Học thuyết tuần hoàn & chu chuyển tư bản & sự vận dụng nó vào nền Kinh tế thị trường thời kỳ quá độ ở nước ta

Lêi më ®Çu Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay –nÒn kinh tÕ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc ,viÖc qu¶n lý vµ dông vèn cña c¶ n­íc ,cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ ,cña tõng doanh nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p vµ hÕt søc bøc thiÕt. §Æc biÖt trong vµi n¨m trë l¹i ®©y kinh tÕ thÞ tr­êng ®· t¹o raq mét m«i tr­êng kinh tÕ hÕt søc s«i ®éng vµ c¹nh tranh gay g¾t ; do ®ã ®Ó tèn t¹i vµ ph¸t triÓn ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp cÇn kÕt hîp ph©n tÝch lý thuyÕt tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t­ b¶n víi ®iÒu kiÖn hiÖn cã cña doanh nghiÖp ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ®èi víi viÖc ph©n bæ c¸c nh©n tè s¶n xuÊt sao cho phï hîp XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cña vÊn ®Ò ®ã, cïng víi sù t©m ®¾c ý nghÜa cña ®Ò tµi vµ lßng ham thÝch t×m hiÓu s©u h¬n vÒ m«n kinh tÕ chÝnh trÞ nãi chung, vÊn ®Ò tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn nãi chung em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Häc thuyÕt tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t­ b¶n vµ sù vËn dông nã vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thêi kú qu¸ ®é ë n­íc ta”. Víi lý luËn vµ thùc tiÔn nh­ vËy ®Ò ¸n cña em cã kÕt cÊu nh­ sau: PhÇn 1: Më ®Çu Nãi lªn tÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi,ph­¬ng ph¸p vµ ph¹m vi nghiªn cøu PhÇn 2: Néi dung Bao gåm c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi, thùc tr¹ng ë ViÖt Nam vµ m¹nh d¹n ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò PhÇn 3 : KÕt luËn ý nghÜa cña ®Ò tµi Víi khu«n khæ mét tiÓu luËn, thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn tiÓu luËn cña em kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. Em rÊt mong cã sù ®éng viªn vµ ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c« gi¸o bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ ®Ó tiÓu luËn cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. I. C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu. 1.TuÇn hoµn cña t­ b¶n 1.1 Ba giai ®o¹n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn Sù biÕn ho¸ h×nh th¸i cña t­ b¶n trong qu¸ tr×nh vËn ®éng .TÝnh chÊt TBCN ë trong tõng giai ®o¹n. Giai ®o¹n I:T-H Giai ®o¹n nµy biÕn tiÒn tÖ thµnh hµng ho¸:T-H.§èi víi ng­êi mua ,®ã lµ tiÒn biÕn thµnh hµng.Cßn ®èi víi ng­êi b¸n,th× ®ã lµ biÕn hµng thµnh tiÒn.§ã lµ mét hµnh vi l­u th«ng hµng ho¸ th«ng th­êng .Nh­ng nÕu nh×n vµo n«Þ dung vËt chÊt cña viÖc mua b¸n ®ã,th× sÏ thÊy tÝnh chÊt t­ b¶n chñ nghÜa cña nã. Hµng ho¸ mua b¸n lµ nh÷ng lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh ;t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ,tøc lµ nh÷ng nh©n tè cña s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh mua b¸n ®ã cã thÓ biÓu diÔn thµnh: TLSX SL§ T-H Nh­ thÕ nghÜa lµ cã hai hµnh vi mua b¸n:T-SL§ vµ T-TLSX. Hai hµnh vi nµy x¶y ra trªn hai thÞ tr­êng hoµn toµn kh¸c nhau lµ thÞ tr­êng søc lao ®éng vµ thÞ tr­êng hµng ho¸ th«ng th­êng. TiÒn cña nhµ t­ b¶n ph¶i chia lµm hai phÇn theo tØ lÖ thÝch ®¸ng:mét phÇn mua søc lao ®éng,mét phÇn mua t­ liÖu s¶n xuÊt. §èi víi hµnh vi T-TLSX,c¨n cø vµo ngµnh kinh doanh cô thÓ ph¶i tÝnh to¸n thÕ nµo ®Ó mua ®ñ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó sö dông hÕt sè nh©n c«ng thu ®­îc;nÕu thiÕu t­ liÖu s¶n xuÊt th× kh«ng cã viÖc cho c«ng nh©n lµm,quyÒn sö dông lao ®éng thÆng d­ sÏ trë thµnh v« Ých ®èi víi nhµ t­ b¶n. Ng­îc l¹i,nÕu thiÕu c«ng nh©n th× t­ liÖu s¶n xu©t sÏ kh«ng biÕn thµnh s¶n phÈm ®­îc. Ta l¹i xÐt qu¸ tr×nh T-SL§. Nhµ t­ b¶n cã tiÒn,c«ng nh©n cã søc lao ®éng,hai bªn mua b¸n víi nhau. §ã lµ mét quan hÖ mua b¸n,mét quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ th«ng th­êng. Nh­ng ®ång thêi ®ã còng lµ sù mua b¸n gi÷a mét bªn lµ nhµ t­ b¶n chuyªn m«n mua nh­ thÕ vµ mét bªn lµ ng­êi v« s¶n chuyªn m«n b¸n nh­ vËy. Së dÜ cã quan hÖ mua b¸n kiÓu ®ã,chÝnh lµ v× nh­ngx ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn søc lao ®éng - t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu sinh ho¹t- ®· bÞ t¸ch rêi khái ng­êi lao ®éng. TÝnh chÊt t­ b¶n chñ nghÜa trong viÖc mua b¸n trªn kh«ng ph¶i do b¶n th©n tiÒn tÖ g©y nªn,vµ tiÒn tÖ ë ®©y ®· biÕn thµnh t­ b¶n tiÒn tÖ,chø kh«ng cßn lµ tiÒn tÖ th«ng th­êng n÷a. Nh­ vËy,giai ®o¹n I cña sù vËn ®éng cña t­ b¶n lµ giai ®o¹n biÕn t­ b¶n tiÒn tÖ thµnh t­ b¶n s¶n xuÊt. Giai ®o¹n II:H..SX..H’ Sau khi mua ®­îc hµng ho¸ (t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng) th× t­ b¶n ®· trót bá h×nh thøc tiÒn tÖ mµ mang h×nh thøc hiÖn vËt. Víi h×nh thøc hiÖn vËt ®ã,nã kh«ng thÓ tiÕp tôc l­u th«ng ®­îc. Nhµ t­ b¶n kh«ng thÓ ®em b¸n c«ng nh©n nh­ hµng ho¸ ®­îc,v× c«ng nh©n chØ b¸n søc lao ®éng trong mét thêi gian ,chø kh«ng ph¶i lµ n« lÖ cña nhµ t­ b¶n. T­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ph¶i ®­îc ®em ra tiªu dïng cho s¶n xuÊt. Nhµ t­ b¶n b¾t c«ng nh©n ph¶i vËn dông t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. KÕt qu¶ lµ nhµ t­ b¶n cã ®­îc mét sè hµng ho¸ míi mµ gi¸ trÞ cña chóng lín h¬n gi¸ trÞ cña nh÷ng nh©n tè dïng ®Ó s¶n xuÊt ra sè hµng ho¸ ®ã. ë ®©y,chóng ta coi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµy nh­ mét giai ®o¹n trong sù vËn ®éng cña t­ b¶n. Trong giai ®o¹n vËn ®éng nµy,t­ b¶n trót bá h×nh thøc t­ b¶n s¶n xuÊt ®Ó chuyÓn sang h×nh thøc t­ b¶n hµng ho¸. Giai ®o¹n III:H’-T’. H’ s¶n xuÊt ra ph¶i ®­îc b¸n ®i. Nhµ t­ b¶n l¹i xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng , nh­ng lÇn nµ chØ xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng hµng ho¸ th«ng th­êng. B¸n H’ lÊy T’,tøc lµ T’®· lín lªn, v× cã thªm gi¸ trÞ thÆng d­. Së dÜ cã thÓ thu vÒ mét gi¸ trÞ lín h¬n sè gi¸ trÞ ®· bá ra trong giai ®o¹n ®Çu, chÝnh lµ v× ®Õn giai ®o¹n III, ®· nÐm ra thÞ tr­êng mét sè hµng ho¸ cã gi¸ trÞ lín h¬n gi¸ trÞ ®· øng ra tr­íc ®©y. Sè lín h¬n ®ã chÝnh lµ gi¸ trÞ thÆng d­ mµ c«ng nh©n ®· s¸ng t¹o ra trong giai ®o¹n s¶n xuÊt vµ bÞ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng.Nh­ vËy, giai ®o¹n III cña sù vËn ®éng lµ giai ®o¹n biÕn t­ b¶n hµng ho¸ thµnh t­ b¶n tiÒn tÖ. Toµn bé qu¸ tr×nh vËn ®éng tuÇn hoµn cña t­ b¶n cã thÓ tãm t¾t nh­ sau: SL§ .......SX.......H’-T’ T-H TLSX T­ b¶n ®· vËn ®éng qua ba giai ®o¹n vµ trong mçi giai ®o¹n, t­ b¶n ®· tån t¹i d­íi mét h×nh thøc vµ lµm trßn mét chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. ë giai ®o¹n I, t­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh thøc t­ b¶n tiÒn tÖ mµ chøc n¨ng cña nã lµ mua hµng ho¸.ë giai ®o¹n II, t­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh thøc t­ b¶n s¶n xuÊt mµ chøc n¨ng cña nã lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­. ë giai ®o¹n III, t­ b¶n t­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh thøc t­ b¶n hµng ho¸ mµ chøc n¨ng cña nã lµ thùc hiÖn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. Cuéc vËn ®éng ®ã lµ cuéc vËn ®éng tuÇn hoµn cña t­ b¶n c«ng nghiÖp. Nh­ vËy, tuÇn hoµn cña t­ b¶n lµ sù biÕn chuyÓn liªn tiÕp cña t­ b¶n qua ba giai ®o¹n, tr¶i qua ba h×nh th¸i, thùc hiÖn ba chøc n¨ng t­¬ng øng, ®Ó trë vÒ h×nh th¸i ban ®Çu víi l­îng gi¸ trÞ lín h¬n. 1.2. C¸c h×nh th¸i tuÇn hoµn cña t­ b¶n c«ng nghiÖp: Trong ba giai ®o¹n vËn ®éng tuÇn hoµn cña t­ b¶n th× giai ®o¹n I vµ giai ®o¹n III diÔn ra trong l­u th«ng, thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng mua yÕu tè s¶n xuÊt vµ b¸n hµng ho¸ cã chøa ®ùng gi¸ trÞ thÆng d­. Giai ®o¹n II diÔn ra trong s¶n