng Anh 21. Hans U.Gerber (1997), Life Insurance Mathematics, Springer, Swiss Association of Actuaries Zurich. 22. Harriett E.Jones, Dani L. Long (1997), Principles of Insurance Life, Health and Annuities, LOMA. 23. Lawrence J. Gitman and Michael D. Joehnk (1997), Fundamentals of investing, LOMA. 24. Susan Connant, Nicholas L. Desoutter (1997), Managing For Solvency and Profitability in Life and Health Insurance Company, LOMA. 25. www.swissre.com, Sigma (2004, 2005) ._.