Khảo sát nhận thức và hoạt động giáo dục môi trường cho học sinh ở các trường PTCS

Chöông 1: MÔÛ ÑAÀU Ñaët vaán ñeà Chuùng ta ñang soáng ôû theá kæ 21, theá kæ cuûa söï phaùt trieån vöôït baäc veà khoa hoïc kyõ thuaät. Chaát löôïng cuoäc soáng ngaøy caøng cao, nhu caàu xaõ hoäi ngaøy caøng taêng, cuõng laø luùc vaán ñeà moâi tröôøng vaø baûo veä moâi tröôøng ñöôïc theá giôùi noùi chung vaø Vieät Nam chuùng ta noùi rieâng ñaëc bieät quan taâm. Baûo veä moâi tröôøng hôn bao giôø heát ñaõ trôû thaønh nhieäm vuï caáp baùch khoâng cuûa rieâng ai. Vieät Nam höùng chòu haäu quaû naëng neà töø bieán ñoåi khí haäu gaây ra. Do ñoù, chuùng ta caàn phaûi coù nhöõng haønh ñoâng cuï theå ñeå chung tay vôùi theá giôùi goùp phaàn baûo veä traùi ñaát, moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ta. Ngoaøi vieäc ñöa ra Hieán phaùp, Luaät moâi tröôøng, caùc quy ñònh, tieâu chuaån…thì vieäc giaùo duïc moâi tröôøng laø moät trong nhöõng bieän phaùp laâu daøi vaø raát quan troïng. Trong khi ñoù nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân noùi chung, hoïc sinh noùi rieâng veà baûo veä moâi tröôøng coøn nhieàu haïn cheá, nhaát laø ñoäi nguõ hoïc sinh Trung hoïc cô sôû (THCS) chieám soá ñoâng. Ñaây laø löùa tuoåi ñang trong quaù trình hình thaønh nhaân caùch, laø nhöõng ngöôøi chuû töông lai cuûa ñaát nöôùc, löùa tuoåi deã tieáp thu, deã reøn luyeän haønh vi vaø thoùi quen, laø löïc löôïng ñoâng ñaûo goùp phaàn xaây döïng vaø Baûo veä moâi tröôøng (BVMT) moät caùch toát nhaát. Giaùo duïc BVMT laø moät quaù trình thoâng qua caùc hoaït ñoäng giaùo duïc chính quy vaø khoâng chính quy, giaùo duïc trong nhaø tröôøng vaø ngoaøi nhaø tröôøng laøm cho con ngöôøi coù ñöôïc söï hieåu bieát veà moâi tröôøng, kyõ naêng vaø giaù trò veà nhaân caùch trong öùng xöû vôùi moâi tröôøng, taïo ñieàu kieän cho hoï tham gia vaøo phaùt trieån moät xaõ hoäi beàn vöõng veà sinh thaùi. Ñeå vieäc ñöa giaùo duïc BVMT vaøo nhaø tröôøng ñaït keát quaû mong muoán, quaù trình trieån khai seõ thöïc hieän theo ñöôøng höôùng ñöôïc xaùc ñònhvaø phaûi ñaûm baûo theo nguyeân taéc, muïc tieâu, noäi dung vôùi nhöõng phöông phaùp thích hôïp Lyù do choïn ñeà taøi Töø khi xuaát hieän treân traùi ñaát, con ngöôøi gaén boù vôùi thieân nhieân, nhôø coù lao ñoäng con ngöôøi ñaõ chuû ñoäng khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân ñeå duy trì cuoäc soáng cuûa mình. Trong quaù trình lao ñoäng vaø saûn xuaát con ngöôøi ñaõ caûi taïo thieân nhieân, nhöng ngöôïc laïi cuõng taøn phaù thieân nhieân nhö ñoát röøng, tieâu dieät caùc loaøi ñoäng thöïc vaät, söû duïng chaát ñoäc hoaù hoïc, chaát phoùng xaï huyû hoaïi thieân nhieân gaây neân tình traïng khuûng hoaûng sinh thaùi. Caàn phaûi laøm gì ñeå ngaên chaën thöïc traïng treân cöùu laáy con ngöôøi vaø cuoäc soáng muoân loaøi? Moät trong nhöõng bieän phaùp coù hieäu quaû laâu daøi vaø raát quan troïng laø phaûi giaùo duïc yù thöùc baûo veä moâi tröôøng cho theá heä treû, nhöõng ngöôøi chuû töông lai cuûa ñaát nöôùc, nhöõng hoïc sinh ñang ngoài treân gheá nhaø tröôøng. Ôû nöôùc ta, vaán ñeà giaùo duïc moâi tröôøng cuõng laø moái quan taâm saâu saéc cuûa Ñaûng, nhaø nöôùc vaø heä thoáng nhaø tröôøng. Nghò quyeát IV cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoaù VII naêm 1993 ñaõ ñeà ra nhieäm vuï:” Ñaåy maïnh giaùo duïc phaùp luaät, ñaïo ñöùc, thaåm myõ, daân soá reøn luyeän theå chaát cho hoïc sinh” Trong heä thoáng nhaø tröôøng, vieäc giaùo duïc moâi tröôøng (GDMT) caàn ñöôïc coi troïng ñaët bieät ôû baäc THCS, bôûi leõ: baäc THCS laø baäc hoïc neàn moùng, baäc phoå caäp cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân. Haøng chuïc trieäu em moät khi ñaõ ñöôïc giaùo duïc ñaày ñuû caùc haønh trang veà nhaän thöùc, tri thöùc veà BVMT seõ laø moät löïc löôïng huøng haäu ñoùng vai troø noøng coát trong moïi hoaït ñoäng caûi thieän moâi tröôøng, baûo veä taøi nguyeân cuûa xaõ hoäi. Hoïc sinh THCS ôû ñoä tuoåi ñang phaùt trieån vaø ñònh hình veà nhaân caùch. Vì vaäy nhöõng hieåu bieát cô baûn cuûa caùc em ñöôïc boài döôõng qua GDMT seõ ñeå laïi daáu aán saâu saéc trong toaøn boä cuoäc ñôøi sau naøy cuûa caùc em. Ñoàng thôøi caùc em ôû löùa tuoåi naøy coù tính tích cöïc cao, deã höng phaán, hieáu ñoäng nghòch ngôïm neáu khoâng ñöôïc giaùo duïc seõ daãn tôùi nhöõng haønh ñoäng laøm toån haïi moâi tröôøng moät caùch voâ yù thöùc hoaëc coù yù thöùc. Do ñoù laøm theá naøo ñeå naâng cao hieäu quaû GDMT cho hoïc sinh ôû caùc tröôøng THCS laø phaûi hình thaønh cho hoïc sinh nhöõng tri thöùc veà moâi tröôøng, baûo veä moâi tröôøng. Xaây döïng cho hoïc sinh thaùi ñoä, haønh vi cö söû ñuùng vôùi moâi tröôøng laø vaán ñeà caàn thieát hieän nay. Teân ñeà taøi “Khaûo saùt nhaän thöùc vaø hoaït ñoäng giaùo duïc moâi tröôøng cho hoïc sinh ôû caùc tröôøng Phoå thoâng cô sôû” Muïc ñích cuûa ñeà taøi Ñaùnh giaù coâng taùc coâng taùc giaùo duïc moâi tröôøng taïi caùc tröôøng Trung hoïc cô sôû treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ñaùnh giaù hieän traïng nhaän thöùc moâi tröôøng cuûa hoïc sinh ôû caùc tröôøng Trung hoïc cô sôû treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Xaây döïng caùc giaûi phaùp taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc moâi tröôøng cho hoïc sinh. Chöông 2: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU Lòch söû giaùo duïc moâi tröôøng Söï phaùt trieån veà GDMT treân theá giôùi vaø ôû Vieät Nam Söï phaùt trieån veà GDMT treân theá giôùi Moâi tröôøng laø moät vaán ñeà ñaõ vaø ñang thu huùt söï quan taâm cuûa toaøn theá giôùi. Trong maáy chuïc naêm trôû laïi ñaây, söï phaùt trieån kinh teá oà aït döôùi taùc ñoäng cuûa caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät vaø söï gia taêng daân soá quaù nhanh ñaõ laøm cho moâi tröôøng bò bieán ñoåi chöa töøng thaáy. Nhieàu nguoàn taøi nguyeân bò vaét kieät, nhieàu heä sinh thaùi bò taøn phaù maïnh, nhieàu caân baèng trong töï nhieân bò roái loaïn. Moâi tröôøng laâm vaøo khuûng hoaûng vôùi quy moâ toaøn caàu, trôû thaønh nguy cô thöïc söï ñoái vôùi cuoäc soáng hieän ñaïi vaø söï toàn vong cuûa xaõ hoäi trong töông lai. Ñeå baûo veä caùi noâi sinh thaønh cuûa mình, con ngöôøi phaûi thöïc hieän haønh loaït caùc caùc vaán ñeà phöùc taïp, trong ñoù coù vaán ñeà GDMT. GDMT laø moät trong nhöõng bieän phaùp coù hieäu quaû nhaát, giuùp con ngöôøi coù nhaän thöùc ñuùng trong vieäc khai thaùc, söû duïng vaø baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân, baûo veä moâi tröôøng. Laàn ñaàu tieân trong lòch söû, vaøo naêm 1984, taïi cuoäc hoïp Lieân hieäp quoác veà BVMT vaø taøi nguyeân thieân nhieân (TNTN) ôû Pari, thuaät ngöõ “Giaùo duïc moâi tröôøng” ñöôïc söû duïng. Tieáp sau ñoù, coù raát nhieàu coá gaéng ñeå ñònh nghóa thuaät ngöõ naøy IUNC, 1970 ñaõ ñònh nghóa GDMT laø quaù trình nhaän bieát caùc giaù trò vaø laøm saùng toû caùc khaùi nieäm nhaèm phaùt trieån caùc kyõ naêng vaø quan ñieåm caàn thieát ñeå hieåu vaø ñaùnh giaù ñöôïc söï quan heä vaø töông taùc giöõa con ngöôøi, neàn vaên hoaù vaø theá giôùi vaät chaát bao quanh GDMT ñoàng thôøi cuõng thöïc hieän quyeát ñònh ñöa ra boä quy taéc öùng xöû vôùi nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán ñaëc tính moâi tröôøng Chöông trình IEEP ( Chöông trình GDMT quoác teá) ra ñôøi taò moät hoäi thaûo ôû Belyrade naêm 1972. Hoäi thaûo ñöa ra baûn tuyeân boá lieân chính phuû laàn ñaàu tieân veà GDMT. Caùc muïc ñích, muïc tieâu, nhöõng khaùi nieäm coát yeáu vaø nhöõng nguyeân taéc höôùng daãn cuûa chöông trình ñöôïc ñöa ra vaøo moät vaên kieän cuûa hoäi thaûo coù teân laø: “Hieán chöông Belyrade – moät heä thoáng nguyeân taéc toaøn caàu cho GDMT”. Moät taäp hôïp caùc muïc tieâu ngaén goïn, bao quaùt GDMT ñöôïc ñöa ra taïi Belyrade coù theå toùm taét nhö sau: Naâng cao nhaän thöùc vaø quan taâm tôùi moái quan heä töông taùc veà kinh teá, xaõ hoäi, chính trò, sinh thaùi giöõa noâng thoân vaø thaønh phoá. Cung caáp cho moãi caù nhaân nhöõng cô hoäi tieáp thu kieán thöùc nhöõng giaù trò, quan nieäm, traùch nhieäm vaø nhöõng kyõ naêng caàn thieát nhaèm baûo veä vaø caûi taïo moâi tröôøng Taïo ra nhöõng moâ hình öùng xöû vôùi moâi tröôøng cho caùc caù nhaân, caùc toå chöùc, cuõng nhö toaøn xaõ hoäi. Taïi Hoäi nghò lieân chính phuû laàn ñaàu tieân veà GDMT do UNESCO toå chöùc taïi Tbilisi, Lieân Xoâ naêm 1977 coù 66 thaønh vieân caùc nöôùc tham döï. Hoäi nghò ñöa ra caùc yù kieán ñoùng goùp cho vieäc aùp duïng roäng raõi hôn nöõa GDMT trong chöông trình giaùo duïc chính thöùc vaø khoâng chính thöùc. Söï kieän quan troïng naøy vaø nhöõng coâng boá lieân tieáp theo döï kieán hoäi nghò ñaõ tieáp tuïc ñoùng goùp cho heä thoáng nguyeân taéc cuûa söï phaùt trieån GDMT treân toaøn theá giôùi ngaøy nay Ñaây laø moät trong nhöõng vaên kieän coù yù nghóa quan troïng nhaát quan taâm tôùi vaán ñeà baûo toàn vaø GDMT treân toaøn theá giôùi. Chieán löôïc baûo toàn theá giôùi ñaõ coâng boá (IUCN 1980). Vaên kieän coát yeáu naøy nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa vieäc giöõ gìn taøi nguyeân thoâng qua “söï phaùt trieån mang tính chaát duy trì” vaø yù nghóa cuûa moái quan heä töông taùc giöõa baûo toàn vaø phaùt trieån. Chieán löôïc veà baûo toàn theá giôùi coù moät chöông veà GDMT vôùi noäi dung tom taét nhö sau: Neáu nhö ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu baûo toàn thì haønh vi cö xöû cuûa moät xaõ hoäi ñoái vôùi sinh quyeån phaûi baét buoäc thay ñoåi. Nhieäm vuï laâu daøi cuûa GDMT laø khuyeán khích hoaëc cuûng coá caùc haønh vi, thaùi ñoä mang tính ñaïo ñöùc môùi Töø naêm 1986 trôû ñi, caùc hoaït ñoäng quoác teá tieáp tuïc boå sung, ñoùng goùp cho chieán löôïc baûo toàn theá giôùi, giaûi quyeát caùc vaán ñeà veà GDMT, ñaïo ñöùc vaø vaên hoaù Naêm 1987 ñaùnh daáu 10 naêm kyû nieäm hoâi nghò Tbilisi ñaàu tieân vaø Hoäi nghò naøy moät loaït caùc vaán ñeà cô baûn ñöôïc ñöa ra thaûo luaän trong ñoù coù taàm quan troïng ñaët bieät cuûa GDMT, vôùi noäi dung: Ruùt cuïc laø seõ khoâng coù gì giaûm ñöôïc moái ñe doaï mang tính khu vöïc vaø quoác teá ñoái vôùi moâi tröôøng tröø khi yù thöùc cuûa ñaïi ña soá quaàn chuùng veà moái lieân quan thieát yeáu giöõa ñaët tröng moâi tröôøng vaø söïtieáp tuc thoaû maõncaùc nhu caàu cuûa con ngöôøi ñöôïc thöùc tænh. Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi phuï thuoäc vaøo ñoäng cô, maø ñoäng cô phuï thuoäc vaøo söï hieåu bieát cuûa chuùng. Vì theá chuùng ta hieåu ñöôïc taàm quan troïng taïi saomoãi ngöôøi phaûi nhaän thöùc moâi tröôøng ñuùng ñaén thoâng qua GDMT. Cuõng trong naêm 1987, Uyû ban theá giôùi veà moâi tröôøng vaø söï phaùt trieån ñaõ coù baùo caùo “Töông lai cuûa chuùng ta” (WCED 1987). Baûn baùo caùo ñaõ ñöa ra moät coâng boá chính “chöông trình nghò söï toaøn caàu” ñeå nhaát trí vaán ñeà moâi tröôøng vôùi söï phaùt trieån, vaø vì theá ñaõ taêng cöôøng vaø môû roäng thöïc chaát cuoäc baûo toàn theá giôùi 1980. Giaùo duïc ñöôïc coi laø phaàn troïng taâm cuûa chöông trình naøy “Söï thay ñoåi trong thaùi ñoä maø chuùng ta coá gaéng laøm phuï thuoäc caùc chieán dòch giaùo duïc lôùn, caùc cuoäc thaûo luaän vaø söï tham gia cuûa quaàn chuùng” (WCED 1987). Tranh luaän xuaát phaùt töø baùo caùo treân ñaõ ñöa tôùi moät hoäi nghò quan troïng thöù hai, sau hoäi nghò Stockholm 20 naêm, hoäi nghò Lieân hieäp quoác veà moâi tröôøng vaø söï phaùt trieån hoäi nghò thöôïng ñænh, Brazil (1992) Hoäi nghò thöôïng ñænh dieãn ra taïi Rio de Janero naêm 1992, hoäi thaûo treân moät phaïm vi roäng veà caùc ñeà taøi vaø vaán ñeà moâi tröôøng. Coù nhieàu coâng boá daønh cho GDMT thoâng qua suoát vaên kieän. Moät trong nhöõng keát quaû chính cuûa hoäi nghò laø söï nhaát trí raèng phaùt trieån vaø giaùo duïc vaø moâi tröôøng phaûi laø moät boä phaän thoáng nhaát cuûa quaù trình hoïc taäp ôû caû hai daïng chính thöùc vaø khoâng chính thöùc. Vaø moät döï kieán ñöôïc ñöa ra laø moïi chính phuû phaûi noå löïc phaán ñaáu ñeå caäp nhaäp hoùa hoaëc chuaån bò caùc chieán löôïc nhaèm muïc ñích keát hôïp moâi tröôøng vaø phaùt trieån thaønh vaán ñeà trung taâm ñeå ñöa vaøo taát caû caùc caáp giaùo duïc. Tình hình GDMT ôû Vieät Nam ÔÛ Vieät Nam, töø naêm 1966 Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaõ phaùt ñoäng phong traøo Teát troàng caây ñeå giöõ gìn vaø laøm ñeïp moâi tröôøng soáng. Cho ñeán nay phong traøo naøy vaãn ñöôïc duy trì vaø phaùt trieån maïnh meõ. Naêm 1991, Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñaõ coù chöông trình troàng caây phaùt trieån giaùo duïc – ñaøo taïo vaø BVMT (1991 – 1995). Trong keá hoaïch haønh ñoäng quoác gia veà moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa Vieät Nam giai ñoaïn 1996 – 2000, GDMT ñöôïc ghi nhaän nhö moät boä phaän caáu thaønh. Töø naêm 1995, Döï aùn GDMT trong nhaø tröôøng phoå thoâng Vieât Nam (VIE 95/041) cuûa Boä Giaùo duc vaø Ñaøo taïo do UNDP taøi trôï ñaõ nhaém vaøo muïc tieâu cô baûn: Hoå trôï xaây döïng moät chính saùch vaø chieán löôïc thöïc hieän quoác gia veà GDMT taïi Vieät Nam. Taêng cöôøng naêng löïc cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo trong vieäc truyeàn ñaït nhöõng noäi dung vaø phöông phaùp GDMT vaøo caùc chöông trình ñaøo taïo giaùo vieân. Xaây döïng caùc hoaït ñoäng GDNT cuï theå ñeå thöïc hieän ôû caáp Tieåu hoïc vaø Trung hoïc. Caùc muïc tieâu treân ñaõ thöïc hieän ôû möùc chi tieát vaø cuï theå hôn trong thöïc tieãn thoâng qua döï aùn VIE98/018. Ñaët bieät gaàn ñaây nhaát, thaùng 8 – 2004, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ ra quyeát ñònh soá 153/2004/ QÑ – TTg veà vieäc ban haønh Ñònh höôùngchieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng ôû Vieät Nam goàm 5 phaàn: Phaàn 1: Phaùt trieån beàn vöõng – Con ñöôøng taát yeáu cuûa Vieät Nam. Phaàn 2:Nhöõng lónh vöïc kinh teá caàn öu tieân nhaèm PTBV. Phaàn 3: Nhöõng lónh vöïc xaõ hoäi caàn öu tieân nhaèm PTBV. Phaàn 4: Nhöõng lónh vöïc söû duïng TNTN, BVMT vaø kieåm soaùt oâ nhieãm caàn öu tieân nhaèm PTBV. Phaàn 5: Toå chöùc thöïc hieän nhaèm PTBV. ÔÛ caùc tröôøng Ñaïi hoïc, GDMT ñöôïc coi nhö moät noâi dung quan troïng trong caùc giaùo trình Con ngöôøi vaø moâi tröôøng; Daân soá, taøi nguyeân, moâi tröôøng. Ôû caùc khoa:Sinh hoïc, Ñòa lí, Hoaù hoïc cuûa caùc tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm (Haø Noäi, Hueá, Tp. HCM…) ñaõ coù caùc moân hoïc veà moâi tröôøng. Moät soá thaønh töïu veà GDMT treân theá giôùi Ôû Ñöùc, coù chöông trình “Tìm hieåu ñaát nöôùc” trong baäc tieåu hoïc. Caùc caáp hoïc töø trung hoïc trôû leân thì noäi dung GDMT ñöôïc gaén höõu cô vaøo chöông trình Sinh hoïc vaø Ñòa lí Ôû Bungari, caáu taïo chöông trình khoa hoïc ôû caáp 1 vaø hoïc sinh ôû caáp 2vaø 3 theo tö töôûng chuû ñaïo “Con ngöôøi vaø Moâi tröôøng”. Trong chöông trình caáp 1 coù haún moät moân rieâng bieät laø “Kieán thöùc veà moâi tröôøng”, cung caáp cho hoïc sinh noäi dung ñôn giaûn nhöng raát cô baûn veà moâi tröôøng xung quanh nhö: nhaø tröôøng, laøng maïc, thoân xoùm, ñòa phöông, ñöôøng xaù, giao thoâng, vöôøn caây, röøng, nöôùc, löûa, ñoäng vaät coù ích, coù haïi. Chöông trình hoïc sinh caáp 2 bieân soaïn theo quan ñieåm “Tìm hieåu moâi tröôøng töø gaàn tôùi xa” nhö moâi tröôøng thoân xoùm, moâi tröôøng röøng, caùc caây noâng nghieäp, sinh vaät ñoàng ruoäng,… Ôû Nhaät, troïng taâm cuûa GDMT laø choáng oâ nhieãm vaø baûo veä söùc khoûe, noäi dung naøy ñöïôc loàng gheùp vaøo caùc moân hoïc ñaëc bieät laø moân Sinh hoïc vaø Ñòa lyù. Ôû Indonesia, ngöôøi ta ñaõ thieát laäp caùc trung taâm nghieân cöùu veà moâi tröôøng trong caùc hoïc vieän. Caùc trung taâm naøy laø nôi cung caáp caùc chuyeân gia cho vieäc nghieân cöùu, ñaøo taïo cho caùc coâng vieäc khaùc coù lieân quan ñeán khoa hoïc moâi tröôøng ôû caùc caáp quoác gia vaø khu vöïc. Tuy nhieân ôû caùc vuøng saâu vuøng xa thì trình ñoä daân trí veà moâi tröôøng chöa ñöôïc cao. Ôû Malaysia, caùc tröôøng ñaïi hoïc ñaõ coù moái lieân keát vôùi caùc hoïc vieän trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå ñaøo taïo caùc chuyeân gia veà moâi tröôøng. Moät soá tröôøng ñaïi hoïc ñaõ toå chöùc caùc khoùa chính trò, caùc khoùa hoïc ngoaïi khoùa veà moâi tröôøng cho haàu heát caùc sinh vieân ôû caùc ngaønh khaùc nhau. Trình ñoä moâi tröôøng cuûa nhaân daân Malaysia khaù cao. Ôû Singapore, caùc chöông trình giaûng daïy moâi tröôøng ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc toång hôïp, ñaïi hoïc baùch khoa. Hoïc vieän giaùo duïc ñöôïc tieán haønh toát nhaát. Vieäc giaùo duïc veà moâi tröôøng ñöôïc caùc quy ñònh veà phaùp luaät ñi keøm. Caùc tröôøng ñaïi hoïc thaønh laäp caùc uûy ban ñeå coá vaán cho chính phuû veà maët moâi tröôøng nhaèm ñöa ra nhöõng chính saùch, nhöõng chuû tröông kòp thôøi vaø thích hôïp. Ngoaøi ra, caùc tröôøng coøn taäp trung vaøo caùc “Döï aùn thaønh phoá saïch vaø xanh”, “Nguoàn goác cuûa oâ nhieãm khoâng khí vaø söï kieåm soaùt noù”, “Quaûn lyù chaát thaûi nguy hieåm”, “Baûo quaûn, loïc vaø xöû lí nöôùc thaûi”… Ôû Philipines, haàu heát caùc tröôøng ñaïi hoïc ñeàu coù khoa hoïc hay chæ ít cuõng coù moät boä moân moâi tröôøng (Hoaëc Environmental Sciences hoaëc Environmental Study). Ôû ñaây ñaøo taïo caû chuyeân ngaønh moâi tröôøng taøi nguyeân, moâi tröôøng sinh thaùi laãn coâng ngheä moâi tröôøng. Laø moät ñaát nöôùc chòu nhieàu thieân tai neân Philipines raát chuù troïng giaùo duïc caùc söï coá moâi tröôøng vaø phoøng choáng. Ôû Thaùi Lan, nôi coù tröôøng AIT laø nguoàn cung caáp vaø ñaøo taïo caùc kyõ thuaät vieân moâi tröôøng, giaùo duïc ôû caáp hoïc sau trung hoïc bao goàm ñaøo taïo chuyeân nghieäp vaø chuyeân gia moâi tröôøng cuõng ñöôïc xuùc tieán maïnh meõ. Haàu heát caùc tröôøng ñaïi hoïc ôû Thaùi Lan ñeàu coù quyeàn caáp baèng cöû nhaân hoaëc thaïc só veà moâi tröôøng. Moät soá tröôøng coøn coù caû chöông trình ñaøo taïo tieán só trong lónh vöïc naøy. Tuy nhieân ngöôøi Thaùi Lan voán sôï raèng, trong töông lai gaàn seõ coù moät söï cung caáp quaù dö caùc nhaø moâi tröôøng ñöôïc ñaøo taïo moät caùch toång quaùt maø thieáu haún nhöõng chuyeân gia saâu trong moät soá lónh vöïc moâi tröôøng hoïc. Caùc baùo caùo cuûa caùc chuyeân gia Thaùi ôû Hoäi nghò GDMT cho raèng: “Thaùi Lan caàn coù noå löïc hôn nöõa ñeå ñöa giaùo duïc vaø ñaøo taïo, huaán luyeän GDMT vaøo caùc chöông trình hoïc hieän haønh daønh cho taát caû caùc ngaønh hoïc maø hoï saép toát nghieäp coù lieân quan ñeán söï phaùt trieån”. Maët khaùc, TS Chunaphicun cuõng xaùc nhaän “GDMT, nöôùc chuùng toâi ñöôïc quan taâm vaø ñaït ñöôc nhöõng cao traøo roäng khaép, coù leõ chæ ñöùng sau giaùo duïc AIDS”. Tuy hình thöùc vaø phöông phhaùp GDMT ôû moãi nöôùc coù khaùc nhau nhöng ñeàu ñaõ khaúng ñònh söï caàn thieát vaø tính caáp baùch cuûa giaùo duïc moâi tröôøng trong nhaø tröôøng vaø trong coäng ñoàng xaõ hoäi. Hoäi nghò thöôïng ñænh veà Traùi Ñaát hoïp taïi Rio Janeiro (Braxin) naêm 1992 ñaõ xaùc ñònh chieán löôïc haønh ñoäng cho loaøi ngöôøi veà moâi tröôøng vaø phaùt trieån moâi tröôøng ôû theá kyû 21, trong ñoù coù haønh ñoäng xem xeùt laïi tình hình GDMT vaø ñöa GDMT vaøo chöông trình giaùo duïc cho taát caû moïi lôùp vaø ôû caùc caáp hoïc. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng muïc tieâu chuû yeáu cuûa chöông trình GDMT quoác teá (IEEP) cuûa UNESCO vaø UNEP. Sau hoäi nghò naøy taát caû caùc nöôùc xem laïi tình hình GDMT ôû quoác gia mình vaû xaây döïng nhöõng moâ hình giaùo duïc môùi phuû hôïp nhaèm naâng cao hieäu quaû. GDMT ôû Vieät Nam Ôû nöôùc ta, vieäc GDMT môùi ñöôïc baét ñaàu töø nhöõng naêm cuoái thaäp nieân 70, coøn vieäc GDMT trong tröôøng phoå thoâng chæ môùi ñöôïc thöïc hieän vaøo thaäp nieân 80 cuøng vôùi keá hoaïch caûi caùch giaùo duïc. Ñeå thöïc hieân nhieäm vuï GDMT trong tröôøng phoå thoâng, ngay töø thôøi kyø ñoù ñaõ coù hai ñeà taøi caáp nhaø nöôùc ñöôïc tieán haønh nghieân cöùu veà phöông thöùc noäi dung GDMT trong nhaø tröôøng, trong ñoù taäp trung chuû yeáu laø moân sinh hoïc vaø ñòa lyù. Töø naêm 1982 – 1983 khoa hoïc ñòa lyù tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Haø Noäi ñaõ ñöa moân baûo veä töï nhieân, maø nay laø GDMT vaøo chöông trình ñaøo taïo. Ñeán naêm 1985, cuoán “Quaùn trieät tinh than giaùo duïc kyõ thuaät toång hôïp, höôùng nghieäp, daân soá vaø baûo veä moâi tröôøng” cuûa nhaø xuaát baûn Giaùo duïc vaø cuoán “Giaùo duïc baûo veä moâi tröôøng trong nhaø tröôøng phoå thoâng” cuûa PGS. Nguyeãn Döôïc in vaøo naêm 1986 cho thaáy roõ söï nhaän thöùc veà GDMT ôû nöôùc ta. Hieän nay, caùc hoaït ñoäng GDMT ñöôïc tieán haønh moät caùch maïnh meõ. Ngoaøi vieäc GDMT cho quaàn chuùng nhaân daân thoâng qua phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng raát ña daïng vaø phong phuù ( chöông trình “Daân soá vaø Moâi tröông”, “Moâi tröôøng vaø Ñôøi soáng”. Caùc phong traøo “Saïch vaø Xanh” cuûa caùc thaønh phoá lôùn, caùc tröôøng ñaïi hoïc ñaõ ñoùng goùp ñaùng keå vaøo coâng taùc GDMT) trong nhieàu tröôøng ñaïi hoïc ñaõ coù caùc moân hoïc veà moâi tröôøng. Töø naêm hoïc 1995 – 1996 trôû ñi, taát caû tröôøng ñaïi hoïc khoa hoïc töï nhieân (Haø Noäi), naêm hoïc 1993 – 1994 khoa “Moâi tröôøng hoïc” ñöôïc thaønh laäp vaø trieån khai ñaøo taïo caùc caùn boä veà khoa hoïc moâi tröông. Ôû Tp. Hoà Chí Minh, khoa moâi tröôøng cuõng ñöôïc thaønh laäp ôû tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Töï nhieân vaø Ñaïi hoïc Kyõ thuaät Coâng ngheä vaøo naêm 1999. Song song vôùi vieäc giaûng daïy trong nhaø tröôøng, nhieàu ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc veà GDMT caáp nhaø nöôùc vaø caùn boä quaûn lyù, nhieàu ñeà taøi luaän aùn phoù tieán só vaø thaïc só ñaõ vaø ñang ñöôïc thuïc hieän, coù taùc duïng môû roäng noâi dung vaø naâng cao hieäu quaû cuûa vieäc GDMT. Ñuùng ra, haønh ñoäng coù yùu nghóa bieåu trung lôùn nhaát ôû nöôùc ta veà GDMT laø ngay töø naêm 1962, Baùc Hoà ñaõ khai sinh ra “Teát troàng caây” vaø cho ñeán nay, phong traøo naøy phaùt trieån ngaøy caøng maïnh meõ. Naêm 1991, Boä Giaùo duïc – Ñaøo taïo ñaõ coù chöông trình troàng caây hoã trôï phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo BVMT (1991 – 1995). Töø naêm 1986 trôû ñi, cuøng vôùi caùc ñeà taøi nghieân cöùu veà BVMT ñaõ xuaát hieän (Hoaøng Ñöùc Nhuaän 1982, Nguyeãn Döôïc 1982; 1986, Trònh Ngoïc Bích 1982,…). Thoâng qua vieäc thay ñoåi saùch giaùo khoa (Caûi caùch giaùo duïc) (1986 – 1992) caùc taøi lieäu chuyeân ban vaø thí ñieåm, taùc giaû saùch giaùo khoa ñaõ chuù troïng ñeán vieäc GDMT vaøo saùch, ñaët bieät laø ôû moân Sinh, Ñòa, Hoaù, Kyõ thuaät. Ñôït thay saùch baét ñaàu töø naêm 2002 ñaõ tích hôïp kieán thöùc moâi tröôøng vaøo taát caû caùc moân hoïc. Trong “Keá hoaïch haønh ñoäng quoác gia veà moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa Vieät Nam gia ñoaïn 1996 – 2000” GDMT ñöôïc ghi nhaän nhö boä phaän caáu thaønh Töø naêm 1996, Döï aùn GDMT trong nhaø tröôøng phoå thoâng Vieät Nam (VIE 95/041) cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo do UNDP (Chöông trình phaùt trieån Lieân Hieäp Quoác) taøi trôï ñaõ nhaèm vaøo muïc tieâu cô baûn: Hoã trôï xaây döïng moät baûn chính saùch vaø chieán löôïc thöïc hieän quoác gia veà GDMT taïi Vieät Nam. Taêng cöôøng naêng löïc cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo trong vieäc truyeàn ñaït nhöõng noäi dung vaø phöông phaùp GDMT vaøo caùc chöông trình ñaøo taïo giaùo vieân. Xaây döïng caùc hoaït ñoäng GDMT cuï theå ñeå thöïc hieän ôû caáp Tieåu hoïc vaø Trung hoïc. Caùc muïc tieâu treân ñöôïc thöïc hieän ôû möùc chi tieát vaø cuï theå hôn trong thöïc tieãn thoâng qua döï aùn VIE 98/018. Ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc, GDMT ñaõ ñöôïc coi nhö moät noäi dung quan troïng trong caùc giaùo trình “Con ngöôøi vaø Moâi tröôøng” “Daân soá, Taøi nguyeân, Moâi tröôøng”. Moâi tröôøng ñaõ ñöôïc hoïc thaønh moät moân hoïc caùc khoa Sinh, Ñòa ôû caùc tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Haø Noäi, Hueá, Tp. HCM. Ngaøy 17 thaùng 10 naêm 2001 Thuû töôùng Chính Phuû ñaõ coù Quyeát ñònh soá 1363/QÑ– TTG veà vieäc pheâ duyeät ñeà aùn “Ñöa noäi dung BVMT vaøo heä thoáng giaùo duïc quoác daân” Caùc chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø ngaønh Giaùo duïc – Ñaøo taïo veà BVMT vaø GDMT NGHÒ QUYEÁT 41 – NQ/TW CUÛA BOÄ CHÍNH TRÒ NGAØY 15/11/2004 VEÀ “BVMT trong thôøi kyø ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc” Moät soá noäi dung quan troïng cuûa Nghò quyeát NQ/TW Nghò quyeát ñaõ neâu ra 5 quan ñieåm BVMT laø moät trong nhöõng vaán ñeà soáng coøn cuûa nhaân loaïi; laø nhaân toá ñaûm baûo söùc khoeû vaø chaát löôïng cuoäc soáng cuûa nhaân daân; goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc phaùt trieån Kinh teá – Xaõ hoäi, oån ñònh chính tri, an ninh quoác gia vaø thuùc ñaåy hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa nöôùc ta. BVMT vöøa laø muïc tieâu, vöøa laø moät trong nhöõng noäi dung cô baûn cuûa PTBV, phaûi ñöôïc theå hieän trong caùc chieán löôïc, quy hoaïch, keá hoaïch, döï aùn phaùt trieån Kinh teá – Xaõ hoäi cuûa töøng ngaønh vaø töøng ñòa phöông. Khaéc phuïc tö töôûng chæ chuù troïng phaùt trieån Kinh teá – Xaõ hoäi maø coi nheï BVMT. Ñaàu tö cho BVMT laø ñaàu tö cho PTBV. BVMT laø quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa moïi toå chöùc, moïi gia ñình vaø cuûa moãi ngöôøi, laø bieåu hieän cuûa neáp soáng vaên hoaù, ñaïo ñöùc, laø tieâu chí quan troïng cuûa xaõ hoäi vaên minh vaø laø söï noái tieáp truyeàn thoáng yeâu thieân nhieân, soáng haøi hoaø vôùi töï nhieân cuûa oâng cha ta. BVMT phaûi theo phöông chaâm laáy phoøng ngöøa vaø haïn cheá taùc ñoäng xaáu ñoái vôùi moâi tröôøng laø chính, keát hôïp vôùi xöû lyù oâ nhieãm, khaéc phuïc suy thoaùi, caûi thieän moâi tröôøng vaø Baûo toàn thieân nhieân; keát hôïp giöõa söï ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc vôùi ñaåy maïnh huy ñoäng nguoàn löïc trong xaõ hoäi vaø môû roäng hôïp taùc quoác teá; keát hôïp giöõa coâng ngheä hieän ñaïi vôùi caùc phöông phaùp truyeàn thoáng. BVMT laø nhieäm vuï vöøa phöùc taïp, vöøa caáp baùch, coù tính ña ngaønh vaø lieân vuøng raát cao, vì vaäy caàn coù söï laõnh ñaïo, chæ ñaïo chaët cheõ cuûa caùc caáp uyû Ñaûng; söï quaûn lyù thoáng nhaát cuûa Nhaø nöôùc, söï tham gia tích cöïc cuûa Maët traän Toå quoác vaø caùc ñoaøn theå nhaân daân. Baûy nhoùm giaûi phaùp “Ñaåy maïnh coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc vaø traùch nhieäm BVMT”. Ñaây laø noäi dung raát quan troïng, taêng cöôøng ña daïng hoaù caùc hình thöùc tuyeân truyeàn, phoå bieán chính saùch, chuû tröông, phaùp luaät vaø caùc thoâng tin veà moâi tröôøng vaø PTBV cho moïi ngöôøi, ñaët bieät laø trong thanh nieân, thieáu nieân; nhaát laø: Ñöa noäi dung GDMT vaøo chöông trình, saùch giaùo khoa cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân, taêng cöôøng thôøi löôïng vaø tieán tôùi hình thaønh moân hoïc chính khoaù ñoái vôùi caùc caáp hoïc phoå thoâng. “Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù Nhaø nöôùc veà BVMT” trong ñoù chuù yù ñeán vieäc hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät veà BVMT, taêng cöôøng coâng taùc thanh tra, kieåm tra , giaùm saùt, sôùm xaây döïng, ban haønh quy ñònh giaûi quyeát boài thöôøng thieät haïi veà moâi tröôøng. “Ñaåy maïnh xaõ hoäi hoaù hoaït ñoäng BVMT” trong ñoù chuù troïng taïo cô sôû phaùp lyù vaø cô cheá, chính saùch khuyeán khích caù nhaân, toå chöùc vaø coäng ñoàng tham gia coâng taùc BVMT, xaây döïng vaø thuïc hieän caùc quy öôùc, höông öôùc, cam keát veà BVMT cuûa coäng ñoäng daân cö. “AÙp duïngcaùc bieän phaùp kinh teá tromng BVMT; taïo söï chuyeån bieán cô baûn trong ñaàu tö BVMT”. ngaân saùch Nhaø nöôùc seõ coù muïc chi rieâng cho söï nghieäp moâi tröôøng vaø taêng daàn möùc ñaàu tö haøng naêm ñeå ñeán naêm 2006 ñaït ít nhaát 1% toång chi ngaân saùch Nhaø nöôùc. Ngoaøi ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc, seõ coù chính saùch khuyeán khích caùc toå chöùc caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc ñaàu tö BVMT. Nhoùm giaûi phaùp thöù saùu vaø thöù baûy laø”Ñaåy maïnh nghieân cöùu khoa hoïc, öùng duïng coâng ngheä vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc veà moâi tröôøng, môû roäng hôïp taùc quoác teá veà moâi tröôøng” Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính phuû soá 1363/QÑ – TTG ngaøy 17/10/2001 veà vieäc pheâ duyeät döï aùn “Ñöa noäi dung BVMT vaøo heä thoáng giaùo duïc quoác daân” Muïc tieâu cuûa ñeà aùn Giaùo duïc Hoïc sinh, sinh vieân caùc caáp hoïc, baäc hoïc, trình ñoä ñaøo taïo trong heä thoáng giaùo duïc quoác daân coù hieåu bieát veà phaùp luaät vaø chuû tröông chính saùch cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc veà BVMT, coù kieán thöùc veà moâi tröôøng ñeå töï giaùc thöïc hieän BVMT. Ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä giaûng daïy, giaùo vieân, caùn boä nghieân cöùu khoa hoïc – coâng ngheä vaø caùn boä quaûn lyù veà BVMT. Noäi dung, phöông thöùc giaùo duïc baûo veä moâi tröôøng. Noäi dung, phöông thöùc giaùo duïc BVMT Noäi dung giaùo duïc BVMT phaûi ñaûm baûo tính giaùo duïc toaøn dieän: Ñoái vôùi giaùo duïc maàm non: cung caáp cho treû em hieåu bieát ban ñaàu veà moâi tröôøng soáng cuûa baûn thaân noùi rieâng vaø cuûa con ngöôøi noùi chung, bieát caùch soáng tích cöïc vôùi moâi tröôøng, nhaèm ñaûm baûo söï phaùt trieån laønh maïnh cuûa cô theå vaø trí tueä. Ñoái vôùi giaùo duïc tieåu hoïc: trang bò kieán thöùc cô baûn phuø hôïp vôùi ñoä tuoåi vaø taâm lyù cuûa hoïc sinh veà caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng, vai troø cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi con ngöôøivaø taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi moâi tröôøng; giaùo duïc hoïc sinh coù yù thöùc BVMT; phaùt trieån kyõ naêng baûo veä vaø giöõ gìn moâi tröôøng. Ñoái vôùi giaùo duïc trung hoïc cô sôû vaø trung hoïc phoå thoâng: trang bò nhöõng kieán thöùc veà sinh thaùi hoïc, moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi thieân nhieân; trang bò kyõ naêng baûo veä vaø giöõ gìn moâi tröôøng, bieát öùng xöû tích cöïc vôùi moâi tröôøng soáng xung quanh. Vieäc GDMT chuû yeáu ñöïôc thuïc hieän theo phöông thöùc khai thaùc trieät ñeå tri thöùc veà moâi tröôøng hieän coù ôû caùc moân hoïc trong nhaø tröôøng. Noäi dung giaùo duïc BVMT coøn ñöôïc thöïc hieän ngoaøi nhaø tröôøng döùôi nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhaèm naâng cao nhaän thöùc vaø traùch nhieäm BVMT cho coäng ñoàng. Noäi dung, phöông thöùc ñaøo taïo caùn boä BVMT Noäi dung chính cuûa ñaøo taïo caùn boä veà BVMT bao goàm: nhöõng kieán thöùc cô baûn lieân quan ñeán moâi tröôøng, kyõ naêng naém baét caùc vaán ñeà moâi tröôøng, kyõ naêng döï baùo, phoøng ngöøa vaø giaûi quyeát nhöõng söï coá moâi tröôøng vaø nhöõng noäi dung caàn thieát veà phaùp luaät BVMT. Vieäc ñöa caùc noâi dung treân vaøo chöông trình ñaøo taïo caùn boä BVMT phaûi caên cöù ñaët ñieåm ngaønh, ngheà, trình ñoä ñaøo taïo ñeå thieát keá chöông trình vaø moân hoïc. Ñoái vôùi moät soá ngaønh ñaøo taïo, coù theå bieân soaïn noäi dung veà BVMT thaønh caùc moân hoïc rieâng Caùc hoaït ñoäng thöïc hieän ñeà aùn Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo chuû trì, phoái hôïp vôùi caùc cô quan coù lieân quan thuïc hieän caùc döï aùn thaønh phaàn nhö sau: Xaây döïng chöông trình, giaùo trình, baøi giaûng veà giaùo duïc BVMT cho caùc baäc hoïc, caáp hoïc vaø trình ñoä ñaøo taïo. Ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ giaùo vieân veà BVMT. Toå chöùc chæ ñaïo vieäc ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc vaø quaûn lyù veà lónh vöïc moâi tröôøng ñeå ñaûm baûo nguoàn nhaân löïc cho vieäc nghieân cöùu, quaûn lyù vaø thöïc hieän coâng ngheä BVMT, PTBV ñaát nöôùc. Taêng cöôøng cô sôû vaät chaát cho vieäc giaûng daïy, hoïc taäp, nghieân cöùu khoa hoïc vaø chuyeån giao coâng ngheä veà moâi tröôøng trong caùc tröôøng hoïc Thoâng tin giaùo duïc BVMT trong nöôùc, khu vöïc vaø treân theá giôùi. Ñeå thöïc thi Nghò quyeát cuûa Chính phuû, ngaøy 31/01/2005, Boä tröôûng Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñaõ ban haønh chæ thò soá 02/2005/CT – BGD&ÑT veà vieäc taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc BVMT. Trong Ch._.æ thò Boä tröôûng Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo yeâu caàu caùc caáp quaûn lyù giaùo duïc, caùc cô sôû giaùo duïc caàn taäp trung chæ ñaïo vaø thöïc hieän toát 4 noäi dung cô baûn cuûa chæ thò. Giaùo duïc moâi tröôøng Giaùo duïc BVMT laø moät quaù trình thoâng qua caùc hoaït ñoäng giaùo duïc chính quy vaø khoâng chính quy, giaùo duïc trong nhaø tröôøng vaø ngoaøi nhaø tröôøng laøm cho con ngöôøi coù söï hieåu bieát veà moâi tröôøng, kyõ naêng vaø giaù trò veà nhaân caùch trong öùng xöû vôùi moâi tröôøng, taïo ñieàu kieän cho hoï tham gia vaøo phaùt trieån moät xaõ hoäi beàn vöõng veà sinh thaùi. Ñeå vieäc ñöa giaùo duïc BVMT vaøo nhaø tröôøng ñaït keát quaû mong muoán, quaù trình trieån khai seõ thöïc hieän theo ñöôøng höôùng ñöôïc xaùc ñònh vaø phaûi ñaûm baûo nguyeân taéc, muïc tieâu, noäi dung vôùi nhöõng phöông phaùp thích hôïp. Ñònh nghóa veà GDMT GDMT laø khoa hoïc giaùo duïc nhaän thöùc cuûa con ngöôøi veà moâi tröôøng soáng, veà caùc moái quan heä giöõa moâi tröôøng vaø con ngöôøi cuøng caùc hoaït ñoäng kinh teá, xaõ hoäi cuûa con ngöôøi, nhaèm taïo cho con ngöôøi coù tình caûm, thaùi ñoä vaø caùch öùng xöû ñuùng ñaén trong coâng taùc BVMT vaø PTBV. Coù nhieàu ñònh nghóa veà GDMT. Tuy nhieân, trong khuoân khoå cuûa vieäc GDMT thoâng qua caùc môn hoïc ôû nhaø tröôøng, coù theå hieåu GDMT laø moät quaù trình taïo döïng cho con ngöôøi nhöõng nhaän thöùc vaø moái quan taâm veà moâi tröôøng vaø caùc vaán ñeà moâi tröôøng. GDMT gaén lieàn vôùi vieäc hoïc kieán thöùc, reøn luyeän kyõ naêng, hình thaønh thaùi ñoä vaø loøng nhieät tình ñeå hoaït ñoäng moät caùch ñoäc laäp hoaëc phoái hôïp nhaèm tìm ra giaûi phaùp cho nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng vaø ngaên chaën nhöõng vaán ñeà môùi coù theå xaûy ra trong töông lai. Taàm quan troïng cuûa giaùo duïc BVMT. Con ngöôøi laø moät thaønh phaàn cuûa moâi tröôøng vaø laø chuû theå BVMT. YÙ thöùc, thaùi ñoä, haønh vi öùng xöû vôùi moâi tröôøng laø moät trong caùc yeáu toá nhaân caùch cuûa ngöôøi lao ñoäng. Chöùc naêng chuû toång quaùt nhaát vaø cao quyù nhaát cuûa giaùo duïc laø “troàng ngöôøi”, reøn luyeän phaùt trieån nhaân caùch ngöôøi lao ñoäng. Thaät vaäy, giaùo duïc, ñaëc bieät laø giaùo duïc coù heä thoáng trong nhaø tröôøng ñoùng vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc hình thaønh tö caùch coâng daân, caùch öùng xöû ñoái vôùi xaõ hoäi, ñoái vôùi moâi tröôøng cuûa moãi caù nhaân. Moät khi con ngöôøi coù nhöõng hieåu bieát veà moái quan heä nhaân quaû giöõa moâi tröôøng vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, giöõa moâi tröôøng vôùi söï toàn taïi cuûa xaõ hoäi, giöõa moâi tröôøng vôùi chính cuoäc soáng cuûa mình thæ trong moïi haønh ñoäng thì hoï seõ naâng niu vaø öùng xöû thaân thieän vôùi moâi tröôøng vì muïc tieâu PTBV. Moïi thaønh vieân trong coäng ñoàng xaõ hoäi ñeàu coù quan heä vôùi nhau vaø quan heä tröïc tieáp tôùi moâi tröôøng. Taát caû ñeàu coù traùch nhieäm tröôùc moâi tröôøng. Tuy nhieân, chæ coù giaùo duïc, vôùi heä thoáng nhaø tröôøng cuûa taát caû caùc caáp hoïc, baäc hoïc, vôùi thieát