xuÊt, thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. Do vËy, giai ®o¹n II lµ giai ®o¹n cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh v× chØ trong giai ®o¹n ®ã míi s¸ng t¹o ra gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. Nh­ng qu¸ tr×nh l­u th«ng (giai ®o¹n I vµ giai ®o¹n III) còng cã t¸c dông rÊt quan träng, v× nÕu kh«ng cã l­u th«ng, th× kh«ng thÓ cã t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, v× do ®ã t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng thÓ tån t¹i ®­îc. T­ b¶n chØ cã thÓ tuÇn hoµn mét c¸ch b×nh th­êng trong ®iÒu kiÖn c¸c giai ®o¹n ®­îc kÕ tiÕp nhau kh«ng ngõng. NÕu ngõng trÖ giai ®o¹n I, th× tiÒn tÖ kh«ng chuyÓn thµnh hµnh ho¸ ®­îc vµ sÏ khång cã ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸. NÕu ngõng trÖ giai ®o¹n II, th× t­ liÖu s¶n xuÊt kh«ng kÕt hîp ®­îc víi søc lao ®éng, do ®ã kh«ng thÓ cã s¶n phÈm míi.NÕu ngõng trÖ giai ®o¹n III ,th× hµng ho¸ sÏ kh«ng thÓ b¸n ®­îc, l­u th«ng sÏ bÕ t¾c. MÆt kh¸c, t­ b¶n còng chØ cã thÓ tuÇn hoµn mét c¸ch b×nh th­êng, nÕu nh­ t­ b¶n cña mçi nhµ t­ b¶n c«ng nghiÖp, trong cïng mét lóc, ®Òu tån t¹i d­íi ba h×nh thøc: t­ b¶n tiÒn tÖ, t­ b¶n s¶n xuÊt, t­ b¶n hµng ho¸. Trong khi mét bé phËn lµ t­ b¶n tiÒn tÖ ®ang biÕn thµnh t­ b¶n s¶n xuÊt, th× mét bé phËn kh¸c lµ t­ b¶n s¶n xuÊt ®ang biÕn thµnh t­ b¶n hµng ho¸, vµ mét bé phËn thø ba lµ t­ b¶n hµng ho¸ th× l¹i biÕn thµnh t­ b¶n tiÒn tÖ.Kh«ng nh÷ng tõng t­ b¶n c¸ biÖt ®Òu nh­ thÕ, mµ tÊt c¶ c¸c t­ b¶n trong x· héi còng nh­ thÕ. C¸c t­ b¶n kh«ng ngõng vËn ®éng, kh«ng ngõng trót bá h×nh thøc nµy ®Î mang h×nh thøc kh¸c, th«ng qua sù vËn ®äng ®ã mµ lín lªn. Kh«ng thÓ quan niÖm t­ b¶n nh­ mét vËt tÜnh. Trong sù vËn ®éng liªn tôc cña chñ nghÜa t­ b¶n mçi h×nh th¸i cña t­ b¶n ®Òu cã thÓ lµ ®iÓm më ®Çu vµ ®iÓm kÕt thóc cña tuÇn hoµn t¹o nªn c¸c h×nh th¸i tuÇn hoµn kh¸c nhau cña t­ b¶n. 2- Chu chuyÓn t­ b¶n: 2.1 Chu chuyÓn cña t­ b¶n.Thêi gian chu chuyÓn: Sù tuÇn hoµn cña t­ b¶n, nÕu xÐt nã lµ mét qu¸ tr×nh ®Þnh kú ®æi míi vµ lÆp ®i lÆp l¹i, chø kh«ng ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh c« lËp, riªng lÎ, th× gäi lµ chu chuûªn t­ b¶n. Thêi gian chu chuyÓn cña t­ b¶n lµ kho¶ng thêi gian kÓ tõ khi t­ b¶n øng ra d­íi mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh (tiÒn tÖ, s¶n xuÊt, hµng ho¸) cho ®Õn khi nã trë vÒ tay nhµ t­ b¶n còng d­íi h×nh thøc nh­ thÕ, nh­ng cã thªm gi¸ trÞ thÆng d­.Thêi gian chu chuyÓn cña t­ b¶n lµ th­íc ®o thêi h¹n ®æi míi, thêi h¹n l¾p l¹i qu¸ tr×nh t¨ng thªm gi¸ trÞ cña t­ b¶n. TuÇn hoµn cña t­ b¶n bao gåm qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh l­u th«ng, nªn thêi gian chu chuyÓn cña t­ b¶n còng do thêi gian s¶n xuÊt vµ thêi gian l­u th«ng céng l¹i. Thêi gian s¶n xuÊt lµ thêi gian t­ b¶n n»m trong lÜnh vùc s¶n xuÊt.Thêi gian s¶n xuÊt l¹i bao gåm thêi gian lao ®éng vµ thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt. Thêi gian s¶n xuÊt=thêi gian lao ®éng + thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng + thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt. Thêi gian lao ®éng lµ thêi gian ng­êi lao ®éng t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. §©y lµ thêi gian h÷u Ých nhÊt, v× nã t¹o ra gi¸ trÞ cho s¶n phÈm. Thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng lµ thêi gian ®èi t­îng lao ®éng, d­íi d¹ng b¸n thµnh phÈm n¼m trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, nh­ng kh«ng cã sù t¸c ®éng cña lao ®éng mµ chÞu sù t¸c ®éng cña thêi gian nh­ thêi gian ®Ó c©y lóa tù lín lªn, ...Thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng cã thÓ xen kÏ víi thêi gian lao ®éng hoÆc t¸ch ra thµnh mét thêi kú riªng biÖt, nã cã thÓ dµi ng¾n kh¸c nhau tuú thuéc vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt, c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o vµ phô thuéc