Nâng cao hiệu quả Sử dụng vốn tại Sở giao dịch I Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam

Më ®Çu Q óa tr×nh toµn cÇu ho¸, tr­íc hÕt lµ toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ ®· ¶nh h­ëng m¹nh mÏ tíi sù quèc tÕ ho¸ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ngµy nay thÞ tr­êng chøng kho¸n kh«ng chØ tån t¹i ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn l©u ®êi mµ nã cßn cã vÞ trÝ to lín ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn hoÆc míi ph¸t triÓn , trë thµnh biÖn ph¸p quan träng ®Ó l­u th«ng vèn. §èi víi ViÖt nam quan ®iÓm vÒ thiÕt lËp thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Ngµy 11/7/1998 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-TTg vÒ viÖc thµnh lËp TTGDCK Tp.HCM. theo ®ã Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ c¸c Bé ngµnh ®· tÝch cùc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ra ®êi thÞ tr­êng chøng kho¸n mµ b­íc ®i ®Çu tiªn lµ thµnh lËp TTGDCK Tp.HCM. TTGDCK ra ®êi më ra kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n míi cho nÒn kinh tÕ, phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn – hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nh­ng ý nghÜa thùc sù ra ®êi TTGDCK ë ViÖt nam ®· v­ît ra ngoµi khu«n khæ ®ã, trong giai ®oan hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ cã gãp phÇn thÝc ®Èy c¶i c¸ch chÕ ®é doanh nghiÖp theo h­íng kinh tÕ thÞ tr­êng , hç trî tÝch cùc cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Sù gãp mÆt cña TTGDCK cßn lµ sù bæ sung hoµn chØnh cho mét cÊu tróc thÞ tr­êng tµi chÝnh theo h­íng ph¸t triÓn nÒn tµi chÝnh phï hîp víi chÝnh s¸ch x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN vµ thªm mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh sù nhÊt qu¸n ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng phï hîp víi xu h­íng quèc tÕ ho¸ vµ ®­a nÒn kinh tÕ héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. Con ®­êng tÊt yÕu cña ViÖt nam trong chiÕn l­îc dµi h¹n ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng kh«ng thÓ nµo n»m ngoµi tiÕn tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ. VÊn ®Ò lµ chóng ta n¾m b¾t ®­îc c¬ héi vµ ®Þnh ra nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp. §Þnh h­íng, quyÕt t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt nam vµo thêi ®iÓm nµy cµng thÓ hiÖn râ b¶n lÜnh, sù ®óng ®¾n trong ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ ®· tõng trô v÷ng qua thêi gian. Sù nghiÖp chøng kho¸n ViÖt nam b¾t ®Çu b­íc vµo mét giai ®o¹n míi ®Çy hy väng nh­ng còng ®Çy th¸ch thøc. Th¸ch thøc tr­íc hÕt ®èi víi chóng ta lµ ch­a cã ®ñ kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n , mét lo¹i thÞ tr­êng vèn lÇn ®Çu tiªn cã ë n­íc ta. NhÊt lµ thÞ tr­êng ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ch­a ®¹t ®­îc sù æn ®Þnh vÜ m« cÇn thiÕt. Trong qu¸ tr×nh vËn hµnh thùc tiÔn sÏ chØ ra nh÷ng yªu cÇu ®iÒu chØnh th¸ch hîp nh»m rthùc hiÖn môc tiªu cao nhÊt cña thÞ tr­êng lµ an toµn vµ hiÖu qu¶. ViÖc TTGDCK Tp.HCM ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng víi hÖ thèng giao dÞch ban ®Çu ë quy m« nhá, ®¬n gi¶n lµ sù khëi ®©ï vµ còng lµ b­íc tËp d­ît rÊt cã ý nghÜa cho mét thÞ tr­êng quy m« vµ hiÖn ®¹i h¬n sÏ ®­îc tæ chøc trong vµi n¨m tiÕp theo. Ngay tõ b©y giê, nh÷ng c«ng viÖc cÇn xóc tiÕn ®Ó kiÕn t¹o mét thÞ tr­êng hµon hh¶o ®ßi hái ®éi ngò c¸n bé ngµnh chøng kho¸n vÉn kh«ng ngõng nghiªn cøu vµ häc hái kÓ tõ c«ng t¸c nghiªn cøu c¬ b¶n ®Õn häc tËp trau dåi chuyªn m«n nghiÖp vô nh»m ®¸p øng víi yªu cÇu cña mét thÞ tr­êng ®­îc tæ chøc hiÖn ®¹i vµ quy m« h¬n. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò trªn, em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi : "Ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp hiÖn nay”. §Ò tµi nghiªn cøu cã 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n Ch­¬ng 2 : Tæng quan thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam Ch­¬ng 3 : Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, nh­ng víi kh¶ n¨ng kiÕn thøc cã h¹n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n c« NguyÔn ThÞ T©m ®· hÕt lßng gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Ch­¬ng 1 C¬ së lý luËn vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n I. kh¸i niÖm vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n 1. Sù h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nhu cÇu vµ tÝch luü trong x· héi kh«ng ngõng t¨ng lªn vµ ngµy cµng trë nªn phong phó, ®a d¹ng h¬n. Trong x· héi xuÊt hiÖn mét sè ng­êi cÇn vèn cho môc ®Ých tiªu dïng, ®ång thêi l¹i cã mét ng­êi kh¸c cã vèn nhµn rçi t¹m thêi muèn cho vay lÊy l·i. Ban ®Çu nh÷ng ng­êi nµy th­êng t×m gÆp nhau mét c¸ch trùc tiÕp, dùa trªn quan hÖ quªn biÕt c¸ nh©n ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ vèn cña m×nh. Tuy nhiªn sau ®ã khi cung vµ cÇu vèn kh«ng ngõng t¨ng lªn th× h×nh thøc vay vµ cho vay trùc tiÕp dùa trªn quan hÖ c¸ nh©n tá ra kh«ng ®¸p øng ®­îc n÷a, thùc tÕ kh¸ch quan ®ßi hái ph¶i cã mét thÞ tr­êng cho cung vµ cÇu vèn gÆp nhau. ThÞ tr­êng ®ã lµ thÞ tr­êng tµi chÝnh. ThÞ tr­êng tµi chÝnh lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng trao ®æi mua b¸n quyÒn sö dông c¸c nguån tµi chÝnh th«ng qua nh÷ng ph­¬ng thøc giao dÞch vµ c¸c c«ng cô tµi chÝnh nhÊt ®Þnh lµ tæng hoµ c¸c quan hÖ cung vµ cÇu vÒ vèn. ThÞ tr­êng tµi chÝnh ®Þnh h­íng c¸c nguån tiÕt kiÖm chñ yÕu tõ c¸c hé gia ®×nh tíi c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc cÇn thªm vèn ®Ó sö dông ngoµi thu nhËp hiÖn t¹i. Th«ng qua thÞ tr­êng tµi chÝnh, nhiÒu kho¶n vèn nhµn rçi ®­îc huy ®éng vµo ®Çu t­, t¹o nªn ®ßn bÈy cho ph¸t triÓn kinh tÕ. C¨n cø vµo thêi h¹n lu©n chuyÓn vèn, thÞ tr­êng tµi chÝnh ®­îc chia lµm hai lo¹i: ThÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng vèn. +ThÞ tr­êng tiÒn tÖ: lµ thÞ tr­êng vèn ng¾n h¹n, n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng cña cung vµ cÇu vÒ vèn ng¾n h¹n. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ diÔn ra chñ yÕu th«ng qua ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng, v× c¸c NHTM lµ chñ thÓ quan träng nhÊt trong viÖc thu hót vµ cung cÊp c¸c nguån vèn ng¾n h¹n. +ThÞ tr­êng vèn lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng cña cung vµ cÇu vÒ vèn dµi h¹n. ThÞ tr­êng nµy cung cÊp tµi chÝnh cho c¸c kho¶n ®Çu t­ dµi h¹n cña ChÝnh phñ, cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c hé gia ®×nh. Trong lÞch sö h×nh thµnh ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh, thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®­îc h×nh thµnh tr­íc do ban ®Çu nhu cÇu vãn còng nh­ tiÒn tiÕt kiÖm trong d©n c­ ch­a cao vµ ban ®Çu nhu cÇu vÒ vèn chñ yÕu lµ vèn ng¾n h¹n. Sau ®ã, cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, nhu cÇu vÒ vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµy cµng cao vµ thÞ tr­êng vèn ®· ra ®êi ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu nµy. §Ó huy ®éng ®­îc c¸c vèn dµi h¹n bªn c¹nh viÖc ®i vay ng©n hµng th«ng qua h×nh thøc tµi chÝnh gi¸n tiÕp, ChÝnh phñ vµ mét sè c¸c c«ng ty cßn thùc hiÖn huy ®éng th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c chøng kho¸n. Khi mét bé phËn c¸c chøng kho¸n cã gi¸ nhÊt ®Þnh ®· ®­îc ph¸t hµnh th× tÊt yÕu sÐ lµm n¶y sinh nhu cÇu vÒ mua b¸n trao ®æi c¸c chøng kho¸n ®ã. ChÝnh v× vËy thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ra ®êi víi t­ c¸ch lµ mét bé phËn cña thÞ tr­êng vèn nh»m ®¸p øng nhu cÇu mua b¸n, trao ®æi chøng kho¸n c¸c lo¹i 2. Kh¸i niÖm vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n HiÖn nay cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n, cã quan ®iÓm cho r¨ng thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ång nghÜa víi thÞ tr­êng vèn, cã quan ®iÓm cho r»ng thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét bé phËn cña thÞ tr­êng vèn, cã quan ®iÓm cho r»ng thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ giao gi÷a thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ n¬i c¸c chøng kho¸n ®­îc ph¸t hµnh vµ trao ®æi. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét bé phËn cña thÞ tr­êng vèn do ®Æc tÝnh cña chøng kho¸n trong viÖc huy déng vèn dµi h¹n. Hµng hãa giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ mét sè c«ng cô tµi chÝnh kh¸c cã thêi h¹n trªn 1 n¨m. C¸c tr¸i phiÕu cã thêi h¹n d­íi 1 n¨m lµ hµng hãa trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. VÞ trÝ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n trong hÖ thèng tµi chÝnh cã thÓ ®­îc biÓu thÞ kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau: ThÞ tr­êng tµi chÝnh ThÞ tr­êng tµi chÝnh ng¾n h¹n ( thÞ tr­êng tiÒn tÖ) ThÞ tr­êng tµi chÝnh dµi h¹n( thÞ tr­êng vèn) ThÞ tr­êng vay nî dµi h¹n ThÞ tr­êng chøng kho¸n ThÞ tr­êng chøng kho¸n cæ phÇn nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau ®©y: +ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc ®Æc tr­ng bëi h×nh thøc tµi chÝnh trùc tiÕp, ng­êi cÇn vèn vµ ng­êi cã kh¶ n¨ng cung øng vèn ®Òu trùc tiÕp tham gia vµo thÞ tr­êng , gi÷a hä kh«ng cã c¸c trung giam tµi chÝnh. +ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ thÞ tr­êng gÇn víi thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o. TÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu ®­îc tham gia vµo thÞ tr­êng. Kh«ng cã sù ¸p ®Æt gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n mµ ë ®©y ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn quan hÖ cung cÇu cña thÞ tr­êng vµ ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin cã lliªn quan ®Õn chøng kho¸n. +ThÞ tr­êng chøng kho¸n vÒ c¬ b¶n lµ mét thÞ tr­êng liªn tôc, sau khi c¸c chøng kho¸n ®­îc ph¸t hµnh trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp nã cã thÓ ®­îc mua b¸n nhiÒu lÇn trªn thÞ tr­êng thø cÊp. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®¶m b¶o cho nh÷ng ng­êi ®Çu t­ cã thÓ chuyÓn c¸c chøng kho¸n hä n¾m gi÷ thµnh tiÒn bÊt cø lóc nµo hä muèn. 3. chøc n¨ng cña TTCK 3.1. MÆt tÝch cùc * Huy ®éng vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ. Sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n t¹o ra mét c¬ chÕ chuyÓn c¸c nguån vèn tõ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu. ThÞ tr­êng chøng kho¸n cung cÊp ph­¬ng tiÖn huy ®éng sè vèn nhµn rçi trong d©n c­ cho c¸c doanh nghiÖp sö dông vµo nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­ ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt míi... chøc n¨ng nµy ®­îc thùc hiÖn khi c«ng ty ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ c«ng chóng mua chøng kho¸n. Nhê vµo ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng ®­îc mét sè l­îng vèn ®Çu t­ dµi h¹n. Khi mua chøng kho¸n do c¸c c«ng ty ph¸t hµnh, sè tiÒn nhµn rçi cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®· ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qua ®ã gãp phÇn më réng s¶n xuÊt x· héi. Trong qu¸ tr×nh nµy, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· cã nh÷ng t¸c ®éng quan träng trong viÖc ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n b¨ng c¸ch hç trî c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp Th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ë c¸c ®Þa ph­¬ng còng huy ®éng ®­îc c¸c nguån vèn cho môc ®Ých sö dông vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng kinh tÕ, phôc vô c¸c nhu cÇu chung cña x· héi. * Chøc n¨ng cung cÊp kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho c¸c cho c¸c chøng kho¸n TTCK lµ n¬i c¸c chøng kho¸n ®­îc mua b¸n, trao ®æi, bëi vËy nhê c¸c chøng kho¸n c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ dÔ dµng chuyÓn ®æi c¸c chøng kho¸n hä së h÷u thµnh tiÒn hay c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c khi hä muèn. Kh¶ n¨ng thanh kho¶n (kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi thµnh tiÒn) lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh tÝnh hÊp dÉn cña chøng kho¸n ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. §©y lµ yÕu tè cho thÊy tÝnh linh ho¹t cña chøng kho¸n. Chøc n¨ng cung cÊp kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n lµ chøc n¨ng quan träng ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®äng mét c¸ch n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶. * Chøc n¨ng ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh kinh tÕ TTCK lµ n¬i ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh cña c¶ nÒn kinh tÕ mét cach tæng hîp vµ chÝnh x¸c th«ng qua chØ sè gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. Tõ ®ã t¹o ra mét m«i tr­êng c¹ch tranh lµnh m¹nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, kÝch thÝch ¸p dông c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn s¶n phÈm. * Gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« TTCK lµ n¬i cung vµ cÇu vèn dµi h¹n gÆp nhau. Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n gi¸ c¶ c¸c chøng kho¸n ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ c¸c nÒn kinh tÕ nãi chung, c¸c gi¸ chøng kho¸n t¨ng lªn cho thÊy ®Çu t­ ®ang ®­îc më réng, nÒn kinh tÕ ®ang t¨ng tr­ëng vµ ng­îc l¹i khi gi¸ chøng kho¸n gi¶m sÏ cho thÊy c¸c dÊu hiÖu tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc gäi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ vµ lµ mét c«ng cô quan träng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, ChÝnh phñ cã thÓ mua vµ b¸n tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Ó t¹o ra nguån thu bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch vµ qu¶n lý l¹m ph¸t. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cã thÓ sö dông mét sè chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m ®Þnh h­íng ®Çu t­ ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ 3.2. MÆt tiªu cùc * ThÞ tr­êng chøng kho¸n lu«n chøa ®ùng yÕu tè ®Çu c¬ §Çu c¬ lµ mét yÕu tè cã tÝnh to¸n cña nhµ ®Çu t­. Hä mua cæ phiÕu víi hy väng lµ gi¸ cæ phiÕu sÏ t¨ng lªn trong t­¬ng lai vµ qua ®ã thu ®­îc lîi nhuËn. YÕu tè ®Çu c¬ dÔ g©y ¶nh h­ëng d©y chuyÒn lµm cho cæ phiÕu t¨ng gi¸ gi¶ t¹o. Sù kiÖn nµy cµng dÔ x¶y ra khi cã nhiÒu cïng cÊu kÕt víi nhau ®ång thêi cïng mua vµo hay b¸n ra mét lo¹i chøng kho¸n nµo ®ã, dÉn ®Õn sù khan hiÕm hay d­ thõa chøng kho¸n mét c¸ch gi¶ t¹o trªn thÞ tr­êng, lµm cho gi¸ chøng kho¸n cã thÓ t¨ng lªn hay gi¶m xuèng mét c¸ch ®ét biÕn, g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn thÞ tr­êng. Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, ranh giíi gi÷a c¸c nhµ t¹o lËp thÞ tr­êng vµ c¸c nhµ ®Çu c¬ chøng kho¸n nhiÒu khi khã cã thÓ ph©n biÖt chÝnh x¸c, bëi lÏ hä lµ nh÷ng nhµ ®Çu t­ tham gia can thiÖp vµo thÞ tr­êng. Khi cung vÒ mét lo¹i chøng kho¸n nµo ®ã trªn thÞ tr­êng lín h¬n cÇu, gi¸ h¹ th× hä lµ nh÷ng ng­êi mua vµo, vµ ng­îc l¹i khi thÞ tr­êng khan hiÕm, gi¸ cao th× hä lµ nh÷ng ng­êi b¸n ra. V× vËy nh÷ng ng­êi ®ãng vai trß t¹o lËp thÞ tr­êng nµy ®· lµm cho thÞ tr­êng vËn hµnh liªn tôc s«i ®éng, tr¸nh ®­îc gi¸n ®o¹n. ChÝnh v× thÕ nhiÒu khi hµnh vi ®Çu c¬ ®­îc tr¸ h×nh d­íi d¹ng liªn kÕt mét sè nhµ ®Çu t­ l¹i víi nhau ®Ó liªn tôc b¸n hoÆc mét sè chøng kho¸n nhÊt ®Þnh, lµm cho thÞ tr­êng khan hiÕm gi¶ t¹o, vµ sau ®ã tung ra thÞ tr­êng víi gi¸ cã lîi cho mét mhãm nhµ ®Çu t­. + HiÖn t­îng giao dÞch néi gi¸n th­êng x¶y ra trªn thÞ tr­êng chøngkho¸n. + Mét c¸ nh©n nµo ®ã lîi dông viÖc n¾m b¾t nh÷ng th«ng tin néi bé doanh nghiÖp, còng nh­ c¸c th«ng tin mËt kh«ng hoÆc ch­a ®­îc phÐp c«ng bè vµ sö dông c¸c th«ng tin ®ã cho giao dÞch chøng kho¸n nh»m thu lîi bÊt chÝnh th× ®­îc gäi lµ giao dÞch néi gi¸n. Chóng ta biÕt r»ng thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ thÞ tr­êng chøa ®ùng th«ng tin nhiÒu chiÒu, trong ®ã c¸c th«ng tin tõ néi bé cña c«ng ty, còng nh­ th«ng tin tõ phÝa Së giao dÞch, cã th«ng tin chÝnh thøc ®­îc phæ biÕn vµ cã th«ng tin ch­a ®­îc phæ biÕn, nÕu ng­êi nµo ®ã (b¶n th©n sö dông hoÆc chuyÓn th«ng tin cho ng­êi kh¸c sö dông) sö dông hoÆc phæ biÕn c¸c th«ng tin bÞ cÊm, th× hä sÏ bÞ khÐp vµo téi giao dÞch néi gi¸n. C¸c giao dÞch néi gi¸n ®­îc xem lµ phi ®¹o ®øc vÒ mÆt th­¬ng m¹i, v× ng­êi cã nguån tin néi gi¸n sÏ cã nhiÒu lîi thÕ trong ®Çu t­ so víi c¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c ®Ó thu lîi bÊt chÝnh cho riªng m×nh. DÜ nhiªn hµnh ®éng ®ã lµ vi ph¹m nguyªn t¾c cña thÞ tr­êng lµ mäi nhµ ®Çu t­ ®Òu cã c¬ héi b×nh ®¼ng vµ c«ng khai th«ng tin nh­ nhau. LuËt ph¸p vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n mÆc dï ®· cã nhiÒu ®iÒu kho¶n nghiªm cÊm hµnh vi giao dÞch néi gi¸n, nh­ng trªn thùc tÕ rÊt khã kiÓm so¸t hµnh ®éng nµy, bëi v× trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay C«ng nghÖ th«ng tin ®· ph¸t triÓn kh¸ m¹nh, c¸c hµnh vi giao dÞch còng nh­ cung cÊp th«ng tin néi bé rÊt tinh vi. V× vËy, c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng chØ c¨n cø vµo t×nh tr¹ng cã nh÷ng thay ®æi bÊt th­êng( gi¸ lªn xuèng qu¸ nhanh, hoÆc t×nh tr¹ng ®æ x« vµo mua – b¸n mét lo¹i chøng kho¸n nµo ®ã), qua ®ã ph¸t hiÖn vµ kiÓm tra c¸c hµnh vi nãi trªn, ®Ó ®iÒu tra ra giao dÞch néi gi¸n. * §­a tin sai sù thËt vÒ mét lo¹i chøng kho¸n hoÆc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ViÖc th«ng tin sai sù thËt vÒ ho¹t ®éng cña c«ng ty niªm yÕt còng nh­ c¸c chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng sÏ t¹o ra sù hçn ®én thÞ tr­êng, g©y nªn t×nh tr¹ng b¸n å ¹t mét lo¹i chøng kho¸n nµo ®ã víi gi¸ qu¸ thÊp hoÆc mua vµo c¸c chøng kho¸n víi gi¸ thÊp ®Ó n¾m gi÷ vµ thao tóng hoÆc th©u tãm c«ng ty. ViÖc tung tin sai sù thËt ®Ó g©y thÊt thiÖt cho c¸c nhµ ®Çu t­ ch©n chÝnh, th­êng ®­îc g¾n liÒn víi c¸c hµnh vi kh¸c nh­ ®Çu c¬, trôc lîi, lòng ®o¹n thÞ tr­êng. * DÔ huy ®éng vèn ®ång thêi còng dÔ rót vèn å ¹t g©y nªn khñng ho¶ng thÞ tr­êng C¬ chÕ vËn hµnh cña thÞ tr­êng chøng kho¸n cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ tiÕn hµnh ®Çu t­ mét c¸ch nhanh chãng, ®ång thêi còng chøa ®ùng kh¶ n¨ng cho phÐp gi¶i t­ nhanh gän ®Ó rót vèn. ®iÒu nµy nhiÒu lóc g©y nªn nh÷ng t¸c h¹i kh«n l­êng ®èi víi thÞ tr­êng. Khi mét lÜnh vùc ®Çu t­ cã xu thÕ ph¸t triÓn, mäi ng­êi ®æ x« vµo mua ®Ó n¾m gi÷ chøng kho¸n ®ã, dÉn tíi ®Èy gi¸ lªn cao lµm cho gi¸ c¶ lo¹i chøng kho¸n ®ã sai lÖch víi gi¸ trÞ thùc cña nã. Khi t×nh h×nh thÞ tr­êng cã nh÷ng biÕn ®éng bÊt lîi, cã ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ chøng kho¸n, th× mäi ng­êi ®æ x« b¸n tèng, b¸n th¸o lo¹i chøng kho¸n ®ã ®Ó rót vèn ®Çu t­, lµm cho thÞ tr­êng hçn lo¹n vµ nhiÒu khi g©y nªn sù sôp ®æ thÞ tr­êng. Bµi häc kinh nghiÖm quèc tÕ qua ba lÇn khñng ho¶ng kinh tÕ g¾n liÒn víi khñng ho¶ng thÞ tr­êng chøng kho¸n vµo c¸c n¨m 1929,1987,1997 cho thÊy, ®ã lµ nh÷ng ngµy ®en tèi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, gi¸ c¶ chøng kho¸n gi¶m m¹nh trong nhiÒu th¸ng liªn tôc vµ diÔn ra trªn nhiÒu thÞ tr­êng, lµm cho kh«ng Ýt thÞ tr­êng ph¶i ®ãng cöa nhiÒu ngµy. §Æc biÖt lµ trong thêi gian võa qua, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ ë Ch©u ¸, dÉn ®Õn sù sôp ®æ cña nhiÒu thÞ tr­êng chøng kho¸n trong khu vùc nh­ Th¸i Lan, Hång K«ng, Malaisia....g©y t¸c ®éng d©y chuyÒn tíi c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n lín trªn thÕ giíi nh­ Newyãoc, Tokyo...®Òu cã mét nguyªn nh©n lµ c¸c n­íc ®ã dùa vµo nguån vèn n­íc ngoµi qu¸ lín vµ duy tr× qu¸ l©u mét tû gi¸ cè ®Þnh, nªn khi cã biÕn ®éng vÒ kinh tÕ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng rót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi µo ¹t, lµm cho thÞ tr­êng bÞ sôp ®æ. II. Hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i hµng hãa trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nhau nh­ng sau ®©y ta chØ nghiªn cøu dùa vµo tÝnh chÊt huy ®éng vèn. Theo tiªu chÝ hµng hãa trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n gåm c¸c lo¹i sau: 1. Cæ phiÕu Cæ phiÕu lµ mét lo¹i chøng chØ mang l¹i cho ng­êi së h÷u nã quyÒn së h÷u ®èi víi vèn vµ thu nhËp cña mét c«ng ty. Khi mua cæ phiÕu cña mét c«ng ty, b¹n trë thµnh mét trong nh÷ng ng­êi chñ së h÷u c«ng ty ®ã. Cã hai lo¹i cæ phiÕu lµ cæ phiÕu th­êng vµ cæ phiÕu ­u ®·i. Khi mua cæ phiÕu th­êng b¹n cã quyÒn tham gia quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña c«ng ty, th«ng qua viÖc bá phiÕu Héi ®«ng qu¶n trÞ vµ biÓu quyÕt c¸c vÊn ®Ò lín. Ng­êi ®Çu t­ vµo cæ phiÕu kú väng vµo hai nguån lîi tiÒm n¨ng lµ cæ tøc vµ kho¶n lîi vèn, tøc lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua vµ gi¸ b¸n cña cæ phiÕu: Víi cæ phiÕu th­êng, tû lÖ cæ tøc kh«ng cè ®Þnh mµ phô thuéc vµo kÕt qña ho¹t ®éng vµ ®ång thêi tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch ph©n phèi cña c«ng ty. Tû lÖ cæ tøc cã thÓ rÊt cao hoÆc cã thÓ b»ng kh«ng nÕu nh­ c«ng ty lam ¨n thua lç hoÆc c«ng ty lµm ¨n cã l·i nh­ng dµnh toµn bé lîi nhuËn cho t¸i ®Çu t­. Víi cæ phiÕu ­u ®·i cæ tøc, tr¸i l¹i, Ên ®Þnh møc cæ tøc tèi ®a hoÆc lµ b»ng tiÒn hoÆc lµ theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn mÖnh gi¸ cæ phiÕu. Cæ ®«ng ­u ®·i mÆc dï kh«ng ®­îc bá phiÕu quyÕt ®Þnh trong c«ng ty nh­ng ®­îc h­ëng l­îng cæ tøc trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng cña c«ng ty. Cæ phiÕu ­u ®·i ­u tiªn chia l·i cæ phÇn tr­íc cæ phiÕu th­êng, ®­îc ­u tiªn ph©n chia tµi s¶n cßn l¹i cña c«ng ty khi ph¸ s¶n tr­íc lo¹i cæ phiÕu th­êng. Tuy nhiªn kh«ng gièng víi cæ ®«ng th­êng, cæ ®«ng ­u ®·i kh«ng ®­îc bá phiÕu bÇu ra Héi ®ång qu¶n trÞ, ban kiÓm so¸t c«ng ty vµ quyÒn h­ëng lîi tøc cæ phÇn bÞ giíi h¹n theo mét l­îng nhÊt ®Þnh. Trong mét sè tr­êng hîp, cæ phiÕu ­u ®·i kh«ng ®­îc b¸n l¹i trªn thÞ tr­êng. ThÞ gi¸ cña nã Ýt biÕn ®éng. Cæ tøc sÏ ®­îc tÝnh theo mÖnh gi¸ ®èi víi cæ phiÕu ­u ®·i cã mÖnh gi¸ hoÆc ®­îc tÝnh theo mét sè l­oùng tiÒn nhÊt ®Þnh do c«ng ty ph¸t hµnh Ên ®Þnh ®èi víi cæ phiÕu ­u ®·i kh«ng cã mÖnh gi¸. Lo¹i nµy phï hîp víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ muèn cã thu nhËp æn ®Þnh, kh«ng thÝch m¹o hiÓm 2. Tr¸i phiÕu Kh¸c víi cæ phiÕu , tr¸i phiÕu ®em l¹i cho ng­êi ®Çu t­ t­ c¸ch lµ chñ nî cña c«ng ty(tr¸i phiÕu c«ng ty) hay ChÝnh phñ (tr¸i phiÕu ChÝnh phñ) hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng(tr¸i phiÕu ®Þa ph­¬ng). Ng­êi vay(hay ng­êi ph¸t hµnh) sÏ cam kÕt víi chñ nî ba ®iÒu chÝnh hay lµ ba th«ng sè chÝnh cña tr¸i phiÕu. §ã lµ : - MÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu: lµ kho¶n vay sÏ ®­îc hoµn tr¶ khi tr¸i phiÕu hÕt h¹n. MÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu co thÓ chÝnh lµ gi¸ b¸n hoÆc cao h¬n hay thÊp h¬n. - L·i suÊt: lµ tû lÖ l·i hµng n¨m Ên ®Þnh trªn mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu. L·i suÊt nµy cè ®Þnh trong suèt thêi h¹n cña tr¸i phiÕu vµ cã thÓ ®­îc thanh to¸n mçi n¨m mét lÇn hay nhiÒu lÇn tuú vµo tho¶ thuËn gi÷a hai bªn. - Thêi h¹n cña tr¸i phiÕu: lµ thêi ®iÓm mµ bªn ph¸t hµnh ph¶i hµon tÊt viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n l·i ®Þnh kú, ®ång thêi hoµn tr¶ mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu. * C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ tr¸i phiÕu: §èi víi tr¸i phiÕu, ng­êi ®Çu t­ cÇn n¾m ch¾c nh÷ng yÕu tè quy ®Þnh l·i suÊt tr¸i phiÕu, vµ mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt cuèng phiÕu, l·i suÊt thÞ tr­êng vµ hÖ qu¶ cuar nã lµ gi¸ tr¸i phiÕu. Mçi ®ît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Òu cã l·i suÊt kh¸c nhau. L·i suÊt tr¸i phiÕu ®­îc quy ®Þnh bëi 3 yÕu tè. Thø nhÊt, lµ l·i suÊt c¬ b¶n, ®­îc x¸c ®Þnh bëi cung cÇu vèn trong nÒn kinh tÕ. Thø hai, lµ møc rñi ro thanh to¸n cña tõng ng­êi ph¸t hµnh (trõ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®­îc coi lµ kh«ng cã rñi ro thanh tho¸n). Møc rñi ro nµy ®­îc x¸c ®Þnh nhê viÖc ®¸nh gi¸ tÊt c¶ c¸c yÕu tè h×nh thµnh nªn kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn, do ®ã kh¶ n¶ng thanh to¸n cña c«ng ty (c¸c hÖ sè tµi chÝnh vµ xu h­íng cña chóng), vµ nã sÏ thay ®æi theo nh÷ng biÕn ®éng cña c«ng ty qua thêi gian. C«ng ty cã møc tñi ro thanh to¸n cµng lín, l·i suÊt tr¸i phiÕu cña nã cµng cao. Thø ba, lµ yÕu tè thêi h¹n. Thêi h¹n tr¸i phiÕu cµng dµi hµm nghÜa tñi ro l¹m ph¸t vµ rñi ro thanh to¸n t¨ng lªn, vï thÕ l·i suÊt cµng cao. Ba yÕu tè nµy kÕt hîp víi nhau, khiÕn cho l·i suÊt mµ thÞ tr­êng ®ßi hái ®èi víi tr¸i phiÕu cña c«ng ty cã thÓ thay ®æi. Trong khi ®ã l·i suÊt cuèng phiÕu cè ®Þnh trong suèt thêi h¹n cña tr¸i phiÕu. V× thÕ, ®Ó cho ng­êi mua tr¸i phiÕu ®­îc h­ëng møc l·i suÊt hîp lý mµ thÞ tr­êng ®ßi hái, gi¸ tr¸i phiÕu sÏ ®­îc sÏ ®­îc ®iÒu chØnh t­¬ng øng. NÕu l·i suÊt ®ßi hái ®óng b»ng l·i suÊt cuèng phiÕu, th× g¸i tr¸i phiÕu v»ng víi mÖnh gi¸. NÕu l·i suÊt ®ßi hái t¨ng lªn cao h¬n l·i suÊt cuèng phiÕu th× gi¸ tr¸i phiÕu sÏ gi¶m xuèng ®Ó bï l¹i phÇn thiÖt h¹i ®ã cho ng­êi mua. Tr¸i l¹i nÕu l·i suÊt ®ßi hái gi¶m xuèng thÊp h¬n l·i suÊt cuèng phiÕu, gi¸ tr¸i phiÕu sÏ t¨ng lªn. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ tr¸i phiÕu thay ®æi ng­îc chiÒu víi thay ®æi cña l·i suÊt ®ßi hái. 3. Mét sè chøng kho¸n ph¸i sinh Chøng kho¸n ph¸i sinh bao gåm: chøng khÕ(Warrant), chøng quyÒn (Right), hîp ®ång quyÒn chän(Option) vµ hîp ®ång t­¬ng lai(Future). C¸c chøng kho¸n ph¸i sinh nµy kh«ng gièng nh­ c¸c chøng kho¸n th«ng th­êng. Chóng kh«ng x¸c nhËn quyÒn së h÷u hay t­ c¸ch lµ chñ nî cña ng­êi së h÷u chóng ®èi víi ng­êi ph¸t hµnh, mµ chóng chØ x¸c nhËn quyÒn mua cæ phiÕu th­êng ®èi víi c«ng ty ph¸t hµnh(tr­êng hîp chøng khÕ vµ chøng quyÒn) hoÆc x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a hai bªn giao dÞch hîp ®ång(tr­êng hîp víi hîp ®ång quyÒn chän vµ hîp ®ång t­¬ng lai). Sau ®©y chóng ta sÏ ®i tim hiÓu lÇn l­ît tõng lo¹i chøng kho¸n nµy: * Chøng khÕ (warrant): th­êng ®­îc ph¸t hµnh cïng ®ît víi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu hay cæ phiÕu ­u ®·i, nh»m lµm cho viÖc chµo b¸n tr¸i phiÕu hoÆc cæ phiÕu ®­îc hÊp dÉn h¬n. Nh­ng chøng khÕ còng ®­îc ph¸t hµnh riªng ®Ó huy ®éng thªm vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §¬n vÞ ph¸t hµnh cam kÕt sÏ b¸n cæ phiÕu th­êng cho ng­êi mua chøng khÕ trong ®ît ph¸t hµnh míi ®Ó t¨ng vèn trong t­¬ng lai th«ng th­êng lµ sau thêi gian kh¸ dµi 5, 10 hay 20 n¨m, víi gi¸ cao h¬n hiÖn t¹i cña cæ phiÕu ®ã ®ang ®­îc giao dÞch t¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ng­êi mua hy väng t¹i thêi ®iÓm quy ®Þnh trong t­¬ng lai, hä sÏ mua ®­îc cæ phiÕu th­êng víi gi¸ rÎ h¬n gi¸ thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm ®ã. VÝ dô : c«ng ty A cã cæ phiÕu ®ang l­u hµnh víi gi¸ 40.000®/cæ phiÕu. Mét chøng khÕ do c«ng ty A ph¸t hµnh sÏ b¶o ®¶m cho ng­êi gi÷ nã ®­îc mua cæ phiÕu cña c«ng ty A vµo bÊt kú thêi ®iÓm nµo cho ®Õn ngµy 31/12/2004 ch¼ng h¹n víi gi¸ 60.000 ®/cæ phiÕu, nÕu c«ng ty lµ doanh nghiÖp rÊt cã triÓn väng vµ ng­êi ta dù ®o¸n ®Õn n¨m 2003, gi¸ cæ phiÕu th­êng c«ng ty A sÏ v­ît trªn 60.000®/cæ phiÕu th× chøng khÕ nµy sÏ rÊt hÊp dÉn, ng­êi n¾m quyÒn gi÷ nã ®­îc lêi sè tiÒn chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua cæ phiÕu th­êng 60.000 ® víi gi¸ thÞ tr­êng cñanã t¹i thêi ®iÓm ®ã. * Chøng quyÒn: lo¹i chøng kho¸n nµy chØ ph¸t hµnh cho nh÷ng cæ ®«ng hiÖn h÷u cña c«ng ty. Ng­êi kh«ng ph¶i lµ cæ ®«ng cña c«ng ty th× kh«ng ®­îc mua. GiÊy b¶o ®¶m quyÒn mua cæ phiÕu th«ng th­êng ph¸t hµnh cïng víi ®ît ph¸t hµnh cæ phiÕu th­êng gÇn nhÊt, môc tiªu c¬ b¶n lµ huy ®éng vèn cña néi bé cña ®«ng vµ b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cho cæ ®«ng hiÖn h÷u. ®¬n vÞ ph¸t hµnh høa víi ng­êi mua giÊy b¶o ®¶m quyÒn mua cæ phiÕu lµ sÏ b¸n cho hä cæ phiÕu th­êng tû lÖ sè cæ phiÕu mµ hä ®ang n¾m trong ®ît ph¸t hµnh t¨ng vèn gÇn nhÊt theo gi¸ x¸c ®Þnh thÊp h¬n gi¸ thÞ tr­êng hiÖn t¹i cña cæ phiÕu cïng lo¹i ®ang l­u hµnh. VÝ dô: mét c«ng ty cã 100.000 cæ phiÕu cã gi¸ thÞ tr­êng hiÖn t¹i lµ 40.000 ®/cæ phiÕu , nay muèn ph¸t hµnh thªm 10.000 cæ phiÕu míi. Khi ®ã ®Ó ®¶m b¶o tû lÖ së h÷u cæ phÇn phÇn cña c¸c cæ ®«ng hiÖn t¹i, c«ng ty quy ®Þnh tû lÖ chuyÓn ®æi lµ 1/10, tøc lµ cæ ®«ng xø cã 10 cæ phiÕu cò th× ®­îc quyÒn mua 1 cæ phiÕu míi theo gi¸ thÊp h¬n gi¸ thÞ tr­êng (gi¶ sö lµ 35.000® /cæ phiÕu ). Sau khi ph¸t hµnh quyÒn mua cæ phiÕu xong, th«ng th­êng gi¸ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu ®ã sÏ gi¶m ( kh«ng cßn lµ 40.000®/cæ phiÕu n­a). Vµ nh­ vËy, mét quyÒn mua cæ phiÕu sÏ cã gi¸ trong kho¶ng chªnh lÖch tõ 35.000 ® ®Õn gi¸ cæ phiÕu sau khi ®· gi¶m. * Hîp ®ång quyÒn chän(Option): ng­êi mua cã quyÒn lùa chän vµ thùc hiÖn quyÒn ®ã b»ng c¸ch tr¶ cho ng­êi b¸n mét kho¶n tiÒn ®Æt c­îc. §æi l¹i ng­êi b¸n ph¶i g¸nh chÞu mäi sù rñi ro do biÕn ®éng gi¸ cña thÞ tr­êng g©y ra. Ng­êi mua chØ chÞu rñi ro trong giíi h¹n ®Æt c­îc. Cã hai lo¹i quyÒn chän: · QuyÒn chän mua chøng kho¸n: ng­êi mua hîp ®ång quyÒn chän mua lµ ng­êi theo quan ®iÓm gi¸ lªn. Hîp ®ång nµy cho anh ta quyÒn mua chøng kho¸n t¹i møc gi¸ tho¶ thuËn víi ng­êi b¸n quyÒn mua khi thùc hiÖn giao dÞch, ®æi l¹i, ng­êi mua ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh. NÕu ng­êi mua nhËn ®Þnh ®óng, gi¸ cæ phiÕu t¨ng cao h¬n møc gi¸ ®· tho¶ thuËn tr­íc khi quyÒn lùa chän hÕt h¹n. Anh ta cã quyÒn thùc hiÖn quyÒn mua cña m×nh vµ mua chøng kho¸n tõ ng­êi b¸n quyÒn mua víi møc gi¸ ®· x¸c ®Þnh trong hîp ®ång. Ng­îc l¹i, ng­êi b¸n quyÒn mua chøng kho¸n cho r»ng gi¸ chøng kho¸n sÏ kh«ng t¨ng lªn vµ anh ta sÏ ®­îc l·i mét sè tiÒn b¸n quyÒn mua nµy khi hép ®ång hÕt h¹n. NÕu gi¸ chøng kho¸n vÉn ë møc ®ã hoÆc h¹ thÊp h¬n th× anh ta sÏ thu ®­îc sè tiÒn b¸n quyÒn. NÕu ng­êi mua quyÒn dïng ®Ó mua chøng kho¸n , ng­êi b¸n ph¶i b¸n cho anh ta víi gi¸ ®· ®­a ra. NÕu ng­êi b¸n kh«ng cã cæ phiÕu trong tay ®Ó giao cho ng­êi mua, anh ta ph¶i b¸n khèng cæ phiÕu víi møc gi¸ ®ã VÝ dô: hîp ®ång quyÒn lùa chän mua 100 cæ phiÕu c«ng ty A t¹o cho ng­êi mua quyÒn lùa chänmua nh÷ng cæ phiÕu trªn t¹o møc g¸i 100 USD/CP t¹i bÊt ký thêi gian nµo trong vßng 3 th¸ng tíi. §Ó ®­îc quyÒn ®ã , ng­êi mua ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n 2 USD/CP , hoÆc 200 USD cho 100 CP. L­u ý vµo thêi ®iÓm nµy gi¸ cæ phiÕu cña c«ng ty A chØ lµ 95 USD/CP . NÕu gi¸ cæ phiÕu c«ng ty A t¨ng lªn 120 USD/CP trong vßng 2 th¸ng th× ng­êi mua quyÒn lùa chän cã thÓ thùc hiÖn quyÒn mua cña m×nh ®Ó mua 100 cæ phiÕu t¹i møc gi¸ 100 USD/CP vµ sau ®ã cã thÓ b¸n c¸c cæ phiÕu võa nªu trªn t¹i møc gi¸ 120 USD/CP. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a 2 møc gi¸ lµ phÇn lîi nhuËn mµ anh ta ®· kiÕm ®­îc ( trõ ®i 2 USD tiÒn mua quyÒn / 1 cæ phiÕu ). · QuyÒn chän b¸n chøng kho¸n: ng­îc víi quyÒn chän mua, ng­êi mua quyÒn chän b¸n ®øng trªn quan ®iÓm gi¸ xuèng. Anh ta mua quyÒn nµy ®Ó b¸n chøng kho¸n t¹i mét gi¸ nhÊt ®Þnh trong thêi gian tr­íc khi quyÒn nµy hÕt h¹n. Ng­êi mua quyÒn b¸n chøng kho¸n hy väng r»ng gi¸ chøng kho¸n sÏ h¹ xuèng thÊp h¬n møc gi¸ trong hîp ®ång, vµ anh ta cã thÓ mua chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng víi gi¸ thÊp vµ b¸n t¹i møc gi¸ quy ®Þnh trong hîp ®ång. Ng­êi b¸n quyÒn b¸n cã quyÒn nhËn tr­íc sè tiÒn b¸n quyÒn, anh ta hy väng r»ng gi¸ chøng kho¸n sÏ kh«ng xuèng vµ anh ta thu ®­îc sè tiÒn b¸n quyÒn nhËn lóc ban ®Çu. VÝ dô: gi¸ 1 cæ phiÕu A hiÖn thêi lµ 105 USD , mét ng­êi ®Çu t­ dù ®o¸n gi¸ cæ phiÕu nµy trong thêi gian tíi sÏ gi¶m. Ng­êi nµy cã thÓ mua quyÒn b¸n 100 cæ phiÕu A trong vßng 3 th¸nh tíi t¹i møc gi¸ 100 USD/ CP vµ ph¶i tr¶ mét kho¶n lµ 2 USD/CP. NÕu trong thêi gian tíi cæ phiÕu A gi¶m xuèng 80 USD/CP th× ng­êi mua quyÒn b¸n cã thÓ thùc hiÖn quyÒn cña m×nh b¸n 100 cæ phiÕu A t¹i møc gi¸ 100 USD/CP. Tr­íc tiªn ng­êi b¸n quyÒn sÏ mua 100 cæ phiÕu A t¹i møc gi¸ 80 USD/CP vµ sau ®ã b¸n cho ng­êi b¸n quyÒn b¸n 100 cæ phiÕu ®ã t¹i møc gi¸ 100 USD/CP vµ ng­êi mua quyÒn b¸n kiÕm ®­îc kho¶n lêi lµ 18 USD/CP. * Hîp ®ång t­¬ng lai: lµ tho¶ thuËn mua hoÆc b¸n mét lo¹i hµng hãa hay mét c«ng cô tµi chÝnh víi mét møc gi¸ x¸c ®Þnh t¹i thêi ®iÓm mua b¸n vµ giao hµng vµo mét ngµy nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai. Tr­íc kia, lo¹i hîp ®ång nµy chñ yÕu trong giao dÞch hµng hãa , ®Õn nay c¸c hîp ®ång chøng kho¸n t­¬ng lai ®· ®­îc tiªu chuÈn ho¸ theo l« vµ ®­a vµo sö dông réng r·i t¹i nhiÒu c¬ së giao dÞch. §èi t­îng mua b¸ncña c¸c hîp ®ång t­¬ng lai th­êng lµ mét ræ chøng kho¸n. §Æc ®iÓm cña hîp ®«ng t­¬ng lai lµ thø nhÊt, nã ch¾c ch¾n ®­îc thùc hiÖn t¹i mét thêi ®iÓm trong t­¬ng lai. Thø hai, gi¸ c¶ cñ hµng hãa ®­îc x¸c ®Þnh t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i. Thø ba, tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n vª hîp ®ång thuéc vÒ c¶ hai bªn, v× vËy, hai bªn kh«ng ph¶i tr¶ cho nhau bÊt kú mét kho¶n phÝ nµo. Cuèi cïng, sau khi hîp ®ång ký kÕt, hîp ®ång trë thµnh hµng hãa, vËn ®éng t¸ch khái hµng hãa lµm ®èi t­îng cña hîp ®ång. Gi¸ c¶ cña lo¹i hµng hãa nµy vËn ®éng theo quy luËt cung cÇu trªn thÞ tr­êng. VÝ dô: t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i, «ng A ký mét hîp ®ång b¸n 100 CP REE cho «ng B víi møc gi¸ tho¶ thuËn ngay t¹i thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång lµ 20.000 VN§/CP vµ giao hµng sau thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång lµ 3 th¸ng. Trong thêi h¹n hîp ®ång cßn hiÖu lùc «ng A cã thÓ b¸n cho «ng C hîp ®ång víi gi¸ p, trong tr­êng hîp nµy «ng C ph¶i tr¶ cho «ng A mét kho¶n tiÒn lµ p nh­ng bï l¹i «ng C cã quyªn b¸n cho «ng B 100 CP víi møc gi¸ vµ thêi ®iÓm vµ thêi ®iÓm giao hµng trong hîp ®ång. Cßn nÕu «ng B b¸n «ng D hîp ®ång víi møc gi¸ m th× «ng D cã quyÒn mua l¹i 100 CP cña «ng A víi møc gi¸ vµ thêi ®iÓm vµ thêi ®iÓm giao hµng trong hîp ®ång. «ng C vµ «ng D ®Òu cã quyÒn b¸n l¹i hîp dång, nh­ vËy hîp ®ång sÏ trë thµnh hµng hãa , vËn ®éng ®éc lËp víi ®èi t­îng hîp ®ång lµ cæ phiÕu. III. c¬ cÊu, môc tiªu vµ c¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n 1. C¬ cÊu thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ ph©n tÝch xem thÞ tr­êng chøng kho¸n bao gåm nh÷ng bé phËn nµo, vµ t×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn ®ã. Cã thÓ xem c¬ cÊu thÞ tr­êng chøng kho¸n d­íi mét gãc ®é sau: - C¨n cø vµo tÝnh chÊt c¸c chøng kho¸n ®­îc giao dÞch: thÞ tr­êng chøng kho¸n cã thÓ ®­îc chia thµnh thÞ tr­êng cæ phiÕu, thÞ tr­êng tr¸i phiÕu vµ thÞ tr­êng c¸c s¶n phÈm ph¸i sinh. ThÞ tr­êng cæ phiÕu lµ thÞ tr­êng n¬i c¸c cæ phiÕu ®­îc ph¸t hµnh vµ giao dÞch. ThÞ tr­êng cæ phiÕu bao gåm thÞ tr­êng cæ phiÕu s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng cæ phiÕu thø cÊp. ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ thÞ tr­êng n¬i c¸c tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh vµ giao dÞch, thÞ tr­êng tr¸i phiÕu còng cã thÞ tr­êng tr¸i phiÕu s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu thø cÊp. ThÞ tr­êng c¸c s¶n phÈm ph¸i sinh bao gåm thÞ tr­êng c¸c hîp ®ång t­¬ng lai, c¸c hîp ®ång lùa chän... C¨n cø vµo sù lu©n ._.c¸c chuyÓn nguån vèn: thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia thµnh thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp: ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ thÞ tr­êng mua b¸n c¸c chøng kho¸n lÇn ®Çu ®­¬c ph¸t hµnh. Sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng s¬ cÊp t¹o ra mét “kªnh” thu hót huy ®éng nguån tiÒn nhµn rçicña d©n chóng chuyÓn thµnh vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ. Th«ng qua thÞ tr­êng nµy, nhµ ph¸t hµnh thùc hiÖn viÖc b¸n b¸n c¸c chøng kho¸n míi cho nhµ ®Çu t­ thu ®­îc tiÒn vÒ t¨ng thªm mét l­îng vèn míi. ThÞ tr­êng thø cÊp: lµ n¬i giao dÞch c¸c chøng kho¸n ®· ®­îc ph¸t hµnh trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp. Sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng thø cÊp t¹o ra kh¶ n¨ng dÔ dµng, thuËn tiÖn chuyÓn ®æi chøng kho¸n thµnh tiÒn. Trªn thÞ tr­êng nµy diÔn ra viÖc mua b¸n chøng kho¸n gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ , tiÒn thu ®­îc tõ viÖc b¸n chøng kho¸n kh«ng thuéc vÒ nhµ ph¸t hµnh mµ thuéc nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n nh­êng l¹i quyÒn së h÷u chøng kho¸n cho nhµ ®Çu t­ kh¸c. Gi÷a thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp cã mèi quan hÖ t­¬ng t¸c g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. NÕu kh«ng cã thÞ tr­êng s¬ cÊp th× sÏ kh«ng cã hµng hãa ®Ó l­u th«ng trªn thÞ tr­êng thø cÊp. Nh­ng nÕu kh«ng cã sù tån t¹i cña thÞ tr­êng thø cÊp th× thÞ tr­êng s¬ cÊp còng khã cã thÓ ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. V× thÕ, mÆc dï sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng thø cÊp kh«ng lµm t¨ng thªm vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ song sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng nhÞp nhµng lµm cho thÞ tr­êng s¬ cÊp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ ph¸t triÓn. 2. Môc tiªu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ThÞ tr­êng chøng kho¸n lu«n h­íng tíi nh÷ng môc tiªu cè ®Þnh. Nh×n chung cã 3 môc tiªu lín ®­îc ®Æt ra ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n ë c¸c n­íc ®ã lµ: ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®iÒu hµnh c«ng b»ng vµ ph¸t triÓn æn ®Þnh. 2.1. Ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ Mét thÞ tr­êng chøng kho¸n cã hiÖu qu¶ lµ mét thÞ tr­êng cã tÝnh hiÖu qu¶ vÒ mÆt th«ng tin vµ c¬ chÕ giao dÞch. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy thÞ tr­êng chøng kho¸n cÇn ph¶i b¶o ®¶m: Gi¸ c¶ h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng ph¶i lµ gi¸ c©n b»ng gi÷a cung vµ cÇu vµ ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc tøc thêi c¸c th«ng tin cã liªn quan cã thÓ ¶nh h­ëng tíi gi¸ c¶. ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i thiÕt lËp ®­îc mét c¬ chÕ giao dÞch nh¹y bÐn cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh gi¸ c¶ thÞ tr­êng cña c¸c chøng kho¸n mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt. - C¬ chÕ vµ c¸c thñ tôc giao dÞch c¸c chøng kho¸n cÇn ph¶i ®­îc tiªu chuÈn ho¸ ®Ó cã thÓ thùc hiÖn mét sè l­îng lín c¸c giao dÞch mét c¸ch trong suèt. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cao gióp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ mua vµ b¸n chøng kho¸n bÊt kú lóc nµo hä muèn - Chi phÝ giao dÞch trªn thÞ tr­êng ph¶i ®­îc tèi thiÓu ho¸, ®¶m b¶o nh÷ng lîi Ých thu ®­îc tõ ®Çu t­ vµo chøng kho¸n kh«ng bÞ chi phÝ giao dÞch ¨n mßn. Muèn vËy hÖ thèng giao dÞch chøng kho¸n ph¶i ®­îc tæ chøc sao cho tiÕt kiÖm nhÊt vÒ mÆt chi phÝ. - ThÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ®­îc tæ chøc mét c¸ch thuËn tiÖn cho ng­êi sö dông, cã nh­ vËy míi thu hót ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu t­ tham gia vµo thÞ tr­êng. 2.2. §iÒu hµnh c«ng b»ng §iÒu hµnh c«ng b»ng thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ viÖc ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a nh÷ng ng­êi tham gia vµo thÞ tr­êng, muèn ®iÒu hµnh c«ng b»ng thÞ tr­êng chøng kho¸n cÇn ®¶m b¶o: - C¸c c¬ quan ®iÒu hµnh thÞ tr­êng ph¶i thiÕt lËp c¸c quy chÕ ®¶m b¶o sù c¹nh tranh tù do, b×nh ®¼ng trªn thÞ tr­êng. C¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c tæ chøc liªn quan ®Õn ®­îc tù do tham gia vµ rót khái thÞ tr­êng. Mäi giao dÞch kh«ng b×nh ®¼ng ®Òu bÞ cÊm. - §¶m b¶o quyÒn lîi c¸c nhµ ®Çu t­ th«ng qua viÖc duy tr× thÞ tr­êng ho¹t ®éng lµnh m¹nh, chèng l¹i c¸c tr­êng hîp lòng ®o¹n thÞ tr­êng vµ bãp mÐo gi¸ g©y thiÖt h¹i cho nhµ ®Çu t­. 2.3. Ph¸t triÓn æn ®Þnh thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Ó ®¶m b¶o thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ lµnh m¹nh cÇn chó träng ph¸t hiÖn vµ lo¹i trõ c¸c kh¶ n¨ng x¶y ra khñng ho¶ng thÞ tr­êng do mÊt kh¶ n¨ng thanh kho¶n hoÆc do biÕn ®éng gÝa c¶ qu¸ lín. Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, do ng­êi mua kh«ng biÕt râ vÒ ng­êi b¸n vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hä, nªn nhiÒu khi viÖc mét vµi chøng kho¸n mÊt kh¶ n¨ng thanh kho¶n sÏ lµm cho nhiÒu nhµ ®Çu t­ rêi bá thÞ tr­êng dÉn tíi ph¶n øng d©y chuyÒn vµ g©y ra khñng ho¶ng cña toµn bé thÞ tr­êng. §Ó gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy cÇn cã mét c¬ chÕ giao dÞch ®¶m b¶o th«ng suèt, thnµh lËp c¸c tæ chøc tµi trî chøng kho¸n h«c trî thÞ tr­êng nh»m ng¨n ngõa kh¶ n¨ng thanh kho¶n ®èi víi c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty vÉn ho¹t ®éng tèt. 3. C¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Mçi thÞ tr­êng ®Òu cã nh÷ng nguyªn t¾c ho¹t ®éng riªng. §èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n c¬ chÕ vËn hµnh cña nã ®­îc dùa trªn ba nguyªn t¾c ho¹t ®éng c¨n b¶n sau: nguyªn t¾c trung gian, nguyªn t¾c ®Êu gi¸ vµ nguyªn t¾c c«ng khai. ViÖt nam ®­a vµo vËn hµnh Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n (TTGDCK) chÝnh lµ tiÒn th©n cña Së Giao dÞch Chøng kho¸n (SGDCK) vÒ sau nµy, vµ v× vËy viÖc tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c t¾c nµy sÏ ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn ®­îc lµnh m¹nh, b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi hîp ph¸p cho ng­êi ®Çu t­. 3.1. Nguyªn t¾c c¹nh tranh tù do ThÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ho¹t ®éng trªn c¬ së c¹nh tranh tù do. C¸c nhµ ph¸t hµnh, c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc tù do tham gia vÇ rót khái thÞ tr­êng. Gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu vÒ chøng kho¸n vµ thÓ hiÖn t­¬ng quan c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty. Trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp c¸c nhµ ph¸t hµnh c¹nh tranh víi nhau ®Ó b¸n chøng kho¸n cña m×nh cho c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c nhlµ ®Çu t­ ®­îc tù do lùa chän chøng kho¸n mµ hä muèn ®Çu t­ vµo. Trªn thÞ tr­êng thø cÊp c nhµ ®Çu t­ còng tù do c¹nh tranh ®Ó t×m kiÕm cho m×nh mét lîi nhuËn cao nhÊt 3.2. Nguyªn t¾c giao dÞch c«ng b»ng. Cã rÊt nhiÒu ng­êi tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n víi nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau. §Ó ®¶m b¶o lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c ng­êi nµy, thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ho¹t ®éng dùa trªn nguyªn t¾c giao dÞch c«ng b»ng. TÊt c¶ mäi giao dÞch ph¶i ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së nh÷ng quy ®Þnh chung, nh÷ng ng­êi tham gia thÞ tr­êng ®Òu b×nh ®¼ng trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh nµy. C¸c tr­êng hîp giao dÞch bÊt b×nh ®¼ng ®Òu bÞ cÊm. 3.3. Nguyªn t¾c c«ng khai. TÊt c¶ c¸c ho¹t trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Òu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng, c«ng khai vµ minh b¹ch. Bëi v× th«ng tin lµ mét yÕu tè hÕt søc quan träng ®èi víi ng­êi ®Çu t­ chøng kho¸n. §Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng co hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng th× c¸c tin tøc cã t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi gi¸ c¶ cña chøng kho¸n cÇn ph¶i c«ng khai cung cÊp cho nhÇ ®Çu t­ nh»m t¹o cho hä cã c¬ héi ®Çu t­ nh­ nhau ®ång thêi còng lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó ng¨n chÆn c¸c hµnh vi gian lËn trong kinh doanh chøng kho¸n lòng ®o¹n thÞ tr­êng. C¸c th«ng tin ®­îc c«ng khai qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, së giao dÞch, c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c tæ chøc cã liªn quan kh¸c. 3.4 Nguyªn t¾c trung gian §©y lµ nguyªn t¾c t¾c c¨n b¶n cho viÖc tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nh÷ng ng­êi muèn mua hay b¸n chøng kho¸n kh«ng tiÕn hµnh giao dÞch trùc tiÕp víi nhau trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n mµ ph¶i th«ng qua c¸c nhµ m«i giíi. Nguyªn t¾c nµy ®¶m b¶o cho c¸c chøng kho¸n ®­îc giao dÞch lµ c¸c chøng kho¸n thËt, ®¶m b¶o thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t lµnh m¹nh, liªn tôc , ngµy cµng ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ lîi Ých c¸c nhµ ®Çu t­. Bëi lÏ , kh«ng ph¶i nhµ ®Çu t­ nµo còng cã thÓ hiÓu biÕt vµ ph¸n ®o¸n ®­îc gi¸ trÞ thùc cña tõng lo¹i chøng kho¸n còng nh­ nh÷ng biÕn ®éng gi¸ trong t­¬ng lai cña chóng. Nh÷ng ng­êi m«i giíi chuyªn nghiÖp víi vèn kiÕn thøc, hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña m×nh, dùa trªn c¸c c¨n cø x¸c ®¸ng khi ®­a ra nh÷ng ph©n tÝch chøng kho¸n, sÏ gióp cho nhµ ®Çu t­ tr¸nh bÞ nhÇm lÉn hoÆc bÞ lõa. Nguyªn t¾c trung gian trong giao dÞch chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c nhµ trung gian m«i giíi( broker) vµ c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n (dealer) C¸c trung gian m«i giíi mua b¸n chøng kho¸n cho kh¸ch hµng ®Ó h­ëng hoa hång hä cã thÓ cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn chøng kho¸n cho kh¸ch hµng nh­: ®¹i diÖn cho kh¸ch hµng ®Ó th­¬ng l­îng mua hoÆc b¸n chøng kho¸n, chi tr¶ cæ tøc cho kh¸ch hµng, øng vèn tr­íc cho kh¸ch hµng trong c¸c ngiÖp vô mua b¸n sau( giao dÞch b¶o chøng), cung cÊp th«ng tin vµ t­ vÊn cho kh¸ch hµng trong viÖc lùa chän ®Çu t­, mua b¸n chøng kho¸n. HoÆc, hä chØ cung cÊp mét sè Ýt (m«i giíi tõng phÇn) dÞch vô theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng nh­ lam trung gian mua b¸n chøng kho¸n mua b¸n chøng kho¸n cho kh¸ch hµng hoÆc chØ lµm ®¹i diÖn cho ng­êi së h÷u chøng kho¸n. C¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n cu·ng lµ nh÷ng ng­êi trung gian mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng, nh­ng kh«ng ph¶i cho kh¸ch hµng mµ cho chÝnh b¶n th©n hä, b»ng nguån vèn ®Çu t­ ®Ó h­ëng chªnh lÖch gi¸ trong qu¸ tr×nh mua b¸n. Bªn c¹nh ®ã, c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n cßn ®ãng vai trß lµ ng­êi t¹o lËp thÞ tr­êng, lµm cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc diÔn ra mét c¸ch liªn tôc. IV. c¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n. Còng gièng nh­ c¸c thÞ tr­êng kh¸c, c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n còng lµ nh÷ng ho¹t déng mua b¸n hµng hãa. ChØ cã ®iÒu hµng hãa vµ c¸ch thøc mua b¸n kh¸c víi viÖc mua b¸n trªn thÞ tr­êng hµng hãa th«ng th­êng, n¬i mµ ng­êi mua trùc tiÕp tiÕp xóc víi hµng hãa vµ ng­êi b¸n kh«ng ph¶i qua bÊt kú mét trung gian m«i giíi nµo h¸c. ®iÒu nµy ®¬n gi¶n lµ v× ng­êi mua cã thÓ biÕt rÊt râ c«ng dông vµ chÊt l­îng hµng hãa muèn mua vµ trùc tiÕp xem xÐt nã kü l­ìng. Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, ng­êi mua kh«ng cã ®­îc nh÷ng lîi thÕ nh­ vËy, bëi v× hµng hãa cña thÞ tr­êng nµy lµ hµng hãa ®Æc biÖt- c¸c chøng kho¸n, chøng th­ x¸c nhËn quyÒn së h÷u gi¸ trÞ vèn cho vay hoÆc ®Çu t­ gãp vèn vµo c«ng ty. B¹n kh«ng thÓ b»ng trùc gi¸c ®Ó biÕt chøng kho¸n nµy tèt hay xÊu, t­c lµ nã sÏ mang l¹i cho b¹n lîi nhuËn hay lµm cho sè tiÒn cña b¹n bÞ thÊt tho¸t. B¶n th©n chøng kho¸n kh«ng nãi lªn ®­îc th«ng tin g× ngoµi viÖc ®¶m b¶o cho b¹n mét sè tiÒn n»m ë ®©u ®ã. ChÝnh v× vËy ng­êi ta cã thÓ lîi dông lßng tin vµ sù ng©y th¬ ®Ó kiÕm lêi tõ nh÷ng quyÕt ®inh sai lÇm khi b¹n mua hoÆc b¸n chøng kho¸n. §Ó tr¸nh nh÷ng mÊt m¸t cho nh÷ng nhµ ®Çu t­ kh«ng thµnh th¹o, ng­êi ta ph¶i ttæ chøc thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng theo mét c¬ chÕ ®Æc biÖt, trong ®ã kh«ng chØ cã nh÷ng ng­êi mua, ng­êi b¸n, mµ cßn cã nhiÒu chñ thÓ kh¸c. NÕu xem xÐt mét c¸ch tæng hîp trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n cã nh÷ng chñ thÓ sau: 1. Nhµ ph¸t hµnh chøng kho¸n. Lµ nh÷ng ng­êi muèn huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng b»ng c¸ch ph¸t hµnh vµ b¸n c¸c chøng kho¸n, bao gåm c¸c c«ng ty, c¸c tæ chøc tµi chÝnh, ChÝnh phñ vµ c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. C¸c c«ng ty muèn huy ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt th­êng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty hoÆc cæ phiÕu. C¸c tæ chøc tµi chÝnh th× ph¸t hµnh c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh­ c¸c tr¸i phiÕu, chøng chØ thô h­ëng...phôc vô cho ho¹t ®éng cña hä. ChÝnh phñ ph¸t hµnh c¸c tr¸i phiÕu ChÝnh phñ nh»m huy ®éng tiÒn bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch, hoÆc thùc hiÖn nh÷ng c«ng tr×nh quèc gia lín. ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Þa ph­¬ng ®Ó huy ®éng tiÒn ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh hay ch­¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph­¬ng. 2. Nhµ ®Çu t­ Lµ nh÷ng ng­êi cã tiÒn nhµn rçi muèn ®Çu t­ b»ng c¸ch mua c¸c chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn nh÷ng ng­êi nµy kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp giao dÞch trªn thÞ tr­êng, mµ mäi nhu cÇu mua b¸n cña hä ph¶i do nh÷ng ng­êi m«i giíi trung gian vµ co tr×nh ®é chuyªn m«n ®¶m nhiÖm. Nh÷ng ng­êi nµy rÊt ®«ng vµ gåm nh÷ng thµnh phÇn sau: 2.1. C¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n Nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n lµ nh÷ng c¸ nh©n tham gia mua b¸n chøng kho¸n víi môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn. Nh÷ng nhµ ®Çu t­ nµy cã vèn nhµn rçi t¹m thêi muèn ®Çu t­ ®Ó kiÕm lêi. Khi nÒn kinh tÕ cßn yÕu kÐm th× c¸c nhµ ®Çu t­ th­êng ®­a vèn cña m×nh vµo nh÷ng lÜnh vùc an toµn. Nh­ng khi nÒn kinh tÕ ®¹t tèc ®ä t¨ng tr­ëng tèt th× c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n l¹i th­êng chän thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó ®Çu t­, v× thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶n ¸nh sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, qua ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ thu ®­îc kho¶n lîi tõ sù t¨ng tr­¬ng kinh tÕ th«ng qua viÖc ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.2. Nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp Nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp lµ c¸c tæ chøc th­êng xuyªn mua b¸n chøng kho¸n víi sè l­îng lín trªn thÞ tr­êng. C¸c tæ chøc nµy th­êng cã c¸c bé phËn chøc n¨ng bao gåm nhiÒu chuyªn gia cã kinh nghiÖm ®Ó nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Nh×n chung cã mét sè nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp chÝnh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ sau: * C¸c quü tÝn th¸c ®Çu t­: ®­îc thµnh lËp nh»m thu hót vèn cña nhiÒu nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n ®Ó ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. H×nh thøc ®Çu t­ th«ng qua c¸c tæ chøc ®Çu t­ ®­îc gäi lµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp. ¦u ®iÓm næi bËt cña ®Çu t­ gi¸n tiÕp lµ cã thÓ ®a d¹ng ho¸ danh môc ®Çu t­ vµ c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c chuyªn gia cã kinh nghiÖm. * C¸c c«ng ty b¶o hiÓm: B¶o hiÓm lµ mét c¸ch b¶o vÖ vÒ mÆt tµi chÝnh b»ng c¸ch dù phßng tr­íc mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó ®Ò phßng tr­êng hîp khã kh¨n x¶y ra. C«ng ty b¶o hiÓm qu¶n lý phÝ b¶o hiÓm ®ãng gãp tõ nh÷ng ng­êi chñ hîp ®ång vµ tõ ®ã ®­a vµo ®Çu t­ d­íi c¸c h×nh thøc: göi ng©n hµng, ®Çu t­ vµo chøng kho¸n vµ cho vay. §Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng sinh lêi vµ tÝnh æn ®Þnh trong qu¶n lý c«ng ty b¶o hiÓm, tû träng c¸c kho¶n ®Çu t­ trong c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®­îc quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ. * C¸c quü l­¬ng h­u, vµ c¸c quü b¶o hiÓm x· héi kh¸c: quü l­¬ng h­u vµ c¸c quü b¶o hiÓm x· héi kh¸c thu phÝ ®ãng gãp ®Þnh kú cña c¸c c¸ nh©n ®Ó sau nµy tr¶ cho hä l­¬ng h­u hay c¸c kho¶n trî cÊp kh¸c. PhÇn phÝ thu ®­îc c­a ph¶i chi tr¶ cã thÓ ®­îc c¸c nhµ qu¶n lý quü ®Çu t­ vµo mét sè chøng kho¸n mµ cô thÓ lµ c¸c tr¸i phiÕu cã ®é an toµn cao. * C«ng ty tµi chÝnh: c¸c c«ng ty nµy ®­îc phÐp kinh doanh chøng kho¸n, vµ ®­îc quyÒn sö dông nguån vèn cña m×nh ®Ó ®Çu t­ vµo chøng kho¸n nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn. Bªn c¹nh ®ã c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i còng cã thÓ trë thµnh nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp khi hä mua chøng kho¸n cho chÝnh m×nh. 3. C¸c nhµ kinh doanh vµ m«i giíi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Lµ nh÷ng tæ chøc ho¹t ®éng d­íi danh nghÜa cña mét c«ng ty chøng kho¸n (hoÆc ng©n hµng th­¬ng m¹i tuú theo quy ®Þnh cña mçi n­íc). §©y lµ nh÷ng tæ chøc cã nh÷ng ng­êi cã chuyªn m«n cao vµ rÊt thµnh th¹o trong ph©n tÝch vµ giao dÞch chøng kho¸n. Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, chØ cã c¸c nh©n viªn cña c«ng ty chøng kho¸n míi ®­îc phÐp trùc tiÕp giao chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng tËp trung. ChÝnh nh÷ng ng­êi nµy t¹o ra sù s«i ®éng cña thÞ tr­êng. Trong nhãm nµy cã hai lo¹i ho¹t ®éng: lo¹i chuyªn mua b¸n chøng kho¸n cho ng­êi kh¸c ®Ó h­ëng hoa hång gäi lµ m«i giíi chøng kho¸n; lo¹i mua b¸n chøng kho¸n cho chÝnh m×nh gäi lµ kinh doanh chøng kho¸n ( mua vµo ®Ó b¸n ra nh»m h­ëng chªnh lÖch gi¸). Ngoµi ra, nh÷ng ng­êi nµy cßn cã thÓ tham gia ho¹t ®éng víi vai trß lµ ng­êi t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n. Hä cung cÊp dÞch vô t­ vÊn cho kh¸ch hµng lµ nh÷ng ng­êi ®Çu t­ khi tham gia ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. 