cheá chaët cheõ môùi coù theå taùc ñoäng moät caùch roäng raõi leân caùc thaønh vieân cuûa xaõ hoäi. Chính vì vaäy, giaùo duïc laø moät trong nhöõng bieän phaùp höõu hieäu nhaát, kinh teá nhaát vaø coù tính beàn vöõng trong caùc bieän phaùp ñeå thöïc hieän muïc tieâu BVMT vaø PTBV ñaát nöôùc. Vieät Nam vôùi gaàn 23 trieäu hoc sinh, sinh vieân caùc caáp vaø gaàn 1 trieäu giaùo vieân, caùn boä giaûng daïy vaø quaûn lyù neân vieäc trang bò caùc kieán thöùc veà moâi tröôøng, kyõ naêng BVMT cho soá ñoái töôïng naøy laø moät caùch nhanh nhaát laøm cho 1/3 daân soá cuûa ñaát nöôùc hieåu bieát veà moâi tröôøng. Hoï cuõng chính laø löïc löôïng xung kích, huøng haäu nhaát ñeå tuyeân truyeàn vaø coäng ñoàng daân cö cuûa khaép caùc ñòa phöông trong caû nöôùc veà moâi tröôøng vaø BVMT. Hôn nöõa, vôùi gaàn 38.000 tröôøng hoïc vaø caùc cô sôû giaùo duïc, ñaøo taïo, nhöõng trung taâm vaên hoaù cuûa ñòa phöông, laø nôi coù ñieàu kieän ñeå thöïc thi caùc chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöùôc veà BVMT vaø PTBV. Ñích quan troïng cuûa giaùo duïc BVMT khoâng chæ laøm cho moïi ngöôøi hieåu roõ söï can thieát phaûi BVMT maø quam troïng laø phaûi coù thoùi quen, haønh vi öùng xöû thaân thieän, vaên minh, lòch söï vôùi moâi tröôøng. Ñieàu naøy phaûi trong moät quaù trình laâu daøi vaø phaûi baét ñaàu ngay töø tuoåi thô aáu, töø gia ñình tôùi nhaø tröôøng, töø tröôøng maàm non cho ñeán nhöõng naêm hoïc ôû nhaø tröôøng phoå thoâng, caùc hoïc sinh luoân ñöôïc tieáp xuùc vôùi thieân nhieân sinh ñoäng, töôi ñeïp,… Vieäc hình thaønh tình yeâu thieân nhieân, soáng thaân thieän hoaø ñoàng vôùi thieân nhieân, quan taâm ñeán theá giôùi xung quanh, coù thoùi quen soáng ngaên naép, veä sinh cuûa hoïc sinh moät maët phuø thuoäc vaøo toá chaát cuûa töøng em, maët khaùc – heát söùc quan troïng vaø mang tính chaát quyeát ñònh – laïi phuï thuoäc vaøo noäi dung vaø caùch thöùc giaùo duïc cuûa chuùng ta, bôûi giaùo duïc coù vai troø quyeát ñònh ñeán vieäc hình thaønh nhaân caùch vaø naêng löïc cuûa ngöôøi hoïc. Giaùo duïc BVMT phaûi ñöôïc ñöa vaøo nhaø tröôøng phoå thoâng nhaèm trang bò nhöõng kieán thöùc cô baûn veà moâi tröôøng vaø BVMT, boài döôõng tình yeâu thieân nhieân, boài döôõng nhöõng xuùc caûm, xaây doing caùi thieän trong moãi con ngöôøi, hình thaønh thoùi quen, kyõ naêng soáng BVMT. Caùc thaày coâ giaùo caàn nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa coâng taùc giaùo duïc BVMT cho hoïc sinh, coù traùch nhieäm trieån khai giaùo duïc BVMT phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa nhaø tröôøng vaø ñòa phöông. Ñeå ñaûm baûo hieäu quaû giaùo duïc BVMT, nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc giaùo duïc caàn phaûi hieåu nhöõng ñieàu cô baûn cuûa giaùo duïc BVMT, ñoàng thôøi caàn coù kyõ naêng thöïc hieän giaùo duïc BVMT. Ñònh höôùng giaùo duïc BVMT trong nhaø tröôøng Giaùo duïc BVMT caàn nhìn nhaän moâi tröôøng trong tính toaøn boä cuûa noù, nghóa laø trong moâi tröôøng caàn phaûi xem xeùt taát caû caùc maët töï nhieân, sinh thaùi, chính trò, kyõ thuaät vaø xaõ hoäi, caàn khaùm phaù moâi tröôøng caû ôû khía caïnh chaát löôïng vaät chaát cuûa moái quan heä con ngöôøi vaø moâi tröôøng laãn khía caïnh tinh thaàn cuûa moái quan heä naøy. Tuy nhieân, ñeå xaùc ñònh phaïm ñònh vi vaø ñoái töôïng giaùo duïc nhaèm taêng hieäu quaû cuûa giaùo duïc BVMT trong nhaø tröôøng Vieät Nam, caàn thieát phaûi taäp trung hôn vaøo noäi dung giaùo duïc BVMT töï nhieân vaø moái quan heä töông hoå cuûa noù vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Giaùo duïc BVMT laø moät lónh vöïc giaùo duïc lieân ngaønh, vì noäi dung giaùo duïc coù theå tìm thaáy trong nhieàu moân hoïc vaø hoaït ñoäng. Trong caùc chöông trình giaùo duïc cuûa nhaø tröôøng Vieät Nam hieän nay, giaùo duïc BVMT hieän nay chöa phaûi laø moät moân hoïc rieâng maø ñöôïc trieån khai baèng phöông thöùc tích hôïp vaøo caùc moân hoïc vaø theo tinh thaàn xuyeân boä moân. Ñieàu ñoù coù nghóa laø khoâng theå thöïc hieän giaùo duïc BVMT chæ qua moät moân hoïc hoaëc moät hoaït ñoäng maø caàn coù söï lieân keát giöõa chuùng trong quaù trình giaùo duïc môùi coù theå ñaûm baûo thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu giaùo duïc BVMT. Giaùo duïc BVMT caàn phaûi chuù yù khai thaùc tình hình thöïc teá moâi tröôøng gaàn guõi vôùi hoïc sinh, töø khuoân vieân cuûa nhaø tröôøng ñeán moâi tröôøng cuûa ñòa phöông, khu vöïc, ñaát nöôùc,… coi ñoù laø chaát lieäu ñeå giaùo duïc, laø moâi tröôøng ñeå giaùo duïc vaø laø muïc ñích cuï theå giaùo duïc BVMT, theo phöông chaâm “Suy nghó toaøn caàu, haønh ñoäng ñòa phöông”. Giaùo duïc BVMT quan taâm ñeán caû moâi tröôøng toaøn caàu vaø moâi tröôøng ñòa phöông. Moät maët giuùp cho hoïc sinh coù caùi nhìn toaøn caàu ñoái vôùi caùc vaán ñeà moâi tröôøng, maët khaùc coi troïng giaùo duïc BVMT ôû ñòa phöông. Ñích cuï theå maø giaùo duïc BVMT caàn ñaït tôùi laø söï quan taâm ñeán moâi tröôøng ñòa phöông, lôøi cam keát vaø nhöõng haønh ñoäng duø nhoû nhöng thieát thöïc, goùp phaàn caûi thieän moâi tröôøng ñòa phöông, taïo thoùi quen öùng xöû ñuùng ñaén vôùi moâi tröôøng. Phöông thöùc tieáp caän cô baûn cuûa GDMT laø: Giaù duïc veà moâi tröôøng, trong moâi tröôøng vaø vì moâi tröôøng, ñaët bieät laø giaùo duïc vì moâi tröôøng, coi ñoù laø thöôùc ño cô baûn hieäu quaû cuûa giaùo duïc BVMT. Giaùo duïc veà moâi tröôøng: Trang bò caùc kieán thöùc veà moâi tröôøng, caùc thaønh phaàn moâi tröôøng vaø moái quan heä giöõa chuùng vôùi nhau, cung caáp nhöõng hieåu bieát veà heä thoáng töï nhieân vaø hoaït ñoäng cuûa noù, nhöõng hieåu bieát veà taùc ñoäng cuûa con ngöôøi tôùi moâi tröôøng. Giaùo duïc trong moâi tröôøng: Xem moâi tröôøng thieân nhieân hoaëc nhaân taïo nhö moät ñòa baøn, moät phöông tieän ñeå giaûng daïy, hoïc taäp, nghieân cöùu. Vôùi caùch tieáp caän naøy, moâi tröôøng seõ trôû thaønh “Phoøng thí nghieäm thöïc teá” ña daïng, sinh ñoäng cho ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc, hoïc sinh höùng thuù, hieäu quaû hoïc taäp seõ cao hôn. Giaùo duïc vì moâi tröôøng: Treân cô sôû caùc tri thöùc ñöôïc trang bò ñi tôùi xaây döïng yù thöùc quan taâm vaø traùch nhieäm, hình thaønh caùc quan nieäm giaù trò nhaân caùch, ñaïo ñöùc ñuùng ñaén, thaùi ñoä öùng xöû tích cöïc, xaây döïng ñoäng cô vaø kyõ naêng tham gia caûi thieän moâi tröôøng. Nguyeân taéc giaùo duïc BVMT trong nhaø tröôøng Ñaûm baûo muïc tieâu giaùo duïc BVMT phaûi phuø hôïp vôùi muïc tieâu ñaøo taïo cuûa caáp hoïc, baäc hoïc, goùp phaàn thuïc hieän muïc tieâu ñaøo taïo cuûa giaùo duïc noùi chung. Phaûi höôùng vieäc giaùo duïc BVMT tôùi vieäc cung caáp cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc veà moâi tröôøng vaø kyõ naêng BVMT phuø hôïp vôùi taâm, sinh lyù töøng löùa tuoåi. Noäi dung giaùo duïc BVMT phaûi chuù troïng caùc vaán ñeà thöïc haønh, treân cô sôû ñoù hình thaønh caùc kyõ naêng, phöông phaùp haønh ñoäng cuï theå ñeå hoïc sinh coù theå tham gia coù hieäu quaû vaøo caùc hoaït ñoäng BVMT cuûa ñòa phöông, cuûa ñaát nöôùc phuø hôïp vôùi löùa tuoåi. Phöông phaùp giaùo duïc BVMT nhaèm taïo ñieàu kieän cho ngöôøi hoïc chuû ñoäng tham gia vaøo quaù trình hoïc taäp, taïo cô hoäi cho hoïc sinh phaùt hieän caùc vaán ñeà moâi tröôøng vaø tìm ra höôùng giaûi quyeát vaán ñeà döôùi söï toå chöùc vaø höôùng daãn cuûa giaùo vieân. Taän duïng caùc cô hoäi ñeå giaùo duïc BVMT nhöng phaûi ñaûm baûo kieán thöùc cô baûn cuûa moân hoïc, tính logic cuûa noäi dung vaø khoâng laøm quaù taûi kieán thöùc vaø taêng thôøi gian cuûa baøi hoïc. Yeâu caàu cuûa GDMT Keát hôïp trang bò tri thöùc vôùi giaùo duïc ñaïo ñöùc moâi tröôøng. Ñaët GDMT trong moái quan heä ña ngaønh, giaûi quyeát vaán ñeà döôùi söï keát hôïp ña lónh vöïc. Hình thöùc giaùo duïc phaûi ña daïng, phong phuù, keát hôïp chaët cheõ giöõa lyù thuyeát vaø minh hoïa thöïc teá, moâ hình, hình thöùc phuø hôïp löùa tuoåi, nhaän thöùc, keát hôïp giaùo duïc nhaø tröôøng, giaùo duïc gia ñình vaø giaùo duïc xaõ hoäi. Ñaûm baûo giaùo duïc öùng xöû moâi tröôøng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät vaø caùc coâng öôùc quoác teá veà BVMT. Ñaûm baûo keát hôïp caùc yeáu toá kinh teá, xaõ hoäi vaø chính trò trong GDMT, xem moâi tröôøng nhö moät toång theå töï nhieân vaø coù moät moái quan heä chaët cheõ vôùi caùc yeáu toá kinh teá vaø xaõ hoäi. Ñaët söï phaùt trieån cuûa caø nhaân vaø coäng ñoàng trong moâi tröôøng töï nhieân trong laønh. Xem xeùt caùc vaán ñeà moâi tröôøng theo nhieàu phaïm vi: ñòa phöông, quoác gia vaø toaøn caàu. Chuù troïng vaøo moâi tröôøng hieän höõu cuõng nhö nhöõng thay ñoåi trong töông lai. Ñoäng vieân söï keát hôïp haønh ñoäng BVMT ñòa phöông vaø sau ñoù laø nhöõng ñoùng goùp giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng ôû taàm quoác gia vaø toaøn caàu. Chuù yù khía caïnh moâi tröôøng trong giaùo duïc phaùt trieån. Muïc tieâu giaùo duïc BVMT trong nhaø tröôøng Hoäi nghò quoác teá veà giaùo duïc BVMT cuûa Lieân hôïp quoác toå chöùc taïi Tbilisi naêm 1977 xaùc ñònh muïc tieâu cuûa GDMT nhö sau: “Laøm cho caùc caù nhaân vaø caùc coäng ñoàng hieåu ñöôïc baûn chaát phöùc taïp cuûa moâi tröôøng töï nhieân vaø moâi tröôøng nhaân taïo laø keát quaû töông taùc cuûa nhieàu nhaân toá sinh hoïc, lyù hoïc, xaõ hoäi, kinh teá vaø vaên hoùa, ñem laïi cho hoï kieán thöùc, nhaän thöùc veà giaù trò, thaùi ñoä vaø kyõ naêng thöïc haønh ñeå hoï tham gia moät caùch coù traùch nhieäm vaø hieäu quaû trong phoøng ngöøa vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng vaø quaûn lyù chaát löôïng moâi tröôøng” Töø tuyeân ngoân ban ñaàu ñoù, muïc tieâu cuûa GDMT ñaõ ñöôïc cuï theå hoùa vaø khieån khai ôû caùc quoác gia vaø trong taát caû caùc caáp hoïc, baäc hoïc. Nhìn chung, GDMT nhaèm vaän duïng nhöõng kieán thöùc vaø kyõ naêng cuûa moãi caù nhaân, coäng ñoàng vaøo giöõ gìn, baûo toàn, söû duïng moâi tröôøng, ñaûm baûo moâi tröôøng beàn vöõng cho caû theá heä hieän taïi vaø töông lai. Noù cuõng bao haøm caû vieäc hoïc taäp caùch söû duïng nhöõng coâng ngheä môùi nhaèm taêng saûn löôïng vaø traùnh nhöõng thaûm hoïa moâi tröôøng, xoùa ñoùi ngheøo, taän duïng caùc cô hoäi vaø ñöa ra nhöõng quyeát ñònh khoân kheùo trong vieäc söû duïng taøi nguyeân. Hôn nöõa, noù bao haøm caû vieäc ñaït ñöôïc nhöõng kyõ naêng, coù ñoäng löïc vaø cam keát haønh ñoäng duø vôùi tö caùch caù nhaân hay taäp theå, ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng hieän nay vaø phoøng ngöøa nhöõng vaán ñeà môùi naûy sinh. Ôû Vieät Nam, giaùo duïc BVMT trong caùc nhaø tröôøng caàn ñem laïi cho ngöôøi hoïc caùc noäi dung: Coù kieán thöùc, hieåu bieát veà moâi tröôøng: Caùc thaønh phaàn cuûa moâi tröôøng, tính phöùc taïp vaø moái quan heä nhieàu chieàu giöõa caùc thaønh phaàn cuûa moâi tröôøng, tính haïn cheá cuûa TNTN, khaû naêng chòu taûi cuûa moâi tröôøng, quan heä chaët cheõ giöõa moâi tröôøng vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá – xaõ hoäi trong phaïm vi ñòa phöông, quoác gia, khu vöïc vaø treân toaøn caàu. Xaây döïng thaùi ñoä: Nhaän thöùc ñöôïc yù nghóa, taàm quan troïng cuûa caùc vaán ñeà moâi tröôøng nhö nguoàn löïc ñeå soáng, lao ñoäng, phaùt trieån caù nhaân, coäng ñoàng, xaõ hoäi. Töø ñoù coù thaùi ñoä, caùch öùng xöû ñuùng ñaén tröôùc caùc vaán ñeà moâi tröôøng, coù traùch nhieäm ñoái vôùi moâi tröôøng, coù quan nieäm ñuùng veà caùc giaù trò nhaân caùch ñoái vôùi moâi tröôøng, ñeå daàn coù ñöôïc caùc kyõ naêng öùng xöû thaân thieän vôùi moâi tröôøng, tham gia BVMT, hình thaønh ñaïo ñöùc moâi tröôøng. Treân neàn taûng cuûa tri thöùc, kyõ naêng, phöông phaùp haønh ñoäng BVMT, ngöôøi hoïc töï naâng cao khaû naêng löïa choïn caùch soáng phuø hôïp vôùi vieäc söû duïng hôïp lyù vaø khoân ngoan caùc nguoàn TNTN, goùp phaàn tham gia hieäu quaû vaøo vieäc