vµo c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt lµ thêi gian c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®· ®­îc mua vÒ, s½n sµng tham gia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,nh­ng ch­a thùc sù ®­îc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cßn ë d¹ng dù tr÷. Sù dù tr÷ ®ã lµ ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt liªn tôc. Quy m« dù tr÷ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè: ®Æc ®iÓm cña c¸c ngµnh, t×nh h×nh cña thÞ tr­êng vµ n¨ng lùc tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt... C¶ thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng vµ thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt ®Òu kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ cho s¶n phÈm. Sù tån t¹i cña c¸c thêi gian nµy lµ kh«ng tr¸nh khái, nh­ng thêi gian cña chóng cµng dµi, hay sù chªnh lÖch gi÷a thêi gian s¶n xuÊt víi thêi gian lao ®éng cµng lín th× hiÖu qu¶ cña t­ b¶n cµng thÊp. Rót ng¾n thêi gian nµy lµ yÕu tè quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña t­ b¶n. Thêi gian l­u th«ng lµ thêi gian t­ b¶n n»m trong lÜnh vùc l­u th«ng. Thêi gian l­u th«ng gåm thêi gian mua vµ thêi gian b¸n, kÓ c¶ thêi gian vËn chuyÓn. Thêi gian l­u th«ng = thêi gian mua + thêi gian b¸n. Thêi gian l­u th«ng phô thuéc vao nhiÒu yÕu tè nh­ : - T×nh h×nh thÞ tr­êng, quan hÖ cung-cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng; - Kho¶ng c¸ch tíi thÞ tr­êng; - Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña giao th«ng vËn t¶i... Trong thêi gian l­u th«ng, t­ b¶n kh«ng lµm chøc n¨ng s¶n xuÊt, nh×n chung, kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ cho s¶n phÈm vµ gi¸ trÞ thÆng d­ cho t­ b¶n.Tuy nhiªn, sù tån t¹i cña nã lµ tÊt yÕu vµ cã vai trß quan träng. V× ®ã lµ ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt. Cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn s¶n phÈm do s¶n xuÊt t¹o ra. Rót ng¾n thêi gian l­u th«ng lµm cho t­ b¶n n»m trong lÜnh vùc l­u th«ng gi¶m xuèng, t¨ng ®­îc l­îng t­ b¶n ®Çu t­ cho s¶n xuÊt. Rót ng¾n thêi gian l­u th«ng còng lµm rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn, lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lÆp l¹i nhanh h¬n, t¹o ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­ h¬n, lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña t­ b¶n. Do chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè nh­ v©y, nªn thêi gian chu chuyÓn cña c¸c t­ b¶n kh¸c nhau(trong cïng mét ngµnh vµ ë c¸c ngµnh kh¸c nhau) lµ rÊt kh¸c nhau. §Ó so s¸nh, cÇn tÝnh tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶n b»ng sè vßng chu chuyÓn thùc hiÖn ®­îc trong mét kho¶ng th¬× gian nhÊt ®Þnh, ch¼ng h¹n trong mét n¨m. VÝ dô, t­ b¶n thø nhÊt cã thêi gian chu chuyÓn 6 th¸ng vµ t­ b¶n thø 2 cã thêi gian chu chuyÓn 8 th¸ng th× sè vßng chu chuyÓn (n) trong n¨m cña hai t­ b¶n ®ã lµ 12 th¸ng 8 th¸ng =1,5 vßng/ n¨m n1= 12 th¸ng 6 th¸ng = 2 vßng/ n¨m n1= 2.2. T­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u ®éng. T­ b¶n s¶n xuÊt gåm nhiÒu bé phËn víi thêi gian chu chuyÓn kh¸c nhau, do ®ã ¶nh h­ëng tíi thêi gian chu chuyÓn cña toµn bé t­ b¶n . C¨n cø vµo sù kh¸c nhau trong ph­¬ng thøc chu chuyÓn vÒ mÆt gi¸ trÞ cña c¸c bé phËn ®ã, t­ b¶n s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh t­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u ®éng. T­ b¶n cè ®Þnh lµ bé phËn t­ b¶n ®­îc sö dông toµn bé vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nh­ng gi¸ trÞ cña nã chØ chuyÓn tõng phÇn vµo s¶n phÈm. §Æc ®iÓm cña t­ b¶n cè ®Þnh lµ vÒ hiÖn vËt, nã lu«n lu«n bÞ cè ®Þnh trong s¶n xuÊt, chØ cã gi¸ trÞ cña nã lµ tham gia vµo qu¸ tr×nh l­u th«ng cïng s¶n phÈm, h¬n n÷a nã còng chØ l­u th«ng tõng phÇn, cßn mét phÇn vÉn bÞ cè ®Þnh trong t­ liÖu lao ®éng, phÇn nµy kh«ng