Năng lực quản lý nhân sự của giám đốc doanh nghiệp nhà nước tại TP.HCM

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAÏO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH W—X TRAÀN THÒ HOÀNG VAÂN LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ CHUYEÂN NGAØNH: TAÂM LYÙ HOÏC MAÕ SOÁ: 603180 Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc TS. TRAÀN THÒ THU MAI TP. HOÀ CHÍ MINH - 2006 LÔØI CAÛM ÔN Cho pheùp toâi xin ñöôïc baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán TS. Traàn Thò Thu Mai ñaõ taän tình höôùng daãn, giuùp ñôõ toâi trong suoát quaù trình laøm luaän vaên vaø xin ñöôïc caûm ôn quyù thaày coâ trong Ban laõnh ñaïo nhaø tröôøng, quyù thaày coâ trong Khoa taâm lyù – giaùo duïc, caùn boä phoøng Khoa hoïc coâng ngheä sau ñaïi hoïc, caùc phoøng chöùc naêng lieân quan cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñaõ giuùp ñôõ, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho toâi trong suoát thôøi gian hoïc taäp vaø thöïc hieän luaän vaên naøy. Taùc giaû luaän vaên DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT - DNNN : Doanh nghieäp nhaø nöôùc - DNTN : Doanh nghieäp tö nhaân - GÑ : Giaùm ñoác - HÑQL : Hoaït ñoäng quaûn lyù - NLQL : Naêng löïc quaûn lyù - NLQLNS : Naêng löïc quaûn lyù nhaân söï - PGÑ : Phoù giaùm ñoác - PTGÑ : Phoù toång giaùm ñoác - QLLÑ : Quaûn lyù laõnh ñaïo - QLNS : Quaûn lyù nhaân söï - SXKD : Saûn xuaát kinh doanh - TGÑ : Toång giaùm ñoác - XHCN : Xaõ hoäi chuû nghóa MUÏC LUÏC Trang MÔÛ ÑAÀU ........................................................................................................................ 1 Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN ......................................................................................... 5 1.1. Sô löôïc lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà .......................................................................... 5 1.1.1. Nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû nöôùc ngoaøi ..................................................... 5 1.1.2. Nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû trong nöôùc .................................................... 12 1.2. Hoaït ñoäng quaûn lyù vaø naêng löïc quaûn lyù ................................................................ 16 1.2.1. Hoaït ñoäng quaûn lyù .................................................................................. 16 1.2.2. Quaûn lyù vaø laõnh ñaïo................................................................................ 20 1.2.3. Naêng löïc quaûn lyù..................................................................................... 22 1.3. Hoaït ñoäng quaûn lyù nhaân söï vaø naêng löïc quaûn lyù nhaân söï ...................................... 25 1.3.1. Hoaït ñoäng quaûn lyù nhaân söï...................................................................... 25 1.3.2. Naêng löïc quaûn lyù nhaân söï........................................................................ 28 1.4. Naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc........................... 30 1.4.1. Doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc .................. 30 1.4.2. Hoaït ñoäng quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc .. 33 1.4.3. Naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc.............. 34 1.4.3. Moät soá nhaân toá aûnh höôûng tôùi naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc ..........................................................35 Chöông 2: TOÅ CHÖÙC VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU....................................... 46 2.1. Nghieân cöùu lyù luaän .............................................................................................. 46 2.1.1. Muïc ñích cuûa nghieân cöùu lyù luaän............................................................. 46 2.1.2. Phöông phaùp nghieân cöùu lyù luaän.............................................................. 46 2.2. Nghieân cöùu thöïc tieãn............................................................................................ 46 2.2.1. Khaûo saùt thöïc traïng naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän nay ........................................................................ 46 2.2.2. Thöïc nghieäm taùc ñoäng............................................................................. 55 2.2.3. Xöû lyù soá lieäu ........................................................................................... 59 2.2.4. Ñaûm baûo caùc ñieàu kieän vaø quaù trình nghieân cöùu ...................................... 63 2.2.5. Ñòa ñieåm nghieân cöùu............................................................................... 63 Chöông 3: KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU THÖÏC TIEÃN ................................................... 65 3.1. Keát quaû khaûo saùt thöïc traïng naêng löïc quaûn lyùnhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän nay .......................................................................... 65 3.1.1. Nhaän thöùc cuûa caùc giaùm ñoác, phoù giaùm ñoác veà taàm quan troïng cuûa caùc quyeát ñònh trong lónh vöïc quaûn lyù nhaân söï ................................... 65 3.1.2. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác, phoù giaùm doanh nghieäp nhaø nöôùc veà möùc ñoä thaønh coâng vaø haïn cheá cuûa caùc quyeát ñònh quaûn lyù nhaân söï hoï ñaõ ñöa ra trong thöïc tieãn ........................................... 68 3.1.3. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác, phoù giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc veà möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùch quan vaø chuû quan ñoái vôùi vieäc phaùt huy naêng löïc quaûn lyù nhaân söï ............................... 72 3.1.4. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc veà caùc yeáu toá öu tieân khi ra quyeát ñònh veà nhaân söï trong doanh nghieäp vaø nhöõng phaåm chaát caàn thieát ñoái vôùi ngöôøi laõnh ñaïo quaûn lyù .................. 78 3.1.5. Keát quaû traéc nghieäm veà naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän nay .............................................. 78 3.1.6. Khaùi quaùt veà thöïc traïng naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän nay ........................................................... 91 3.2. Keát quaû thöïc nghieäm taùc ñoäng ..................................................................... 93 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ ................................................................................ 101 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO....................................................................................... 105 PHUÏ LUÏC DANH MUÏC CAÙC BAÛNG VAØ BIEÅU ÑOÀ Danh muïc caùc baûng Trang Baûng 2.1. Phaân chia caùc meänh ñeà theo caùc nhoùm phaûn aùnh caùc naêng löïc caáu thaønh NLQLNS chung cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN hieän nay ........................... 50 Baûng 2.2. Moät soá ñaëc ñieåm cuûa khaùch theå thöïc nghieäm.................................................... 57 Baûng 3.1. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác DNNN veà möùc ñoä quan troïng cuûa caùc quyeát ñònh nhaân söï ñoái vôùi vieäc naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa DN..................................................................................... 67 Baûng 3.2. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác DNNN veà möùc ñoä thaønh coâng ......................... 69 Baûng 3.3. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác DNNN veà möùc ñoä haïn cheá .............................. 71 Baûng 3.4. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác DNNN veà möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùch quan ñeán NLQLNS....................................................................... 73 Baûng 3.5. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác DNNN veà möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá chuû quan ñeán NLQLNS........................................................................... 75 Baûng 3.6. Töï ñaùnh giaù cuûa caùc giaùm ñoác DNNN veà caùc yeáu toá öu tieân khi ra quyeát ñònh veà nhaân söï trong DN......................................................................... 77 Baûng 3.7. Moät soá ñaëc ñieåm cuûa khaùch theå nghieân cöùu ...................................................... 82 Baûng 3.8. Keát quaû khaûo saùt NLQLNS cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN hieän nay baèng phöông phaùp traéc nghieäm .......................................................................... 84 Baûng 3.9. Keát quaû ñieàu tra veà thöïc traïng caùc naêng löïc cuï theå caáu thaønh NLQLNS cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN hieän nay ................................................ 85 Baûng 3.10. Keát quaû ñieàu tra veà töông quan giöõa NLQLNS vôùi löùa tuoåi cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN hieän nay........................................................................ 88 Baûng 3.11. Keát quaû ñieàu tra veà töông quan giöõa NLQLNS vôùi quy moâ DN do ngöôøi giaùm ñoác DNNN quaûn lyù hieän nay .......................................................... 89 Baûng 3.12. Keát quaû ñieàu tra veà töông quan giöõa NLQLNS vôùi thaâm nieân laøm quaûn lyù cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN hieän nay ................................................... 90 Baûng 3.13. Keát quaû ñieàu tra veà töông quan giöõa NLQLNS vôùi caùc naêng löïc caáu thaønh neân NLQLNS cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN hieän nay............................... 90 Baûng 3.14. Keát quaû ñieàu tra thöïc nghieäm laàn 1 baèng traéc nghieäm...................................... 94 Baûng 3.15. Keát quaû ñieàu tra thöïc nghieäm laàn 2 baèng traéc nghieäm...................................... 95 Danh muïc caùc bieåu ñoà Bieåu ñoà1. Tyû leä % caùc möùc ñoä bieåu hieän NLQLNS cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN hieän nay ............................................................................................................... 83 Bieåu ñoà 2. So saùnh tyû leä % soá ngöôøi ñaït loaïi gioûi ôû 9 naêng löïc caáu thaønh NLQLNS cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN hieän nay ................................................ 86 MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi 1.1. Hieän nay ñaát nöôùc ta ñang tieán haønh söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, tieáp tuïc phaùt trieån kinh teá nhieàu thaønh phaàn vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa (XHCN), phaán ñaáu vì muïc tieâu daân giaøu nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh. Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh, trong ñoù caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc (DNNN) ñoùng vai troø chuû ñaïo. Theo soá lieäu thoáng keâ ñeán cuoái naêm 2005 treân caû nöôùc coù 5655 DNNN, ñoùng goùp hôn 40% GDP haøng naêm vôùi toång doanh thu ñaït treân 680.000 tyû ñoàng. Trong ñoù, soá doanh nghieäp coù laõi chieám 83%, soá doanh nghieäp hoøa voán 7% vaø doanh nghieäp thua loã laø 10%. Maëc duø tyû leä doanh nghieäp laøm aên coù laõi ñaõ taêng nhöng trong soá naøy soá doanh nghieäp laøm aên coù laõi ôû möùc thaáp coøn chieám moät tyû leä khaù cao (khoaûng 47%), töùc laø khaû naêng hoaøn traû voán vay ngaân haøng coøn raát yeáu. Nhö vaäy, vaán ñeà naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa DNNN ñang laø vaán ñeà raát quan troïng vaø caáp baùch. Thöïc tieãn naøy ñaõ vaø ñang ñoøi hoûi ngöôøi laõnh ñaïo quaûn lyù DNNN phaûi khoâng ngöøng naâng cao trình ñoä vaø naêng löïc cuûa mình. Hôn nöõa, ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn X cuõng ñaõ xaùc ñònh: “Böôùc tieán cuûa coâng cuoäc ñoåi môùi vaø phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi phuï thuoäc moät phaàn raát quan troïng vaøo yù chí vaø naêng löïc thöïc hieän cuûa caùc ngaønh, caùc caáp; Trong ñoù, nhaân toá con ngöôøi – caùn boä, coâng chöùc, nhaát laø ñoäi nguõ caùn boä chuû choát cuûa heä thoáng coâng quyeàn vaø cuûa doanh nghieäp – coù vai troø quyeát ñònh”. Chính vì vaäy, nghieân cöùu veà nhöõng phaåm chaát vaø naêng löïc caàn thieát cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN ñeå coù cô sôû ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm goùp phaàn hoaøn thieän, naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa hoï laø vaán ñeà caáp thieát. 1.2. Phaân tích nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa DNNN hieän nay, thì nguyeân nhaân veà laõnh ñaïo, quaûn lyù bao giôø cuõng ñoùng vai troø quyeát 1 ñònh. Trong laõnh ñaïo vaø quaûn lyù coù nhieàu maët, nhöng suy cho cuøng laõnh ñaïo vaø quaûn lyù con ngöôøi vaãn laø caùi cô baûn nhaát vaø quan troïng nhaát. Do söï caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét treân thò tröôøng vaø ñeå giuùp DNNN ngaøy moät lôùn maïnh hôn, ngöôøi lao ñoäng coù thu nhaäp cao hôn, ñoùng goùp cho ngaân saùch nhieàu hôn, chính phuû ñaõ pheâ duyeät phöông aùn toå chöùc, saép xeáp, coå phaàn hoùa caùc DNNN theo höôùng tinh giaûn, goïn nheï, naêng ñoäng trong ñoù yeáu toá con ngöôøi ñöôïc ñaëc bieät nhaán maïnh vaø mang tính quyeát ñònh. Bôûi vaäy, trong quaù trình laõnh ñaïo, quaûn lyù kinh doanh cuûa ngöôøi giaùm ñoác vieäc tìm ñuùng ngöôøi phuø hôïp ñeå giao ñuùng vieäc, ñuùng cöông vò laø vaán ñeà ñaùng quan taâm. Maët khaùc, söï tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ thuaät cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá buoäc caùc nhaø laõnh ñaïo, quaûn lyù phaûi bieát thích öùng. Do ñoù, vieäc tuyeån choïn, saép xeáp, ñieàu ñoäng nhaân söï trong doanh nghieäp nhaèm ñaït hieäu quaû toái öu laø vaán ñeà phaûi ñöôïc quan taâm haøng ñaàu. Vai troø chuû ñaïo cuûa DNNN trong neàn kinh teá quoác daân vaø thöïc tieãn hoaït ñoäng laõnh ñaïo, quaûn lyù ôû caùc DNNN hieän nay ñaõ vaø ñang ñoøi hoûi phaûi khoâng ngöøng naâng cao trình ñoä, naêng löïc cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN trong ñoù phaûi keå ñeán naêng löïc quaûn lyù nhaân söï (NLQLNS) cuûa hoï. 1.3. Nghieân cöùu vaán ñeà NLQLNS cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN ñaõ ñöôïc söï quan taâm cuûa caùc nhaø nghieân cöùu caû veà lyù luaän vaø thöïc tieãn, nhöng hieän nay vaãn coøn chöa nhieàu ôû nöôùc ta, ñaëc bieät laø NLQLNS cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN trong thôøi kyø tieáp tuïc phaùt trieån kinh teá nhieàu thaønh phaàn vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa (XHCN) 1.4. Ngöôøi nghieân cöùu hieän laø giaûng vieân Tröôøng caùn boä phuï nöõ TW, ñöôïc phaân coâng tröïc tieáp tham gia nghieân cöùu vaø giaûng daïy boä moân quaûn trò doanh nghieäp, caùc chöông trình hoã trôï phaùt trieån doanh nghieäp vöøa vaø nhoû neân cuõng raát quan taâm ñeán vaán ñeà nghieân cöùu NLQLNS cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN. Vì taát caû nhöõng lyù do neâu treân, vieäc nghieân cöùu ñeà taøi: “ Naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc taïi TP Hoà Chí Minh” laø vieäc 2 laøm raát caàn thieát, khoâng nhöõng coù yù nghóa veà maët thöïc tieãn maø coøn goùp phaàn nghieân cöùu veà moät vaán ñeà môùi trong giai ñoaïn hieän nay. 2. Muïc ñích nghieân cöùu - Laøm roõ thöïc traïng naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm goùp phaàn naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa giaùm ñoác DNNN. 3. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu: Naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác DNNN taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Khaùch theå nghieân cöùu: + Khaùch theå nghieân cöùu thöïc traïng: 177 caùn boä quaûn lyù laõnh ñaïo caùc DNNN vöøa vaø nhoû treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh (coù moâ taû chi tieát trong chöông 2). + Khaùch theå nghieân cöùu thöïc nghieäm: 25 caùn boä quaûn lyù laõnh ñaïo caùc DNNN vöøa vaø nhoû treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh (coù moâ taû chi tieát trong chöông 2). 4. Giaû thuyeát nghieân cöùu: - Neáu xaùc ñònh ñuùng thöïc traïng naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc thì seõ coù cô sôû ñeå ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm goùp phaàn naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa hoï. - Coù theå cuûng coá vaø naâng cao NLQLNS cho ngöôøi caùn boä laõnh ñaïo quaûn lyù DNNN thoâng qua vieäc ñaøo taïo boài döôõng baèng phöông phaùp tình huoáng keát hôïp vôùi phöông phaùp thuyeát trình vaø caùc phöông phaùp ñaøo taïo khaùc. 5. Nhieäm vuï nghieân cöùu: - Nghieân cöùu cô sôû lyù luaän veà nhöõng khaùi nieäm coâng cuï lieân quan ñeán ñeà taøi nhö: hoaït ñoäng quaûn lyù, hoaït ñoäng quaûn lyù nhaân söï, hoaït ñoäng quaûn lyù nhaân söï cuûa giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc, naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa giaùm ñoác DNNN. 3 - Khaûo saùt thöïc traïng veà naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc. - Tieán haønh thöïc nghieäm nhaèm thaåm ñònh giaûi phaùp naâng cao naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc. 6. Giôùi haïn nghieân cöùu 6.1. Giôùi haïn veà noäi dung nghieân cöùu Ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu veà naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa giaùm ñoác DNNN. 6.2. Giôùi haïn veà maãu nghieân cöùu Nghieân cöùu thöïc tieãn ôû DNNN (quy moâ vöøa vaø nhoû) taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. 7. Phöông phaùp nghieân cöùu Ñeå hoaøn thaønh caùc nhieäm vuï nghieân cöùu ñaõ ñaët ra vaø ñaït ñöôïc muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi caùc phöông phaùp nghieân cöùu sau ñaây ñaõ ñöôïc phoái hôïp söû duïng: 7.1. Phöông phaùp nghieân cöùu lyù luaän: - Phöông phaùp nghieân cöùu taøi lieäu: Phaân tích, toång hôïp, khaùi quaùt caùc taøi lieäu coù nhöõng noäi dung lieân quan tôùi ñeà taøi. 7.2. Phöông phaùp nghieân cöùu thöïc tieãn: (ñöôïc trình baøy chi tieát ôû chöông 2) - Phöông phaùp ñieàu tra baèng Anket vaø traéc nghieäm. - Phöông phaùp phoûng vaán, trao ñoåi tröïc tieáp. - Phöông phaùp thöïc nghieäm 7.3. Phöông phaùp toaùn thoáng keâ (ñöôïc trình baøy chi tieát ôû chöông 2). 8. Ñoùng goùp môùi cuûa luaän vaên Keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi seõ goùp phaàn laøm saùng roõ thöïc traïng naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa giaùm ñoác DNNN trong giai ñoaïn hieän nay, töø ñoù ñöa ra caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa hoï. 4 Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN Ra ñôøi sau caùc moân quaûn lyù chuyeân ngaønh khaùc, nhö quaûn lyù saûn xuaát, quaûn lyù taøi chính, quaûn lyù marketing… Nhöng quaûn lyù nhaân söï (QLNS) laïi coù toác ñoä phaùt trieån nhanh nhaát, ñaëc bieät laø nhöõng naêm gaàn ñaây. Nguyeân nhaân cuûa söï chuyeån bieán tích cöïc naøy chính laø ôû choã QLNS ñaõ chòu söï taùc ñoäng cuûa nhöõng yeáu toá töø moâi tröôøng beân ngoaøi. Baát cöù moät doanh nghieäp hay moät toå chöùc naøo, duø doanh nghieäp hay toå chöùc coù taàm voùc lôùn ñeán ñaâu, hoaït ñoäng trong lónh vöïc naøo, taàm quan troïng cuûa yeáu toá con ngöôøi laø moät thöïc teá hieån nhieân khoâng ai phuû nhaän ñöôïc. Ngaøy nay, khi noùi ñeán moät coâng ty, moät doanh nghieäp, moät giaùm ñoác laøm aên thua loã, ngöôøi ta khoâng noùi ñeán vì thieáu voán, thieáu trang thieát bò, thieáu maët baèng… maø ngöôøi ta chæ ngay ñeán ngöôøi ñoù khoâng ñuû naêng löïc ñieàu haønh coâng vieäc vaø thieáu ñöôïc trang bò veà kieán thöùc QLNS hoaëc thieáu kinh nghieäm trong chieán löôïc con ngöôøi. Chính vì theá, vaán ñeà naêng löïc QLNS ngaøy caøng ñöôïc nhieàu ngöôøi quan taâm nghieân cöùu. 1.1. SÔ LÖÔÏC LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU VAÁN ÑEÀ 1.1.1. Nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû nöôùc ngoaøi Vaán ñeà quaûn lyù nhaân söï trong caùc toå chöùc, caùc doanh nghieäp baét ñaàu thu huùt ñöôïc nhieàu taùc giaû phöông Taây quan taâm nghieân cöùu töø nhöõng naêm cuoái theá kyû 19 ñaàu theá kyû 20, laø thôøi ñieåm thònh haønh cuûa neàn coâng nghieäp ñaïi cô khí vaø caùc kyõ sö laø nhöõng ngöôøi ñieàu haønh doanh nghieäp. Coù theå neâu leân quan ñieåm cuûa moät soá taùc giaû tieâu bieåu sau: + Max Weber (1864 – 1920) [17] Quy trình veà caùch thöùc quaûn lyù vaø ñieàu haønh moät toå chöùc ñöôïc oâng ñöa ra coù caùc ñaëc ñieåm: Heä thoáng caùc nguyeân taéc chính thöùc: Caùc thaønh vieân cuûa toå chöùc phaûi toân troïng trieät ñeå caùc nguyeân taéc cuûa toå chöùc baát keå tham voïng caù nhaân cuûa caùc thaønh 5 vieân; Ñaûm baûo tính khaùch quan: Theo Weber, söï trung thaønh vôùi caùc nguyeân taéc cuûa toå chöùc seõ mang laïi tính khaùch quan, ñem laïi söï coâng baèng cho taát caû caùc thaønh vieân cuûa toå chöùc vì noù khoâng cho pheùp baát cöù ngöôøi caáp treân naøo ñeå nhöõng ñònh kieán caù nhaân aûnh höôûng ñeán vieäc ñaùnh giaù caáp döôùi; Phaân coâng lao ñoäng: Ñaây laø quaù trình phaân chia caùc nhieäm vuï thaønh nhöõng coâng vieäc cuï theå hôn, ñôn giaûn hôn. Caùc nhaân vieân ñöôïc phaân coâng vaø hoaøn thaønh nhieäm vuï döïa treân söï chuyeân moân hoùa. Vì coâng vieäc ñaõ ñöôïc chia nhoû cho neân noù ñôn giaûn hôn, deã hoïc do vaäy vieäc huaán luyeän nhaân vieân khoâng ñöôïc coi troïng; Cô caáu heä thoáng thöù baäc vaø cô caáu quyeàn löïc: Vieäc quaûn lyù, ñieàu haønh toå chöùc ñöôïc tuaân thuû theo heä thoáng thöù baäc. Cô caáu quyeàn löïc cuõng ñöôïc xaùc ñònh theo cô caáu thöù baäc ñaõ ñöôïc thieát laäp trong toå chöùc. Theo oâng moïi toå chöùc ñeàu coù cô caáu heä thoáng thöù baäc hình kim töï thaùp; Söï cam keát laøm vieäc laâu daøi: Vieäc tuyeån duïng lao ñoäng ñöôïc