phoøng ngöøa vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng taïi nôi ôû vaø nôi laøm vieäc cuûa moãi caù nhaân. Hình thaønh vaø phaùt trieån naêng löïc phaân tích ñaùnh giaù nhöõng vaán ñeà coù lieân quan ñeán moâi tröôøng vaø khaû naêng giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng ôû phaïm vi caù nhaân, ñòa phöông vaø coäng ñoàng. Giaùo duïc BVMT ñöôïc ñöa vaøo toaøn boä heä thoáng giaùo duïc quoác daân. Ôû moãi caáp, baäc hoïc, tuøy theo khaû naêng tieáp nhaän tri thöùc vaø thöïc hieän caùc haønh vi BVMT cuûa hoïc sinh maø löïa choïn noäi dung vaø phöông phaùp daïy hoïc cho phuø hôïp. Muïc tieâu giaùo duïc BVMT ôû caáp tröôøng THCS Veà kieán thöùc: Hoïc sinh coù hieåu bieát veà: Khaùi nieäm moâi tröôøng, heä sinh thaùi, caùc thaønh phaàn moâi tröôøng vaø moái quan heä giöõa chuùng Con ngöôøi – daân soá – moâi tröôøng: Bieát ñöïôc vai troø cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi con ngöôøi vaø taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi moâi tröôøng, vieäc khai thaùc, söû duïng, taùi taïo nguoàn taøi nguyeân vaø PTBV, söï oâ nhieãm vaø suy thoaùi moâi tröôøng (hieän traïng, nguyeân nhaân haäu quaû). Giaûi thích ñöôïc nhöõng hieän töôïng baát thöôøng cuûa moâi tröôøng xaûy ra trong töï nhieân. Hieåu bieát veà phaùp luaät vaø caùc chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc veà BVMT, veà caùc bieän phaùp BVMT (moâi tröôøng ñòa phöong, quoác gia, khu vöïc, toaøn caàu). Veà thaùi ñoä, tình caûm Coù tình caûm yeâu quyù, toân troïng thieân nhieân. Coù tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, toân troïng di saûn vaên hoaù. Coù thaùi ñoä thaân thieän vôùi moâi tröôøng vaø yù thöùc ñöôïc caùc haønh ñoäng tröôùc vaán ñeà moâi tröôøng nảy sinh. Coù yù thöùc: Quan taâm thöôøng xuyeân ñeán moâi tröôøng soáng cuûa caù nhaân, gia ñình, coäng ñoàng. Baûo veä ÑDSH, baûo veä röøng, ñaát ñai, nguoàn nöôùc vaø khoâng khí. Giöõ gìn veä sinh, an toaøn thöïc phaåm, an toaøn lao ñoäng. Uûng hoä, chuû ñoäng tham gia caùc hoaït ñoäng BVMT, pheâ phaùn haønh vi gaây haïi cho moâi tröôøng. Veà kyõ naêng, haønh vi: Coù kyõ naêng phaùt hieän vaán ñeà moâi tröôøng vaø öùng xöû tích cöïc vôùi caùc vaán ñeà moâi tröôøng naûy sinh. Coù haønh ñoäng cuï theà BVMT. Tuyeân truyeàn, vaän ñoäng BVMT trong gia ñình, nhaø tröôøng vaø xaõ hoäi. Noäi dung giaùo duïc BVMT trong nhaø tröôøng Moâi tröôøng laø söï toång hôïp nhieàu thaønh phaàn: thieân nhieân, daân soá, kinh teá – xaõ hoäi, vaên hoùa,… Trong nhaø tröôøng, chuùng ta quan taâm chuû yeáu ñeán moâi tröôøng töï nhieân vaø taùc ñoäng qua laïi, chaët cheõ cuûa noù vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Vieäc giaùo duïc veà moâi tröôøng, trong moâi tröôøng phaûi nhaèm tôùi giaùo duïc vì moâi tröôøng. Vì vaäy, nhaø tröôøng phaûi cung caáp ñaày ñuû nhöõng kieán thöùc veà moâi tröôøng cho hoïc sinh. Song ño môùi chæ laø moät maët cuûa muïc tieâu giaùo duïc BVMT. Ñieàu caàn ñaït laø hoïc sinh, töø söï hieåu bieát ñoù, tuøy theo ñoä tuoåi vaø möùc ñoä tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng, caàn coù thaùi ñoä öùng xöû thaân thieän vôùi moâi tröôøng, coù kyõ naêng thöïc haønh, phöông phaùp haønh ñoäng ñoäc laäp, khaû naêng ra quyeát ñònh phuø hôïp, öùng xöû coù hieäu quaû vaán ñeà moâi tröôøng. Qua ñoù hình thaønh vaø phaùt trieån giaù trò nhaân caùch, ñaïo ñöùc trong thaùi ñoä öùng xöû vaø haønh ñoäng tröôùc vaán ñeà moâi tröôøng. Trong quaù trình hoïc taäp, hoïc sinh coù theâm nhöõng hieåu bieát veà vaán ñeà moâi tröôøng vaø PTBV ôû ñòa phöông, quoác gia, khu vöïc, quoác teá vaø tieán daàn tôùi khaû naêng xem xeùt vaán ñeà moâi tröôøng hieän taïi vaø töông lai, ñònh höôùng haønh ñoäng cuûa caù nhaân cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån moâi tröôøng beàn vöõng. Ñeå bao quaùt caùc noâi dung veà moâi tröôøng vaø BVMT trong nhaø tröôøng Vieät Nam, heä thoáng kieán thöùc naøy ñöôïc saép xeáp trong 4 chuû ñeà vôùi nhöõng chi tieát troïng taâm nhö sau: Chuû ñeà 1: Moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ta Khaùi nieäm moâi tröôøng Moâi tröôøng töï nhieân Moâi tröôøng nhaân taïo TNTN Caùc heä sinh thaùi Chuû ñeà 2: Quan heä giöõa con ngöôøi vaø moâi tröôøng Con ngöôøi laø moät thaønh phaàn cuûa moâi tröôøng Vai troø cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi con ngöôøi vaø taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi moâi tröôøng Moái quan heä giöõa daân soá vaø moâi tröôøng. Coâng nghieäp, ñoâ thò hoùa vaø vaán ñeà moâi tröôøng. Chuû ñeà 3: Söï oâ nhieãm vaø suy thoaùi moâi tröôøng O nhieãm moâi tröôøng: O nhieãm nöôùc, bieån, oâ nhieãm khoâng khí, oâ nhieãm ñaát, oâ nhieãm tieáng oàn vaø caùc vaán ñeà veà chaát thaûi, suy thoaùi röøng, suy thoaùi ñaát vaø suy giaûm ÑDSH. Chuû ñeà 4: Caùc bieän phaùp BVMT vaø PTBV Nhöõng quy ñònh cuûa phaùp luaät veà BVMT vaø PTBV Caùc bieän phaùp vaø hoaït ñoäng BVMT Nhieäm vuï cuûa hoïc sinh trong PTBV Phöông phaùp giaùo duïc BVMT trong nhaø tröôøng Phöông phaùp tham quan,ñieàu tra khaûo saùt thöïc ñòa. Phöông phaùp naøy khoâng chæ giuùp hoïc sinh kieåm nghieäm laïi caùc kieán thöùc ñaõ hoïc treân lôùp, ñoàng thôøi ñi saâu, tìm hieåu baûn chaát nhöõng hieän töôïng cuûa moâi tröôøng töï nhieân, nhaân taïo, hieåu moái quan heä taùc ñoäng qua laïi giöõa con ngöôøi vaø moâi tröôøng, nhöõng vaán ñeà naûy sinh do caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi gaây ra vôùi moâi tröôøng, nhöõng nguy cô tieàm aån maø con ngöôøi ngaøy caøng phaûi tröïc ñieän. Coù theå trieån khai theo 2 caùch: Toå chöùc cho hoïc sinh ñi tham quan hoïc taäp ôû khu BTTN, nhaø maùy xöû lyù raùc, khu cheá xuaát, danh lam thaéng caûch,… Laäp nhoùm tìm hieåu tình hình moâi tröôøng ôû tröôøng hoïc hoaëc ôû ñòa phöông. Caùc nhoùm coù nhieäm vuï: Ñieàu tra, tìm hieåu tình hình moâi tröôøng ôû khu vöïc khaûo saùt. Löïa choïn vaán ñeà khaûo saùt mang tính nghieân cöùu (ví duï vaán ñeà oâ nhieãm nöôùc). Baùo caùo keát quaû, neâu phöông aùn caûi thieän moâi tröôøng. Giaùo vieân neân aùp duïng phöông phaùp naøy trong caùc ñôït tham quan , daõ ngoaïi, du lòch do nhaø tröôøng toå chöùc cho caùc lôùp hoïc sinh. Nhöng buoåi tham quan, daõ ngoaïi coù keøm muïc ñích tìm hieåu, khaùm phaù moâi tröôøng seõ laøm phong phuù theâm noäi dung vaø hoaït ñoäng tham quan, taêng yù nghóa giaùo duïc cuûa hoaït ñoäng. Ñeå ñaït muïc ñích keùp naøy, caàn coù söï chuaån bò chu ñaùo veà noäi dung, khoâng neân chæ döøng laïi ôû quan saùt, moâ taû hieän traïng, ñaëc ñieåm maø caàn phaûi laøm cho hoïc sinh quan taâm vaø thaáy coù traùch nhieäm cuûa mình trong vieäc baûo veä, laøm ñeïp theâm ñòa ñieåm tham quan. Ví duï, tìm hieåu vaø thoâng baùo tröôùc veà ñaëc ñieåm töï nhieân, nhaân vaên,… cuûa ñòa ñieåm, nhöõng thay ñoåi cuûa caûnh quan, lyù do vaø döï baùo söï thay ñoåi cuûa caûnh quan do taùc ñoäng cuûa con ngöôøi. Neân tìm hieåu caû giaù trò kinh teá cuûa ñòa ñieåm ñeå nhöõng löïa choïn giaûi phaùp taùc ñoäng ñeán ñòa ñieåm mang tính thöïc tieãn cao hôn. Phöông phaùp thí nghieäm Phöông phaùp thí nghieäm cho pheùp taùi taïo laïi nhöõng hieän töôïng ñaõ xaûy ra trong thieân nhieân, ñôn giaûn hoaù caùc quaù trình ñeå hoïc sinh coù theå quan saùt, tìm hieåu chuùng. Nhieàu kieán thöùc cuûa caùc moân Sinh hoïc, Vaät lyù, Hoaù hoïc,… hoïc sinh caàn tieáp thu, traõi nghieäm qua caùc thí nghieäm. Ñaây cuõng laø nhöõng phöông phaùp daïy hoïc ñaëc tröng cuûa caùc moân khoa hoïc thöïc nghieäm. Nhöõng hieän töôïng lieân quan ñeán moâi tröôøng seõ ñöôïc hoïc sinh hieåu, caûm nhaän vaø coù yù thöùc saâu saéc hôn thoâng qua caùc thí nghieäm ñaõ ñöôïc hoïc sinh tröïc tieáp thuïc hieän. Vì duï, thí nghieäm uû raùc khi daïy veà xöû lyù raùc ñeå bieát khaû naêng phaân huyû cuûa töøng loaïi raùc. Hoaït ñoäng naøy giuùp hoïc sinh coù yù thöùc ñöôïc vieäc söû duïng caùc loaïi bao bì ñoùng goùi naøo coù lôïi cho moâi tröôøng vaø söï caàn thieát phaûi phaân loaïi raùc töø khaâu thu gom. ÔÛ nôi coù ñieàu kieän, coù theå tieán haønh nhöõng thì nghieäm aûo baèng caùch moâ hình hoaù qua chöông trình phaàn meàm maùy vi tính nhö “moâ hình chu trình nöôùc”, “moâ hình saûn xuaát nöôùc saïch”,… Hình 2.1 : Mô hình chu trình nước Phöông phaùp khai thaùc kinh nghieäm thöïc teá ñeå giaùo duïc Hoïc sinh caáp THCS ñaõ coù voán kieán thöùc töông ñoái lôùn, ngaøy caøng ñöôïc môû roäng vaø saâu theâm. Taàm nhìn cuûa caùc em khoâng coøn boù heïp trong khuoân khoå nhaø tröôøng, gia ñình. Maët khaùc, theo lyù thuyeát kieán taïo laïi, caàn boài ñaép kieán thöùc, kyõ naêng cuûa hoïc sinh treân neàn taûng hoïc vaán caùc em ñaõ coù. Giaùo vieân neân ñöa caùc em vaøo nhöõng tình huoáng caàn tìm hieåu, caàn giaûi quyeát, buoäc caùc em phaûi vaän duïng voán hieåu bieát cuûa mình, tìm kieám nhöõng kieán thöùc kyõ naêng caàn thieát nhaèm giaûi quyeát vaán ñeà, töø ñoù thu nhaän theâm kieán thöùc, kyõ naêng môùi laøm giaøu theâm voán hoïc vaán cuûa mình. Vaán ñeà moâi tröôøng bao goàm caû nhöõng vaán ñeà raát lôùn nhö loã thuûng taàng ozon, söï noùng leân toaøn caàu,… nhöng coøn coù caû nhöõng vaán ñeà raát gaàn guõi vôùi hoïc sinh nhö khoùi buïi laøm oâ nhieãm khoâng khí, chaát thaûi laøm oâ nhieãm nöôùc, luõ luït saït lôõ ñaát,… gaây haäu quaû nghieâm troïng maø hoïc sinh thöôøng nhìn thaáy, tieáp xuùc vôùi chuùng, traûi nghieäm qua thöïc teá moâi tröôøng ñòa phöông, ñaát nöôùc. Giaùo vieân caàn taän duïng ñaëc ñieåm naøy khi thöïc hieän giaùo duïc BVMT cho hoïc sinh. Ví duï, khi tìm hieåu veà söùc eùp daân soá leân moâi tröôøng, giaùo vieân khoâng neân moâ taû ngay caùc hieän töôïng, söï kieän do daân soá ñoâng neân moâi tröôøng bò suy thoaùi maø neân cho hoïc sinh lieân heä vaø ñöa ra caùc hieän töôïng theå hieän taùc ñoäng cuûa daân soá tôùi moâi tröôøng. Hoaëc hoïc veà vaán ñeà raùc thaûi, giaùo vieân khoâng neân cung caáp ngay caùc soá lieäu veà löôïng raùc thaûi haøng ngaøy, haøng thaùng,… cho hoïc sinh maø toå chöùc cho caùc em tham gia hoaït ñoäng ñieàu tra löôïng raùc thaûi ôû gia ñình, tröôøng hoïc, ñòa phöông. Phöông phaùp hoaït ñoäng thöïc tieãn keát hôïp giaûi quyeát vaán ñeà coäng ñoàng vaø giaùo duïc kyõ naêng soáng. ÔÛ moãi coäng ñoàng ñòa phöông ñeàu coù nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng böùc xuùc rieâng. Ví duï, moâi tröôøng laøng ngheà, moâi tröôøng röøng, moâi tröôøng bieån vaø ven bôø, moâi tröôøng ôû khu vöïc coâng nghieäp,… Giaùo vieân caàn khai thaùc tình hình moâi tröôøng ñòa phöông ñeå giaùo duïc hoïc sinh ñaûm baûo tính thieát thöïc vaø hieäu quaû. Phöông phaùp naøy ñoøi hoûi giaùo vieân phaûi thu thaäp soá lieäu, söï kieän vaø tìm hieåu tình hình moâi tröôøng ñòa phöông. Nhaø tröôøng cuõng caàn toå chöùc caùc hoaït ñoäng phuø hôïp ñeå hoïc sinh tham gia goùp phaàn caûi taïo moâi tröôøng ñòa phöông. Nhöõng hoaït ñoäng ño,ù duø nhoû nhöng thieát thöïc goùp phaàn caûi thieän moâi tröôøng ôû nhaø tröôøng vaø ñòa phöông, ñoàng thôøi taùc ñoäng leân yù thöùc cuûa hoïc sinh, reøn luyeän kyõ naêng, thoùi quen BVMT cho caùc em vaø giuùp caùc em thaáy ñöôïc giaù trò cuûa lao ñoäng. Trong quaù trình giaùo duïc caàn chuù yù reøn luyeän kyõ naêng BVMT thoâng qua vieäc luyeän taâp xöû lyù caùc tình huoáng moâi tröôøng cuï theå. Hình thaønh cho hoïc sinh khaû naêng nhaän bieát vaø phaùt hieän caùc vaán ñeà moâi tröôøng, xaây döïng keá hoaïch haønh ñoäng vì moâi tröôøng vaø kyõ naêng kieân ñònh thöïc hieän keá hoaïch haønh ñoäng BVMT. Phöông phaùp neâu göông Hoïc sinh caáp THCS vaãn luoân nhìn vaøo haønh ñoäng cuûa ngöôøi lôùn ñeå xem xeùt, so saùnh vaø bình luaän. Muoán giaùo duïc caùc em coù neap soáng vaên minh, lòch söï ñoái vôùi moâi tröôøng, tröôùc heát giaùo vieân vaø caùc baäc phuï huynh phaûi thöïc hieän ñuùng caùc quy ñònh BVMT. Taùc ñoäng giaùo duïc töø baïn hoïc