ngõng gi¶m xuèng cho tíi khi nã chuyÓn hÕt gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm. Thêi gian mµ t­ b¶n cè ®Þnh chuyÓn hÕt gi¸ trÞ cña nã vµo s¶n phÈm bao giê còng dµi h¬n thêi gian mét vßng tuÇn hoµn. T­ b¶n l­u ®éng lµ bé phËn t­ b¶n, khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nã chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ sang s¶n phÈm. §ã lµ bé phËn t­ b¶n bÊt biÕn d­íi h×nh th¸i nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu phô...Bé phËn t­ b¶n kh¶ biÕn, xÐt vÒ ph­¬ng thøc chu chuyÓn còng gièng nh­ bé phËn t­ b¶n bÊt biÕn l­u ®éng nãi trªn, nªn còng ®­îc xÕp vµo t­ b¶n l­u ®éng. Nh­ vËy, xÐt theo nguång gèc t¹o ra gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­ th× t­ b¶n ®­îc chia thµnh t­ b¶n bÊt biÕn(c) vµ t­ b¶n kh¶ biÕn(v), cßn khi xem xÐt vÒ ph­¬ng thøc chu chuyÓn gi¸ trÞ th× t­ b¶n ®­îc chia thµnh t­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u ®éng. C¨n cø ®Ó ph©n chia kh«ng ph¶i do ®Æc tÝnh tù nhiªn cña chóng (l©u bÒn hay kh«ng l©u bÒn, cã di chuyÓn hay kh«ng di chuyÓn ®­îc ...) mµ cã sù kh¸c nhau vÒ ph­¬ng thøc chuyÓn gi¸ trÞ, ®­îc quyªt ®Þnh bëi chøc n¨ng cña c¸c bé phËn t­ b¶n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong thùc tÕ, sù ph©n biÖt gi÷a t­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u ®éng ®«i khi rÊt khã. H¬n n÷a, v× c¸c môc tiªu thùc tiÔn, ®«i khi ng­êi ta sö dông c¸c tiªu chuÈn quy ­íc kh¸c cho viÖc ph©n chia t­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u ®éng: quy m« t­ b¶n, thêi h¹n tån t¹i, chi phÝ söa ch÷a nhá hay lín, th­êng xuyªn hay ®Þnh kú... Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, t­ b¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn ®i. Cã hai lo¹i hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn h÷u h×nh lµ hao mßn do sö dông hoÆc do sù ph¸ huû cña tù nhiªn g©y ra lµm cho t­ b¶n mÊt gi¸ trÞ sö dông. Hao mßn v« h×nh lµ hao mßn do sù tiÕn békhoa häc kü thuËt, nh÷ng m¸y mãc, thiÕt bÞ ®­îc s¶n xuÊt ra víi chi phÝ s¶n xuÊt thÊp h¬n vµ cã hiÖu suÊt lín h¬n, lµm cho nh÷ng t­ b¶n cè ®Þnh cò gi¶m gi¸ trÞ ngay khi gi¸ trÞ sö dông cña nã vÉn cßn nguyªn vÑn hoÆc míi suy gi¶m mét phÇn. Khi tÝnh to¸n viÖc chuyÓn viÖc chuyÓn gi¸ trÞ t­ b¶n cè ®Þnh vµo s¶n phÈm cÇn tÝnh tíi c¶ h×nh thøc hao mßm nµy, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh, nh»m b¶o ®¶m thu håi ®­îc t­ b¶n cè ®Þnh ®· sö dông vµ gãp phÇn rót ng¾t kho¶ng c¸ch l¹c hËu vÒ c¸c thÕ hÖ kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, t­ b¶n cè ®Þnh cßn cÇn ®­îc b¶o qu¶n, cÇn cã c¸c chi phÝ b¶o d­ìng, söa ch÷a, thay thÕ c¸c bé phËn ... sö dông mét c¸ch ®óng ®¾n lµ c¸ch b¶o d­ìng tèt nhÊt. Ngoµi ra, vÉn cÇn c¸c chi phÝ b¶o qu¶n kh¸c (lau chïi, vÖ sinh c«ng nghiÖp, b«i tr¬n). Nh÷ng chi phÝ b¶o d­ìng, söa ch÷a, thay thÕ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn ®Þnh kú hay ®ét xuÊt. TÊt c¶ c¸c chi phÝ ®ã ®­îc x¸c ®Þnh theo kinh nghiÖm chung cña x· héi, ®­îc bæ sung vµo t­ b¶n ho¹t ®éng vµ ®­îc ph©n bæ theo tû lÖ vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm ®­îc chÕ t¹o g¾n v¬Ý toµn bé cuéc ®êi ho¹t ®éng cña t­ b¶n cè ®Þnh. §Ó h¹n chÕ sù ph¸ huû cña tù nhiªn, tr¸nh hao mßn v« h×nh, tiÕt kiÖm c¸c chi phÝ b¶o qu¶n, söa ch÷a, c¸c nhµ t­ b¶n t×m ®ñ mäi c¸ch ®Ó thu håi nhanh t­ b¶n cè ®Þnh nh­ n©ng tû lÖ khÊu hao, kÐo dµi ngµy lµm viÖc, thùc hiÖn chÕ ®é lµm viÖc ba ca ®Ó m¸y mãc ho¹t ®éng 24/24 giê mét ngµy, t¨ng c­¬ng ®é lao ®éng, tiÕt kiÖm c¸c chi phÝ vÒ b¶o hé lao ®éng, c¸c chi phÝ c¶i thiÖn vÖ sinh vµ ®iÒu kiÖn n¬i lµm viÖc(hÖ thèng ¸nh s¸ng, th«ng giã, chèng « nhiÔm...) Trong chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i, t­ b¶n cè ®Þnhcã quy m« rÊt lín. C¸c chi phÝ b¶o qu¶n, söa ch÷a, thay thÕ, b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng còng rÊt lín, nªn