4. C¸c tæ chøc liªn quan ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n 4.1. C¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n Sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ nh©n tè rÊt quan träng ®Ó ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng trËt tù, c«ng b»ng, ®óng ph¸p luËt. Tuy nhiªn, m« h×nh vÒ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n ë c¸c n­íc ®Òu cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. Nh×n nhËn kh¸i qu¸t cã thÓ thÊy cã hai m« h×nh vÒ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n : Mét sè n­íc giao tr¸ch nhiÖm chñ yÕu qu¶n lý vÒ mÆt Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n cho mét Bé cña ChÝnh phñ nh­ ë NhËt B¶n, Hµn Quèc..tr¸ch nhiÖm nµy ®­îc giao cho Bé Tµi chÝnh; mét sè n­íc thµnh lËp c¬ quan ®éc lËp trùc thuéc ChÝnh phñ nh­ ë Mü cã Uû ban chøng kho¸n vµ giao dÞch. Cã thÓ thÊy mét sè ®iÓm chñ yÕu vÒ m« h×nh c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n ë mét sè n­íc sau: -ë Mü, Uû ban chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng kho¸n(SEC) lµ mét c¬ quan cña liªn bang cã t­ c¸ch ph¸p lý thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t thÞ tr­êng chøng kho¸n. TÊt c¶ c¸c tæ chøc ho¹t ®éng trong ngµnh chøng kho¸n ®Òu ph¶i ®¨ng ký, b¸o c¸o vµ chÞu sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña SEC. -ë NhËt, c¸c chøc n¨ng chñ yÕu vÒ qu¶n lý thÞ tr­êng chøng kho¸n do Bé Tµi chÝnh ®¶m nhiÖm. Ngoµi ra, n¨m 1992, Uû ban gi¸m s¸t chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng kho¸n (ESC) ®­îc thµnh lËp víi chøc n¨ng h¹n chÕ chñ yÕu lµ gi¸m s¸t vµ thanh tra c¸c ho¹t déng cña thÞ tr­êng vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. -ë Hµn Quèc, Bé Tµi chÝnh lµ c¬ quan thiÕt lËp c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¸m s¸t toµn bé ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. ë n­íc nµy còng cã Uû ban chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng kho¸n (SEC) vµ Ban gi¸m s¸t chøng kho¸n (SSB) ®­îc ®Æt d­íi sù chØ ®¹o cña Bé Tµi chÝnh. 4.2. Së giao dÞch chøng kho¸n Së giao dÞch chøng kho¸n( SGDCK ) lµ trung t©m giao dÞch cã tæ chøc ®Ó giao dÞch c¸c chøng kho¸n ®­îc niªm yÕt. SGDCK thùc hiÖn vËn hµnh thÞ tr­êng th«ng qua bé m¸y tæ chøc bao gåm nhiÒu bé phËn kh¸c nhau phôc vô c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng SGDCK. Ngoµi ra, SGDCK còng ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n ë së, phï hîp víi c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p vÒ chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng kho¸n. 4.3 HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n lµ tæ chøc cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ mét sè thµnh viªn kh¸c ho¹t ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp chøng kho¸n ®­îc thµnh lËp víi môc ®Ých b¶o vÖ lîi Ých cho c¸c c«ng ty thµnh viªn nãi riªng vµ cho toµn ngµnh chøng kho¸n nãi chung. HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n th­êng lµ mét tæ chøc tù ®iÒu hµnh. 4.4. Tæ chøc ký göi vµ thanh to¸n chøng kho¸n Lµ tæ chøc l­u gi÷ c¸c chøng kho¸n vµ tiÕn hµnh c¸c nghiÖp vô thanh to¸n bï trõ cho c¸c giao dÞch chøng kho¸n. 4.5. C«ng ty dÞch vô m¸y tÝnh chøng kho¸n Lµ tæ chøc phô trî, phôc vô cho c¸c giao dÞch chøng kho¸n. C«ng ty nµy cung cÊp hÖ thèng m¸y tÝnh víi c¸c ch­¬ng tr×nh ®Ó th«ng qua ®ã thùc hiÖn c¸c lÖnh giao dichj mét c¸ch chÝnh x¸c, nhanh chãng. Th«ng th­êng, c«ng ty dÞch vô m¸y tÝnh chøng kho¸n ra ®êi khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, b¾t ®Çu ®i vµo tù ®éng ho¸ c¸c giao dÞch. 4.6. C¸c tæ chøc tµi trî chøng kho¸n Lµ c¸c tæ chøc ®­îc thµnh lËp víi môc ®Ých khuyÕn khÝch më réng vµ t¨ng c­êng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cho vay b¶o l·nh, cho vay mua cæ phiÕu, cho vay chøng kho¸n cho c¸c giao dÞch chªnh lÖch ( giao dÞch margin)... C¸c tæ chøc tµi trî chøng kho¸n ë c¸c n­íc kh¸c nhau cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau, cã mét sè n­íc kh«ng cã lo¹i h×nh tæ chøc nµy. 4.7. C«ng ty ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm Lµ c«ng ty chuyªn thùc hiÖn c«ng viÖc ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh vµ triÓn väng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp d­íi d¹ng c¸c hÖ sè tÝn nhiÖm. C¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ dùa vµo c¸c hÖ sè tÝn nhiÖm do c¸c c«ng ty ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm cung cÊp ®Ó c©n nh¾c ®­a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cña m×nh. V. c¬ chÕ ®iÒu hµnh gi¸m s¸t 1. C¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng chøng kho¸n cña ChÝnh phñ §©y lµ c¸c c¬ quan thùc hiÖnchøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nh×n chung c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng cña ChÝnh phñ chØ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý chø kh«ng trùc tiÕp ddiÒu hµnh vµ gi¸m sat thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¸c c¬ quan nµy cã thÈm quyÒn ban hµnh c¸c quy ®Þnh ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n t¹o nªn c¬ sá cho c¸c tæ chøc tù ®Þnh ®Þnh chÕ trùc tiÕp thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng cña m×nh. Nh×n chung c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng cña ChÝnh phñ gåm cã Uû ban chøng kho¸n vµ mét sè Bé ngµnh cã liªn quan. Uû ban chøng kho¸n: lµ c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh cña Nhµ n­íc trong lÜnh vùc chøng kho¸n. Uû ban chøng kho¸n thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng sau: +Thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh qu¶n lý ngµnh chøng kho¸n cña Bé Tµi chÝnh, phèi hîp víi c¸c tæ chøc tù ®Þnh chÕ ®Ó ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. +KiÓm so¸t mäi vÊn ®Ò trong ho¹t ®éng thÞ tr­êng nh­ ®¨ng ký chøng kho¸n, gi¸m s¸t c¸c c«ng ty niªm yÕt, ph¸t hiÖn, xö lý c¸c tr­êng hîp gian lËn vµ cã thÓ ®Ò nghÞ Bé Tµi chÝnh thu håi giÊy phÐp kinh doanh trong ngµnh chøng kho¸n. +Qu¶n lý trùc tiÕp c¸c tæ chøc tù ®Þnh chÕ, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nµy, xö lý c¸c vi ph¹m nÕu c¸c tæ chøc tù ®Þnh chÕ kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc. +Thanh tra ®èi víi c¸c c¸ nh©n hay tæ chøc ®Ó b¶o vÖ lîi Ých chung cña c«ng chóng trong tr­êng hîp cã sù vi ph¹m ph¸p luËt. Bªn c¹nh Uû ban chøng kho¸n cßn cã mét sè Bé ngµnh tham gia qu¶n lý nh­: Bé Tµi chÝnh qu¶n lý c¸c vÊn ®Ò kÕ to¸n, kiÓm to¸n phôc vô ph¸t hµnh vµ c«ng khai th«ng tin c«ng ty ....Ng©n hµng Trung ­¬ng qu¶n lý c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cã liªn quan tíi chøng kho¸n... Bé T­ ph¸p cã liªn quan tíi c¸c tr­¬ng hîp xö lý c¸c tr­êng hîp gian lËn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2. C¸c tæ chøc tù ®Þnh chÕ · Së giao dÞch lµ tæ chøc tù ®Þnh chÕ bao gåm c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn, trùc tiÕp ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n thùc hiÖn trªn c¬ së vµ nh÷ng néi dung chñ yÕu: + §iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng giao dÞch diÔn ra trªn së th«ng qua viÖc ®­a ra vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cho c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng Së giao dÞch. + Gi¸m s¸t, theo dâi c¸c giao dÞch gi÷a c¸c c«ng ty thµnh viªn vµ c¸c kh¸ch hµng cña hä. Khi ph¸t hiÖn c¸c sai ph¹m Së tiÕn hµnh xö lý, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ thÝch hîp. · HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n thùc hiÖn viÖc ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng chøng kho¸n chñ yÕu lµ: +§iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng qua quÇy, c¸c c«ng ty muèn tham gia thÞ tr­êng nµy ph¶i ®¨ng ký víi HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n vµ thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh do hiÖp héi ®Ò ra. +§­a ra c¸c quy ®Þnh chung cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn trong lÜnh vùc kinh doanh chøng kho¸n vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c quy ®inh nµy. +Thu nhËn c¸c khiÕu n¹i kh¸ch hµng vµ ®iÒu tra c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn ®Ó t×m ra c¸c sai ph¹m, sau ®ã ®iÒu tra kÕt qu¶ ®iÒu tra tíi c«ng ty chøng kho¸n ®ã ®Ó gi¶i quyÕt. +§¹i diÖn cho ngµnh chøng kho¸n, HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n ®­a ra c¸c ®Ò xuÊt vµ gîi ý víi nh÷ng c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng chøng kho¸n cña ChÝnh phñ vÒ c¸c vÊn ®Ò tæng qu¸t trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¸c tæ chøc cña ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc tù ®Þnh chÕ lµ hai h×nh thøc ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng chøng kho¸n . ë c¸c n­íc kh¸c nhau, sù ¸p dông c¸c h×nh thøc còng kh¸c nhau. Tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp hiÖu qña gi÷a hai h×nh thøc nµy trªn c¬ së phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng n­íc. Ch­¬ng 2 Tæng quan thÞ tr­êng chøng kho¸n viÖt nam Sau m­êi l¨m n¨m tiÕn hµnh ®æi míi nÒn kinh tÕ, ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan, ®¸nh dÊu vµ kh¼ng ®Þnh ®­êng lèi ®æi míi ®óng ®¾n cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Kinh tÕ sau thêi kú l¹m ph¸t cao ®· b­íc sang thêi kú t¨ng tr­ëng cao (1999-2000): tèc ®é t¨ng tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) b×nh qu©n hµng n¨m thêi kú 1991-1997 ®¹t 8,2%. L¹m ph¸t gi¶m tõ 12,7% trong n¨m 1995 xuèng b×nh qu©n thêi kú 1996-1999 lµ 4,35% n¨m. §Çu toµn x· héi b»ng nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc tõ 15,8% n¨m 1990 lªn 29% n¨m 1997. Tû lÖ tiÕt kiÖm trong n­íc t¨ng tõ 17% n¨m 1992 lªn 25% n¨m 1999. Nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ nãi trªn ®©y lµ kÕt qu¶ cña viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch ®æi míi toµn diÖn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®­a ®Êt n­íc b­íc vµo thêi kú míi c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, ®ång thêi còng t¹o tiÒn ®Ò ®Ó x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam nh»m t¹o mét kªnh quan träng huy ®éng vèn dµi h¹n cho ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng tµi chÝnh ViÖt Nam, t¹o thªm c¸c kh¶ n¨ng lùa chän vÒ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ cho d©n chóng. MÆc dï t×nh h×nh kinh tÕ ®Êt n­íc cßn nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ ®ang chÞu ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, tuy nhiªn ngay tõ khi thµnh lËp Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc d­íi sù chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, ®· khÈn tr­¬ng phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh x©y dùng khu«n khæ ph¸p lý, c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian, chuÈn bÞ hµng hãa vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cho sù ra ®êi thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ngµy 11/7/1998, NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-CP vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ QuyÕt ®Þnh sè 127/1998/Q§-TTg vÒ viÖc thµnh lËp hai trung t©m giao dÞch chøng kho¸n (TTGDCK) ë Hµ Néi vµ Tp.HCM ®­îc chÝnh thøc ban hµnh t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. ViÖc TTGDCK Tp.HCM chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ngµy 20/7/2002 ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ë ViÖt Nam. MÆc dï quy m« cña thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn nhá bÐ, song b­íc ®Çu ®· thu hót ®­îc sù quan t©m quan t©m cña c«ng chóng ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi. §Õn nay thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· tr¶i qua 2 n¨m ®Çu tiªn trong lÞch sö ph¸t triÓn cña m×nh. Hai n¨m qua lµ hai n¨m võa lµm quen víi ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, hai n¨m v­ît qua bao khã kh¨n thö th¸ch ®Ó gi÷ v÷ng æn ®Þnh vµ tõng b­íc p¸ht triÓn thÞ tr­êng. Cã ®­îc kÕt qu¶ ngµy h«m nay cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ do sù chi ®¹o s¸t sao cña ChÝnh phñ, nç lùc cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc, TTGDCK Tp.HCM, c¸c c«ng ty niªm yÕt, c«ng ty chøng kho¸n, ng©n hµng l­u ký, ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n, sù hç trî vµ gióp ®ì c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ sù tham gia ®«ng ®¶o c¸c nhµ ®Çu t­. I. Thµnh tùu qua 2 n¨m ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n 1. Ho¹t ®éng qu¶n lý Nhµ n­íc cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc §Ó ®¹t ®­îc ho¹t ®éng sù æn ®Þnh vµ t¹o ra xu thÕ thuËn lîi cho sù tiÕp tôc ph¸t triÓn, thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam ®· ®­îc dùa trªn c¨n b¶n mét m«i tr­êng kinh tÕ vµ ®Çu t­ cña ®Êt n­íc ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn, ®ång thêi lµ sù chØ ®¹o s©u s¸t cña §¶ng vµ ChÝnh phñ trong chñ tr­¬ng quyÕt t©m vµ kiªn tr× x©y dùng nÒm kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Ngay sau khi TTGDCK Tp.HCM ®i vµo ho¹t ®éng, víi ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng lµ quy m« nhá, hµng hãa cßn Ýt, sù hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n cña ®a sè c«ng chóng cßn h¹n chÕ, yÕu tè t©m lý chi phèi thÞ tr­êng rÊt m¹nh, v× vËy ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng æn ®Þnh cña thÞ tr­êng trong giai ®o¹n ®Çu, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· tËp trung chØ ®¹o vµ thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: · N©ng cao n¨ng lùc tæ chøc, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng giao dÞch cña TTGDCK, ®¶m b¶o kh¶ n¶ng xö lý, ph¶n øng linh ho¹t cña TTGDCK ®èi víi c¸c diÔn biÕn cña thÞ tr­êng nh­ qui ®Þnh linh ho¹t møc gi¸ tham chiÕu khi ®­a vµo niªm yÕt lÇn ®Çu phï hîp víi thùc tÕ thÞ tr­êng; qui ®Þnh biªn ®é dao ®«ntgj gi¸ mét c¸ch linh ho¹t cho giao dÞch cæ phiÕu; · T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý gi¸m s¸t, ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng h¹ot ®éng c«ng khai minh b¹ch, b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña nhµ ®Çu t­. Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc chØ ®¹o, gi¸m s¸t viÖc tæ chøc giao dÞch, kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ chÊn chØnh nh÷ng thiÕu s¸o, vi ph¹m cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty niªm yÕt vµ cña c¸c nhµ ®Çu t­; · Qua thùc tÕ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· rµ so¸t vµ lÊy ý kiÕn cña c¸c ®¬n vÞ liªn quan nh­ TTGDCK, c«ng ty niªm yÕt, c«ng ty chøng kho¸n vµ ®iÒu chØnh, bæ sung c¸c quy chÕ cho phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng; · Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· b­íc ®Çu kÞp thêi xem xÐt, nghiªn cøu, ®Ò xuÊt vµ phèi hîp c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan cïng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò v­íng m¾c nh­ kiÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch thuÕ, phÝ, ph­¬ng thøc p¸ht hµnh tr¸i phiÕu, qu¶n lý ngo¹i hèi ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; · §Ó t¹o thªm hµng hãa cho thÞ tr­êng chøng kho¸n, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· lµm viÖc víi c¸c Bé ngµnh, Tæng c«ng ty lín, c¸c ®Þa ph­¬ng vÒ viÖc ®­a cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ vµo niªm yÕt trªn TTGDCK vµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu qua thÞ tr­êng chøng kho¸n; · §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c«ng chóng nh­ më c¸c líp häc miÔn phÝ cho c¸c ®èi t­îng lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn, b¸o chÝ vµ c¸c líp cho d©n chóng tham gia; · Nh»m më réng ph¹m vi thÞ tr­êng chøng kho¸n phï hîp víi nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam. Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· nghiªn cøu, tr×nh ChÝnh phñ vµ ®ang triÓn khai x©y dùng thÞ tr­êng giao dÞch cæ phiÕu cho doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹o Hµ Néi; · Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc phèi hîp cïng c¸c Bé, ngµnh liªn quan liªn quan ®· x©y dùng vµ tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh ®­îc mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vµ h­íng dÉn ho¹t ®éng, qu¶n lý thÞ tr­êng t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o cho sù vËn hµnh ban ®Çu mét thÞ tr­êng chøng kho¸n míi mÎ cña ViÖt nam; vµ ®Ò ¸n ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n giai ®o¹n 2002-2010; · Ho¹t ®éng thanh tra, kiÓm tra cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®­îc tËp trung chñ yÕu vµo vÊn ®Ò tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt cña c¸c tæ chøc tham gia thÞ tr­êng. Qua thanh tra, kiÓm tra ®· kÞp thêi chÊn chØnh c¸c thiÕu sãt cña c«ng ty niªm yÕt nh­ ch­a thùc hiÖn ®Êu ®ñ cam kÕt trong b¶n c¸o b¹ch; ch­a thùc hiÖn tèt c«ng t¸c c«ng bè th«ng tin theo quy ®Þnh cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ; vµ c¸c thiÕu sãt cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n nh­ mét sè nh©n viªn ch­a cã giÊy phÐp hµnh nghÒ,...., vµ kÞp thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. Tr¶i qua thêi gian, ho¹t ®éng qu¶n lý, vËn hµnh cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc, TTGDCK thµnh phè Hå ChÝ Minh ngµy cµng s©u s¸t vµ tõng b­íc hoµn thiÖn trªn c¬ së rót kinh nghiÖm tõ ho¹t ®éng thùc tiÔn. Trong qu¸ tr×nh qu¶n lý lo¹i h×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n míi mÎ vµ phøc t¹p nµy, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch thÝch hîp, kÞp thêi, nh»m ®¶m b¶o thÞ tr­êng ho¹t ®éng æn ®Þnh, c«ng khai, c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶, kh«ng ®Ó x¶y ra nh÷ng hËu qu¶ ®¸ng tiÕc. 2. Khung ph¸p lý hiÖn hµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n VÒ c¬ b¶n ®· x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vµ h­íng dÉn ho¹t ®éng vµ qu¶n lý thÞ tr­êng t­¬ng ®èi ®Êy ®ñ ®¶m v¶o cho sù vËn hµnh ban ®Çu cña thÞ tr­êng. HiÖn nay, ë ViÖt nam míi cã NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP cña ChÝnh phñ lµ v¨n b¶n ph¸p lý cao nhÊt ®iÒu chØnh viÖc ph¸t hµnh, kinh doanh vµ giao dÞch chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung. 2.1. LuËt doanh nghiÖp LuËt doanh nghiÖp ®­îc Quèc héi th«ng qua n¨m 1999 ®Ó thay thÕ luËt c«ng ty 1990, vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/2000. Theo luËt c«ng ty , c¸c c«ng ty cæ phÇn ®­îc ph¸t hµnh chøng kho¸n sau khi ®¨ng ký víi Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp n¬i cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh. LuËt do._. thêi lµ nh÷ng nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc chuyªn nghiÖp mua b¸n chøng kho¸n víi sè l­îng lín trªn thÞ tr­êng sÏ kÝch thÝch ®Çu t­ t¨ng doanh sè giao dÞch cho thÞ tr­êng. Ngoµi ra cÇn khuyÕn khÝch h¬n n÷a viÖc thµnh lËp c¸c quü ®Çu t­ n­íc ngoµi ë n­íc ta. Thùc tÕ cho thÊy, tõ khi ch­a cã thÞ tr­êng chøng kho¸n t¹i ViÖt nam còng ®· xuÊt hiÖn nhiÒu quü ®Çu t­ nh­ Beta ViÖt nam Fund, Lazard ViÖt nam Fund, ViÖt nam Frontier Fund...§Æc biÖt, cã mét quü ®Çu t­ ®· ho¹t ®éng thµnh c«ng trong c«ng cuéc ®Çu t­ cña m×nh vµo ViÖt nam lµ Quü Dragon Capital Fund, víi viÖc n¾m gi÷ mét tû lÖ cæ phiÕu t­¬ng ®èi lín cña 3 c«ng ty cæ phÇn ®ang ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶ lµ C«ng ty C¬ §iÖn l¹nh, C«ng ty §å hép H¹ Long vµ c«ng ty xuÊt nhËp khÈu l­¬ng thùc Long An. Nªn cã c¬ chÕ th«ng tho¸ng cëi më h¬n ®èi viÖc thµnh lËp quü ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn cho hä chuyÓn lîi nhuËn tõ viÖc ®Çu t­ chøng kho¸n vÒ n­íc , thùc hiÖn tû lÖ cho phÐp ng­êi n­íc ngoµi ®­îc n¾m gi÷ tèi ®a 30% tæng sè cæ phiÕu ®ang l­u hµnh cña mét sè cæ phiÕu ph¸t hµnh. Víi c¸c gi¶i ph¸p thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ gãp phÇn c¶i thiÖn t×nh h×nh tr× trÖ hiÖn nay cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam. 1.4. Thay ®æi m« h×nh ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. §èi víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n hiÖn nay chóng ta ®ang theo m« h×nh kiÓu Mü vµ NhËt. §ã lµ cã sù t¸ch biÖt ph¸p lý gi÷a c«ng nghiÖp ng©n hµng vµ c«ng nghiÖp chøng kho¸n, nghÜa lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i muèn tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ngoµi t­ c¸ch lµ tæ chøc ph¸t hµnh th× ph¶i thµnh lËp ra c«ng ty chøng kho¸n trùc thuéc ho¹t ®éng ®éc lËp vµ h¹ch to¸n ®éc lËp. Nh­ng trong ®iÒu kiÖn nh­ hiÖn nay, khi mµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n chØ bã hÑp ph¹m vi ho¹t ®éng ë c¸c trung t©m vµ thµnh phè lín nh­ Tp.HCM, Hµ néi....do chi phÝ cho viÖc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng lµ qu¸ lín mµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n kh«ng thÓ ®¶m ®­¬ng ®­îc th× viÖc chóng ta thay ®æi ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong lÜnh vùc kinh doanh chøng kho¸n lµ hîp lý. Tøc lµ kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a c«ng nghÖ ng©n hµng vµ c«ng nghÖ chøng kho¸n. Bëi v× hÖ thèng ng©n hµng cã nh÷ng thuËn lîi sau: Thø nhÊt, hiÖn nay hÖ thèng ng©n hµng cña ViÖt nam ®· cã mÆt ë hÇu hÕt ë 61 tØnh thµnh vµ thµnh phè, quy m« cña ng©n hµng cã thÓ tho¶ m·n bÊt kú ®iÒu kiÖn nµo cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc . §©y lµ mét lîi thÕ rÊt lín cña ng©n hµng so víi c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c, chØ cÇn dùa vµo ph¹m vi ho¹t ®éng réng lín cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ chóng ta cã thÓ ®­a thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Õn tÊt c¶ c¸c n¬i trªn l·nh thæ cña ®Êt n­íc kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ vÒ chi phÝ trong qu¸ tr×nh më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c trung gian m«i giíi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Thø hai, ng©n hµng cã quan hÖ hîp t¸c víi rÊt nhiÒu c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh ë rÊt nhiÒu quèc gia kh¸c nhau, ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn trong viÖc thu hót nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam. Thø ba, hÖ thèng ng©n hµng ®ang sö dông mét hÖ thèng th«ng tin nhanh nhÊt vµ hiÖn ®¹i nhÊt ®¸p øng mäi yªu cÇu vÒ thanh tãan, chi tr¶... cña tÊt c¶ c¸c chñ thÓ tham gia trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Thø t­, hÖ thèng ng©n hµng ®ang së h÷u mét ®éi ngò chuyªn gia vÒ kinh tÕ cã tr×nh ®é cao, ®iÒu nµy còng lµ mét lîi thÕ cña ng©n hµng so víi c¸c tæ chøc kh¸c. Tuy nhiªn ®Ó ng©n hµng cã thÓ tham gia trùc tiÕp vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n th× ngoµi nh÷ng thuËn lîi trªn th× ta ph¶i thÊy ®­îc vai trß c¸c nghiÖp vô cña viÖc ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n: * Ng©n hµng lµ nh©n tè gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn Ng©n hµng tham gia vµo viÖc thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn hoÆc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi 1 tû lÖ cæ phiÕu ®¸ng kÓ ®Ó cã ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia qu¶n trÞ kinh doanh,t­ vÊn vª mÆt tµi chÝnh cho ho¹t ®éng c«ng ty t¨ng thªm ®é tÝn nhiªm. C«ng ty cæ phÇn dï míi thµnh lËp hay cæ phÇn ho¸, vèn vÉn cßn h¹n hÑp so víi yªu cÇu kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , do ®ã ng©n hµng ph¶i lµ trî thñ ®¾c lùc cho c¸c c«ng ty cæ phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty cæ phiÕu vay tÝn dông. Nh­ vËy, chÝnh chÕ ®é tÝn dông vµ ng©n hµng ®· x· héi ho¸ c¸c nguån vèn, gi¶i quyÕt m©u thuÉn trong sù vËn ®éng cña nguån vèn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , co¸ bá thÝnh chÊt t­ nh©n c¸ biÖt cña nguån vèn trong c«ng ty cæ phÇn. Mét doanh nghiÖp cã thÓ b¾t ®Çu ho¹t ®éng cña m×nh b»ng mét mân vay nî ng©n hµng. Vay ng©n hµng lµ lµ mét c¬ së ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ n¨ng lùc kinh doanh cña hä. C¸c ng©n hµng lµ ng­êi ®Çu tiªn ®· lËp ra viÖc kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng cña c«ng ty , hä quyÕt ®Þnh cã nªn cho vay hay kh«ng vµ cã nªn cung cËp tÝn dông hay kh«ng. Ng©n hµng sÏ cung cÊp vèn kinh doanh nÕu biÕt ®­îc t»ng mét c«ng ty thµnh c«ng cuèi cïng cã thÓ ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nh­ vËy kû c­¬ng tµi chÝnh cña ng©n hµng sÏ ®­a c«ng ty vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n, vµ sau ®ã thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ bæ sung mét kû luËt tµi chÝnh ®èi víi c«ng ty. * Ng©n hµng gióp c¸c c«ng ty ph¸t hµnh chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp Khi mét c«ng ty nµo ®ã muèn ph¸t hµnh chøng kho¸n ®Ó thu hót vèn, hä cã thÓ dùa vµo uy tÝn, vµ kinh nghiÖm cña ng©n hµng ®Ó ký hîp ®ång vÒ viÖc ph¸t hµnh vµ b¸n c¸c chøng kho¸n cña m×nh. Nh­ vËy ng©n hµng thùc hiÖn chøc n¨ng m«i giíi ph¸t hµnh chøng kho¸n gi÷a nh÷ng ng­êi muèn b¸n vµ nh÷ng ng­êi mua chøng kho¸n. Khi ®¶m nhËn vai trß nµy, ng©n hµng sÏ t­ vÊn cho c«ng ty nªn ph¸t hµnh l¹i chøng kho¸n nµo, t­ vÊn vÒ l·i suÊt vÒ thêi h¹n vµ c¸c vÊn ®Ò kü thuËt kh¸c. * Ng©n hµng lµm trung gian mua b¸n chøng kho¸n ë thÞ tr­êng thø cÊp §©y lµ dÞch vô ng©n hµng rÊt ph¸t triÓn ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi, goi lµ dÞch vô trung gian chøng kho¸n (Brokerge service). Ho¹t ®éng lo¹i nµy cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng thø cÊp cÇn ph¶i cã luËt ph¸p b¶o ®¶m víi c¸c quy ®Þnh chÆt ch÷, nh»m tr¸nh nh÷ng tr­êng hîp ®Çu c¬ g©y lén xén trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ng© hang lµm ®­îc nh÷ng viÖc nµy bëi v× ng©n hµng cã nh÷ng ­u thÕ sau: Ng©n hµng lµ ng­êi hiÓu biÕt kh¸ t­êng tËn vÒ c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh chøng kho¸n ( th«ng qua cc quan hÖ tÝn dông, thanh to¸n..) Ng©n hµng lµ ng­êi s½n cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn kü thuËt cÇn thiÕt phï hîp víi yªu cÇu cña ng­êi m«i giíi. Ng©n hµng cã ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn cã nghiÖp vô chuyªn m«n liªn quan chÆt chÏ vµ gÇn gòi víi nh÷ng nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n . * Cung cÊp c¸c dÞch vô l­u gi÷ vµ qu¶n lý chøng kho¸n cho kh¸ch hµng DÞch vô nµy ®­îc thÓ hiÖn theo hai c¸ch : Ng©n hµng cã thÓ ®­îc gi÷ c¸c chøng kho¸n ®­îc sö dông nh­ vËt thÕ chÊp cho mét kho¶n vay cña kh¸ch hµng; c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nhá kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó gi÷ chøng kho¸n cho kh¸ch hµng, cã thÓ gi÷ chøng kho¸n t¹i mét ng©n hµng lín; c¸c doanh nghiÖp c«ng ty còng cã thÓ cã yªu cÇu nµy; nh÷ng c¸ nh©n cã nguån tiÒn lín còng cã thÓ nhê ng©n hµn qu¶n lý sinh lêi tµi s¶n cña hä vµ giao chøng kho¸n cho ng©n hµng qu¶n lý. MÆt kh¸c, ng©n hµng còng ®­îc yªucÇu bëi nh÷ng ng­êi cã chøng kho¸n thùc hiÖn nh÷ng dÞch vô cã liªn quan dÕn chøng kho¸n khi hä v¾ng mÆt mét thêi gian dµi nh­ thu håi vèn c¸c chøng kho¸n ®Õn h¹n, hoÆc thu l·i cæ tøc... * Thùc hiÖn viÖc thanh to¸n c¸c chøng kho¸n NghiÖp vô thanh to¸n tiÕp nèi dÞch vô qu¶n lý chøng kho¸n ®· nªu trªn. Ng©n hµng cã thÓ më cho kh¸ch hµng cña m×nh c¸c tµi kho¶n chøng kho¸n ®Ó theo dâi viÖc mua b¸n, chuyÓn nh­îng chøng kho¸n kÓ c¶ viÖc thu l·i. Râ rµng