cuõng raát lôùn. Nhöõng göông ngöôøi toát, vieäc toát töø baïn beø seõ caûm hoùa vaø laøm göông toát cho caùc em. Giaùo vieân caàn taän duïng caùc hoaït ñoäng taäp theå ñeå hoïc sinh thi ñua cuøng thöïc hieän toát caùc hoaït ñoäng BVMT, töø nhöõng vieäc cuï theå nhö gìn giöõ moâi tröôøng lôùp hoïc, tröôøng hoïc, coäng ñoàng xanh, saïch, ñeïp. Phöông thöùc giaùo duïc BVMT ôû tröôøng THCS Giaùo duïc BVMT ôû tröôøng THCS vaãn ñöôïc thuc hieän theo phöông thöùc tích hôïp vaøo caùc moân hoïc vaø hoaït ñoäng coù trong chöông trình giaùo duïc caáp THCS. Trong chöông trình vaø Saùch giaùo khoa(SGK) cuûa caáp hoïc naøy, caùc taùc giaû ñaõ quaùn trieät tinh thaàn tích hôïp noäi dung giaùo duïc BVMT, PTBV theo yeâu caàu chung. Vì vaäy, trong haàu heát caùc moân hoïc ñaõ theå hieän noäi dung giaùo duïc BVMT vôùi ba möùc ñoä ñaõ ñöôïc thoáng nhaát laø: tích hôïp toaøn phaân, tích hôïp töøng boä phaän vaø lieân heä tuøy theo hoaøn caûnh, ñieàu kieän cuûa moãi baøi trong SGK. Giaùo vieân boä moân caàn chuù yù khai thaùc caùc cô hoäi giaùo duïc BVMT trong töøng baøi, töøng chöông, traùnh boû qua cuõng nhö laïm duïng laøm baøi hoïc trôû neân naëng neà gaây nhaøm chaùn cho hoïc sinh. Döôùi ñaây neâu moät soá ví duï veà möùc ñoä tích hôïp giaùo duïc BVMT trong moät soá baøi hoïc moân hoïc. Möùc ñoä toaøn phaàn Muïc tieâu vaø noäi dung cuûa baøi hoïc hoaëc cuûa chöông trình hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi muïc tieâu vaø noäi dung cuûa giaùo duïc BVMT. Ví duï, chöông “Vai troø cuûa thöïc vaät”, baøi “Ña daïng sinh hoïc”, “Ñaáu tranh sinh hoïc”, “Ñoäng vaät quyù hieám”, “Taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi moâi tröôøng”, “O nhieãm moâi tröôøng” (moân Sinh hoïc), baøi “Ñaëc ñieåm taøi nguyeân khoaùng saûn Vieät Nam” (moân Ñòa lyù), “Saøi Goøn toâi yeâu”, “Moät thöù quaø cuûa luùa non”, “Thoâng tin veà ngaøy traùi ñaát” (moân Ngöõ vaên),… Möùc ñoä töøng boä phaän Chæ coù moät phaàn baøi hoïc coù muïc tieâu vaø noäi dung giaùo duïc BVMT. Ví duï, caùc baøi “Ñaëc ñieåm soâng ngoøi Vieät Nam”, “Ñaëc ñieåm ñaát Vieät Nam”, “Coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam” (moân Ñòa lyù), “baøi “Khi con tu huù”, “Töùc caûnh Paùc Boù” (moân Ngöõ vaên), “Xaây döïng gia ñình vaên hoùa”, “Tích cöïc, töï giaùc trong hoaït ñoäng taäp theå vaø hoaït ñoäng xaõ hoäi” (moân Giaùo duïc coâng daân). Möùc ñoä lieân heä Coù ñieàu kieän lieân heä moät caùch loâgic vôùi caùc kieán thöùc , caùc vaán ñeà moâi tröôøng, BVMT. Ví duï, baøi “Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa coâng daân” (moân Giaùo duïc coâng daân), “Ñoät bieán gen” (moân Sinh hoïc),… Moâ hình tích hôïp giaùo duïc BVMT qua caùc moân hoïc, caùc hoaït ñoäng ôû tröôøng THCS theå hieän ôû hình Nhö vaäy, caùc moân hoïc ñeàu coù khaû naêng thöïc hieän tích hôp giaùo duïc BVMT. Tuy nhieân, khaû naêng vaø möùc ñoä trieån khai giaùo duïc BVMT coøn tuøy thuoäc vaøo noäi dung cuûa töøng moân. Trong soá caùc moân hoïc cuûa caùc tröôøng THCS, moân Sinh hoïc, Ñòa lí, Giaùo duïc coâng daân coù nhieàu noäi dung gaàn guûi vôùi noäi dung giaùo duïc BVMT hôn caû. Vì vaäy, giaùo vieân caàn chuù yù khai thaùc moät caùch hôïp lyù caùc cô hoäi ñeå thöïc hieän giaùo BVMT, traùnh boû soùt cuõng nhö traùnh göôïng eùp, gaây naëng neà cho vieäc hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Muïc tieâu giaùo duïc ôû tröôøng THCS Noäi dung giaùo duïc ôû tröôøng THCS Muïc tieâu giaùo duïc BVMT ôû tröôøng THCS Noäi dung giaùo duïc BVMT ôû tröôøng THCS Tích hôïp trong caùc moân hoïc Toaùn Vaät lyù Hoùa hoïc Sinh hoïc Ngöõ vaên Lòch söû Ñòa lí Giaùo duïc coâng daân Anh vaên Aâm nhaïc Myõ thuaät Coâng ngheâ Chuû ñeà töï choïn Tích hôïp trong caùc hoaït ñoäng Sinh hoaït lôùp Sinh hoaït tröôøng Hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaøi giôø leân lôùp Hoaït ñoäng vaên ngheä, lao ñoäng, tham quan,… Hoaït ñoäng cuûa toå chöùc Ñoaøn, Ñoäi Chöông trình xanh hoùa nhaø tröôøng Hình 2.2: Tích hôïp giaùo duïc BVMT ôû tröôøng THCS Caùc hoaït ñoäng giaùo duïc BVMT ngoaøi lôùp hoïc Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa vieäc giaùo duïc BVMT ngoaøi tröôøng hoïc. Muïc ñích GDMT laø moät trong nhöõng caùch tieáp caän cô baûn trong giaùo duïc BVMT laø giaùo duïc veà moâi tröôøng, trong moâi tröôøng vaø vì moâi tröôøng, trong ñoù gi._.aùt trieån cuûa theá giôùi hieän ñaïi. Nhö vaäy, ñeå xaây döïng ÑÑMT môùi, tröôùc tieân caàn phaûi thay ñoåi tö duy, thay ñoåi quan nieäm ñoái vôùi töï nhieân. Töø söï thay ñoåi quan nieäm, tö duy, tình caûm, ÑÑMT seõ höôùng con ngöôøi ñeán nhöõng haønh vi ÑÑMT ñuùng ñaén, bieát toân troïng vaø baûo veä thieân nhieân nhö toân troïng vaø baûo veä söï soáng cuûa chính mình. Nhaän thöùc ñuùng veà vò trí vaø vai troø cuûa con ngöôøi trong töï nhieân. Theo quy luaät töï nhieân, moïi sinh vaät ñeàu coá gaéng xaâm chieám moâi tröôøng xunh quanh mình, bieán noù thaønh caùi cuûa chính mình hoaëc cuûa con chaùu hoaëc caùc haäu dueä cuûa mình. Laø moät sinh vaät con ngöôøi cuõng khoâng thoaùt khoûi tính caùch chung ñoù. Tính caùch naøy toàn taïi töø khi xuaát hieän loaøi ngöôøi, traûi qua caùc xaõ hoäi saên baén, haùi löôïm, noâng nghieäp, coâng nghieäp cho tôùi hieän nay. Con ngöôøi xaây döïng vaø phaùt trieån cuoäc soáng cuûa mình döïa treân caùc nguoàn TNTN, nhöng caøng phaùt trieån caøng laøm suy thoaùi, caïn kieät caùc taøi nguyeân naøy. Ñaây chính laø nhaän thöùc mang tính “xaâm chieám” ñaõ ñem laïi vaên minh tieán boä cho loaøi ngöôøi trong nhöõng theá kyû tröôùc ñaây, hieän ñang daãn nhaân loaïi tôùi choå beá taéc vaø ñoøi hoûi phaûi thay theá moät nhaän thöùc môùi, ñoù laø nhaän thöùc vì söï PTBV. Lieân quan ñeán vaán ñeà naøy, gaàn ñaây ñaõ xuaát hieän giaû thuyeát Gaia vôùi nhaän ñònh raèng, “taát caû vaät soáng vaø khoâng soáng treân Traùi Ñaát ñeàu laø boä phaän cuûa moät heä thoáng lôùn hôn toaøn ven “ töï nhieân – con ngöôøi – xaõ hoäi” vôùi caùch hieåu nhö vaäy thì loaøi ngöôøi chæ laø moät teá baøo, hoaëc moät moâ trong moät sinh vaät khoång loà. Moät soá khaùc bieät giöõa nhaän thöùc cuõ vaø môùi veà moâi tröôøng Nhaän thöùc cuõ Nhaän thöùc môùi Traùi Ñaát coù nguoàn taøi nguyeân voâ taän. Taøi nguyeân treân traùi Ñaát laø höõu haïn. Luùc taøi nguyeân heát haõy tôùi nôi khaùc tìm. Taùi cheá vaø öu tieân söû duïng taøi nguyeân taùi taïo ñöôïc. Cuoäc soáng cuûa con ngöôøi ñöôïc caûi thieän döïa vaøo cuûa caûi vaät chaát. Vaät chaát chæ laø moät khía caïnh cuûa chaát löôïng cuoäc soáng cuûa con ngöôøi. Chi phí cho döï aùn theå hieän bôûi chi phí trong. Chi phí trong nhieàu khi khoâng quan troïng vaø khoâng toán keùm baèng chi phí ngoaøi. Con ngöôøi phaûi chinh phuïc thieân nhieân. Con ngöôøi phaûi hôïp taùc vôùi thieân nhieân. Coâng ngheä môùi seõ giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng hieän nay. Vaán ñeà moâi tröôøng hieän nay chæ coù theå giaûi quyeát vôùi söï tham gia cuûa ñaïo ñöùc. Ñaõ coù con ngöôøi taát yeáu phaûi coù pheá thaûi. Trong heä sinh thaùi, pheá thaûi chæ toàn taïi taïm thôøi, veà laâu daøi trong thieân nhieân khoâng coù pheá thaûi. Söï phung phí laø ñieàu maø con ngöôøi luoân muoán laøm. Laõng phí khoâng phaûi laø baûn chaát cuûa con ngöôøi. Haønh vi , caùch öùng xöû Ñeå laøm chuyeån bieán veà chaát löôïng trong quaù trình nhaän thöùc, öùng xöû vaø haønh ñoäng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi moâi tröôøng moät caùch ñuùng ñaén hôn, moãi caù nhaân trong xaõ hoäi ñeàu phaûi bieát vieäc ngaên chaën söï suy thoaùi moâi tröôøng laø traùch nhieäm khoâng chæ cuûa rieâng ai maø chích laø cuûa taát caû moïi ngöôøi, neân coâng taùc giaùo duïc nhöõng kieán thöùc veà taùc haïi cuûa suy thoaùi moâi tröôøng ñoái vôùi söï sinh toàn cuûa con ngöôøi phaûi ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân, lieân tuïc, saâu roäng,… trong nhaø tröôøng Phöông phaùp nghieân cöùu. Phöông phaùp ñieàu tra khaûo saùt thöïc teá: Ñieàu tra khaûo saùt thöïc teá, thu thaäp caùc soá lieäu lieân quan ñeán vaán ñeà veà GDMT ôû 3 tröôøng THCS treân ñòa baøn Tp. HCM Phöông phaùp ñaùnh giaù toång hôïp: Thoáng keâ, toång hôïp soá lieäu thu thaäp vaø phaân tích. Xöû lyù caùc soá lieäu vaø ñaùnh giaù hieäu quaû giaùo duïc Phöông phaùp tham gia coäng ñoàng vaø yù kieán chuyeân gia: Tham khaûo yù kieán chuyeân gia vaø giaùo vieân laøm coâng taùc giaûng daïy nhaèm ñöa ra caùc giaûi phaùp phuø hôïp, hieäu quaû hôn trong coâng taùc GDMT. Phöông phaùp duøng phieáu ñieàu tra Ñieàu tra nhaän thöùc cuûa hoïc sinh veà moâi tröôøng vaø tham caùc hoaït ñoäng giaùo duïc baûo veä moâi tröôøng. Coâng taùc toå chöùc GDMT trong nhaø tröôøng vaø hieäu quaû ñaït ñöôïc töø coâng taùc giaùo duïc baûo veä moâi tröôøng. Soá phieáu ñieàu tra:15 phieáu Ñòa baøn ñieàu tra: Tröôøng THCS Phan Saøo Nam ( Ñòa chæ: 657 Ñieän Bieân Phuû, Phöôøng 1, Quaän 3, Tp. HCM) Tröôøng THCS Traàn Phuù (Ñòa chæ: 82 Cöûu Long, Cö Xaù Baéc Haûi, Phöôøng 15, Quaän 10, Tp. HCM) Tröôøng THCS Phuù Thoï (Ñòa chæ: 1122 Ñöôøng 3/2, Phöôøng 12, Quaän 11, Tp. HCM) Phöông phaùp ñieàu tra: Phoûng vaán tröïc tieáp vaø phaùt phieáu ñieàu tra Chöông 4: KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU Ñaùnh giaù hoaït ñoäng giaùo duïc moâi tröôøng trong tröôøng hoïc Noäi dung cuûa GDMT Giaùo duïc veà moâi tröôøng Baûng 4.1 : Keát quaû khaûo saùt hoaït ñoäng giaùo duïc moâi tröôøng cuûa nhaø tröôøng STT Noäi dung khaûo saùt Keát quaû (%) 1 Nhaø tröôøng coù toå chöùc giaûng daïy veà moâi tröôøng hay khoâng: Khoâng Coù 0 100 2 Moâi tröôøng ñöôïc giaûng daïy döôùi hình thöùc: Moân hoïc rieâng Loàng gheùp vaøo caùc moân hoïc khaùc 0 100 3 Goàm nhöõng moân hoïc naøo: Toaùn Vaät lyù Hoaù hoïc Sinh hoïc Ngöõ vaên Lòch söû Ñòa lyù Giaùo duïc coâng daân Tieáng Anh Aâm nhaïc Myõ thuaät Coâng ngheä Chuû ñeà töï choïn 66,6 66,6 66,6 100 100 100 100 100 66,6 66,6 66,6 100 66.6 4 Giaùo vieân giaûng daïy laø: Giaùo vieân thueâ möôùn töø beân ngoaøi Giaùo vieân cuûa tröôøng 0 100 5 Giaùo vieân coù ñöôïc ñaøo taïo hay huaán luyeän veà giaùo duïc moâi tröôøng hay khoâng: Coù Khoâng 0 100 6 Noäi dung giaûng daïy Kieán thöùc veà moâi tröôøng Thaùi ñoä tình caûm ñoái vôùi moâi tröôøng Veà kyõ naêng, haønh vi ñoái vôùi moâi tröôøng Taát caû caùc noäi dung treân 0 0 0 100 7 Thaày coâ thaáy coù caàn thieát khi ñöa moâi tröôøng vaøo coâng taùc giaûng daïy: Khoâng caàn thieát Caàn thieát Raát caàn 0 33.3 66.6 8 Ngoaøi nhöõng giôø hoïc treân lôùp coù toå chöùc giaùo duïc BVMT cho hoïc sinh baèng nhöõng hình thöùc nhö Khoâng toå chöùc Caùc cuoäc thi veà tìm hieåu moâi tröôøng Caùc buoåi tham quan, khaûo saùt thöïc ñòa Hoaït ñoäng lao ñoäng BVMT 0 100 66,6 33,3 Qua keát quaû khaûo saùt, nhaän thaáy raèng nhaø tröôøng ñaõ toå chöùc giaûng daïy noäi dung cuûa hoaït ñoäng GDMT ôû caùc tröôøng ñaõ ñaûm baûo ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa chöông trình laø giaùo duïc veà moâi tröôøng, vì moâi tröôøng vaø trong moâi tröôøng. Hoaït ñoäng giaùo duïc BVMT trong tröôøng hoïc ñaõ ñöôïc tieán haønh theo phöông thöùc tích hôïp, loàng gheùp noäi dung GDMT vaøo caùc moân hoïc thích hôïp. Ôû baäc THCS , laø moân Ñòa lyù, Sinh hoïc, Giaùo duïc coâng daân,Hoùa hoïc,…Giaùo vieân ñaõ cung caáp cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc cô baûn veà moâi tröôøng, ñoù laø nhöõng hieåu bieát veà moâi tröôøng töï nhieân, söï oâ nhieãm moâi tröôøng, phöông phaùp BVMT, ñaëc bieät giaùo duïc cho hoïc sinh coù yù thöùc giöõ gìn, BVMT soáng vaø tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc. Ngoaøi vieäc tích hôïp vaø loàng gheùp noäi dung GDMT vaøo caùc moân hoïc, nhaø tröôøng coøn toå chöùc caùc hoaït ñoäng ngoaïi khoùa döôùi hình thöùc phong phuù nhö nhö toå chöùc thi tìm hieåu veà moâi tröôøng, thi veõ tranh, troàng caây xanh, lao ñoäng