viÖc thu håi nhanh t­ b¶n cè ®Þnh l¹i cµng cã ý nghÜa quan träng trong c¹nh tranh. Do t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn h¹i, t­ b¶n cè ®Þnh cµng cã nguy c¬ hao mßn v« h×nh. V× vËy, c¸c nhµ t­ b¶n ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó khÊu hao nhanh t­ b¶n cè ®Þnh. Tû lÖ khÊu hao th­¬ng ®­îc tÝnh rÊt cao ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu chÕ t¹o s¶n phÈm míi, lîi dông gi¸ s¶n phÈm cao cña ®Çu chu kú s¶n phÈm, sau ®ã gi¶m dÇn khÊu hao cïng víi viÖc gi¶m gi¸ s¶n phÈmcuèi chu khú cña nã. Quy m« s¶n l­îng ban ®Çu cµng lín, cµng cã lîi cho viÖc thu håi t­ b¶n cè ®Þnh. Nh÷ng yªu cÇu ®ã kh«ng ph¶i khi nµo còng thùc hiÖn dÔ dµng. Bëi vËy, c¸c nhµ t­ b¶n, mét mÆt, ph¸t triÓn hÖ thèng tù ®«ng ho¸ linh ho¹t, cïng víi nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ nhÊt ®Þnh cã thÓ chÕ t¹o ®­îc nhiÒu d¹ng s¶n phÈn, thËm chÝ cã thÓ s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm c¸ biÖt theo c¸c ®¬n ®Æt hµng kh¸c nhau; mÆt kh¸c, ph¸t triÓn hÖ thèng doanh nghiÖp võa nhá ®Î dÔ dµng ®æi míi t­ b¶n cè ®Þnh trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ c¹nh tranh gay g¾t. §ång thêi, cv¸c nhµ t­ b¶n vÉn tiÕp tôc sö dông nh÷ng biÖn ph¸p cæ ®iÓn nh­ t¨ng c­êng ®é lao ®éng, tæ chøc lao ®éng theo ca kÝp, tiÕt kiÖm lao ®éng cña ng­êi c«ng d©n. 3. ý nghÜa cña viÖc rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn cña t­ b¶n t¨ng tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶n hay rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn cña t­ b¶n cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña t­ b¶n. Tr­íc hÕt, t¨ng tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶n cè ®Þnh sÏ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ b¶o qu¶n, söa ch÷a t­ b¶n cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, tr¸nh ®­îc hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh, cho phÐp ®æi míi nhanh m¸y mãc, thiÕt bÞ, cã thÓ së dông quü khÊu hao lµm quü dù tr÷ s¶n xuÊt ®Ó më réng s¶n xuÊt mµ kh«ng cÇn cã t­ b¶n phô thªm. (HiÖn nay, trong nhiÒu tr­êng hîp, m¸y mãc, thiÕt bÞ ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ®· ®­îc khÊu hao hÕt, nh­ng vÉn cßn ®­îc b¸n cho n­íc ngoµi d­íi c¸c h×nh thøc liªn doanh, chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn). §èi víi t­ b¶n l­u ®éng, viÖc t¨ng tèc ®é chu chuyÓn hay rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn sÏ cho phÐp tiÕt kiÖm ®­îc t­ b¶n øng tr­íc khi quy m« s¶n xuÊt nh­ cò hay cã thÓ më réng s¶n xuÊt mµ kh«ng cÇn cã t­ b¶n phô thªm. thÝ dô, mét t­ b¶n cã thêi gian chu chuyÓn 9 tuÇn gåm 5 tuÇn s¶n xuÊt vµ 4 tuÇn l­u th«ng. Quy m« s¶n xuÊt ®ßi hái mét l­îng t­ b¶n cho 5 tuÇn s¶n xuÊt lµ 100 x 5 =500. Nh­ng, sau ®ã s¶n phÈm lµm ra ph¶i qua 4 tuÇn l­u th«ng. Do vËy, ®Ó s¶n xuÊt liªn tôc cÇn mét l­îng t­ b¶n ®Ó l­u ®éng kh¸c cho 4 tuÇn nµy lµ 100 x 4 = 400, tæng cäng lµ 900. NÕu do nh÷ng nguyªn nh©n nµo ®ã, thêi gian chu chuyÓn rót ng¾n l¹i cßn 8 tuÇn (rót ng¾n 1 tuÇn s¶n xuÊt hay 1 tuÇn l­u th«ng) víi quy m« s¶n xuÊt kh«ng ®æi th× t­ b¶n l­u ®éng cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt liªn tôc chØ lµ 100 x 8 =800, chø kh«ng ph¶i lµ 900, tiÕt kiÖm d­îc 100 t­ b¶n øng tr­íc. Gi¶ dô, t­ b¶n l­u ®éng sö dông vÉn lµ 900 th× quy m« s¶n xuÊt sÏ ®­îc më réng, t­ b¶n l­u ®éng sö dông mét tuÇn sÏ lµ 900:8 = 112,5 chø kh«ng ph¶i lµ 100, mµ kh«ng cÇn cã t­ b¶n phô thªm. ChÝnh c× thÕ, khi míi b¾t ®Çu kinh doanh, thùc l­îng kinh cßn yÕu, t­ b¶n th­êng ®­îc ®Çu t­ vµo nh÷ng nghµnh cã thêi gian chu chuyÓn ng¾n nh­ c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng nghiÖp thùc phÈm... ChØ khi ®· tr­ëng thµnh, cã vèn lín th× t­ b¶n míi ®Çu t­ vµo nh÷ng nghµnh cã chu kú kinh doanh dµi nh­ c«ng nghiÖp nÆng. Cßn viÔc©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng(®­êng