coi laø moät söï cam keát laøm vieäc laâu daøi. Caû phía ngöôøi nhaân vieân cuõng nhö phía toå chöùc ñeàu coi chính hoï ñaõ ñöa ra cam keát naøy. Tính hôïp lyù: Nhaø quaûn trò hieäu quaû laø ngöôøi coù khaû naêng söû duïng höõu hieäu nhaát caùc nguoàn taøi nguyeân ñeå thöïc hieän muïc tieâu cuûa toå chöùc. Theo Weber, khi taát caû moïi hoaït ñoäng ñeàu nhaèm tôùi ñaït ñöôïc muïc tieâu, thì toå chöùc seõ söû duïng moät caùch hieäu quaû caùc nguoàn taøi nguyeân vaø nhaân löïc cuûa noù. Tính hôïp lyù cho pheùp phaân chia nhöõng muïc tieâu chung thaønh nhöõng muïc tieâu cuï theå cuûa moãi boä phaän trong toå chöùc. Nhö vaäy, quaûn lyù con ngöôøi theo kieåu cuûa Weber coù hai lôïi ích chuû yeáu laø tính hieäu quaû vaø tính oån ñònh cuûa toå chöùc. Tuy nhieân lyù thuyeát naøy ñaõ boäc loä nhöõng haïn cheá nhö: noù aùp duïng nguyeân taéc cöùng nhaéc vaø quan lieâu trong quaûn lyù con ngöôøi. Moïi noã löïc cuûa caùc nhaø quaûn trò chæ taäp trung ñeå môû roäng vaø baûo veä quyeàn löïc vì quyeàn lôïi rieâng. Ñoàng thôøi, vì quaûn lyù theo moâ hình thaùp neân trong raát nhieàu tröôøng hôïp laøm trì hoaõn quaù trình ra quyeát ñònh vaø vôùi söï thay ñoåi lieân tuïc tính chaát nhieäm vuï cuûa toå chöùc noù ñaõ toû ra keùm hieäu quaû. 6 + Frederick W. Taylor(1856 –1915) OÂng laø nhaø quaûn lyù hoïc, nhaø taâm lyù hoïc vaø toå chöùc lao ñoäng ngöôøi Myõ. Baèng vieäc theo doõi raát tæ mæ söï hôïp taùc giöõa nhöõng ngöôøi quaûn lyù vaø coâng nhaân, tìm hieåu tính khoâng hieäu quaû vaø laõng phí trong saûn xuaát, oâng nhaän thaáy raèng naêng suaát thay ñoåi giöõa caùc nhoùm. Tö töôûng cô baûn cuûa F. Taylor bao goàm nhöõng vaán ñeà sau: Chuù troïng caûi taïo caùc quan heä trong quaûn trò (chuù troïng quan heä giöõa ngöôøi coâng nhaân vaø maùy moùc, chuù troïng “tính hôïp lyù” cuûa haønh vi vaø nhöõng thao taùc cuûa ngöôøi lao ñoäng); tieâu chuaån hoùa caùc coâng vieäc; chuyeân moân hoùa lao ñoäng; hình thaønh quan nieäm “con ngöôøi kinh teá”. + Treân cuøng quan nieäm veà con ngöôøi vôùi tö caùch laø con ngöôøi kinh teá F. Taylor, H. Fayol (1841 – 1925) vaø moät soá ñaïi dieän khaùc nhö Lillian Gilbreth (1878 – 1972), H.L.Gant (1861 – 1919) ñaõ ñöa ra caùch nhaän xeùt, ñaùnh giaù veà con ngöôøi nhö sau: Nhìn chung, con ngöôøi khoâng thích laøm vieäc, löôøi bieáng, maùy moùc, voâ toå chöùc; chæ laøm vieäc caàm chöøng khi bò baét laøm vieäc, luoân tìm caùch traùnh neù coâng vieäc, phaûi chòu söï kieåm tra vaø chæ huy chaët cheõ trong coâng vieäc; chæ thích vaät chaát, coù khuynh höôùng bò chæ huy, khoâng giao löu baïn beø vaø traùnh traùch nhieäm. [11] Chính vì vaäy, hoï ñaõ xaây döïng “Thuyeát quaûn lyù theo khoa hoïc” coøn goïi laø thuyeát X. Vaán ñeà quaûn trò ñöôïc caùc taùc giaû ñeà caäp ñeán qua vieäc aùp duïng chính saùch “ caây gaäy vaø cuû caø roát”. Maëc duø chính saùch naøy ñaõ toû ra coù hieäu quaû, naêng suaát lao ñoäng taêng leân roõ reät, nhöng döôùi caùi teân “Chuû nghóa Taylor” ngöôøi ta ñaõ phaïm nhieàu toäi loãi, lôïi duïng moät caùch baát coâng theá maïnh cuûa chuû theå quaûn lyù ñeå aùp cheá ngöôøi lao ñoäng. [1] + Marry Parker Follet (1868 –1933), Elton Mayo (1880 – 1949), Douglas McGregor (1906 – 1964)… qua caùc nghieân cöùu thöïc nghieäm, caùc nhaø nghieân cöùu nhaän thaáy raèng vieäc quaûn trò thaønh coâng tuyø thuoäc phaàn lôùn vaøo khaû naêng hieåu bieát cuûa nhaø quaûn trò veà tri thöùc, nhu caàu, nhaän thöùc vaø nhöõng nguyeän voïng cuûa caáp döôùi. 7 Caùc yeáu toá cuûa ñieàu kieän moâi tröôøng laøm vieäc nhö quan heä nhoùm, phong caùch laõnh ñaïo... cuõng taùc ñoäng maïnh meõ ñeán tình caûm, nhieät tình cuûa ngöôøi lao ñoäng. Caùc taùc giaû ñaõ chæ ra raèng, caàn phaûi ñaët con ngöôøi vaøo troïng taâm chuù yù trong caùc hoaït ñoäng cuûa toå chöùc. Theo hoï, quaûn lyù nhaân söï trong caùc doanh nghieäp laø vieäc aùp duïng roäng raõi caùc phöông phaùp, kyõ thuaät nghieân cöùu khoa hoïc haønh vi ñoái xöû trong coâng nghieäp. [5] + Chester I. Barnard (1886 – 1961) Vaán ñeà quaûn trò trong toå chöùc ñöôïc oâng neâu leân trong cuoán saùch cuûa mình “Caùc chöùc naêng cuûa ngöôøi laõnh ñaïo”. OÂng cho raèng taát caû caùc toå chöùc ñeàu laø nhöõng heä thoáng hôïp taùc; tính saün saøng phuïc vuï, muïc ñích chung vaø truyeàn thoâng laø nhöõng yeáu toá mang tính nguyeân taéc trong toå chöùc (hay heä thoáng hôïp taùc). OÂng cuõng nhaán maïnh raèng, moät toå chöùc seõ khoâng toàn taïi ñöôïc neáu thieáu moät trong ba yeáu toá ñoù vaø giöõa chuùng khoâng coù söï töông taùc vôùi nhau. Trong ba yeáu toá ñoù truyeàn thoâng nhö laø caây caàu noái. Theo oâng, caùc nhaø quaûn lyù, laõnh ñaïo caàn thieát phaûi quan taâm ñeán toaøn boä caùc yeáu toá beân trong cuõng nhö beân ngoaøi cuûa toå chöùc, ñoàng thôøi phaûi thaáy roõ moái quan heä töông taùc giöõa caùc yeáu toá thaønh phaàn trong toå chöùc vaø ñeå naâng cao naêng suaát nhaèm toàn taïi vaø phaùt trieån thì vieäc thieát laäp nhöõng heä thoáng môùi, tinh vi laø raát caàn thieát, caùc toå chöùc phaûi khoâng ngöøng ñoåi môùi veà nhieàu phöông dieän. + Paul Hersey vaø Ken Blanc Hard, trong cuoán “ Quaûn trò haønh vi toå chöùc” [30] ñaõ phaân tích vaø giôùi thieäu moät soá moâ hình vaø lyù thuyeát tình huoáng trong nghieân cöùu vaán ñeà laõnh ñaïo. Caùc nhaø nghieân cöùu theo phöông phaùp tieáp caän tình huoáng cho raèng: coù ba thaønh toá quan troïng cuûa quaù trình laõnh ñaïo ñoù laø nhaø laõnh ñaïo, caáp quaûn lyù vaø tình huoáng. Hoï xem xeùt moái quan heä höõu cô giöõa nhöõng thaønh toá naøy nhaèm phaùt hieän nhöõng moái quan heä nhaân quaû daãn ñeán khaû naêng phaùn ñoaùn tröôùc haønh vi. Ñeå laõnh ñaïo coù hieäu quaû ñoøi hoûi nhaø laõnh ñaïo phaûi coù nhöõng phaåm chaát caàn thieát nhö: öùng 8 xöû linh hoaït, naêng löïc chaån ñoaùn, phong caùch laõnh ñaïo phuø hôïp vôùi tình huoáng, cuõng nhö khaû naêng vaän duïng phong caùch phuø hôïp [30]. + Gregor, Maslow, Likert, Rogers, Marier, Lewin...laø nhöõng ngöôøi theo tröôøng phaùi taâm lyù hoïc – xaõ hoäi. Keát quaû nghieân cöùu cuûa hoï laø söï ra ñôøi cuûa thuyeát Y vôùi caùc nguyeân taéc quaûn lyù con ngöôøi nhö sau: Quaûn trò thoâng qua töï giaùc vaø töï chuû. Caù nhaân töï ñieàu khieån vaø chòu traùch nhieäm veà coâng vieäc ñeå ñaït tôùi muïc tieâu maø toå chöùc giao phoù. Taïo ñieàu kieän ñeå caùc thaønh vieân tham gia quaûn lyù treân tinh thaàn töï giaùc, hoï seõ laøm toát nhöõng gì maø anh muoán hoï laøm, ñoù laø phong caùch quaûn lyù daân chuû. [18] + Drucker, Chandle, Lewrence, Lorscho, Woodward, March, Simon, Bennis, Beckhanrd, Hugo Munsterberg... laø nhöõng ngöôøi theo tröôøng phaùi hieän ñaïi. Vaán ñeà quaûn lyù con ngöôøi ñöôïc hoï ñöa ra theo caùc nguyeân taéc sau: Coi doanh nghieäp, bao goàm nhieàu ngöôøi laø moät heä thoáng môû, caàn luoân thích öùng vôùi moâi tröôøng. Caùc boä phaän beân trong cuûa toå chöùc phaûi ñöôïc vaän haønh moät caùch thoáng nhaát, gaén keát nhö moät. Quaûn lyù caàn meàm deûo, uyeån chuyeån; tìm caùch caûi thieän caùc ñieàu kieän lao ñoäng vaø chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng. Giaûi quyeát caùc vaán ñeà veà kinh teá, kyõ thuaät trong doanh nghieäp khoâng ñöôïc taùch rôøi caùc vaán ñeà xaõ hoäi (yeáu toá con ngöôøi). Baøn baïc, thuyeát phuïc, ñoäng vieân, thöông löôïng vôùi con ngöôøi ñeå ñaït ñöôïc söï ñoåi môùi, chuù yù ñaëc bieät ñeán boä phaän tích cöïc.[8] + ÔÛ phöông Ñoâng, coù theå keå teân moät soá ñaïi dieän nhö: Wiliam Uoichi thuoäc Ñaïi hoïc California, Los Angeles, Hoa Kyø; Masaaki Imai, chuû tòch coâng ty tö vaán Cambridge, Nhaät Baûn; James C. Abegglen vaø George Stalk. Döôùi giaùc ñoä ñaëc thuø phöông Ñoâng, chuùng ta coù theå thaáy moät soá ñaëc tröng cuûa phong caùch quaûn trò phöông Ñoâng qua caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa hoï theå hieän treân moät soá phöông dieän nhö sau: Coâng thöùc chung veà söï thaønh coâng cuûa caùc doanh nghieäp phöông Ñoâng laø söï tieáp thu khoa hoïc quaûn trò phöông taây keát hôïp vôùi nhöõng giaù trò truyeán thoáng taïo thaønh moät phöông phaùp quaûn trò ñaëc saéc phöông Ñoâng. Quaûn 9 trò phöông Ñoâng chuù troïng vaøo nhaân toá con ngöôøi treân phöông dieän ñoù laø moät nguoàn taøi nguyeân voâ giaù cuûa doanh nghieäp. Wiliam Uoichi keát hôïp moät soá tính chaát cuûa thuyeát X vaø moät soá tính chaát cuûa thuyeát Y, cuøng vôùi neùt ñaëc tröng giaù trò vaên hoùa vaø trieát lyù soáng cuûa ngöôøi Nhaät, ñaõ ñöa ra moät kieåu quaûn lyù ñaëc thuø maø oâng goïi laø thuyeát Z. Thuyeát Z nhaän ñònh veà con ngöôøi nhö sau: Ngöôøi lao ñoäng ñöôïc thoûa maõn caùc nhu caàu seõ taïo ñieàu kieän naêng suaát cao. Söï trung thaønh tuyeät ñoái, nhaân hoøa laø yeáu toá thaønh coâng trong caùc coâng ty Nhaät Baûn. Tính taäp theå vaø thích nghi vôùi söï phoái hôïp trong toå chöùc doanh nghieäp laø caùc yeáu toá quyeát ñònh thaønh coâng cuûa caùc ñaïi coâng ty Nhaät Baûn. Chính vì theá maø thuyeát Z chuû tröông quaûn lyù theo caùch: Nhaø quaûn trò thöông yeâu vaø lo laéng cho nhaân vieân cuûa mình theo tính caùch gia ñình; taïo moïi ñieàu kieän naâng cao ngheà nghieäp, chuyeân moân, caùch thöùc tuyeån duïng theo cheá ñoä suoát ñôøi; phaân chia quyeàn lôïi thích ñaùng, thaêng chöùc coâng baèng vaø theo cheá ñoä thaâm nieân vaø naêng löïc. Nhôø chöõ Z maø Nhaät Baûn ñaõ trôû thaønh baäc AÙ thaùnh treân thò tröôøng vôùi moät naêng suaát kyø laï, hoï töï haøo raèng hoï laø nhöõng ngöôøi giaøu coù treân moät ñaát nöôùc ngheøo khoù, ._.tieàm naêng duy nhaát maø Nhaät Baûn coù theå troâng caäy khoâng phaûi caùi gì khaùc, chính laø con ngöôøi [1], [5], [8],[18]. Toùm laïi, treân ñaây laø giôùi thieäu toång quan veà nhöõng nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû nöôùc ngoaøi veà vaán ñeà quaûn lyù nhaân söï töø nhöõng goùc ñoä vaø khía caïnh khaùc nhau. Toång keát laïi, coù theå thaáy roõ coù ba xu höôùng nghieân cöùu chính nhö sau: + Nghieân cöùu veà nguyeân taéc quaûn lyù nhaân söï trong doanh nghieäp döïa treân quan ñieåm cho raèng “con ngöôøi ñöôïc coi nhö moät loaïi coâng cuï lao ñoäng”. Con ngöôøi coù theå chòu ñöïng ñöôïc coâng vieäc raát naëng nhoïc, vaát vaû khi hoï ñöôïc traû löông cao hôn vaø hoï coù theå tuaân theo caùc möùc saûn löôïng aán ñònh. Vì theá, chính saùch quaûn lyù xaùc ñònh: ngöôøi quaûn lyù tröïc tieáp phaûi giaùm saùt vaø kieåm tra chaët cheõ nhöõng ngöôøi giuùp vieäc, phaûi phaân chia coâng vieäc ra thaønh boä phaän 10 ñôn giaûn laëp ñi laëp laïi, deã daøng hoïc ñöôïc. Caùc phöông phaùp khoa hoïc ñöôïc aùp duïng trong ñònh möùc vaø toå chöùc lao ñoäng tuy coù laøm cho naêng suaát lao ñoäng taêng leân nhöng ñaõ vaét kieät moà hoâi, söùc löïc cuûa ngöôøi lao ñoäng. Tieâu bieåu cho höôùng nghieân cöùu naøy laø caùc taùc giaû nhö: Frederick Wilson Taylor, H. Faol, Gant, Gilbreth vaø moät soá ngöôøi khaùc. + “Con ngöôøi muoán ñöôïc cö xöû nhö nhöõng con ngöôøi” chính vì vaäy trong vieäc söû duïng vaø quaûn lyù con ngöôøi caàn phaûi chuù yù tôùi caùc quy