doïn deïp veä sinh trong khuoân vieân tröôøng, toå chöùc caùc caâu laùc boä, hoäi thaûo, daõ ngoaïi, ñoá vui, haùt muùa keå chuyeän moâi tröôøng,… Yù thöùc giaùo duïc veà moâi tröôøng cuõng nhaø tröôøng naâng cao baèng vieäc phaùt huy vai troø cuûa toå chöùc Ñoäi Thieáu nieân tieàn phong, Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh phoái hôïp trieån khai hoaït ñoäng doïn deïp veä sinh ñöôøng phoá, troàng caây xanh, troàng hoa doïc theo caùc truïc ñöôøng giao thoâng,… Vieäc môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng BVMT khoâng chæ goùp phaàn naâng cao yù thöùc BVMT cho hoïc sinh maø coøn coù yù nghóa taùc ñoäng tích cöïc ñeán ngöôøi daân, khuyeán khích moïi ngöôøi trong coäng ñoàng cuøng tham gia BVMT. Vieäc xaây döïng moâ hình xanh hoùa tröôøng hoïc ñöôïc taäp trung vaøo moät soá noäi dung cô baûn nhö: xaây döïng caûnh quan nhaø tröôøng, troàng caây xanh taïo boùng maùt cho saân tröôøng, thöïc hieän toát veä sinh tröôøng hoïc vaø chöông trình tieát kieäm ñieän, nöôùc. Vieäc giaùo duïc yù thöùc traùch nhieäm vaø tình caûm moâi tröôøng cho hoïc sinh ñöôïc xaây döïng ñöïa treân cô sôû giaùo duïc tình yeâu queâ höông, tình yeâu ñaát nöôùc. Söï hieåu bieát saâu saéc vaø yeâu quyù veû ñeïp thieân nhieân laø yeáu toá cô baûn naûy sinh yù thöùc traùch nhieäm cuûa moãi caù nhaân trong vieäc BVMT. Nhieàu tröôøng hoïc ñaõ toå chöùc cho hoïc sinh tham quan daõ ngoaïi tìm hieåu veà moâi tröôøng. Hoaït ñoäng naøy ñaõ thu huùt ñoâng ñaûo hoïc sinh tham gia, taïo höùng thuù tröôùc veû ñeïp thieân nhieân, söï gaàn guõi thaân thieän vôùi moâi tröôøng, ñaët bieät, söï uûng hoä nhieät tình cuûa phuï huynh hoïc sinh. Nhìn chung, coâng taùc coâng taùc trieån khai hoaït ñoäng giaùo duïc yù thöùc veà moâi tröôøng cho hoïc sinh trong nhaø tröôøng ñaõ ñaït döôïc moät soá keát quaû nhaát ñònh. Tuy nhieân, coâng taùc trieån khai giaùo duïc veà hoaït ñoäng naøy cuõng gaëp moät soá khoù khaên. Ngoaøi vieäc ñoøi hoûi söï phoái keát hôïp cuûa caùc caáp hoïc thì coøn phaûi coù söï tham gia cuûa gia ñình vaø xaõ hoäi. Giaùo duïc vì moâi tröôøng Con ngöôøi laø sinh vaät duy nhaát coù khaû naêng tö duy, con ngöôøi coù khaû naêng toå chöùc caùc hoaït ñoäng taùc ñoäng vaøo thieân nhieân chinh phuïc , cheá ngöï vaø söû duïng caùc loaøi khaùc vaø taøi nguyeân cho lôïi ích cuûa mình. Trong quaù trình khai thaùc ñoù con ngöôøi ñaõ khai thaùc moät caùch trieät ñeå nhöõng sinh vaät, taøi nguyeân coù lôïi cho mình maø khoâng heà coù yù thöùc baûo veä, taùi taïo. Ngaøy nay vôùi nhöõng hieåu bieát tieán boä: Ñaïo ñöùc moâi tröôøng giaùo duïc cho hoïc sinh coù caùi nhìn thaân thieân, toân troïng thieân nhieân. Nhaän thöùc ñuùng veà vò trí vaø vai troø cuûa con ngöôøi trong töï nhieân. Con ngöôøi chæ laø moät boä phaän cuûa moâi tröôøng, con ngöôøi coù khaû naêng taùc ñoäng vaøo thieân nhieân, thay ñoåi thieân nhieân. Nhöng con ngöôøi cuõng phaûi chòu nhöõng taùc ñoäng trôû laïi töø thieân nhieân. Giaùo duïc trong moâi tröôøng Moâi tröôøng thieân nhieân laø nôi nuoâi döôõng caûm xuùc, phaùt trieån khaû naêng thaåm myõ. Khôûi nguoàn cuûa moïi tình yeâu, yù thöùc baûo veä, giöõ gin moâi tröôøng. Tuy nhieân, moâi tröôøng töï nhieân cuõng cho caùc em thaáy ñöôïc nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa con ngöôøi: moät baõi raùc, moät khu röøng bò taøn phaù chæ con laïi ñoài ñaát trô troïi; khoâ caèn, moät doøng soâng bò oâ nhieãm khoâng coù moät sinh vaät naøo coù theå soáng,… laø nhöõng böùc tranh thöïc taùc ñoäng tôùi hoïc sinh caùc em seõ suy ngaãm, traên trôû, coù luùc xoùt xa,… vaø ñaây cuõng laø luùc xuaát hieän nhöõng caûm xuùc vaø yù töôûng muoán baûo veä, giöõ gìn vaø caû yù muoán thay ñoåi, laøm moät ñieàu gì ñoù ñeå baûo veä thieân nhieân, baûo veä moâi tröôøng. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng giaùo duïc veà moâi tröôøng Phöông thöùc tích hôïp. Ñoù laø söï keát hôïp caùc khía caïnh moâi tröôøng trong quaù trình giaùo duïc chính quy, pha troän caùc noäi dung coù lieân quan ñeán caùc vaán ñeà moâi tröôøng khaùc nhau vaøo caùc moân hoïc khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi, vaên hoïc ngheä thuaät vaø giaùo duïc theå chaát. Tuy nhieân, trong noäi dung cuûa chöông trình GDMT vaãn coøn nhaán maïnh quaù nhieàu ôû khía caïnh nhaän thöùc, caùc taùc phaåm nhö giaû thuyeát, thaùi ñoä coøn ít qun taâm, ñoâi luùc gaàn nhö khoâng ñeà caäp trong giaùo duïc hieän haønh, noäi döng giaùo duïc coøn chung chung chöa neâu ñöôïc tình hình moâi tröôøng ôû töøng ñòa phöông cuï theå. Qua keát quaû khaûo saùt cho thaáy giaùo duïc moâi tröôøng ñaõ ñöôïc tích hôïp haàu heát vaøo noäi dung cuûa chöông trình SGK. Phöông thöùc ñöa thaønh moân hoïc rieâng. Phöông thöùc naøy coù öu ñieåm laø kieán thöùc raát coù heä thoáng neân deã daøng ñaït ñöôïc muïc ñích vaø yeâu caàu cuûa GDMT. Tuy nhieân noù cuõng coøn nhieàu nhöôïc ñieåm: Coøn nhieàu thieáu soùt veà maët heä thoáng do khoâng phaûi kieán thöùc naøo veà moâi tröôøng cuõng ñöôïc giaùo vieân khai thaùc moät caùch ñaày ñuû Maët khaùc giaùo vieân chöa ñöôïc boài döôõng chu ñaùo veà kieán thöùc, noäi dung vaø phöông phaùp giaùo duïc moâi tröôøng neân khoâng theå naøo loät taû moät caùch ñaày ñuû caùc kieán thöùc trong chöông trình SGK ñaõ tích hôïp. vaø phöông phaùp giaùo duïc Noù seõ daãn ñeán quaù taûi trong chöông trình nhaø tröôøng voán ñaõ quaù nhieàu moân hoïc vaø keát quaû laø noù ñöôïc coi nhö moät moân hoïc tuøy yù. Noù laø moät moân hoïc rieâng bieät, gaàn nhö lieân quan ñeán nhöõng noäi dung raát ña daïng, lieân quan ñeán nhieàu moân hoïc khaùc nhö vaät lyù, khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi, söùc khoûe. Vì vaäy, noù ñoøi hoûi giaùo vieân phaûi coù trình ñoä ñeå daïy, neân noù raát khoù ñeå ñöa thaønh moân hoïc rieâng. Beân caïnh ñoù, moät trong nhöõng khoù khaên trong coâng taùc thöïc hieän giaùo duïc moâi tröôøng laø caùc tröôøng ñeàu thieáu trang thieát bò, maùy moùc, phoøng thí nghieäm, kinh phí, khu vöïc ñeå coù theå ñöa caùc em vaøo hoïc taäp trong moâi tröôøng,… Phöông thöùc ñöa thaønh caùc chuû ñeà. Phöông thöùc naøy khaùc vôùi 2 phöông thöùc treân ôû choå: noäi dung khoâng ñöôïc tích hôïp ñaày ñuû vaøo caùc chuû ñeà khaùc nhau cuûa moät moân hoïc maø noù ñöôïc theâm vaøo moät caùch rieâng bieät vaø ñöôïc coi laø moät chuû ñeà ñoäc laäp. Phöông thöùc giaùo duïc thoâng qua caùc hoaït ñoäng ngoaïi khoùa Nhaø tröôøng ñaõ toå chöùc caùc hoaït ñoäng BVMT nhö: Caùc cuoäc thi tìm hieåu veà moâi tröôøng, caùc buoåi tham quan , khaûo saùt thöïc ñòa,… nhaèm cuûng coá caùc kieán thöùc cuûa caùc em ñaõ hoïc ñöôïc treân lôùp vaø trong thöïc teá cuõng taïo ñieàu kieän cho caùc em coù cô hoäi tìm hieåu moät caùch saâu saéc hôn veà moâi tröôøng, naân cao caùc kyõ naêng, haønh ñoäng BVMT. Hoaït ñoäng lao ñoäng BVMT caùc em seõ coù cô hoäi goùp moät phaàn coâng söùc cuûa mình vaøo coâng taùc caûi thieän moâi tröôøng. Thoâng qua caùc hoaït ñoäng caùc em seõ hieåu ñöôc giaù trò cuûa lao ñoäng, caùc em seõ caûm thaáy thích thuù khi mình ñaõ ñoùng goùp moät phaàn coâng söùc cuûa mình laøm saïch moâi tröôøng tröôøng hoïc, ñòa phöông,… Ñaùnh giaù hieäu quaû coâng taùc GDMT thoâng qua nhaän thöùc veà moâi tröôøng cuûa hoïc sinh Baûng 4.2 : Keát quaû khaûo saùt nhaän thöùc cuûa hoïc sinh veà GDMT STT Noäi dung khaûo saùt Keát quaû % 1 Moâi tröôøng soáng laø bao goàm: Nöôùc Khoâng khí Ñaát Taøi nguyeân thieân nhieân Aùnh saùng Caûnh quan Quan heä xaõ hoäi Taát caû caùc yù treân 8,3 8,3 8,3 8,3 8,3 8,3 0 100 2 Thaønh phaàn cuûa moâi tröôøng laø: Ñaát Nöôùc Khoâng khí Caû 3 thaønh phaàn treân 0 0 0 100 3 Vai troø cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi con ngöôøi: Moâi tröôøng laø cô sôû vaät chaát cuûa söï soáng cuûa con ngöôøi. Moâi tröôøng laø cô sôû vaät chaát cuûa quaù trình soáng vaø moïi quaù trình saûn xuaát cuûa con ngöôøi. Moâi tröôøng laø cô sôû cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa con ngöôøi 16.6 66,8 16,6 4 Theá naøo laø oâ nhieãm moâi tröôøng Laø nhöõng bieán ñoåi khoâng mong muoán veà maët vaät lyù, hoaù hoïc, sinh hoïc cuûa moâi tröôøng vaø,gaây haïi cho söùc khoeû con ngöôøi Laø nhöõng bieán ñoåi veå vaät lí cuûa moâi tröôøng vaø gaây haïi cho con ngöôøi Laø nhöõng bieán ñoåi veà maët hoaù hoïc cuûa moâi tröôøng vaø gaây haïi cho con ngöôøi Laø nhöõng bieán ñoåi veà maët sinh hoïc cuûa moâi tröôøng vaø gaây haïi cho con ngöôøi 66,6 16,6 25 8,3 5 Con ngöôøi coù theå gaây oâ nhieãm thoâng qua caùc hoaït ñoäng naøo sau ñaây: Yù thöùc keùm Vöùt raùc böøa baõi Naáu aên Taém giaët Vui chôi, giaûi trí Hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp Hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp Hoaït ñoäng giao thoâng Taát caû caùc hoaït ñoäng 0 0 0 0 0 0 0 0 100 6 Nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng hieän nay ôû nöôùc ta laø: Söï gia taêng daân soá maïnh vaø trình ñoä daân trí thaáp. Söï phaùt trieån coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Quy trình coâng ngheä coøn laïc haäu. Taát caû caùc yù treân 0 0 0 100 7 Thöôøng ngaøy em boû raùc ôû ñaâu Thuøng raùc Choå quy ñònh Boû choû naøo tieän 75 25 0 8 Tröôøng em coù toå chöùc caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng hay khoâng Coù Khoâng 91,6 8,3 9 Tröôøng em coù toå chöùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng naøo sau ñaây: Caùc buoåi tham quan, khaûo saùt thöïc ñòa Caùc cuoäc thi tìm hieåu veà moâi tröôøng Lao ñoäng baûo veä moâi tröôøng Khoâng toå chöùc 66,6 75 41,7 0 10 Em coù tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng do tröôøng toå chöùc hay khoâng: Khoâng Moät laàn Moät vaøi laàn 0 33,3 66,7 Kieán thöùc hieåu bieát veà môi trường Qua keát quaû khaûo saùt cho thaáy raèng, caùc em coù kieán thöùc ñaày ñuû veà moâi tröôøng: Coù ñöôïc nhöõng hieåu bieát veà töï nhieân, moâi tröôøng soáng cuûa ñaát nöôùc. Nhaän roõ ñöôïc moái quan heä khaéng khít, töông taùc laãn nhau con ngöôøi vôùi caùc yeáu toá töï nhieân, taàm quan troïng cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Hieåu vaø naém ñöôïc nhöõng chuû tröông, chính saùch, luaät leä cô baûn cuûa nhaø nöôùc veà vaán ñeà BVMT. Nhaän thöùc veà moâi tröôøng Qua keát quaû nhaän thaáy raèng phaàn ñoâng hoïc sinh ñaõ coù nhaän thöùc ñuùng veà moâi tröôøng. Ôû ñaây, hoïc sinh cuõng ñaõ nhaän thaáy giaù trò cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi söùc khoûe. Chính vì xuaát phaùt töø söï hieåu bieát haïn cheá naøy ñaõ daãn ñeán moät boä phaän hoïc sinh coù haønh ñoäng, thaùi ñoä chöa ñuùng ñaén veà moâi tröôøng. Coù leõ bôûi chuùng ta môùi chæ thöïc hieän giaùo duïc suoâng, coøn naëng veà lyù thuyeát chöa coù ñieàu kieän cho hoïc sinh thaâm nhaäp vaøo thöïc teá, phöông phaùp giaûng daïy cuûa chuùng ta ñoâi luùc coøn haïn cheá. Nhöõng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhö hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, noâng nghieäp, hoaït ñoäng giao thoâng, nhöõng hoaït ñoäng soáng haøng ngaøy cuûa con ngöôøi,… con ngöôøi gay ra oâ nhieãm moâi tröôøng thì moâi tröôøng cuõng seõ taùc ñoäng trôû laïi cho con ngöôøi gaây ra beänh taät, thay ñoåi khí haäu, gaây muøi khoù chòu, maát myõ quan ñoâ thò,… Beân caïnh ñoù caùc em cuõng ñaõ nhaän thöùc ñöôïc nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng hieän nay nhö traùi ñaát noùng leân, oâ nhieãm khoâng khí, raùc thaûi, chaát thaûi coâng nghieäp,… Nhaän thöùc veà haønh ñoäng Khi ñöôïc hoûi: em coù theå laøm ñeå goùp phaàn BVMT Khoâng vöùc raùc böøa baõi, phaûi thu gom, ñoå raùc ñuùng nôi quy ñònh. Khoâng ñoå nöôùc thaûi ra ñöôøng phoá, nôi coâng coäng. Söû duïng hoá xí hôïp veä sinh, khoâng phoùng ueá böøa baõi. Troàng caây xanh goùp phaàn giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng vaø