s¸, cÇu cèng ...) th­êng lµ lÜnh vùc ®Çu t­ cña nhµ n­íc. Cuèi cïng, ®èi víi t­ b¶n kh¶ biÕn, viÖc t¨ng tèc ®é chu chuyÓn cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi viÖc lµm t¨ng thªm tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ vµ khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ hµng n¨m v× ®· thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng sèng h¬n, nhê ®ã mµ t¹o ra ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ míi trong ®ã cã gi¸ trÞ thÆng d­. Vµ v× vËy, viÖc lùa chän ngµnh cã thêi gian chu chuyÓn ng¾n h¬n vµ t×m c¸ch rót ng¾n thêi gian cña mét vßng chu chuyÓn lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c doanh nghiÖp. ThÝ dô, cã hai t­ b¶n A vµ B, ®Òu cã l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn cho mçi tuÇn s¶n xuÊt lµ 100, ®Òu cã tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ m’ =100%, chØ kh¸c nhau ë thêi gian chu chuyÓn, t­ b¶n A lµ 5 tuÇn(nghµnh dÖt) cßn t­ b¶n B lµ 50 tuÇn (nghµnh ®ãng tµu). §Ó s¶n xuÊt liªn tôc, t­ b¶n A cÇn mét l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc lµ 100 x 50 = 500. Cïng víi m’=100, sau 5 tuÇn, t­ b¶n A t¹o ra mét gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 5x100=500 vµ sau 50 tuÇn(1n¨m) t¹o ra mét gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 100x50=5000(hay 500x10vßng=5000), nh­ng lu«n lu«n chØ cÇn mét l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc lµ 500; cßn t­ b¶n B, sau 50 tuÇn (1n¨m) còng t¹o ra mét gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 100x50=5000 nh­ng cÇn mét l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc lµ 5000. mxn Chóng ta gäi tû gi¸ thÆng d­ h»ng n¨m(M) lµ tû lÖ tÝnh b»ng phÇn tr¨m gi÷a khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ hµng n¨m (M) víi t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc (V) M’ = M V X 100% = V X 100%=m’.n Trong ®ã: - m lµ gi¸ trÞ thÆng d­ t¹o ra trong mét vßng chu chuyÓn - m/v lµ tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­thùc tÕ. - n lµ sè vßng chu chuyÓn trong n¨m. ë t­ b¶n A, tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ hµng n¨m lµ: 5000 M’= x 100%= 1000% (100%x10 vßng) 500 ë t­ b¶n B, tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ hµng n¨m lµ: 5000 M’= x100%= 100%(100%x1 vßng) 5000 Nh­ vËy, mÆc dï cã tû sÊt gi¸ trÞ thÆng d­ (m’) ph¶n ¸nh tr×nh ®é bãc lét ë hai t­ b¶n A vµ B nh­ nhau, nh­ng tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ hµng n¨m (M’) ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hai t­ b¶n ®ã l¹i kh¸c nhau. Bëi vËy, viÖc lùa chän ngµnh cã thêi gian chu chuyÓn ng¾n h¬n vµ t×m mäi c¸ch rót ng¾n thêi gian cña mét vßng chu chuyÓn lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c doanh nghiÖp §iÒu ®ã g©y ¶o t­ëng cho r»ng, l­u th«ng còng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ cho t­ b¶n. Song thùc tÕ kh«ng ph¶i nh­ vËy. Së dÜ chu chuyÓn nhanh cã thÓ ®em l¹i cho nhµ t­ b¶n nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ h¬n lµ v× ®· thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng sèng h¬n, nê ®ã mµ t¹o ra ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ míi trong ®ã cã gi¸ trÞ thÆng d­. II-VËn dông ë ViÖt Nam 1-§Æc ®iÓm ViÖt Nam khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng: ChuyÓn ®«Ø nÒn kinh tÕ vËh hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ b­íc ngoÆt quan träng lµm thay ®æi ®êi sèng kinh tÕ x· héi ®Êt n­íc. Sù thµnh c«ng hay kh«ng cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi hay kh«ng cña sù nghiÖp ®æi míi. Qu¸ tr×nh ®æi míi nh÷ng n¨m qua cña n­íc ta cho thÊy r»ng viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ, phï hîp víi xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ. Thùc tÕ h¬n m­êi n¨m qua, tõ §¹i