luaät chi phoái thaùi ñoä cö xöû cuûa con ngöôøi khi hoï laøm vieäc. Nhaø quaûn lyù caàn phaûi taïo ra moät baàu khoâng khí toát, daân chuû, thoâng tin cho nhöõng ngöôøi giuùp vieäc vaø laéng nghe yù kieán cuûa hoï. Ñaïi dieän cho höôùng nghieân cöùu naøy laø Elton Mayo, Gregor, Maslow, Likert, Rogers, Marier, Lewin. + “ Con ngöôøi coù caùc tieàm naêng caàn ñöôïc khai thaùc vaø laøm cho phaùt trieån”. Baûn chaát con nguôøi khoâng phaûi laø khoâng muoán laøm vieäc, hoï muoán goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu, hoï coù naêng löïc ñoäc laäp saùng taïo, vì vaäy nhaø quaûn lyù phaûi ñoäng vieân, khuyeán khích con ngöôøi ñeå hoï ñem heát khaû naêng tham gia vaøo coâng vieäc chung. Môû roäng quyeàn ñoäc laäp vaø töï kieåm soaùt cuûa hoï seõ coù lôïi cho vieäc khai thaùc caùc tieàm naêng trong con ngöôøi. Ñaïi dieän cho höôùng nghieân cöùu naøy laø Drucker, Chandle, Lewrence, Lorscho, Woodward, March, Simon, Bennis, Beckhanrd, Hugo Munsterberg, Wiliam Uoichi. Tuy nhieân, chöa tìm thaáy taùc giaû naøo nghieân cöùu vaø phaân tích tröïc tieáp veà naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp. 1.1.2. Nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû trong nöôùc Thöïc tieãn lòch söû Vieät Nam cuõng cho thaáy, hieåu ngöôøi vaø bieát duøng ngöôøi vöøa laø moät nguyeân taéc vöøa laø truyeàn thoáng cuûa oâng cha ta. Tö töôûng chuû ñaïo laø laáy daân laøm goác, daân laø cô baûn, phaûi hieåu daân, “ chaên daân”, troïng daân, phaùt huy söùc maïnh cuûa daân. Coi söùc maïnh cuûa daân laø söùc maïnh cuûa Nhaø nöôùc, laø choã döïa vöõng chaéc 11 cho cuoäc chieán tranh döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc. Trong quaù trình laõnh ñaïo caùch maïng Vieät Nam, Baùc Hoà khoâng chæ ñeà caäp ñeán vai troø cuûa ngöôøi caùn boä, cuûa quaàn chuùng nhaân daân; taàm quan troïng cuûa coâng taùc caùn boä maø coøn coù nhöõng tö töôûng thuoäc lónh vöïc khoa hoïc vaø ngheä thuaät duøng ngöôøi. Baùc ñaõ töøng caên daën: “Chuùng ta phaûi nhôù raèng: ngöôøi ñôøi ai cuõng coù choã hay, choã dôû. Ta phaûi duøng choã hay cuûa ngöôøi vaø giuùp ngöôøi chöõa choã dôû. Duøng ngöôøi cuõng nhö duøng goã. Ngöôøi thôï kheùo thì goã to, nhoû, thaúng, cong ñeàu tuøy choã maø duøng ñöôïc”. [15] Vaán ñeà quaûn lyù con ngöôøi vaø ngheä thuaät quaûn lyù con ngöôøi ñöôïc moät soá taùc giaû trong nöôùc quan taâm nghieân cöùu töø nhöõng naêm 1980 cuûa theá kyû 20, nhö: Nguyeãn Ñöùc Minh, Mai Höõu Khueâ, Nguyeãn Xuaân Caàu, Nguyeãn Baù Döông, Nguyeãn Phuùc AÂn, Nguyeãn Haûi Saûn, Nguyeãn Thanh Hoäi, Buøi Ngoïc Oaùnh… + Naêm 1981, trong cuoán “Cô sôû taâm lyù hoïc cuûa coâng taùc quaûn lyù tröôøng hoïc” caùc taùc giaû Nguyeãn Ñöùc Minh, Nguyeãn Haûi Khoaùt ñaõ chæ ra raèng: Vieäc hoaøn thaønh hay khoâng hoaøn thaønh keá hoaïch cuûa ñôn vò khoâng chæ phuï thuoäc vaøo caùch thöùc toå chöùc quaûn lyù toát hay toài cuûa ngöôøi laõnh ñaïo maø trong nhieàu tröôøng hôïp, noù phuï thuoäc raát nhieàu vaøo tinh thaàn, thaùi ñoä lao ñoäng, coâng taùc cuûa caùn boä, nhaân vieân cuûa ñôn vò ñoù. Vì vaäy ngöôøi laõnh ñaïo coù nhieäm vuï nhö : “phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoï trong moïi hoaït ñoäng”, “thöôøng xuyeân kieåm tra”, “ñaùnh giaù vaø ghi nhaän xeùt ñònh kyø”… Muoán ñoäng vieân, kích thích caùn boä, nhaân vieân ñôn vò mình tích cöïc laøm vieäc, ngöôøi laõnh ñaïo caàn phaûi naém ñöôïc caùc phöông saùch töông öùng (yeâu caàu vaø söï giuùp ñôõ, ñaùnh giaù, kieåm tra, thi ñua, khen thöôûng vaø söï tröøng phaït) vaø söû duïng chuùng moät caùch coù ngheä thuaät. Caùc taùc giaû coøn ñeà caäp ñeán taøi naêng toå chöùc cuûa ngöôøi laõnh ñaïo. Ñoù laø khaû naêng ñoàng caûm vôùi ngöôøi khaùc, laø taøi ngheä kheùo leùo ñaët ñuùng ngöôøi ñuùng vieäc, laø khaû naêng taùc ñoäng ñeán moïi ngöôøi baèng tình caûm vaø yù chí, nghò löïc cuûa mình. [16, Tr. 128, 174] + Naêm 1994, taùc giaû Nguyeãn Phuùc Aân ñaõ bieân soaïn cuoán “Moät soá khía caïnh taâm lyù xaõ hoäi caàn löu yù ñoái vôùi coâng taùc laõnh ñaïo vaø quaûn lyù trong cô cheá thò 12 tröôøng”. Taùc giaû coù neâu: trong laõnh ñaïo vaø quaûn lyù coù nhieàu maët, nhöng suy cho cuøng laõnh ñaïo vaø quaûn lyù con ngöôøi vaãn laø caùi cô baûn nhaát, vaø quan troïng nhaát. Bôûi vì con ngöôøi laø chuû theå cuûa haønh ñoäng, chuû theå cuûa caûi taïo theá giôùi, chuû theå saùng taïo ra moïi giaù trò vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa xaõ hoäi, laø thaønh phaàn cô baûn nhaát cuûa heä thoáng quaûn lyù. Nhöõng thoùi quen laõnh ñaïo vaø quaûn lyù theo kinh nghieäm, theo kieåu haønh chính quan lieâu, theo kieåu aùp ñaët chuû quan, phieán dieän, baát chaáp quy luaät, baát chaáp thöïc tieãn, baát chaáp taâm tö, nguyeän voïng, tình caûm cuûa quaàn chuùng; ngaøy nay, döôùi aùnh saùng cuûa khoa hoïc vaø döôùi aùp löïc cuûa nhöõng baøi hoïc lòch söû ñaõ khoâng coøn choã ñöùng. + PGS.TS Buøi Ngoïc Oaùnh taùc giaû cuoán “Taâm lyù hoïc trong xaõ hoäi vaø quaûn lyù” (1995). Khi baøn veà moät soá vaán ñeà quan troïng trong hoaït ñoäng quaûn lyù taùc giaû coù ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà taâm lyù trong toå chöùc nhaân söï, ñoù laø: xaây döïng heä thoáng toå chöùc hôïp lyù (veà soá boä phaän, soá thaønh vieân trong töøng boä phaän, söï phoái hôïp aên yù giöõa caùc boä phaän, caùc toå chöùc…); xaây döïng boä maùy quaûn lyù coù tính hieäu quaû cao. Theå hieän ôû caùc yeáu toá sau: moãi thaønh vieân coù ñuû naêng löïc ñaûm ñöông traùch nhieäm, hoaøn thaønh traùch nhieäm ñöôïc giao. Caùc thaønh vieân coù söï phoái hôïp ñoàng boä, phuïc tuøng laãn nhau, phuïc tuøng nhaø quaûn trò. Caùc thaønh vieân coù uy tín ñoái vôùi taäp theå; Naém vöõng, kòp thôøi tình hình tö töôûng, taâm tö, nguyeän voïng, nhöõng vaán ñeà taâm lyù naûy sinh trong taäp theå vaø giaûi quyeát kòp thôøi; Tuyeån choïn söû duïng ñaùnh giaù, huaán luyeän, ñeà baït caùc thaønh vieân moät caùch hôïp lyù; Truyeàn ñaït, giao nhieäm vuï, meänh leänh roõ raøng cuï theå; Coù keá hoaïch söû duïng, tuyeån choïn ngöôøi taøi, boài döôõng huaán luyeän ngöôøi ñeå söû duïng laâu daøi. + Naêm 1997, nhaø giaùo öu tuù Nguyeãn Xuaân Caàu ñaõ bieân soaïn cuoán “ Lao ñoäng cuûa ngöôøi laõnh ñaïo quaûn lyù”. Vaán ñeà quaûn lyù con ngöôøi ñöôïc taùc giaû quan taâm phaân tích ôû caùc khía caïnh nhö: Ngöôøi quaûn lyù laõnh ñaïo vôùi hoaït ñoäng cuûa caáp döôùi; caùc yeáu toá kích thích lao ñoäng. 13 + PGS.TS. Nguyeãn Baù Döông, trong cuoán “Taâm lyù hoïc quaûn lyù daønh cho ngöôøi laõnh ñaïo” (2002) khaúng ñònh: Coâng taùc caùn boä coù raát nhieàu noäi dung nhö tuyeån choïn, boá trí, ñaùnh giaù, ñeà baït, luaân chuyeån vaø thuyeân chuyeån caùn boä, ñaøo taïo vaø boài döôõng caùn boä; coâng taùc caùn boä laø coâng taùc ñoái vôùi con ngöôøi neân voâ cuøng khoù khaên vaø phöùc taïp; noù ñoøi hoûi vöøa phaûi coù tính khoa hoïc, vöøa phaûi coù tính ngheä thuaät. Ñeå laøm toát coâng taùc naøy nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo phaûi coù laäp tröôøng tö töôûng vöõng vaøng, coù quan ñieåm vì con ngöôøi, vì söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi vaø toå chöùc. Maët khaùc phaûi coù naêng löïc toå chöùc, coù khaû naêng tröïc giaùc, ñöôïc ñaøo taïo veà chuyeân moân, nghieäp vuï toå chöùc, coù kieán thöùc saâu saéc veà taâm lyù hoïc vaø kyõ naêng hieåu bieát, ñaùnh giaù, söû duïng con ngöôøi. [7] + Naêm 2002, trong cuoán “Quaûn trò nhaân löïc” TS. Nguyeãn Thanh Hoäi ñaõ ñeà caäp chöùc naêng quaûn trò nhaân söï lieân quan ñeán caùc coâng vieäc hoaïch ñònh nhaân söï, tuyeån moä, choïn löïa, höôùng daãn, ñaøo taïo, huaán luyeän vaø phaùt trieån ngheà nghieäp cuûa coâng nhaân vieân. Taùc giaû cuõng ñaõ phaân tích vaø cung caáp caùc kieán thöùc, chæ ra caùc kyõ naêng caàn coù ñeå thöïc hieän caùc nhieäm vuï keå treân. + Trong giaùo trình “Quaûn trò nhaân löïc” do Ths Nguyeãn Vaân Ñieàm vaø PTS Nguyeãn Ngoïc Quaân chuû bieân (2004), khi ñeà caäp ñeán caùc hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa quaûn trò nhaân löïc, caùc taùc giaû thoáng nhaát chia chuùng theo 3 chöùc naêng chuû yeáu laø: Nhoùm chöùc naêng thu huùt (hình thaønh) nguoàn nhaân löïc, bao goàm caùc hoaït ñoäng ñaûm baûo cho toå chöùc coù ñuû nhaân vieân veà soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng. Nhoùm chöùc naêng ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, bao goàm caùc hoaït ñoäng nhaèm naâng cao naêng löïc cho nhaân vieân. Nhoùm chöùc naêng duy trì nguoàn nhaân löïc, bao goàm caùc hoaït ñoäng nhaèm duy trì vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn nhaân löïc trong toå chöùc. + Naêm 2005, taùc giaû Nguyeãn Haûi Saûn ñaõ bieân soaïn, boå sung vaø xuaát baûn cuoán “Quaûn trò hoïc”. Cuoán saùch ñeà caäp ñeán nhieàu vaán ñeà cuûa quaûn trò, trong ñoù coù vaán ñeà quaûn trò nguoàn nhaân löïc. Theo taùc giaû quaûn trò nguoàn nhaân löïc thöïc hieän caùc chöùc naêng sau: Hoaïch ñònh – döï baùo, tuyeån moä vaø tuyeån choïn nguoàn nhaân löïc; Phaùt trieån 14 nguoàn nhaân löïc, goàm hai phöông dieän laø hoaïch ñònh con ñöôøng ngheà nghieäp vaø ñaùnh giaù thaønh tích; Ñaõi ngoä vaät chaát vaø phi vaät chaát; An toaøn vaø söùc khoûe; Töông quan nhaân söï; Ñoäng vieân vaø quaûn lyù nhaân vieân. Taùc giaû coøn nhaán maïnh ñeán moái töông quan giöõa caùc chöùc naêng naøy. Ngoaøi ra taùc giaû coøn giôùi thieäu moät heä thoáng baøi taäp tình huoáng veà giaûi quyeát caùc vaán ñeà lieân quan ñeán caùc quyeát ñònh veà con ngöôøi trong doanh nghieäp, coù theå söû duïng ñeå reøn luyeän khaû naêng löïa choïn caùch giaûi quyeát toái öu vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh coù hieäu quaû cho ngöôøi quaûn lyù. +TS. Traàn Kim Dung vôùi cuoán “Quaûn trò nguoàn nhaân löïc “ ñöôïc xuaát baûn vaøo quyù 2, 2005 ñaõ chæ ra raèng, thöïc tieãn aùp duïng quaûn trò nguoàn nhaân löïc khoâng gioáng nhau ôû caùc quoác gia khaùc nhau. Theo taùc giaû, trong moät neàn kinh teá chuyeån ñoåi nhö cuûa Vieät nam, nôi trình ñoä coâng ngheä, kyõ thuaät coøn ôû möùc ñoä thaáp, kinh teá chöa oån ñònh vaø nhaø nöôùc chuû tröông “quaù trình phaùt trieån phaûi thöïc hieän baèng con ngöôøi vaø vì con ngöôøi” do vaäy quaûn trò nguoàn nhaân löïc laø heä thoáng caùc trieát lyù, chính saùch vaø hoaït ñoäng chöùc naêng veà thu huùt, ñaøo taïo – phaùt trieån vaø duy trì con ngöôøi cuûa moät toå chöùc nhaèm ñaït keát quaû toái öu cho caû toå chöùc laãn nhaân vieân. Toùm laïi, vaán ñeà quaûn lyù con ngöôøi vaø ngheä thuaät quaûn lyù con ngöôøi thu huùt ngaøy caøng nhieàu taùc giaû trong nöôùc quan taâm nghieân cöùu töø nhöõng naêm 1980 cuûa theá kyû 20, chính vì theá maëc duø nghieân cöùu vaán ñeà ôû nhieàu goùc ñoä khaùc nhau nhöng hoï ñeàu coù moät quan ñieåm chung laø coi con nguôøi laø taøi saûn quyù nhaát cuûa toå chöùc, cuûa doanh nghieäp. Moïi noã löïc cuûa hoï ñeàu höôùng tôùi vieäc ñöa ra caùc yù töôûng nhaèm phaùt huy toát nhaát tieàm naêng cuûa con ngöôøi trong toå