nh÷ng tµi kho¶n chøng kho¸n sÏ gióp Ých rÊt nhiÒu cho nh÷ng ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. C¸c nhµ ®Çu t­ vµ kinh doanh chøng kho¸n, c¸c trung gian, m«i giíi kh«ng ph¶i bËn t©m víi viÖc l­u gi÷ vµ theo dâi viÖc mua b¸n chøng kho¸n hµng ngµy. Ng©n hµng sÏ ®¶m b¶o cho kh¸ch hµng vÊn ®Ò nµy. Nhê cã ng©n hµng mµ ho¹t ®éng thanh to¸n sÏ nhanh chãng vµ dÔ dµng h¬n. * Thùc hiÖn c«ng t¸c thanh to¸n bï trõ ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c thanh to¸n ®Òu do c¸c ng©n hµng ®¶m nhËn, nÕu c«ng t¸c nµy ®­îc thùc hiÖn tèt sÏ lµ mét yÕu tè quan träng thóc ®Èy sù thµnh c«ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n 1.5. T¨ng c­êng hîp t¸c vµ héi nhËp quèc tÕ lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n Hîp t¸c quèc tÕ trªn c¸c ph­¬ng diÖn: t­ vÊn x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ qu¶n lý thÞ tr­êng, x©y dùng khu«n khæ ph¸p luËt cho thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé: tõng b­íc më cöa vµ héi nhËp víi c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n trªn thÕ giíi theo lé tr×nh ®· cam kÕt. Phèi hîp víi Ng©n hµng Nhµ n­íc, Bé Tµi chÝnh triÓn khai dù ¸n ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn trong khu«n khæ tµi trî cña ADB vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c 2. gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« 2.1. Hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt, kü thuËt thÞ tr­êng N©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng giao dÞch vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng cña TTGDCK; tù ®éng ho¸ mét b­íc hÖ thèng l­u ký vµ thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n. PhÊn ®Êu trong n¨m 2003 ®­a TTGDCK Hµ Néi cho c¸c cæ phiÕu Doanh nghiÖp võa vµ nhá vµo ho¹t ®éng, n¨m 2004 hoµn thµnh dù ¸n vµ ®­a vµo ho¹t ®éng hÖ thèng giao dÞch hiÖn ®¹i cña TTGDCK Tp.HCM. HiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c«ng ty chøng kho¸n; ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt víi hÖ thèng giao dÞch, c«ng bè th«ng tin cña c¸c TTGDCK 2.2. Ph¸t triÓn hµng hãa vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ §©y kh«ng chØ lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh t¹m thêi mµ thùc sù lµ cèt yÕu cho hiÖn t¹i vµ l©u dµi cña thÞ tr­êng. Chñ tr­¬ng lµ thùc hiÖn t¨ng cung, kÝch cÇu trªn c¬ së x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a trong viÖc lu©n chuyÓn vèn ®Çu t­, c¬ héi ®Çu t­ cho c¸c nhµ ®Çu t­. Cô thÓ lµ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc cã quy m« vÒ vèn, cã kinh nghiÖm trong ®Çu t­ tham gia thÞ tr­êng, ®Æc biÖt c¸c tæ chøc vµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C«ng viÖc nµy ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan ban ngµnh, nhÊt lµ Ng©n hµng Nhµ n­íc, Bé tµi chÝnh, Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ ...Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn viÖc ph¸t triÓn hµng hãa trong thêi gian tíi cÇn chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau:: -T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ phæ biÕn kiÕn thøc, bëi chØ khi nµo thùc sù cã kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n th× c¸c doanh nghiÖp míi cã ®ñ tù tin vµ quyÕt t©m cÇn thiÕt ®Ó tham gia vµo thÞ tr­êng. Vµ còng chØ khi nµo cã kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng th× viÖc tham gia thÞ tr­êng míi cã thÓ thùc sù mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho tõng doanh nghiÖp vµ cho c¶ nÒn kinh tÕ. -§Èy m¹nh viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Trong thêi gian tr­íc m¾t ChÝnh phñ cÇn cho phÐp tiÕn hµnh thÝ ®iÓm ®­a mét sè doanh nghiÖp liªn doanh vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn ra niªm yÕt. ViÖc thÝ ®iÓm nµy cã ­u ®iÓm lµ sÏ rót ng¾n ®­îc thêi gian thùc hiÖn, ®ång thêi còng rót ra ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm ®Ó viÖc söa ®æi, bæ sung v¨n b¶n ph¸p lý sau nµy ®­îc chÝnh x¸c vµ hîp lý h¬n. -Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng thay ®æi vÒ c¬ chÕ x¸c ®Þnh l·i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phñ hiÖn hµnh, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch x¸c lËp vµ hç trî c¸c tæ chøc t¹o lËp thÞ tr­êng cho tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. §iÒu nµy sÏ gióp t¨ng tÝnh hÊp dÉn cña tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ t¹o ®iÒu kiÖn huy ®éng ®­îc nhiÒu vèn h¬n n÷a cho ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn. §èi víi tr¸i phiÕu doanh nghiÖp , Nhµ n­íc còng cÇn t¨ng c­êng h¬n n÷a tÝnh tù chñ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc b»ng viÖc gi¶m vµ tiÕn dÇn ®Õn lo¹i bá hoµn toµn viÖc ­u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kh«ng thuéc diÖn c¸c doanh nghiÖp c«ng Ých. §iÒu nµy ngoµi môc ®Ých lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ mµ cßn gióp bæ sung mét l­îng hµng hãa tr¸i phiÕu doanh nghiÖp cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. -ViÖc t¨ng cung hµng hãa trªn thÞ tr­êng cÇn ph¶i lµm ®ång thêi víi viÖc t¨ng cÇu ®èi víi hµng hãa. C¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ ®­a hµng hãa ra thÞ tr­êng khi mµ ë ®ã l­îng cÇu la kh«ng ®¸ng kÓ. Do ®ã , viÖc t¨ng cung hµng hãa trªn thÞ tr­êng cÇn thùc hiÖn ®ång thêi víi viÖc t¨ng cÇu, thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh sau: +T¨ng c­êng kiÕn thøc cho c¸c nhµ ®Çu t­ th«ng qua c¸c chiÕn l­îc ®µo t¹o vµ phæ biÕn kiÕn thøc cho c«ng chóng. +T¹o niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng b»ng c¸ch c«ng bè th«ng tin, n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n, ®ång thêi th«ng qua sù gióp ®ì cña quèc tÕ t­ng b­íc phæ biÕn vµ ¸p dông nh÷ng th«ng lÖ vÒ qu¶n trÞ c«ng ty tèt trªn thÕ giíi vµo c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. +Gi¶m chi phÝ giao dÞch vµ thêi gian cho c¸c nhµ ®Çu t­ , ®ång thêi ®a d¹ng ho¸ c¸c ph­¬ng thøc giao dÞch trªn thÞ tr­êng gióp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn víi thÞ tr­êng bÊt kÓ thêi gian vµ kh«ng gian. +KhuyÕn khÝch sù ra ®êi cña c¸c tæ chøc ®Çu t­ chuyªn nghiÖp nh­ c¸c quü ®Çu t­ c¸ nh©n vµ tËp thÓ , quü h­u trÝ vµ sù tham gia cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh»m t¨ng c­êng yÕu tè ®Çu t­ dµi h¹n, kh¾c phôc xu h­íng ®Çu t­ ng¾n h¹n nh»m môc ®Ých ®Çu c¬. -X©y dùng m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng, ®Æc biÖt xem xÐt chØnh söa, bæ sung c¸c quy ®Þnh, quy tr×nh liªn quan ®Õn viÖc ®Çu t­ chøng kho¸n. X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch chÆt chÏ trªn c¬ së lîi Ých nhµ ®Çu t­. -Nhanh chãng triÓn khai thÞ tr­êng c¸c lo¹i chøng kho¸n võa vµ nhá ®i vµo giao dÞch víi môc tiªu huy ®éng tèi ®a kh¶ n¨ng hiÖn cã. ThÞ tr­êng giao dÞch c¸c lo¹i chøng kho¸n võa vµ nhá nµy sÏ ph¸t triÓn song song cïng víi thÞ tr­êng hiÖn t¹i, kÝch thÝch vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n. 2.3. Ph¸t triÓn n©ng cao n¨ng lùc c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian X©y dùng ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c ®Þnh chÕ trung gian trªn c¬ së n©ng cao chÊt l­îng c¸c ho¹t ®éng ®éng dÞch vô phôc vô ®Çu t­ , c¸c m« h×nh qu¶n lý quü ®Çu t­ , hç trî ®Çu t­. KhuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n hiÖn cã trªn c¬ së c¸c nghiÖp vô ®¨ng ký, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n trong viÖc hoµn thiÖn quy tr×nh nghiÖp vô, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô. TiÕp tôc ph¸t triÓn h×nh thµnh c¸c c«ng ty chøng kho¸n míi h­íng theo nhu cÇu vµ ®inh h­íng ph¸t triÓn chung cu¶ thÞ tr­êng, trong ®ã cã c¶ c«ng ty chøng kho¸n liªn doanh hoÆc theo h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi. Kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é c¸c c«ng ty chøng kho¸n trong tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô nh»m môc tiªu hç trî tèt nhÊt kh¶ n¨ng cña m×nh cho thÞ tr­êng còng nh­ cho c¸c nhµ ®Çu t­. HiÖn nay, chóng ta cã 9 c«ng ty chøng kho¸n, s¾p tíi sÏ cã thªm 1 c«ng ty n÷a. Nh­ vËy sè l­îng c«ng ty chøng kho¸n tham gia trong thêi gian nµy lµ t­¬ng ®èi kh¸ nhiÒu. §iÒu cÇn thiÕt hiÖn nay kh«ng ph¶i lµ t¨ng thªn sè l­îng c«ng ty chøng kho¸n mµ lµ n©ng cao ho¹t ®éng c«ng ty chøng kho¸n b¨ng nhiÒu c¸ch nh­ më réng ph¹m vi ho¹t ®éng, ®¹i lý nhËn lÖnh , l­u ký chøng kho¸n, cæ phÇn phÐp hîp ph¸p ho¸ chøng tõ ®iÖn tö, b¨ng ghi ©m, b¶ng fax...trong khi ®Æt lÖnh tõ xa. Ph¸t triÓn dÞch vô t­ vÊn. DÞch vô t­ vÊn thêi gian qua chØ dõng l¹i ë kh©u cung cÊp th«ng tin s¬ bé cho kh¸ch hµng , qua viÖc cung cÊp b¶ng tãm t¾t b¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty niªm yÕt ( ®«i khi kh«ng cã c¶ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt), mµ kh«ng cã nh÷ng dÞch vô t­ vÊn cho kh¸ch hµnh nh»m lµm t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ cña quyÕt ®Þnh ®Çu t­. T×nh h×nh nµy lµ do sù non kÐm vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, kinh nghiÖm trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ ®Æc biÖt lµ sù kh«ng hîp lý trong viÖc lùa chän nh÷ng trung gain m«i giíi cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Tõ ®ã vÊn ®Ò ®µo t¹o nh©n lùc vµ thay ®æi nh÷ng nh©n lùc cho ®éi ngò nh©n viªn t¸c nghiÖp trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ rÊt cÇn thiÕt cho môc ®Ých kÝch cÇu. Ph¸t triÓn dÞch vô qu¶n lý danh môc ®Çu t­. Thêi gian qua c¸c c«ng ty chøng kho¸n hÇu nh­ kh«ng thùc hiÖn viÖc dÞch vô nµy bëi v× nguyªn nh©n chñ yÕu lµ hµng hãa qu¸ Ýt ái nªn kh«ng cã sù lùa chän trong viÖc ®Çu t­ cña kh¸ch hµng. Nh­ng khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn , hµng hãa ®a d¹ng h¬n, dÞch vô nµy sÏ gióp c¸c nhµ ®Çu t­ gia t¨ng tµi s¶n cña m×nh b»ng c¸ch nhê c¸c c«ng ty chøng kho¸n thiÕt lËp mét danh môc ®Çu t­ cã chän läc, n¾m gi÷ vµ ®iÒu hµnh danh môc ®Çu t­ ®ã qua dÞch vô qu¶n lý danh môc ®Çu t­ (Investment Portfolio Management). Ngoµi viÖc t¨ng c­êng c¸c nghiÖp vô kinh doanh chøng kho¸n nh»m n©ng cao chÊt l­îng phôc vô c¸c nhµ ®Çu t­ còng lµ thùc hiÖn môc tiªu kÝch cÇu cho thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph¶i thùc hiÖn mét nhiÖm vô c¬ b¶n mµ thêi gian qua ch­a thùc hiÖn ®ã lµ nhµ t¹o thÞ tr­êng ( Market makers). Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ph¶i ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh b¾t buéc c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn ph¶i ho¹t ®éng nh­ c¸c nhµ t¹o thÞ tr­êng cho mét sè chøng kho¸n nhÊt ®Þnh, ®Ó gãp phÇn ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng. KhuyÕn khÝch sù tham gia cña c¸c ®Þnh chÕ trung gian kh¸c, kÓ c¶ n­íc ngoµi, cã chÝnh s¸ch ­u ®·i thÝch hîp ®èi víi c¸c ®Þnh chÕ nµy 2.4. Ph¸t triÓn n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng bè th«ng tin * §èi víi c¸c tæ chøc niªm yÕt : C¸c c¸n bé phô tr¸ch c«ng bè th«ng tin cÇn ph¶i lµ ng­êi cã thÈm quyÒn trong c«ng ty. C¸c tæ chøc niªm yÕt cÇn ph¶i cã bé phËn chuyªn tr¸ch c«ng bè th«ng tin. CÇn ph¶i ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin ®Þnh kú, tøc thêi vµ theo yªu cÇu. Trong ®ã th«ng tin tøc thêi lµ quan träng nhÊt v× cã t¸c dông trùc tiÕp ®Õn gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. Th«ng tin tøc thêi bao g«m c¸c th«ng tin tèt vµ kh«ng tèt cña tæ chøc niªm yÕt. ViÖc cung cÊp th«ng tin tøc thêi trong thêi gian qua ch­a ®­îcc¸c tæ chøc niªm yÕt thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc. Bªn c¹nh nh÷ng th«ng tin vÒ tæ chøc niªm yÕt ph¶i c«ng bè theo quy ®Þnh, tæ chøc niªm yÕt cã thÓ tiÕn hµnh c«ng bè th«ng tin tù nguyÖn. C«ng bè th«ng tin tù nguyÖn lµ viÖc tæ chøc niªm yÕt tù nguyÖn c«ng bè nh÷ng th«ng tin kh«ng thuéc nh÷ng vÊn ®Ò quy ®Þnh ph¶i c«ng bè. Tæ chøc niªm yÕt cã thÓ vËn dông c«ng bè th«ng tin tù nguyÖn võa gãp phÇn cung cÊp th«ng tin cho thÞ tr­êng, võa lµ h×nh thøc qu¶ng c¸o cho chÝnh m×nh. *H×nh thøc c«ng bè th«ng tin: ThiÕt lËp c¸c mÉu c«ng bè th«ng tin ®Ó t¹o sù ®ång nhÊt vµ tr¸nh tr­êng hîp c«ng bè th«ng tin sai sãt, thiÕu chÝnh x¸c. Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn hÖ thèng truyÒn th«ng nèi m¹ng gi÷a TTGDCK víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n. X©y dùng hÖ thèng cung cÊp th«ng tin qua m¹ng Internet : ph­¬ng ¸n x©y dùng mét trang chñ cña TTGDCK trªn m¹ng Internet cung cÊp tÊt c¶ c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c ®èi t­îng tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n , trong ®ã th«ng tin tõ c¸c tæ chøc niªm yÕt ®­îc c«ng bè trªn hÖ thèng m¹ng cïng thêi gian víi hÖ thèng c«ng bè th«ng tin hiÖn nay lµ mét ®iÒu tÊt yÕu. §iÒu nµy sÏ trî gióp th«ng tin cho tÊt c¶ nh÷ng nhµ ®Çu t­ kh«ng cã nhiÒu thêi gian ®Õn c¸c c«ng ty chøng kho¸n còng nh­ nh÷ng nhµ ®Çu t­ ë c¸c vïng xa trô së cña TTGDCK vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Ph¸t hµnh c¸c Ên phÈm chÝnh thøc cña thÞ tr­êng : b¶n tin “Tin thÞ tr­êng chøng kho¸n,“ c¸c brochure giíi thiÖu vµ qu¶ng b¸ vÒ c¸c mÆt hµng chñ yÕu trªn thÞ tr­êng vµ c¸c Ên phÈm ph©n tÝch, thèng kª hµng th¸ng, quý , n¨m cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ TTGDCK . *Ph­¬ng tiÖn c«ng bè th«ng tin: ThiÕt lËp hÖ thèng cung cÊp th«ng tin tù ®éng: ®©y lµ hÖ thèng c«ng bè th«ng tin tr¶ lêi tù ®éng b»ng ®iÖn tho¹i khi ng­êi ®Çu t­ cã yªu cÇu. Víi hÖ thèng nµy ng­êi ®Çu t­ cã thÓ tiÕp nhËn vµ cËp nhËt th«ng tin 24/24 giê. Khi TTGDCK tiÕn hµnh c«ng bè th«ng tin trªn hÖ thèng m¹nh, ®ång thêi sÏ tiÕn hµnh thu ©m vµ l­u tr÷ th«ng tin trªn hÖ thèng cung cÊp th«ng tin tù ®éng nµy cho nhµ ®Çu t­ tham kh¶o khi truy cËp b»ng c¸ch gäi ®iÖn tho¹i. Khi hÖ thèng nèi m¹nh néi bé vµ hÖ thèng nèi m¹ng truyÒn th«ng cña TTGDCK ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng æn ®Þnh, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ TTGDCK sÏ thiÕt lËp hÖ thèng c«ng bè th«ng tin hoµn toµn tù ®éng. HÖ thèng nµy nèi m¹ng trùc tiÕp tõ tæ chøc niªm yÕt ®Õn TTGDCK vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n ; thµnh viªn ll­u ký, ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n cho ®Õn tõng nhµ ®Çu t­. HÖ thèng nµy cung cÊp cho TTGDCK vµ tæ chøc niªm yÕt m· sè truy cËp vµ cung cÊp th«ng tin, cßn nh÷ng ®èi t­îng kh¸c chØ cung cÊp m· sè truy cËp th«ng tin nµy hiÖu qu¶ cña viÖc ®¶m b¶o chÊt l­îng th«ng tin vµ thêi gian c«ng bè sÏ ®­îc n©ng cao vµ ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt. *§èi víi c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ c«ng vè th«ng tin trªn thÞ tr­êng : Ban hµnh v¨n b¶n ph¸p quy quy ®Þnh râ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm tõng ®èi t­îng liªn quan trong kªnh c«ng bè th«ng tin. Trong ®ã, nªu râ ph¹m vi, quyÒn h¹n vµ nghÜa vô cña tõng ®èi t­îng , tõng bé phËn liªn quan. Tõng ®èi t­îng liªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖn tr­íc ph¸p luËt vÒ c¸c hµnh vi liªn quan trong c«ng bè th«ng tin ra c«ng chóng. *Xö lý vi ph¹m: C«ng khai xö lý vi ph¹m vµ xö lý vi ph¹m vÒ c«ng bè th«ng tin cña c¸c tæ chøc niªm yÕt vµ c¸c ®èi t­îng kh¸c cã liªn quan trªn ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng 2.5. N©ng cao c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr­êng Kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc, hiÖu lùc qu¶n lý trªn c¬ së t¨ng c­êng hiÖu lùc vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa kÕt hîp c¸c c¬ chÕ qu¶n lý, thanh tra gi¸m s¸t hîp lý. Thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng t¸c qu¶n lý, thanh tra gi¸m s¸t trªn thÞ tr­êng nh»m t¹o m«i tr­êng, lµnh m¹nh, c¹nh tranh, æn ®Þnh t©m lý, lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ nãi chung trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.6. N©ng cao c«ng t¸c ®µo t¹o chøng kho¸n Chó träng c«ng t¸c båi d­ìng, ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho ®éi ngò c¸n bé ®iÒu hµnh, qu¶n lý, ®éi ngò nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng, c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¶n d¹y theo h­íng chuyªn m«n ho¸. Do ®ã, cÇn t¨ng c­êng hîp t¸c ®µo t¹o víi n­íc ngoµi d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ võa cö ®i häc nh¾n h¹n lÉn dµi h¹n , mêi c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi sang gi¶ng d¹y, tranh thñ sù hç trî cña c¸c n­íc vÒ nghiÖp vô vµ kü thuËt. Bªn c¹nh ®ã, cßn ph¶i nghiªn cøu c¸c kinh nghiÖm cña hä vÒ hÖ thèng ®µo t¹o, m« h×nh tæ chøc, mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn trong hÖ thèng ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó cã thÓ ¸p dông vµo ViÖt nam. §æi míi, hoµn thiÖn néi dung c¸c lo¹i gi¸o tr×nh ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o hiÖn cã vµ x©y dùng thªm c¸c lo¹i gi¸o tr×nh, ch­¬ng tr×nh míi phï hîp víi c¸c h×nh thøc ®µo t¹o vµ ph¶i phï hîp víi mäi ®èi t­îng tham gia. Ngoµi ra, trong c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, còng ph¶i quan t©m ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam, nhÊt lµ vÊn ®Ò luËt ph¸p ¸p dông trong lÜnh vùc nµy.. MÆt kh¸c, ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng häc tËp , còng nh­ n©ng cao gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i chøng chØ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n do Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc cÊp, th× cÇn ph¶i cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ cho c¸c ®èi t­îng theo häc vµ xÐt cÊp chøng chØ. Më réng c¸c h×nh thøc ®µo t¹o, t¨ng c­êng c«ng t¸c phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c«ng chóng b¨ng nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau; trong ®ã nªn chó ý tíi viÖc tæ chøc tËp huÊn nghiÖp vô, nãi chuyÖn chuyªn ®Ò, phæ biÕn tuyªn truyÒn.. cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c c«ng ty niªm yÕt, c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c«ng chóng. T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ , chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî ; x©y dùng quy tr×nh ®µo t¹o tõ viÖc qu¶n lý, ra ®Ò thi, tæ chøc thi, chÊm thi, cÊp chøng chØ... ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®µo t¹o ngµy mét cao h¬n, phï hîp víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. CÇn cã c¬ chÕ phèi hîp, hç trî chÆt chÏ vÒ ®µo t¹o chøng kho¸n gi÷a Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc c¸c Tr­êng §¹i häc, c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ, c¸c ngµnh, c¸c cÊp chÝn quyÒn.. ®Ó c«ng t¸c nµy cã thÓ thu ®­îc hiÖu qu¶ cao h¬n. 2.7. Cñng cè vµ t¨ng c­êng bé m¸y tæ chøc ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý vËn hµnh thÞ tr­êng S¾p xÕp, hoµn thiÖn tæ chøc bé m¸y cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc, TTGDCK nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý ®iÒu hµnh gi¸m s¸t thÞ tr­êng mét c¸ch linh ho¹t, cã hiÖu qu¶, ®ång thêi thùc hiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc theo ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch tæng thÓ hµnh chÝh ®Õn n¨m 2010 cña ChÝnh phñ. 2.8. H­íng thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam héi nhËp víi thÕ giíi Bªn c¹nh viÖc hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c nghiÖp vô, còng nh­ viÖc mëi réng thªm c¸c nghiÖp vô; ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc vµ ph­¬ng tiªn giao dÞch hiÖn ®¹i vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam nãi chung, th× viÖc ®Þnh h­íng ®Ó ®­a thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam héi nhËp víi thÞ tr­êng chøng kho¸n thÕ giíi lµ cÇn thiÕt. Khi nãi ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n, ng­êi ta nghÜ ngay ®Õn tÝnh quèc tÕ cña nã. ThÞ tr­êng chøng kho¸n kh«ng ®ãng khung trong ph¹m vi mét n­íc mµ nã ¶nh h­ëng vµ chÞu sù ¶nh h­ëng cña rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè quèc tÕ. HiÖn nay, thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n lµ nhá vµ chØ míi ho¹t ®éng trong ph¹m vi quèc gia. ViÖc ®­a thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam tham gia vµo thÞ tr­êng quèc tÕ lµ rÊt h¹n chÕ. V× vËy, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ, th× thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ph¶i tõng b­íc ph¸t triÓn héi nhËp víi thÞ tr­êng chøng kho¸n quèc tÕ; vÒ l©u dµi x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ngang tÇm víi thÞ tr­êng chøng kho¸n c¸c n­íc b¹n. KÕt luËn T oµn cÇu ho¸ ®· mang ®Õn c¬ héi ph¸t triÓn cho tÊt c¶, kh«ng lo¹i trõ quèc gia nµo. Nh÷ng thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm tõ thÞ tr­êng míi næi, tõ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi ë §«ng ¢u, vµ ®Æc biÖt lµ thùc tiÔn, kinh nghiÖm tõ Trung Quèc vµ c¸c n­íc trong khu vùc, lµ nh÷ng minh chøng thuyÕt phôc nhÊt cho kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam. Nh»m thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m 2001-2010, trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu ®¹t ®­îc, chóng ta tin t­¬ngt r»ng d­íi sù chØ ®¹o th­êng xuyªn, chÆt chÏ cña ChÝnh phñ, sù phèi hîp cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng liªn quan, sù quan t©m tin t­ëng cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ sù tr­ëng thµnh cña c¸c tæ chøc kinh doanh-dÞch vô chøng kho¸n, sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña c¸c c«ng ty niªm yÕt, sù tham gia tÝch cùc cña c¸c doanh nghiÖp, thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam nhÊt ®Þnh sÏ v­ît qua nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c trong nh÷ng n¨m tíi, trë thµnh mét kªnh huy ®éng vµ ph©n bæ vèn dµi h¹n hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ, ®ãng gãp ngµy cµng to lín cho sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc. V× vËy, ta cã thÓ tãm t¾t sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trong giai ®o¹n tiÕp theo trong 6 ch÷ sau: “ v÷ng ch¾c-an toµn-hiÖu qu¶”. Phô lôc C¸c s¬ ®å vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt nam ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam vµ c¸c tæ chøc liªn hÖ Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc C¬ quan t­ vÊn Trungt©m th«ng tin -Th«ng tin -Thanh to¸n -Qu¶n lý chøng kho¸n Së giao dÞch chøng kho¸n tp. hcm C«ng ty kiÓm to¸n Cty. Chøng kho¸n 1 Cty. Chøng kho¸n 2 Cty. Chøng kho¸n 3 D©n chóng Ng­êi t.kiÖm Nhµ ®Çu t­ Doanh nghiÖp Quü ®Çu t­ Quü b¶o hiÓm Quü t­¬ng hç Kho b¹c Nhµ n­íc C/quyÒn ®Þa ph­¬ng S¬ ®å tæ chøc Ch¸nh v¨n phßng P.Nghiªn cøu vµ chÝnh s¸ch P.§µo t¹o vµ th«ng tin P.Tæ chøc vµ thÞ tr­êng Ban thanh tra vµ ph¸p chÕ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè hå chÝ minh Bé m¸y v¨n phong Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc Së giao dÞch chøng kho¸n hå chÝ minh Ban ®iÒu hµnh Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh P.gi¸m ®èc 1 P.gi¸m ®èc 2 P.®¨ng ký & ph¸t triÓn ck P.tæ chøc m«i giíi ck P.kiÓm to¸n P. th«ng tin P.ph¸p chÕ P.gi¸m s¸t giao dÞch P.®iÖn to¸n P.qu¶n lý ck P. thanh to¸n bï trõ P. thanh tra xö lý Tæ Tæng hîp p.quan hÖ quèc tÕ p.kÕ to¸n tµi vô Ph­¬ng thøc tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty ck Së giao dÞch HÖ thèng th­¬ng l­îng ®Êu gi¸ LÖnh thu (lÖnh chi) KÕt qu¶ giao dÞch ®¹i diÖn cty chøng kho¸n C«ng ty chøng kho¸n Tæng hîp ®¬n ®Æt hµng Vp.®¹i diÖn cty.ck Vp.®¹i diÖn cty.ck C«ng ty chøng kho¸n Vp.®¹i diÖn cty.ck C«ng ty chøng kho¸n §¬n ®Æt hµng Doanh nghiÖp Quü ®Çu t­ Ng­êi ®Çu t­ Ng­êi tiÕt kiÖm Quü t­¬ng hç Kho b¹c Nhµ n­íc C/quyÒn ®Þa ph­¬ng Kinh doanh chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng Së giao dÞch chøng kho¸n Ck Ch­a ®¨ng ký Ck ®· ®¨ng ký ThÞ tr­êng otc Tæng hîp ®¬n ®Æt hµng Ck ct “a” Vp. ®¹i diÖn ct ck “a” Ng­êi mua Ng­êi b¸n Vp. ®¹i diÖn ct ck “b” Ck ct “b” Ck Ch­a ®¨ng ký Ck ®· ®¨ng ký Tæng hîp ®¬n ®Æt hµng Ph­¬ng thøc giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n Sµn giao dÞch M«i giíi A B¶ng ®iÖn Th«ng b¸o kÕt qu¶ §Êu gi¸ (chuyªn gia) C«ng ty chøng kho¸n Phßng tiÕp thÞ Phßng kinh doanh Phßng thanh to¸n Trung t©m qu¶n lý ck Vµ Thanh to¸n bï trõ Ng©n hµng uû th¸c A Chøng kho¸n Vèn Kh¸ch hµng (ng­êi mua) Hîp ®ång LÖnh mua C«ng ty chøng kho¸n Phßng tiÕp thÞ Phßng kinh doanh Phßng thanh to¸n Kh¸ch hµng (ng­êi b¸n) Hîp ®ång LÖnh b¸n Ng©n hµng uû th¸c B Vèn Chøng kho¸n M«i giíi b Sù tuÇn hoµn vµ thanh to¸n trong thÞ tr­êng chøng kho¸n Së giao dÞch ®¹idiÖn cty ck A HÖ thèng th­¬ng l­îg ®Êu gi¸ KÕt qu¶ giao dÞch LÖnh thu Trung t©m qu¶n lý chøng kho¸n Trung t©m thanh to¸n bï trõ Ng©n hµng uû th¸c a Vèn Chøng kho¸n C«ng ty chøng kho¸n a Ng­êi mua ck LÖnh mua C«ng ty chøng kho¸n b Ng­êi b¸n ck LÖnh b¸n LÖnh chi ®¹idiÖn cty ck b Ng©n hµng uû th¸c a Chøng kho¸n Vèn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o .............o0o............. PGS. B¹ch §øc HiÓn, PGS-PTS. NguyÔn C«ng NghiÖp, ThÞ tr­êng chøng kho¸n, NXB Tµi ChÝnh 1998 TS.. NguyÔn S¬n, TS. NguyÔn Quèc ViÖt, ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam m« h×nh vµ b­íc ®i, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 2000 Häc viÖn ng©n hµng, Gi¸o tr×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n, NXB Thèng kª 2001 Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, Gi¸o tr×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n, NXB Gi¸o dôc 1998 Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ TPHCM, Gi¸o tr×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n Uû ban Chøng kho¸n, Gi¸o tr×nh ph©n tÝch vµ ®Çu t­ chøng kho¸n Uû ban Chøng kho¸n, Gi¸o tr×nh Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ ThÞ tr­êng chøng kho¸n PGS.TS. NguyÔn V¨n Nam, ThÞ tr­êng chøng kho¸n, Hµ Néi 1996 PGS. §inh Xu©n H¹, Qu¶n lý vµ c¸c nghiÖp vô trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, NXB Thèng kª 1999 PGS.TS. Lª V¨n TÒ, Ph©n tÝch thÞ tr­êng tµi chÝnh, NXB Thèng kª 2000 TS. TrÇn ThÞ Th¸i Hµ, NghÒ m«i giíi chøng kho¸n, NXBCTQG 2001 Huy Nam, ThÞ tr­êng chøng kho¸n t¹i sao, NXB TrÎ 2001 Vò Ngäc Dung, Hå Ngäc CÈn, 144 c©u hái ®¸p vÒ ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, NXB Thèng kª 2002 TS. L­u ThÞ H­¬ng, Gi¸o tr×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp, NXB Gi¸o dôc 1998 TS. L­u ThÞ H­¬ng, Gi¸o tr×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp, NXB Gi¸o dôc 2002 PGS.TS. Lª V¨n T­, HiÓu vµ sö dông thÞ tr­êng chøng kho¸n, NXB Thèng kª 1999 T¹p chÝ Ng©n hµng, Thêi b¸o ng©n hµng, Thêi b¸o kinh tÕ, T¹p chÝ Tµi chÝnh tiÒn tÖ, T¹p chÝ Tµi chÝnh, T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn, T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam, T¹p chÝ Th­¬ng m¹i........ c¸c sè tõ n¨m 1998-8/2002. NghÞ ®Þnh 48/CP/N§-CP vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n Môc lôc ._.