taïo caûnh quan. Khoâng huùt thuoác nôi coâng coäng. Töï giaùc chaáp haønh caùc quy ñònh cuûa caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông veà giöõ gìn veä sinh, xaây döïng gia ñình vaên hoùa. Tuyeân truyeàn, vaän ñoäng moïi ngöôøi cuøng tham gia BVMT Qua keát quaû khaûo saùt cho thaáy , caùc em ñaõ coù yù thöùc raèng töøng haønh ñoäng haèng ngaøy cuûa mình nhö boû raùc vaøo thuøng, khoâng vöùt raùc böøa baõi,… cuõng seõ goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng. Caùc em ñaõ tích cöïc tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng BVMT do nhaø tröôøng toå chöùc, tuyeân truyeàn giaùo duïc cho moïi ngöôøi cuøng BVMT,… Caùc em hoïc sinh laø lôùp ngöôøi chuû töông lai cuûa ñaát nöôùc, neáu chuùng ta giaùo duïc toát trang bò cho caùc em caùc kyõ naêng hieåu bieát veà moâi tröôøng, yù thöùc vaø kyõ naêng haønh ñoäng BVMT laø moät höôùng ñi ñuùng ñaén ñeå höôùng tôùi PTBV. Ñeà xuaát moät soá phöông phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû cuûa coâng taùc GDMT trong nhaø tröôøng Toå chöùc Naâng cao nhaän thöùc vaø söï hieåu bieát cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân phoå thoâng veà taàm quan troïng vaø nhu caàu GDMT trong nhaø tröôøng phoå thoâng. Ban giaùm hieäu vaø hieäu tröôûng nhaø tröôøng laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân coù traùch nhieäm tröïc tieáp chæ ñaïo hoaït ñoäng naøy. Ñoäi nguõ giaùo vieân laø löïc löôïng noøng coát trieån khai hoaït ñoäng caùc muïc tieâu, noäi dung GDMT ôû tröôøng phoå thoâng, hình thaønh giaù trò ñaïo ñöùc môùi veà moâi tröôøng. Vieäc BVMT, giöõ gìn TNTN phaûi theå hieän tröôùc heát trong yù thöùc vaø haønh ñoäng cuûa caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân Tieáp tuïc naâng cao nhaän thöùc cuûa caùn boä , giaùo vieân vaø hoïc sinh veà BVMT, gaén vieäc GDMT vôùi vieäc trieån khai thöïc hieän cuoäc vaän ñoäng “xaây döïng nhaø tröôøng thaân tieän vaø hoïc sinh tích cöïc”, xaây döïng caûnh quan nhaø tröôøng xanh, saïch, ñeïp. Phaán ñaáu taát caû caùc tröôøng ñeàu coù nhaø veä sinh hôïp veä sinh vaø boá trí ngöôøi doïn veä sinh. Hoïc sinh coù yù thöùc giöõ gìn veä sinh caù nhaân vaø moâi tröôøng. Ban giaùm hieäu caùc tröôøng tieáp tuïc taêng cöôøng phoái hôïp vôùi toå chöùc Ñoaøn – Ñoäi, to chöùc nhieàu hoïat ñoäng cuï theå vaø sinh ñoäng nhaèm naâng cao hieäu quaû caùc hoaït ñoäng ngoaïi khoùa veà GDMT, trong ñoù chuù troïng ñeánvieäc naâng cao hieäu quaû cuûa caùc ñoäi tuyeân truyeàn maêng non veà veä sinh moâi tröôøng, phoå bieán caùc baøi haùt coù noäi dung giaùo duïc moâi tröôøng. Khuyeán khích ñoäng vieân caùc em tham gia thi tìm hieåu veà moâi tröôøng döôùi hình thöùc caùc baøi vieát, tranh veõ chuïp aûnh, laøm baêng hình,… GDMT luoân ñi ñoâi vôùi giaùo duïc kyõ naêng soáng cho hoïc sinh, hình thaønh cho caùc em nhöõng thoùi quen toát, nhöõng kyõ naêng soáng lieân quan ñeán BVMT, ví duï nhö taäp cho caùc em thoùi quen ñoå raùc ñuùng nôi quy ñònh, khoâng vöùc böøa baõi giaáy goùi, bao bì thöùc aên, chai loï, voû ñoà hoäp,… Ngoaøi ra giaùo duïc cho caùc em yù thöùc tieát kieäm nhö taän duïng vieát hai maët giaáy hoaïc ñònh höôùng cho caùc em giaûm thieåu duøng bao nilon, traùnh mua haøng hoùa coù bao bì quaù nhieàu vaø caàu kì, neân choïn mua saûn phaåm coù ghi nhaõn “saûn phaåm xanh”, saûn phaåm khoâng ñoäc haïi vôùi moâi tröôøng, haøng hoùa coù bao bì deã tieâu huûy trong töï nhieân hoaëc coù theå duøng laïi nhieàu laàn, khoâng tìm thöùc aên töø ñaëc saûn quyù hieám,… Tieáp tuïc môû roäng caùc chuyeân ñeà boài döôõng kieán thöùc vaø kyõ naêng cho giaùo vieân veà giaùo duïc moâi tröôøng nhaèm naâng cao khaû naêng tích hôïp, loàng gheùp GDMT trong caùc giôø hoïc chính khoùa. Khaéc phuïc nhöõng khuyeát ñieåm khi loàng gheùp, tích hôïp veà GDMT trong giaûng daïy nhö lieân heä göôïng eùp, oâm ñoàm, taûn maïn hoaëc laïm duïng thuaät ngöõ khoa hoïc chuyeân ngaønh veà moâi tröôøng, khí haäu, laøm thoâng tin GDMT trôû neân xa laï, khoâng vöøa söùc vôùi hoïc sinh vaø thöïc tieãn ñòa phöông. Gaén vieäc giaùo duïc BVMT vôùi coâng taùc tuyeân truyeàn phoå bieán phaùp luaät trong nhaø tröôøng. Beân caïnh vieäc tuyeân truyeàn phoå bieán phaùp luaät nhö : Luaät Giaùo duïc, Luaät giao thoâng ñöôøng boä, Luaät phoøng choáng ma tuùy, taát caû caùc tröôøng phaûi daønh thôøi löôïng vaø coù hình thöùc thích hôïp ñeå trieån khai phoå bieán Luaät BVMT Huy ñoäng moïi nguoàn löïc, töøng böôùc ñaàu tö vaø naâng caáp cô sôû vaät chaát tröôøng hoïc, ñaûm baûo tieâu chuan veà aùnh saùng,khoâng khí, veà cung caáp nöôùc saïch vaø coù coâng trình veä sinh ñaït tieâu chuan. Caùc tröôøng coù ñuû saùch giaùo khoa, phim tö lieäu, taøi lieäu, baùo chí, thieát bò phuïc vuï coâng taùc GDMT. Caùc tröôøng coù ñieàu kieän veà ñaát ñai caàn xaây döïng vöôøn tröôøng, goùc sinh thaùi. Caùc caáp quaûn lyù giaùo duïc phaûi thöôøng xuyeân quan taâm, kieåm tra, giaùm saùt vieäc thöïc hieän noäi dung veà GDMT neâu treân, coi ñoù nhö moät hoaït ñoäng chuyeân moân cuûa ngaønh. Song song vôùi vieäc pheâ bình, xöû lyù caùc hieän töôïng buoâng loûng hoaëc xem nheï coâng taùc GDMT, caàn chuù yù trong vieäc neâu göông, nhaân roäng ñieån hình nhöõng taäp theå, caùc nhaân coù nhöõng saùng kieán hay, caùch laøm toát, hieäu quaû trong coâng taùc giaùo duïc BVMT. Ñöa coâng taùc GDMT vaøo taát caû caùc baäc hoïc töø maàm non ñeán ñaïi hoïc, ñaëc bieät laø caùc tröôøng ñaïi hoïc Sö phaïm. Nôi naøy ñaøo taïo ra ñoäi nguõ caùn boä, giaùo vieân laøm coâng taùc giaûng daïy, laø nhöõng ngöôøi tröïc tieáp toå chöùc, höôùng daãn caùc hoaït ñoäng GDMT trong tröôøng hoïc. Xaây döïng noäi dung Noäi dung giaûng daïy phaûi roõ raøng, thieát thöïc, chuù yù vaøo troïng taâm vaø thoáng nhaát. Noäi dung giaûng daïy phaûi phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp thu vaø trình ñoä nhaän thöùc cuûa töøng löùa tuoåi. Toå chöùc thöïc hieän Ñích cuoái cuøng cuûa giaùo duïc BVMT laø ngöôøi hoïc xaây döïng ñöôïc thaùi ñoä thaân thieän, traân troïng vaø mong muoán tham gia BVMT, coù ñöôïc haønh vi öùng xöû ñuùng ñaén vôùi moâi tröôøng. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu höôùng vaøo thaùi ñoä, haønh vi BVMT thì caùc phöông phaùp daïy hoïc duøng lôøi laø khoâng ñuû , caàn coù nhöõng phöông phaùp daïy hoïc taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi ngöôøi hoïc, loâi cuoán ngöôøi hoïc cuøng tham gia ngay trong quaù trình hoïc taäp cuõng nhö tham gia caùc hoaït ñoäng thöïc haønh tìm hieåu moâi tröôøng vaø BVMT. Trong giaùo duïc BVMT caàn chuù yù tôùi vieäc vaän duïng caùc phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc, höôùng ngöôøi hoïc vaøo caùc hoaït ñoäng gaén vôùi thöïc tieãn, vôùi nhöõng yeâu caàu nhö sau: Giaûm giaûng giaûi, thieát trình taêng cöôøng thaûo luaän, tranh luaän. Taêng giôø hoïc hieän tröôøng, trong phoøng thí nghieäm. Giaûm ghi nhôù maùy moùc, taêng khaûo saùt nghieân cöùu. Giaûm traû lôøi theo saùch, taêng ñoäc laäp tö duy, giaûi quyeát vaán ñeà. Vaän duïng saùng taïo nguyeân lyù, traùnh tieáp nhaän xuoâi chieàu theo lyù thuyeát coù saün. Traùnh vuïn vaët, caàn xem xeùt thoâng tin moät caùch heä thoáng Chuù yù kinh nghieäm thöïc teá, khaû naêng vaän duïng. Taêng laøm vieäc taäp theå. Chuù yù hoïc theo kieåu döï aùn, nghieân cöùu ñeà taøi. Taêng hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaïi khoùa. Tuy nhieân, caàn quan taâm tôùi ñoái töôïng hoïc sinh ñeå löïa choïn caùc loaïi hình phöông phaùp daïy hoïc cho phuø hôïp. Khoâng theå aùp duïng ñoàng loaït caùc löu yù treân cho hoïc sinh töø baäc maãu giaùo ñeán baäc Trung hoïc phoå thoâng, tröôùc heát do ñaëc ñieåm taâm sinh lyù, nhaän thöùc cuûa caùc em khaùc xa nhau, tieáp ñoù do muïc tieâu, noäi dung chöông trình giaùo duïc cuûa töøng caáp hoïc, baäc hoïc raát khaùc bieät. Vaán ñeà ñaët ra laø “lyù thuyeát phaûi ñi ñoâi vôùi thöïc haønh”. Vì vaäy, caàn phaûi ñoåi môùi phöông phaùp GDMT trong nhaø tröôøng THCS, chuù troïng hôn nöõa vieäc taêng cöôøng toå chöùc caùc hoaït ñoäng ngoaøi giôø leân lôùp vaø toå chöùc cho hoïc sinh tham gia caùc hoaït ñoäng BVMT ôû nhaø tröôøng vaø ñòa phöông Phöông phaùp ñaùnh giaù Phöông phaùp ñaùnh giaù nhaän thöùc, kyõ naêng Caâu hoûi kieåm tra. Phöông phaùp traéc nghieäm. Phöông phaùp quan saùt. Phöông phaùp ra baøi taäp. Phöông phaùp töï ñaùnh giaù. Phöông phaùp ñaùnh giaù thaùi ñoä, tình caûm. Thang ño löôøng thaùi ñoä. Ñieàu tra quan ñieåm. Chương 5: KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ Keát luaän GDMT trong tröôøng hoïc laø quaù trình giaùo duïc baèng caùch ñöa thieân nhieân ñeán gaàn vôùi hoïc sinh. GDMT khoâng chæ hình thaønh nôi hoïc sinh heä thoáng tri thöùc veà moâi tröôøng, veà moái quan heä giöõa töï nhieân, con ngöôøi vaø xaõ hoäi maø coøn giuùp hình thaønh neân nhöõng quan nieäm, nieàm tin ñeå töø ñoù coù theå thay ñoåi thaùi ñoä, haønh vi cuûa moãi caù nhaân khi taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng. Cuøng vôùi vieäc tích cöïc ñoåi môùi noäi dung vaø phöông phaùp daïy hoïc nhaèm tìm ra ñöôïc nhöõng böôùc tieán môùi nhaèm naâng cao chaát löôïng giaùo duïc trong nhaø tröôøng. Thöïc hieän toát coâng taùc quaûn lyù GDMT trong nhaø tröôøng seõ goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc naâng cao chaát löôïng giaùo duïc toaøn dieän cho hoïc sinh Tuy coù söû duïng nhieàu phöông phaùp daïy hoïc trong quaù trình giaûng baøi. Nhöng ñeå tieán haønh ñöa GDMT vaøo noäi dung cuûa baøi hoïc coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá. Nhìn chung, phöông phaùp daïy hoïc chuû yeáu ôû caùc tröôøng THCS vaãn laø phöông phaùp duøng lôøi truyeàn thoáng, giaùo vieân chuû ñoäng truyeàn thuï, hoïc sinh thuï ñoäng laéng nghe. Hôn nöõa, do ñieàu kieän kinh phí ôû caùc tröôøng coøn khoù khaên neân coøn nhieàu haïn cheá trong vieäc trang thieát bò, phöông tieän daïy hoïc hieän ñaïi: maùy chieáu, ñaàu maùy, neân hieäu quaû cuûa vieäc giaùo duïc BVMT chöa cao. Vaán ñeà ñaët ra ôû ñaây laø laøm sao vöøa ñaûm baûo ñöôïc noäi dung baøi hoïc, vöøa ñaûm baûo noäi dung giaùo duïc moâi tröôøng. Ñaây thöïc söï laø moät vaán ñeà khoù khaên, phöùc taïp, caàn phaûi coù söï ñoåi môùi trong tö duy cuûa caùc nhaø quaûn lyù, cuõng nhö ñoäi nguõ caùn boä giaùo vieân thöïc hieän nhieäm vuï giaûng daïy treân moïi phöông dieän. Nhìn chung giaùo vieân tham gia giaûng daïy veà moâi tröôøng ôû caùc tröôøng laø giaùo vieân cuûa nhaõ tröôøng chöa qua moät khoùa huaán luyeän veà giaùo duïc moâi tröôøng neân khaû naêng truyeàn ñaït kieán thöùc veà moâi tröôøng cho hoïc sinh vaãn chöa cao. Kieán nghò Hoaït ñoäng naâng cao nhaän thöùc veà BVMT phaûi mang tính lieân ngaønh, do ñoù caàn söï phoái hôïp hoaït ñoäng giöõa caùc cô quan chöùc naêng, caùc döï aùn vaø caùc Ban ngaønh ñoaøn theå. Söï phoái hôïp naøy khoâng chæ dieãn ra trong moät ñòa phöông maø coøn giöõa caùc ñòa phöông vôùi nhau. Treân cô sôû xaây döïng chính saùch vaø chieán löôïc GDMT ôû tröôøng Phoå thoâng ñang ñöôïc trieån khai theo döï aùn VIE/95/041, Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo caàn sôùm xaùc ñònh roõ chöông trình GDMT ôû caùc tröôøng Phoå thoâng, trong ñoù neân coù moân hoïc rieâng veà GDMT. Nghieân cöùu , xaây döïng heä thoáng chöông trình GDMT thoáng nhaát cho caùc tröôøng Sö phaïm (Ñaïi hoïc – Cao ñaúng). Ñeå vieäc giaûng daïy coù hieäu quaû caàn trang bò caùc cô sôû vaät chaát vaø phöông tieän daïy hoïc vaø thöïc haønh veà GDMT thích hôïp cho caùc cô sôû ñaøo taïo. Baûn thaân GDMT khoâng phaûi laø moät moân hoïc rieâng, caàn thoáng nhaát chæ ñaïo trong chöông trình giaùo duïc ngoaïi khoùa vaø hoaït ñoäng cuûa caùc ñoaøn theå trong caùc tröôøng Phoå thoâng. Taïo ñieàu kieän veà kinh phí cho hoaït ñoäng GDMT: Huaán luyeän cho giaùo vieân, trang bò phöông tieän daïy hoïc,... ._.