chöùc. Töø vieäc nghieân cöùu toång quan veà lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà trong vaø ngoaøi nöôùc, coù theå nhaän ñònh raèng, vaán ñeà quaûn trò nhaân söï ñaõ ñöôïc nhieàu taùc giaû trong vaø ngoaøi nöôùc quan taâm nghieân cöùu töø raát laâu roài. Caùc nghieân cöùu chuû yeáu töø goùc ñoä khoa hoïc quaûn lyù vaø taâm lyù hoïc quaûn lyù. Caùc taùc giaû coù chung moät quan ñieåm raèng quaûn lyù nhaân söï laø moät trong nhöõng chöùc naêng cô baûn cuûa quaù trình quaûn lyù. Vieäc xaùc ñònh nguoàn nhaân söï, vaán ñeà tuyeån 15 choïn, saép xeáp, ñeà baït, ñaøo taïo vaø phaùt trieån, ñaùnh giaù nhaân vieân… laø nhieäm vuï quan troïng cuûa ngöôøi laõnh ñaïo, quaûn lyù. Maëc duø nhöõng nghieân cöùu phaân tích cuûa caùc taùc giaû ñaõ ñöôïc tieán haønh töø nhöõng goùc ñoä, phöông phaùp tieáp caän vaø nhöõng khía caïnh, nhöõng noäi dung khaùc nhau, ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau, nhöng taát caû caùc taùc giaû ñeàu coù chung muïc ñích nghieân cöùu laø giuùp naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa vieäc quaûn lyù con ngöôøi, quaûn trò nhaân söï trong toå chöùc, trong doanh nghieäp. Chöa tìm thaáy taùc giaû naøo nghieân cöùu tröïc tieáp, toaøn dieän vaø coù heä thoáng veà naêng löïc quaûn trò nhaân söï. Tuy nhieân nhöõng keát quaû nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû coù yù nghóa khoa hoïc raát quan troïng giuùp ích raát nhieàu cho luaän vaên naøy trong vieäc nghieân cöùu naêng löïc quaûn lyù nhaân söï cuûa GÑ DNNN. 1.2. HOAÏT ÑOÄNG QUAÛN LYÙ VAØ NAÊNG LÖÏC QUAÛN LYÙ 1.2.1. Hoaït ñoäng quaûn lyù Trong lòch söû phaùt trieån cuûa nhaân loaïi, hoaït ñoäng quaûn lyù (HÑQL) ñaõ xuaát hieän raát sôùm, cuøng vôùi söï hình thaønh caùc coäng ñoàng ngöôøi. Caùc Maùc ñaõ khaúng ñònh raèng: “Baát cöù moät lao ñoäng xaõ hoäi hay coäng ñoàng (toå chöùc) naøo ñöôïc tieán haønh treân quy moâ töông ñoái lôùn cuõng ñeàu caàn phaûi coù söï quaûn lyù”. [34] Nhu caàu veà quaûn lyù coù ôû taát caû caùc lónh vöïc hoïat ñoäng cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi. Söï quaûn lyù hay HÑQL tieáng Anh laø “Management” coù caùc nghóa laø söï troâng nom, quaûn lyù; ban quaûn trò; ban giaùm ñoác; söï khoân kheùo, söï kheùo xöû. Ngoaøi ra tieáng Anh coøn duøng moät thuaät ngöõ nöõa laø “Administration” vôùi caùc nghóa laø quaûn lyù haønh chính, quaûn lyù chính quyeàn. Tieáng Nga laø “Yпpавлeнuе” coù nghóa laø söï ñieàu khieån, söï ñieàu haønh, laõnh ñaïo, chæ huy, quaûn lyù, quaûn trò, cai quaûn. Coøn theo töø ñieån tieáng Vieät do Hoäi ngoân ngöõ hoïc Vieät Nam bieân soaïn, Nhaø xuaát baûn Thanh Hoùa, 1998, quaûn lyù bao goàm hai nghóa: + Troâng coi vaø giöõ gìn theo yeâu caàu nhaát ñònh. + Toå chöùc vaø ñieàu khieån caùc hoaït ñoäng theo nhöõng yeâu caàu nhaát ñònh. 16 Quaûn lyù laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa nhieàu khoa hoïc. Coù nhieàu lyù thuyeát vaø ñònh nghóa khaùc nhau veà quaûn lyù. Coù theå neâu moät soá ñònh nghóa veà quaûn lyù ñöôïc nhieàu taùc giaû trong vaø ngoaøi nöôùc hieän nay ñang söû duïng, chaúng haïn, caùc nhaø quaûn lyù khoa hoïc Myõ nhö H. Koontz, Cyril O’donnell, Heinz Weihrich quan nieäm: “Quaûn lyù laø moät hoïat ñoäng thieát yeáu, noù ñaûm baûo phoái hôïp nhöõng noã löïc caù nhaân nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc ñích cuûa nhoùm, vôùi tö caùch laø thöïc haønh thì caùch quaûn lyù laø moät ngheä thuaät; coøn kieán thöùc coù toå chöùc veà quaûn lyù laø moät khoa hoïc”. [32, tr33 ] Nhaø khoa hoïc quaûn lyù Aán Ñoä M. Pinto cuõng coù quan nieäm töông töï: “Quaûn lyù laø moät hoïat ñoäng thieát yeáu, naûy sinh khi coù moät noã löïc taäp theå nhaèm thöïc hieän caùc muïc tieâu chung”. [37, tr.6 ] Moät soá nhaø nghieân cöùu khaùc laïi cho raèng, quaûn lyù laø moät quaù trình kyõ thuaät vaø xaõ hoäi nhaèm söû duïng caùc nguoàn taùc ñoäng tôùi haønh ñoäng cuûa con ngöôøi vaø taïo ra ñieàu kieän ñeå thay ñoåi nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa toå chöùc; hay quaûn lyù laø laøm vieäc coù hieäu quaû baèng vaø thoâng qua nhöõng ngöôøi khaùc [4, tr.3] GS. Ñoã Hoaøng Toaøn ñònh nghóa: “Quaûn lyù laø söï taùc ñoäng coù toå chöùc cuûa chuû theå quaûn lyù leân ñoái töôïng bò quaûn lyù nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaët ra trong ñieàu kieän bieán ñoäng cuûa moâi tröôøng”.[20, tr.67 ] Töø nhöõng ñònh nghóa neâu treân, phaân tích döôùi goùc ñoä taâm lyù hoïc quaûn lyù coù theå ruùt ra nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa hoïat ñoäng quaûn lyù nhö sau: + HÑQL taát yeáu naûy sinh khi coù hoïat ñoäng cuûa con ngöôøi theo nhoùm, taäp theå vaø toàn taïi ôû moïi lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi ( saûn xuaát, kinh doanh, giaùo duïc, xaõ hoäi…). Moãi lónh vöïc coù hoïat ñoäng quaûn lyù töông öùng nhö quaûn lyù saûn xuaát, quaûn lyù kinh doanh, quaûn lyù giaùo duïc, quaûn lyù ngheä thuaät…. + HÑQL ñöôïc tieán haønh bôûi chuû theå. Chuû theå cuûa hoïat ñoäng quaûn lyù laø con ngöôøi (moät ngöôøi, hoaëc nhoùm ngöôøi) coøn ñöôïc goïi laø “Nhaø quaûn lyù”, “ Ngöôøi quaûn lyù” hay “Ban quaûn lyù”. Ví duï, trong lónh vöïc quaûn lyù kinh doanh, chuû theå quaûn lyù laø ngöôøi giaùm ñoác doanh nghieäp (neáu laø doanh nghieäp tö nhaân), laø 17 “Ban laõnh ñaïo”, “Ban giaùm ñoác”, “Ban quaûn lyù” ñöùng ñaàu laø giaùm ñoác (neáu laø DNNN). + Trong phaïm vi xaõ hoäi, ñoái töôïng cuûa HÑQL laø con ngöôøi, nhoùm ngöôøi vaø heä thoáng moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi trong toå chöùc vôùi tö caùch laø chuû theå bò quaûn lyù. Chuû theå quaûn lyù taùc ñoäng vaøo taâm lyù, yù thöùc nhaân caùch cuûa chuû theå bò quaûn lyù nhaèm phoái hôïp caùc noã löïc, kích thích tính tích cöïc, phaùt trieån moïi tieàm naêng saùng taïo ñeå thöïc hieän toát muïc tieâu quaûn lyù. + HÑQL laø moät daïng hoaït ñoäng phöùc taïp vaø coù tính chuyeân bieät. Tính chaát phöùc taïp cuûa HÑQL ñuôïc quy ñònh bôûi ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng, chöùc naêng vaø caùc ñôn vò kinh nghieäm cuûa noù. Maët khaùc, tính chaát phöùc taïp coøn theå hieän ôû chöùc naêng ña daïng cuûa hoaït ñoäng naøy. Nhaø quaûn lyù, hieän nay ñoøi hoûi khoâng chæ laø moät nhaø toå chöùc, nhaø chuyeân moân gioûi maø coøn phaûi bieát laøm kinh teá, bieát tieán haønh coâng vieäc vôùi con ngöôøi vôùi tö caùch nhö laø moät nhaø giaùo duïc. Tính chuyeân bieät theå hieän raát roõ trong vieäc ngaøy nay, HÑQL ñöôïc xaùc ñònh laø moät loaïi lao ñoäng ñaëc bieät cuûa con ngöôøi. Quaûn lyù vöøa laø moät khoa hoïc, ngheä thuaät vöøa laø moät ngheà. + HÑQL laø hoaït ñoäng giaùn tieáp. Moät trong caùc nhieäm vuï chính cuûa ngöôøi quaûn lyù, laõnh ñaïo laø coâng taùc toå chöùc taäp hôïp, huy ñoäng ñöôïc söùc maïnh theå chaát vaø taâm lyù cuûa töøng caù nhaân vaø taäp theå thöïc hieän toái öu muïc ñích quaûn lyù. Chính vì theá baûn thaân ngöôøi quaûn lyù laõnh ñaïo khoâng tröïc tieáp taïo ra saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng naøy. Saûn phaåm cuûa HÑQL, ñöôïc ñaùnh giaù qua söï phaùt trieån cuûa töøng caù nhaân, taäp theå, qua keát quaû hoaït ñoäng cuûa taäp theå do ngöôøi ñoù phuï traùch. + HÑQL ñöôïc tieán haønh chuû yeáu thoâng qua giao tieáp (tröïc tieáp hay giaùn tieáp). Coù theå noùi, phaàn lôùn thôøi gian trong ngaøy laøm vieäc cuûa ngöôøi quaûn lyù daønh cho vieäc giao tieáp vôùi ngöôøi khaùc, vôùi caùc ñôn vò. Giao tieáp coù maët ôû taát caû caùc khaâu cuûa HÑQL. 18 + Ñoäng cô cuûa HÑQL laø heä thoáng caùc giaù trò, caùc lôïi ích coù yù nghóa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa caù nhaân, nhoùm vaø xaõ hoäi. Noù ñöôïc phaûn aùnh qua caùc muïc tieâu vaø chính saùch quaûn lyù. Muïc tieâu quaûn lyù, chính saùch quaûn lyù laø caùc caên cöù ñeå chuû theå taïo ra caùc taùc ñoäng tôùi ñoái töôïng quaûn lyù. + HÑQL ñöôïc dieãn ra trong moâi tröôøng kinh teá, chính trò, phaùp lyù vaø taâm lyù – xaõ hoäi; trong ñieàu kieän xaõ hoäi – lòch söû xaùc ñònh. Ñoù laø nhöõng moâi tröôøng quaûn lyù. Moâi tröôøng quaûn lyù vaø söï bieán ñoäng cuûa noù laø yeáu toá khaùch quan quy ñònh haønh vi cuûa chuû theå quaûn lyù. + HÑQL coù tính phaân caáp roõ raøng, laø moät heä thoáng caùc chöùc naêng nhieäm vuï cuûa caùc chuû theå coù quan heä chaët cheõ vaø taùc ñoäng qua laïi vôùi nhau. Hoïat ñoäng cuûa caùc chuû theå trong heä thoáng quaûn lyù vöøa coù tính phuï thuoäc laãn nhau, vöøa coù tính ñoäc laäp töông ñoái. + HÑQL laø loaïi hoaït ñoäng phöùc taïp, caêng thaúng, tieâu phí nhieàu naêng löôïng thaàn kinh vaø söùc löïc, laø loaïi hoaït ñoäng mang tính trí tueä, saùng taïo vaø yù chí cao. Trong quaûn lyù, luoân xuaát hieän nhöõng tình huoáng, söï kieän, hieän töôïng baát ngôø. Muoán naâng cao hieäu quaû quaûn lyù ñoøi hoûi ngöôøi quaûn lyù phaûi nhanh, nhaïy, quyeát ñoaùn vaø coù trí saùng taïo cao tröôùc nhöõng tình huoáng baát ngôø ñoù. Ñoàng thôøi, ngöôøi quaûn lyù phaûi quan taâm ñeán raát nhieàu vaán ñeà trong nhöõng ñieàu kieän veà thôøi gian, khoâng gian eo heïp. Töø vieäc phaân tích caùc ñaëc ñieåm cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù, coù theå ñònh nghóa HÑQL nhö sau: HÑQL laø söï taùc ñoäng qua laïi moät caùch tích cöïc giöõa chuû theå vaø ñoái töôïng quaûn lyù qua ñöôøng toå chöùc; laø söï taùc ñoäng, ñieàu khieån, ñieàu chænh taâm lyù vaø haønh ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng quaûn lyù, laõnh ñaïo cuøng höôùng vaøo vieäc hoaøn thaønh nhöõng muïc tieâu nhaát ñònh cuûa taäp theå. 19 Theo lyù thuyeát thoâng tin, lyù thuyeát heä thoáng vaø lyù thuyeát ra quyeát ñònh quaûn lyù, xeùt moät caùch chung nhaát thì hoaït ñoäng quaûn lyù ñöôïc dieãn ra theo moät quaù trình vaø ñöôïc caáu thaønh bôûi caùc hoaït ñoäng chuyeân bieät sau: + Hoaït ñoäng nhaän nhieäm vuï hay töï xaùc ñònh nhieäm vuï. + Hoaït ñoäng ra quyeát ñònh. + Hoaït ñoäng toå chöùc thöïc hieän quyeát ñònh. + Hoaït ñoäng kieåm tra, kieåm soaùt… Caùc hoaït ñoäng treân coù moái quan heä taùc ñoäng qua laïi laãn nhau, quy ñònh laãn nhau trong quaù trình quaûn lyù. Luaän vaên naøy chæ quan taâm nghieân cöùu phaân tích saâu veà HÑQLNS vaø NLQLNS. Vaán ñeà naøy seõ ñöôïc ñeà caäp ñeán trong nhöõng phaàn sau. 1.2.2. Quaûn lyù vaø laõnh ñaïo Cho ñeán nay trong caùc taøi lieäu lyù luaän vaø thöïc tieãn quaûn lyù coøn toàn taïi nhöõng yù kieán khaùc nhau veà hai khaùi nieäm naøy [7]: Nhoùm yù kieán thöù nhaát cho raèng, laõnh ñaïo vaø quaûn lyù laø nhö nhau vaø coù theå duøng thay theá cho nhau ñöôïc. Nhoùm yù kieán thöù hai cho raèng, quaûn lyù vaø laõnh ñaïo laø hai khaùi nieäm khaùc nhau vaø khoâng theå ñoàng nhaát chuùng ñöôïc. Nhoùm yù kieán thöù ba cho raèng, quaûn lyù vaø laõnh ñaïo coù moái quan heä maät thieát, boå sung cho nhau. Laõnh ñaïo vaø quaûn lyù, theo chuùng toâi laø hai daïng khaùc nhau cuûa söï phaân coâng lao ñoäng quaûn lyù vaø chuyeân moân hoùa hoaït ñoäng quaûn lyù. Chính vì theá, ngoaøi söï quan heä gaén boù vôùi nhau, giöõa hai daïng hoaït ñoäng naøy coøn coù söï khaùc nhau veà ñoái töôïng, noäi dung, phöông phaùp vaø hình thöùc taùc ñoäng ñeán ñoái töôïng. Ñoái töôïng quaûn lyù coù theå laø ñoà vaät, con vaät, con ngöôøi, song ñoái töôïng cuûa söï laõnh ñaïo chæ laø con ngöôøi. 20 Laõnh ñaïo tröôùc heát laø söï ñònh höôùng baèng caùch vaïch ra nhöõng ñöôøng loái, chuû tröông, chính saùch cho söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc noùi chung hay töøng lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi noùi rieâng. Giaùo duïc, thuyeát phuïc laø phöông phaùp chuû yeáu cuûa laõnh ñaïo. Chöùc naêng cuûa laõnh ñaïo mang tính chaát chính trò – tö töôûng vaø chính trò – toå chöùc. Söï laõnh ñaïo luoân gaén lieàn vôùi söï chæ ñaïo töùc laø söï thoáng nhaát khoâng taùch rôøi nhau giöõa quyeàn löïc vaø söï aûnh höôûng taâm lyù tôùi nhöõng ngöôøi xung quanh qua nhaân caùch, uy tín cuûa baûn thaân. Töø khaùi nieäm laõnh ñaïo nhö trình baøy ôû treân ta coù theå hieåu khaùi nieäm “ngöôøi laõnh ñaïo” laø ngöôøi ñeà ra chuû tröông, ñöôøng loái, chính saùch vaø toå chöùc, ñoäng vieân ngöôøi döôùi quyeàn thöïc hieän muïc tieâu ñaõ ñeà ra; laø ngöôøi thoâng qua quyeát ñònh veà taát caû caùc vaán ñeà quan troïng nhaát trong hoaït ñoäng cuûa cô quan quaûn lyù. Coøn quaûn lyù laø quaù trình taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo ñoái töôïng vôùi muïc tieâu nhaèm chænh ñoán, hoaøn thieän, phaùt trieån toå chöùc; laø ñieàu haønh moät caùch cuï theå caùc coâng vieäc cuûa ñoái töôïng; ñöa caùc löïc löôïng, phöông tieän vaøo hoaït ñoäng ñeå thöïc hieän hoùa caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Giöõa quaûn lyù vaø laõnh ñaïo coù moái quan heä gaén boù vôùi nhau. Quaûn lyù maø khoâng coù laõnh ñaïo thì seõ cheäch höôùng, deã sa vaøo tình traïng buoâng loûng, tuøy tieän. Coøn laõnh ñaïo maø khoâng coù quaûn lyù thì chæ laø laõnh ñaïo chung chung deã daãn ñeán voâ nghóa, voâ hieäu quaû. Chính vì vaäy trong moät ñôn vò, moät taäp theå ngöôøi laõnh ñaïo thöôøng ñoàng thôøi laø ngöôøi quaûn lyù. 1.2.3. Naêng löïc quaûn lyù Ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû hoaït ñoäng quaûn lyù, chuû theå caàn phaûi coù naêng löïc quaûn lyù (NLQL) vaø nhöõng phaåm chaát nhaân caùch caàn thieát. Nhö V.I. Leânin vieát: “Baát cöù coâng taùc quaûn lyù naøo cuõng ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng thuoäc tính rieâng”. [33, tr.215] “Nhöõng thuoäc tính rieâng” cuûa nhaân caùch ñaùp öùng nhu caàu cuûa HÑQL vaø ñaûm baûo cho hoaït ñoäng naøy ñaït hieäu quaû cao, ñoù chính laø naêng löïc quaûn lyù. 21 V. I. Leânin khaúng ñònh: “Muoán quaûn lyù coù hieäu quaû thì ngoaøi kyõ naêng thuyeát phuïc nhaát thieát caàn phaûi coù kyõ naêng toå chöùc thöïc tieãn. Ñaây laø nhieäm vuï khoù khaên hôn caû”. [33, tr.173 ] Nhöng ñeå thuyeát phuïc ñöôïc con ngöôøi (ñoái töôïng quaûn lyù) vaø toå chöùc thöïc tieãn toát, tröôùc heát, theo Hoà Chí Minh, ngöôøi laõnh ñaïo quaûn lyù “phaûi quyeát ñònh moïi vaán ñeà cho ñuùng”. Nhö vaäy, theo tö töôûng cuûa Leânin – Hoà Chí Minh thì nhöõng kyõ naêng ra quyeát ñònh, kyõ naêng thuyeát phuïc, kyõ naêng toå chöùc thöïc tieãn laø nhöõng kyõ naêng khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa ngöôøi laõnh ñaïo, quaûn lyù. Caùc nhaø taâm lyù hoïc Nga nhö A.G. Coâvalioáp; L. Umanxki; V.I. Leâbeâñeùp thì cho raèng moät trong nhöõng naêng löïc quan troïng nhaát cuûa ngöôøi laõnh ñaïo, quaûn lyù laø naêng löïc toå chöùc. Nhaø taâm lyù hoïc Nga A.I. Kitoáp khi phaân tích veà naêng löïc quaûn lyù, oâng ñöa ra khaùi nieäm “nhöõng naêng löïc quaûn lyù”. Theo Kitoáp, nhöõng naêng löïc quaûn lyù goàm coù: Naêng löïc chaån ñoaùn, naêng löïc saùng taïo vaø naêng löïc toå chöùc. Trong ñoù: + Naêng löïc chaån ñoaùn giuùp cho chuû theå coù khaû naêng nhaän thöùc ñuùng baûn chaát, nguyeân nhaân vaø keát quaû taùc ñoäng cuûa vaán ñeà ñaët ra trong quaûn lyù; + Naêng löïc saùng taïo cho pheùp chuû theå ñeà ra ñöôïc caùc quyeát ñònh ñuùng ñaén, toái öu; + Naêng löïc toå chöùc giuùp cho chuû theå quaûn lyù coù khaû naêng toå chöùc thöïc hieän ñöôïc caùc quyeát ñònh ñaõ ñeà ra.[31, tr.11] GS. Auren Uris (Myõ) cho raèng, naêng löïc cuûa ngöôøi laõnh ñaïo bao goàm caùc khaû naêng sau: + Khaû naêng suy ñoaùn vaø giaûi quyeát vaán ñeà moät caùch khaùch quan, khoa hoïc. + Khaû naêng hieåu ngöôøi; + Phaåm chaát thoâng minh, linh hoaït trong vieäc ñieàu chænh caùc phöông phaùp, caùc quyeát ñònh quaûn lyù; + Khaû naêng thuyeát phuïc, truyeàn ñaït tö töôûng; + Khaû naêng söû duïng quyeàn löïc (bieát cöông, nhu ñuùng luùc). [39, tr. 13] 22 Ta nhaän thaáy, nhöõng khaû naêng treân cuõng chính laø nhöõng bieåu hieän cuûa naêng löïc laõnh ñaïo noùi chung vaø naêng löïc ra quyeát ñònh, naêng löïc toå chöùc cuûa ngöôøi quaûn lyù noùi rieâng. PGS. TS. Nguyeãn Baù Döông ñöa ra khaùi nieäm chu trình quaûn lyù ñeå moâ taû cô caáu hoaït ñoäng quaûn lyù. Khaùi nieäm chu trình quaûn lyù ñöôïc hieåu laø moät toång theå caùc hoaït ñoäng ñöôïc tieán haønh coù traät töï, lieân tuïc, kheùp kín, ñaûm baûo ñeå ngöôøi laõnh ñaïo, quaûn lyù ñaït ñöôïc muïc ñích ñeà ra, ñoù laø: Thu thaäp thoâng tin; xöû lyù thoâng tin, ra quyeát ñònh; vaø thöïc hieän quyeát ñònh. Töø nhöõng yù kieán treân vaø theo chuùng toâi, nhöõng naêng löïc caàn thieát töông öùng cuûa ngöôøi laõnh ñaïo, quaûn lyù laø: + Naêng löïc thu thaäp thoâng tin; + Naêng löïc xöû lyù thoâng tin, ra quyeát ñònh; vaø + Naêng löïc toå chöùc thöïc hieän quyeát ñònh. ÔÛ nöôùc ta, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc, vieäc ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ caùn boä laõnh ñaïo, quaûn lyù ôû taát caû caùc caáp, caùc ngaønh ñöôïc ñaëc bieät chuù troïng. Ñaëc bieät trong thôøi kyø ñoåi môùi, chuû tröông phaùt trieån kinh teá nhieàu thaønh phaàn, vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng, coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa vaø ñaëc bieät trong giai ñoaïn hieän nay, caû nöôùc ñang böôùc vaøo thôøi kyø ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, vaán ñeà naøy laïi caøng ñöôïc quan taâm hôn bao giôø heát. Toång keát thöïc tieãn Vieät Nam trong thôøi gian qua, Ñaûng ta ñaõ nhaän ñònh: “Vaán ñeà caùn boä coù yù nghóa cöïc kyø quan troïng, laø khaâu then choát. Phaûi ñaøo taïo ñoàng boä ñoäi nguõ caùn boä caùc ngaønh, caùc caáp, caùc lónh vöïc coù ñaày ñuû phaåm chaát vaø naêng löïc ngang taàm nhieäm vuï to lôùn phöùc taïp hieän nay” vaø “Coá gaéng trong thôøi gian ngaén boài döôõng, ñaøo taïo ñöôïc nhöõng caùn boä laõnh ñaïo vöøa coù phaåm chaát vöøa coù naêng löïc, nhaát laø phaåm chaát chính trò vöõng vaøng, naêng löïc trí tueä vaø naêng löïc toå chöùc thöïc tieãn”. [23, tr.14] 23 Toång hôïp nhöõng quan ñieåm khaùc nhau veà naêng löïc quaûn lyù, laõnh ñaïo; treân cô sôû lyù luaän taâm lyù hoïc veà hoaït ñoäng quaûn lyù; xuaát phaùt töø luaän ñieåm taâm lyù hoïc maùc xít cho raèng: taâm lyù, yù thöùc, nhaân caùch vaø hoaït ñoäng thoáng nhaát vôùi nhau. Caáu truùc cuûa hoaït ñoäng quy ñònh caáu truùc cuûa taâm lyù. Coù theå ruùt ra keát luaän veà NLQL nhö sau: NLQL laø toå hôïp caùc thuoäc tính cuûa nhaân caùch, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa HÑQ._.ïi haäu quaû. Tình huoáng 5: Vì muoán doanh nghieäp cuûa mình phaùt trieån nhanh choùng, ñoàng chí ñaõ theå hieän moät chính saùch “môû cöûa” tieáp nhaän yù kieán cuûa taát caû moïi ngöôøi, neân ñoàng chí bò maát caân ñoái veà thôøi gian. Ñoàng chí seõ: a) “ Ñoùng cöûa” khoâng tieáp moïi ngöôøi baát chaáp moïi haäu quaû. b) Giao cho ngöôøi thö kyù saøng loïc töøng ngöôøi tröôùc khi hoï ñeán gaëp ñoàng chí. 3 c) Thieát laäp moät heä thoáng thoâng tin chính thöùc nhö baûn tin noäi boä chaúng haïn. d) Ñoàng chí seõ laøm vieäc ngoaøi giôø, trong nhieàu giôø ñeå duy trì moái quan heä chaët cheõ vôùi coâng nhaân. e) Laäp moät cuoán soå heïn gaëp. f) Khoâng “ ñoùng cöûa” baát chaáp moïi haäu quaû xaûy ra. Tình huoáng 6: Neáu söû duïng moät daây chuyeàn saûn xuaát môùi seõ cho pheùp doanh nghieäp cuûa ñoàng chí taêng lôïi nhuaän khoaûng 10%. Song noù cuõng gaây oâ nhieãm khaù naëng cho con soâng lôùn chaûy qua thaønh phoá. Caùc quy ñònh cuûa chính quyeàn khoâng coù aûnh höôûng gì tôùi doanh nghieäp ñoàng chí duø coù söû duïng daây chuyeàn naøy hay khoâng. Ñoàng chí seõ: a) Ñöa daây chuyeàn môùi vaøo saûn xuaát baát chaáp moïi haäu quaû. b) Chæ ñöa daây chuyeàn môùi vaøo saûn xuaát khi lôïi nhuaän thaáp hôn bình thöôøng. c) Chæ ñöa daây chuyeàn môùi vaøo saûn xuaát neáu caùc ñoái thuû caïnh tranh duøng noù. d) Khoâng ñöa daây chuyeàn vaøo saûn xuaát tröø khi coù leänh cuûa caáp treân. e) Khoâng ñöa daây chuyeàn vaøo saûn xuaát neáu daân chuùng quanh vuøng phaûn ñoái. f) Khoâng ñöa daây chuyeàn vaøo saûn xuaát baát chaáp moïi haäu quaû. Tình huoáng 7: Moät ngöôøi baïn cuûa ñoàng chí ñang gaëp khoù khaên trong quan heä vôùi caáp döôùi. Ñoàng chí ñaõ voâ tình nghe thaáy ngöôøi ta noùi raèng, baïn cuûa ñoàng chí quaù chuyeân quyeàn vaø voâ toå chöùc. Ngöôøi baïn ñaõ yeâu caàu ñoàng chí giaûi thích xem taïi sao laïi xaûy ra nhöõng vaán ñeà naøy. Ñoàng chí seõ: a) Noùi vôùi ngöôøi baïn nhöõng gì ñoàng chí nghe ñöôïc baát keå haäu quaû seõ nhö theá naøo. b) Noùi vôùi ngöôøi baïn raèng, anh ta laø ngöôøi quaù chuyeân quyeàn nhöng khoâng ñeà caäp ñeán khía caïnh toå chöùc. c) Noùi vôùi ngöôøi baïn raèng, anh ta laø ngöôøi voâ toå chöùc nhöng khoâng ñeà caäp ñeán khía caïnh chuyeân quyeàn cuûa anh ta. d) Noùi vôùi ngöôøi baïn raèng, nhöõng gì anh ta caàn laøm laø coâng vieäc rieâng cuûa anh ta. e) Yeâu caàu ngöôøi baïn cho bieát suy nghó cuûa anh ta veà vaán ñeà naøy. f) Khoâng noùi vôùi ngöôøi baïn nhöõng gì ñoàng chí ñaõ nghe ñöôïc baát chaáp haäu quaû. Tình huoáng 8: Ñoàng chí laø giaùm ñoác cuûa moät coâng ty vaø ñoàng chí ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng tieán thoaùi löôõng nan. Ngöôøi phoù giaùm ñoác phuï traùch kinh doanh ñaõ phaûi laøm vieäc 12 giôø moãi ngaøy, song soá löôïng haøng baùn ra caøng ngaøy caøng giaûm, laøm cho doanh thu cuûa coâng ty giaûm daàn. Ngöôøi phoù giaùm ñoác phuï traùch kinh doanh ñaõ laøm döôùi quyeàn ñoàng chí 5 naêm. Ñoàng chí seõ: a) Sa thaûi ngöôøi phoù giaùm ñoác baèng baát cöù giaù naøo. b) Cöû moät ngöôøi khaùc ñaûm nhieäm chöùc PGÑ phuï traùch kinh doanh vaø chuyeån ngöôøi PGÑ kinh doanh cuõ sang laøm vieäc khaùc. c) Chính ñoàng chí seõ ñaûm nhaän moät soá nhieäm vuï cuûa ngöôøi PGÑ kinh doanh. d) Yeâu caàu ngöôøi PGÑ kinh doanh choïn moät vieäc laøm khaùc trong coâng ty. e) Coá gaéng xaùc ñònh nhöõng yeáu ñieåm cuûa ngöôøi PGÑ kinh doanh vaø ñoàng chí seõ giuùp anh ta khaéc phuïc. f) Khoâng sa thaûi ngöôøi PGÑ kinh doanh ñoù. 4 Tình huoáng 9: Ngöôøi baùn haøng gioûi nhaát cuûa coâng ty ñang gaëp “khoù khaên” veà con ñöôøng coâng danh. Trong khi ñoù, chöùc vuï tröôûng phoøng baùn haøng ñang boû troáng vaø ngöôøi baùn haøng ñoù ñaõ noùi raèng neáu khoâng ñöôïc thaêng chöùc anh ta seõ nghæ vieäc taïi coâng ty cuûa ñoàng chí. Ñoàng chí seõ: a) Chaáp thuaän vaø thaêng chöùc cho anh ta baát keå haäu quaû. b) Noùi vôùi anh ta raèng, anh ta caàn ñöôïc ñaøo taïo theâm veà quaûn trò. c) Noùi vôùi anh ta raèng, ñoàng chí khoâng muoán maát moät phaàn lôùn ñoäi nguõ nhaân vieân baùn haøng ñeå ñoåi laáy moät tröôûng phoøng ñaùng ngôø. d) Hoûi ngöôøi ñoù xem, anh ta coù nhöõng taøi naêng vaø nhöõng phaåm chaát gì ñeå laøm toát coâng vieäc cuûa ngöôøi tröôûng phoøng. e) Noùi vôùi ngöôøi ñoù raèng, tröôùc heát anh ta caàn thuaän hoøa vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh. f) Khoâng ñeà baït ngöôøi ñoù vaøo chöùc tröôûng phoøng baùn haøng trong baát cöù tình huoáng naøo. 5 Tình huoáng 10: Moät kyõ sö treû coù taøi, ñaõ coù nhieàu saùng kieán ñoùng goùp cho coâng ty. Ngöôøi kyõ sö naøy ñaõ ñöa laù thö cuûa moät ñoái thuû caïnh tranh ñeà nghò traû cho anh ta möùc löông cao hôn möùc löông maø coâng ty traû 25%. Ñoàng chí seõ: a) Taêng löông cho anh ta baèng vôùi möùc maø ñoái thuû caïnh tranh ñeà nghò, baát chaáp moïi haäu quaû. b) Hoûi ngöôøi kyõ sö ñoù laø taïi sao anh ta laïi cho xem böùc thö ñoù. c) Coá gaéng neâu baät nhöõng öu ñaõi maø coâng ty ñoàng chí ñaõ daønh cho anh ta. d) Noùi vôùi ngöôøi kyõ sö treû raèng, anh ta coù theå ñaït ñöôïc möùc löông cao hôn sau moät thôøi gian laøm vieäc cho coâng ty. e) Noùi vôùi anh ta raèng, loøng trung thaønh seõ ñöôïc ghi nhaän vaø töôûng thöôûng xöùng ñaùng. f) Khoâng taêng löông trong baát kyø tình huoáng naøo. Cuoái cuøng xin traân troïng ñeà nghò ñoàng chí cho bieát ñoâi ñieàu veà baûn thaân: 1. Hoï vaø teân:........................................................ Nam Nöõ 2. Naêm sinh: 3. Trình ñoä ñöôïc ñaøo taïo: Cao ñaúng Ñaïi hoïc Thaïc syõ Tieán syõ 4. Chöùc vuï: Toång giaùm ñoác Phoù toång giaùm ñoác Giaùm ñoác Phoù giaùm ñoác Tröôûng/Phoù phoøng 5. Ñòa chæ lieân laïc: DN............................................................................................................. Ñòa chæ :....................................................................................................... Ñieän thoaïi: Cô quan:................................. Di ñoäng:................................. 6 Phuï Luïc 4 PHIEÁU XIN YÙ KIEÁN Kính thöa ñoàng chí, Sau khi ñöôïc cung caáp moät soá kieán thöùc cô baûn veà quaûn lyù nhaân söï trong doanh nghieäp, baèng söï hieåu bieát vaø kinh nghieäm cuûa mình xin ñoàng chí cho yù kieán cuûa ñoàng chí veà caùc vaán ñeà ñöôïc trình baøy döôùi ñaây. Chaân thaønh caùm ôn ñoàng chí! Phaàn I: Ñoàng chí haõy ñaùnh daáu X vaøo oâ phuø hôïp vôùi suy nghó vaø quan ñieåm cuûa mình. Caâu 1: Quaûn lyù nhaân söï laø: YÙ KIEÁN CUÛA ÑOÀNG CHÍ NOÄI DUNG RAÁT NHAÁT TRÍ NHAÁT TRÍ KHOÂNG NHAÁT TRÍ KHOÂNG COÙ YÙ KIEÁN Laø ngheä thuaät löïa choïn nhöõng nhaân vieân môùi vaø söû duïng nhöõng nhaân vieân cuõ sao cho naêng suaát vaø chaát löôïng coâng vieäc cuûa moãi ngöôøi ñeàu ñaït tôùi möùc toái ña coù theå coù ñöôïc. Laø quaù trình phaân tích, ñaùnh giaù, hoaïch ñònh, quaûn lyù vaø söû duïng moät caùch coù hieäu quaû nguoàn nhaân löïc nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa toå chöùc. Laø hoaït ñoäng quaûn lyù con ngöôøi trong moái quan heä giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng nhaèm ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích cuûa toå chöùc vaø thoûa maõn nhu caàu cuûa töøng caù nhaân 1 Caâu 2: Nhöõng vaán ñeà chuû yeáu maø ngöôøi laõnh ñaïo quaûn lyù doanh nghieäp phaûi giaûi quyeát trong lónh vöïc quaûn lyù nhaân söï laø: - Ñaùnh giaù nhöõng taøi nguyeân nhaân söï caàn coù cho töông lai - Xaây döïng chöông trình döï baùo nhu caàu nhaân söï töông lai - Choïn löïa, tuyeån duïng nhaân vieân - Boá trí, saép xeáp nhaân söï - Ñaøo taïo, phaùt trieån naêng löïc cho nhaân vieân - Ñaùnh giaù, thöôûng, phaït nhaân vieân - Traû löông cho nhaân vieân - Boå nhieäm, mieãn nhieäm, thuyeân chuyeån nhaân vieân - Quaûn lyù caùc chöông trình phuùc lôïi khaùc nhau cuûa doanh nghieäp (nhö baûo hieåm, nghæ pheùp, nghæ höu, giaûi quyeát tranh chaáp...) YÙ kieán cuûa ñoàng chí theá naøo?  Nhaát trí  Khoâng nhaát trí  YÙ kieán khaùc : .…………………………………………………………………………………………… ………………………………………..…..……………..………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………….. Phaàn II Vôùi moãi tình huoáng sau ñoàng chí haõy cho ñieåm töø 0 ñeán 100, tuøy theo möùc ñoä ñoàng yù cuûa ñoàng chí, toång soá ñieåm cuûa taát caû 6 khaû naêng trong moãi tình huoáng phaûi baèng 100. Tình huoáng 1: Ñoàng chí laø moät giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc, doanh nghieäp cuûa ñoàng chí caàn phaûi ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát. Neáu ñöa coâng ngheä môùi vaøo saûn xuaát coù theå daãn ñeán dö thöøa 100 coâng nhaân. Ñaây laø soá coâng nhaân coù trình ñoä tay ngheà cao ñoái vôùi coâng ngheä saûn xuaát cuõ nhöng hoï laïi khoâng ñuû ñieàu kieän vaø khaû naêng tieáp thu coâng ngheä môùi. Maët khaùc, soá coâng nhaân naøy ñaõ coù nhieàu coâng lao xaây döïng nhaø maùy trong quaù khöù, nay hoï laïi chöa ñeán tuoåi nghæ höu vaø khoâng muoán veà höu. Ñoàng chí seõ xöû lyù tình huoáng naøy nhö theá naøo? a) Cho soá coâng nhaân dö thöøa veà nghæ höu sôùm theo cheá ñoä cuûa nhaø nöôùc vaø tieán haønh ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát baát chaáp haäu quaû. b) Chæ tieán haønh caûi tieán kyõ thuaät keát hôïp vôùi vieäc söû duïng soá lao ñoäng hieän coù. 2 c) Tieán haønh ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát vaø taïo vieäc laøm môùi cho coâng nhaân dö thöøa. d) Tieán haønh ñoåi môùi coâng ngheä, tuyeån choïn soá coâng nhaân ñaùp öùng yeâu caàu cuûa coâng ngheä môùi, ñaøo taïo vaø söû duïng hoï. Cho nghæ vieäc soá coâng nhaân dö thöøa theo cheá ñoä cuûa nhaø nöôùc. e) Khoâng ñoåi môùi coâng ngheä cöù tieáp tuïc saûn xuaát theo coâng ngheä cuõ vaø taän duïng soá coâng nhaân hieän coù vaø chôø yù kieán caáp treân. f) Giaûi quyeát vaán ñeà treân yù kieán cuûa taäp theå coâng ty vaø yù kieán cuûa caáp treân. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng nhö theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 2: Laø caùn boä quaûn lyù kinh doanh, ñoàng chí phaûi thöôøng xuyeân ñeà ra caùc quyeát ñònh. Ñeå phaùt huy saùng kieán vaø môû roäng daân chuû trong taäp theå, ñoàng chí cho taäp theå thaûo luaän moïi vaán ñeà vaø tham gia vaøo vieäc ñeà ra caùc quyeát ñònh. Tuy nhieân, daãn ñeán haäu quaû laø: Ñoàng chí maát quaù nhieàu thôøi gian vaø söùc löïc, hôn nöõa nhieàu khi coù nhieàu yù kieán traùi ngöôïc nhau vaø khoù thoáng nhaát haønh ñoäng. Ñoàng chí seõ: a) Töï quyeát ñònh caùc vaán ñeà, yeâu caàu caáp döôùi thöïc hieän ñeå ñôõ maát thì giôø. b) Chæ cho thaûo luaän khi thöïc söï caàn thieát vaø giôùi haïn trong soá nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán quyeát ñònh. c) Giao cho trôï lyù tröïc tieáp thaûo luaän vôùi moïi ngöôøi vaø choïn loïc vaán ñeà, giaûi phaùp caàn aùp duïng giaûi quyeát. d) Thieát laäp heä thoáng thoâng tin chính thöùc tieän lôïi ñeå moïi ngöôøi trao ñoåi quan ñieåm vaø saùng kieán cuûa mình. e) Chaáp nhaän söï toán keùm veà thôøi gian vaø söùc löïc ñeå môû roäng daân chuû vaø phaùt huy saùng kieán cuûa taäp theå trong vieäc ñeà ra caùc quyeát ñònh quaûn lyù. f) Ñoàng chí ñeà ra muïc tieâu phaûi ñaït ñöôïc ñeå cho caáp döôùi töï quyeát ñònh phaûi laøm gì vaø laøm nhö theá naøo ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí nhö theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 3 ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 3: Ñoàng chí laø caùn boä laõnh ñaïo vaø coù quyeàn quyeát ñònh cao nhaát trong doanh nghieäp. Coù moät soá nhaân vieân trong doanh nghieäp cuûa ñoàng chí söû duïng voán vaø danh nghóa cuûa doanh nghieäp keát hôïp vôùi caùc nhaø buoân tö nhaân ñeå kieám lôøi. Khi bieát tin veà tình traïng naøy, ñoàng chí seõ: a) Tìm caùch baét quaû tang ñeå xöû lyù kyû luaät. b) Sa thaûi nhöõng nhaân vieân vi phaïm baát chaáp haäu quaû. c) Xem xeùt kyõ tình hình, neáu khoâng nghieâm troïng thì chaáp nhaän hieän töôïng ñoù. d) Trieäu taäp moät cuoäc hoïp nhaéc nhôû chung vaø khoâng sa thaûi ai caû. e) Tìm caùch caét ñöùt quan heä cuûa nhaø buoân tö nhaân vôùi nhaân vieân vaø giaùo duïc caùc nhaân vieân cuûa mình, khoâng sa thaûi ai caû. f) Khoâng kyû luaät ai baát chaáp moïi haäu quaû g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 4: Ñoàng chí laø giaùm ñoác coâng ty, moät tröôûng phoøng cuûa coâng ty bò dö luaän cho raèng anh ta khoâng ñöôïc caáp döôùi toân troïng, ñaõ coù moät soá laàn va chaïm, maâu thuaãn vôùi nhaân vieân trong phoøng. Ñoàng chí xöû lyù tình huoáng naøy nhö theá naøo? a) Gaëp ñoàng chí tröôûng phoøng trao ñoåi ñeå naém thöïc chaát vaán ñeà vaø ñöa ra quyeát ñònh hôïp lyù. b) Noùi vôùi ñoàng chí tröôûng phoøng veà vaán ñeà khoâng toân troïng cuûa anh em, nhöng khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng va chaïm, maâu thuaãn ñaõ xaûy ra. c) Ñeà caäp ñeán vaán ñeà maâu thuaãn, va chaïm nhöng khoâng ñeà caäp ñeán dö luaän cuûa taäp theå veà anh ta. d) Gaëp moät soá nhaân vieân trong phoøng ñeå naém tình hình vaø ñöa ra quyeát ñònh xöû lyù. e) Quyeát ñònh thay tröôûng phoøng khaùc. f) Khoâng xöû lyù vaán ñeà baát chaáp haäu quaû. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 4 ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 5: Ñoàng chí laø giaùm ñoác cuûa moät coâng ty, coù moät tình huoáng xaûy ra laø ñoàng chí phoù giaùm ñoác phuï traùch vaán ñeà nguyeân lieäu ñaõ laøm vieäc 16 tieáng moät ngaøy nhöng vaãn khoâng ñaûm baûo ñuû nguyeân lieäu cho saûn xuaát. Ñoàng chí naøy ñaõ laøm vieäc laâu naêm ôû vò trí naøy vaø ñaõ coù nhieàu coâng lao ñoái vôùi coâng ty. Ñoàng chí seõ xöû lyù tình huoáng naøy nhö theá naøo? a) Ñöa ra quyeát ñònh chuyeån ngöôøi phoù giaùm ñoác naøy ñi laøm vieäc khaùc vaø quyeát ñònh ñeà baït moät phoù giaùm ñoác môùi. b) Gaëp ñoàng chí phoù giaùm ñoác, trao ñoåi tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa vaán ñeà vaø cuøng ñoàng chí phoù giaùm ñoác giaûi quyeát khoù khaên naøy. c) Chính ñoàng chí ñaûm nhaän moät soá nhieäm vuï cuûa ngöôøi phoù giaùm ñoác naøy. d) Ra quyeát ñònh sa thaûi ngöôøi phoù giaùm ñoác baèng baát cöù giaù naøo. e) Quyeát ñònh ñieàu ñoàng chí phoù giaùm ñoác naøy ñi laøm vieäc khaùc vaø baàu moät phoù giaùm ñoác môùi. f) Coá gaéng xaùc ñònh nhöõng haïn cheá cuûa ñoàng chí phoù giaùm ñoác vaø giuùp anh ta khaéc phuïc chuùng. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 6: Laø giaùm ñoác coâng ty, ñoàng chí nhaän ñöôïc thoâng tin raèng, moät soá chuyeân gia gioûi trong coâng ty cuûa ñoàng chí coù yù ñònh muoán xin chuyeån ñi laøm vieäc taïi moät coâng ty khaùc neáu hoï khoâng ñöôïc traû löông xöùng ñaùng vaø troïng duïng ñuùng möùc, tröôùc tình huoáng naøy ñoàng chí seõ: a) Ra quyeát ñònh taêng löông cho hoï, ñoäng vieân hoï an taâm phuïc vuï taïi coâng ty. b) Ñoàng chí noùi vôùi hoï raèng, coâng ty ñaõ coù coâng lao ñaøo taïo hoï, hoï caàn phaûi coù löông taâm vaø traùch nhieäm vôùi coâng ty. 5 c) Ñoàng chí noùi vôùi hoï raèng, coâng ty raát caàn nhöõng chuyeân gia gioûi vaø coù loøng trung thaønh vôùi coâng ty vaø khoâng caàn nhöõng ngöôøi coù taøi naêng nhöng luoân ñoøi hoûi quaù möùc ñoái vôùi coâng ty. d) Hoûi hoï, naém roõ taâm tö, nguyeän voïng vaø yeâu caàu cuûa hoï, ñaùp öùng nhöõng nguyeän voïng cuûa hoï moät caùch coù tình coù lyù. e) Noùi vôùi hoï raèng, haõy yeân taâm laøm vieäc, coâng ty seõ xem xeùt vaø ñaùp öùng yeâu caàu cuûa hoï trong ñieàu kieän coù theå. f) Khoâng ñaùp öùng yeâu caàu cuûa hoï, ñeå hoï tuøy yù quyeát ñònh löïa choïn nôi laøm vieäc. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 7: Moät kyõ sö thieát keá cuûa ñoàng chí laø moät ngöôøi coù naêng löïc saùng taïo vaø coù nhieàu ñoùng goùp cho coâng ty cuûa ñoàng chí. Moät coâng ty khaùc laø ñoái thuû caïnh tranh cuûa coâng ty ñoàng chí ñang tìm caùch loâi keùo ngöôøi kyõ sö naøy veà laøm vieäc cho hoï vaø höùa seõ traû löông cao gaáp 2 laàn ôû coâng ty ñoàng chí neáu ngöôøi kyõ sö naøy sang laøm vieäc cho hoï. Laø giaùm ñoác coâng ty, tröôùc tình huoáng naøy ñoàng chí seõ: a) Gaëp ngöôøi kyõ sö ñoù, trao ñoåi ñeå naém roõ tình hình vaø ñöa ra quyeát ñònh hôïp lyù. b) Quyeát ñònh taêng löông cho ngöôøi kyõ sö naøy baèng vôùi möùc maø ñoái thuû caïnh tranh cuûa coâng ty höùa seõ traû cho anh ta baát chaáp haäu quaû. c) Coá gaéng neâu baät nhöõng öu ñaõi maø coâng ty ñoàng chí ñaõ daønh cho ngöôøi kyõ sö naøy. d) Noùi vôùi ngöôøi kyõ sö naøy coâng ty seõ quyeát ñònh traû löông cho anh ta sau moät thôøi gian nöõa. e) Noùi vôùi anh ta raèng, loøng trung thaønh ñoái vôùi coâng ty seõ ñöôïc ghi nhaän vaø ñaùp laïi xöùng ñaùng. f) Khoâng quyeát ñònh taêng löông cho ngöôøi kyõ sö naøy baát chaáp haäu quaû. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 6 ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 8: Ñoàng chí laø tröôûng phoøng cuûa moät coâng ty. Caáp treân ñöa xuoáng moät quyeát ñònh traùi ngöôïc vôùi quan ñieåm vaø yù muoán cuûa moïi ngöôøi trong phoøng vaø yeâu caàu phoøng cuûa ñoàng chí toå chöùc thöïc hieän. Caùc nhaân vieân cuûa ñoàng chí toû ra baát bình vôùi quyeát ñònh naøy. Ñoàng chí seõ yeâu caàu nhaân vieân trong phoøng: a) Thöïc hieän nghieâm chænh quyeát ñònh naøy. b) Caàn ñöa ra quan ñieåm vaø yù kieán rieâng cuûa hoï. c) Hoïp baøn baïc vaø ñöa ra quan ñieåm chung cuûa taäp theå phoøng. d) Truyeàn ñaït laïi nhöõng yù kieán thaéc maéc cuûa anh em trong phoøng vôùi caáp treân. e) Suy nghó vaø ñöa ra quyeát ñònh theo quan ñieåm rieâng cuûa mình vaø yeâu caàu caáp döôùi thöïc hieän. f) Khoâng thöïc hieän quyeát ñònh do caáp treân ñöa xuoáng baát chaáp haäu quaû. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 9: Ñoàng chí laø tröôûng phoøng nghieân cöùu vaø phaùt trieån trong coâng ty. Moät soá nhaân vieân cuûa ñoàng chí vöøa coù saùng kieán caûi tieán kyõ thuaät, neáu aùp duïng coù theå laøm taêng naêng suaát cho coâng ty leân 30%, nhöng caùc nhaân vieân naøy chöa muoán coâng boá saùng kieán naøy, ñoàng chí seõ: a) Quyeát ñònh coâng boá saùng kieán vaø ñeà nghò coâng ty aùp duïng saùng kieán caûi tieán ñoù baát chaáp haäu quaû. b) Coá gaéng thuyeát phuïc hoï baùo caùo vaø coâng boá saùng kieán ñoù. c) Khoâng aùp duïng saùng kieán ñoù, chaáp nhaän vôùi tình hình hieän taïi. d) Yeâu caàu moïi ngöôøi tích cöïc ñöa ra saùng kieán gia taêng naêng suaát. e) Gaëp rieâng hoï xem xeùt tình hình vaø ñöa ra quyeát ñònh hôïp lyù. f) Khoâng coâng boá saùng kieán ñoù baát chaáp haäu quaû. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 7 ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………. Tình huoáng 10: Ñoàng chí laø giaùm ñoác moät coâng ty saûn xuaát döôïc phaåm, coâng ty cuûa ñoàng chí ñaõ coù nhöõng quy cheá kyû luaät raát nghieâm ngaët. Ñoàng chí nhaän ñöôïc tin töø phoøng baûo veä baùo raèng, coù moät coâng nhaân aên troäm thuoác hoï ñaõ baét ñöôïc, chôø xin yù kieán cuûa ñoàng chí. Ngöôøi coâng nhaân naøy laø moät thôï baäc cao ñaõ laøm vieäc ôû coâng ty gaàn 20 naêm. Tröôùc tình huoáng naøy ñoàng chí seõ: a) Ra quyeát ñònh ñuoåi vieäc ngöôøi coâng nhaân ñoù baát chaáp haäu quaû. b) Ñeà nghò phoøng baûo veä laäp bieân baûn, quyeát ñònh kyû luaät caûnh caùo ngöôøi coâng nhaân naøy vaø tuyeân boá neáu anh ta sai phaïm laàn thöù 2 seõ ñuoåi vieäc ngay. c) Gaëp ngöôøi coâng nhaân naøy yeâu caàu anh ta giaûi thích veà haønh vi cuûa mình. d) Chæ thò cho phoøng toå chöùc laøm thuû tuïc xöû lyù kyû luaät theo ñuùng quy cheá coâng ty vaø hôïp ñoàng lao ñoäng. e) Chæ pheâ bình nheï nhaøng. f) Giao cho phoøng baûo veä vaø phoøng toå chöùc xöû lyù, ñoàng chí khoâng tröïc tieáp xöû lyù tröôøng hôïp naøy. g) YÙ kieán rieâng cuûa ñoàng chí theá naøo? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………. Cuoái cuøng xin traân troïng ñeà nghò ñoàng chí cho bieát ñoâi ñieàu veà baûn thaân: 1. Hoï vaø teân:........................................................ Nam Nöõ 2. Naêm sinh: 3. Trình ñoä ñöôïc ñaøo taïo: Cao ñaúng Ñaïi hoïc Thaïc syõ Tieán syõ 4. Chöùc vuï: Toång giaùm ñoác Giaùm ñoác Tröôûng/Phoù phoøng Phoù toång giaùm ñoác Phoù giaùm ñoác Quaûn ñoác 5. Ñòa chæ lieân laïc: DN............................................................................................................. Ñòa chæ :....................................................................................................... Ñieän thoaïi: 8 Cô quan:................................. Di ñoäng:................................. 9 Phuï luïc 5 NOÄI DUNG ÑAØO TAÏO BOÀI DÖÔÕNG KHI THÖÏC NGHIEÄM Phaàn 1: Tö duy vaø trieát lyù cô baûn veà quaûn lyù con ngöôøi ƒ Suy nghó veà quaûn lyù con ngöôøi - Caùch thöùc laøm cho ngöôøi khaùc muoán laøm nhöõng gì maø hoï phaûi laøm - Nhöõng thaùch thöùc cuï theå maø nhaø quaûn lyù gaëp phaûi khi ñoäng vieân ngöôøi khaùc trong toå chöùc mình hoâm nay. ƒ Caù nhaân ngöôøi quaûn lyù - Nhöõng naêng löïc maø moät ngöôøi laøm quaûn lyù phaûi coù - Ñaïo ñöùc ngöôøi quaûn lyù vaø ñaïo ñöùc cuûa toå chöùc (doanh nghieäp/boä phaän) maø hoï quaûn lyù ƒ Hieåu ñöôïc moãi caù nhaân vaø heä giaù trò cuûa hoï ƒ Hieåu ñöôïc vaên hoùa doanh nghieäp vaø vaên hoùa boä phaän Phaàn 2: Coâng cuï vaø phöông phaùp veà quaûn lyù con ngöôøi ƒ Phaân coâng phaân nhieäm cho nhaân vieân ƒ Ñieàu phoái vaø giaùm saùt coâng vieäc cuûa nhaân vieân ƒ Ñaùnh giaù nhaân vieân - Ñaùnh giaù naêng löïc - Ñaùnh giaù thaønh tích ƒ Taïo ñoäng löïc laøm vieäc cho nhaân vieân - Taïo ñoäng löïc laøm vieäc - Laõnh ñaïo vaø daãn daét hieäu quaû ƒ Saép xeáp vaø phaùt trieån ñoäi nguõ - Tuyeån duïng 1 - Boå nhieäm / boá trí coâng vieäc - Huaán luyeän vaø ñaøo taïo - Sa thaûi nhaân vieân ƒ Giao tieáp vôùi nhaân vieân - Laéng nghe - Phaûn hoài ƒ Giaûi quyeát maâu thuaãn vaø xung ñoät giöõa nhaân vieân 2 Phuï Luïc 6 PHIEÁU XIN YÙ KIEÁN Ñeå giuùp ban giaûng vieân naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo boài döôõng cho nhöõng khoùa huaán luyeän tieáp theo, xin ñoàng chí cho bieát yù kieán cuûa mình veà nhöõng caâu hoûi döôùi ñaây. Ñoàng chí haõy ñaùnh daáu X vaøo oâ töông öùng vôùi yù kieán cuûa mình. Neáu coù yù kieán khaùc xin ñoàng chí boå sung vaøo doøng (……………). Chaân thaønh caûm ôn söï giuùp ñôõ cuûa ñoàng chí. Caâu 1: Xin ñoàng chí cho bieát yù kieán cuûa mình veà öu/nhöôïc ñieåm cuûa vieäc keát hôïp hai phöông phaùp ñaøo taïo(phöông phaùp thuyeát trình vaø phöông phaùp tình huoáng) ñaõ ñöôïc söû duïng trong khoùa hoïc naøy. Ñoàng chí haõy ñaùnh daáu X vaøo oâ töông öùng vôùi yù kieán cuûa mình. Neáu coù yù kieán khaùc xin ñoàng chí boå sung vaøo doøng (.............). YÙ KIEÁN CUÛA ÑOÀNG CHÍ ÖU ÑIEÅM NHAÁT TRÍ KHOÂNG NHAÁT TRÍ KHOÂNG COÙYÙ KIEÁN Keát hôïp 2 phöông phaùp naøy giuùp coâng taùc ñaøo taïo boài döôõng seõ ñaït keát quaû toát hôn. Caùc tình huoáng giuùp cho vieäc naâng cao khaû naêng öùng duïng lyù thuyeát vaøo thöïc tieãn cuûa hoïc vieân. Caùc tình huoáng ñöôïc ñöa ra trong quaù trình ñaøo taïo cung caáp cho hoïc vieân veà caùc vaán ñeà trong thöïc tieãn maø hoï khoâng coù cô hoäi tieáp xuùc tröïc tieáp vaø giuùp hoï hieåu ñöôïc caùch thöùc maø ngöôøi quaûn lyù aùp duïng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà naûy sinh. Phöông phaùp tình huoáng giuùp hoïc vieân reøn luyeän caùc khaû naêng vaän duïng caùc kieán thöùc, kinh nghieäm ñeå giaûi quyeát vaán ñeà, bieát nhìn nhaän vaán ñeà moät caùch toaøn dieän vaø xem xeùt noù döôùi nhieàu khía caïnh khaùc nhau ñeå tìm ra nhöõng giaûi phaùp thoûa ñaùng. Phöông phaùp tình huoáng kích thích tính tích cöïc chuû ñoäng cuûa hoïc vieân trong nhaän thöùc, reøn luyeän cho hoïc vieân caùc kyõ naêng phaân tích vaø giaûi quyeát vaán ñeà, giuùp hoïc vieân phaùt trieån trí tueä (tö duy quaûn lyù), reøn luyeän naâng cao khaû naêng nhaän xeùt, ñaùnh giaù vaø löïa choïn caùc quyeát ñònh hôïp lyù. Phöông phaùp tình huoáng giuùp hoïc vieân gaén lieàn lyù thuyeát vaø thöïc tieãn, reøn luyeän caùc kyõ naêng quaûn lyù caàn thieát. YÙ kieán boå sung cuûa ñoàng chí veà caùc öu ñieåm cuûa phöông phaùp tình huoáng................................................................................................... ............................................................................................................ 1 NHÖÔÏC ÑIEÅM NHAÁT TRÍ KHOÂNG NHAÁT TRÍ KHOÂNG COÙ YÙ KIEÁN Ñoøi hoûi söï chuaån bò coâng phu, toán nhieàu thôøi gian cuûa caû giaùo vieân laãn hoïc vieân. Ñoøi hoûi hoïc vieân phaûi tích cöïc, chuû ñoäng, coù höùng thuù, coù hieåu bieát vaø coù kinh nghieäm quaûn lyù. Neáu hoïc vieân naøo khoâng coù höùng thuù, bò ñoäng thì keát quaû seõ haïn cheá. YÙ kieán boå sung cuûa ñoàng chí veà nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp tình huoáng:................................................................................................. Caâu 2: Theo ñoàng chí, ñeå coù theå aùp duïng hieäu quaû phöông phaùp tình huoáng trong ñaøo taïo boài döôõng caùn boä laõnh ñaïo, quaûn lyù kinh doanh caàn phaûi coù nhöõng ñieàu kieän gì? …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ………………………….. Caâu 3: Nhöõng vaán ñeà maø ñoàng chí caûm thaáy taâm ñaéc nhaát trong khoùa hoïc laø gì? ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ......................................................................................... Caâu 4: Keát thuùc khoùa hoïc naøy, ñoàng chí coù caûm thaáy töï tin hôn ñoái vôùi coâng vieäc quaûn lyù con ngöôøi maø mình ñang ñaûm traùch? Vì sao? Coù. Khoâng. Vì:.......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 2 .............................................................................................……………………………… …………………………………………………………………………………………… ………………………………….. Chaân thaønh caùm ôn ñoàng chí. 3 ._.