héi §¶ng VI (1986), kinh tÕ ViÖt Nam ®· v­ît qua nh÷ng th¨ng trÇm cña nh÷ng thËp niªn khñng ho¶ng, b­íc vµo thêi kú ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ t¨ng tr­¬ng cao, t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò rÊt quan träng ®Î b­íc vµo thêi kú CNH. Bøc tranh kinh tÕ chung cña ViÖt Nam tr­íc ®æi míi lµ t¨ng tr­ëng thÊp 3,7%/n¨m, kinh tÕ tù cÊp tù tóc lµm kh«ng ®ñ ¨n dùa vµo nguån viÖn trî bªn ngoµi lµ chñ yÕu, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo lÖnh tõ cÊp trªn ®­a xuèng, s¶n phÈm lµm ra do chÝnh Nhµ n­íc t×m c¸ch tiªu thô. Thu nhËp quèc d©n trong n­íc, s¶n xuÊt chØ ®¸p øng ®­îc 80-90% thu nhËp quèc d©n sö dông. §Õn n¨m 1985 tû träng thu tõ c¸c nguån viÖn trî, cho vay tõ bªn ngoµi chiÕm 10,2% thu nhËp quèc d©n sö dông.Nî n­íc ngoµi chång chÊt, béi chi ng©n s¸ch rÊt lín vµ t¨ng dÇn:18,1%( 1980);36,6%(1985), buéc nhµ n­íc ph¶i ph¸t hµnh tiÒn ®Ó bï ®¾p. Còng trong nh÷ng n¨m ®ã, nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nghiªm träng, siªu l¹m ph¸t ë møc 774,7%(1986) kÐo theo gi¸ c¶ leo thang vµ v« ph­¬ng kiÓm so¸t. VËy mµ tõ n¨m 1986, víi ®­êng lèi ®æi míi ®óng ®¾ncña §¶ng, c¸c c¬n sèt do hËu qu¶ cña c¬ chÕ quan liªu, tËp trung bao cÊp dÇn dµ v¬i ®i kÐo theo sù ra ®i cña nguyªn nh©n khñng ho¶ng vµ suy tho¸i kinh tÕ. Kinh tÕ ®· tõng b­íc kh«i phôc, t¨ng tr­ëng nhanh vµ æn ®Þnh, GDP liªn tôc t¨ng m¹nh. Tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm duy tr×, b¶o tån vµ ph¸t triÓn nguån vèn hiÖn cã, nghÜa lµ doanh nghiÖp tù m×nh s¶n xuÊt kinh doanh tù t×m “®Çu vµo” vµ “®Çu ra” cho doanh nghiÖp.VÒ phÝa nhµ n­íc lóc nµy chØ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp ë tÇm vÜ m«. Do ®ã nghiªn cøu lý thuyÕt tuÇn hoµn cña t­ b¶n rÊt cã ý nghÜa ®èi vøi viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ta trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, chóng ta cßn ph¶i ®èi mÆt víi mét sè th¸ch thøc lín nh­ c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô cßn yÕu kÐm, tiÒm lùc kinh tÕ ch­a ®ñ m¹nh, sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng ®Òu gi÷a c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng... kÐo theo sù ph©n ho¸ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­... Song nh×n chung, c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n chuyÓn ®æi theo h­íng tÝch cùc. Bé mÆt ®¸t n­íc ®ái míi theo h­íng v¨n minh vµ hiÖn ®¹i, ®êi sèng c¸c tÇng líp nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn c¶ ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n, x· héi æn ®Þnh. Môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh ®ang tõng b­íc trë thµnh hiÖn thùc. 2-§¸nh gi¸ viÖc qu¶n lý sö dông vèn cña doanh nghiÖp: Tr­íc n¨m 1986, nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn theo m« h×nh tËp trung quan liªu bao cÊp nªn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu lµ cña nhµ n­íc. Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp quèc doanh rÊt tr× trÖ, l¹c hËu do thiÕu vèn vµ do thãi û l¹i vµo nhµ n­íc cña c¸c doanh nghiÖp. Chñ yÕu trong thêi kú nµy lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo sù chØ ®¹o cña nhµ n­íc, ch­a ph¸t huy ®­îc yÕu tè nh©n lùc còng nh­ nguån vèn cña nhµ n­íc. Tõ sau n¨m 1986 ®Õn nay, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· chuyÓn sang mét thêi kú míi. M«i tr­êng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c : nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , nÒn kinh tÕ khÐp kÝn tr­íc ®©y ®· chuyÓn dÇn sang nÒn kinh tÕ më, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc tiÕp cËn víi thÞ tr­êng míi, kü thuËt míi, c¸ch qu¶n lý míi. Nh­ng ®ång thêi ®øng tr­íc nh÷ng thö th¸ch kh¾c nghiÖt cña sù x©m nhËp c¹nh tranh quyÕt liÖt cña c¸c hµng ngo¹i trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Vai trß, tr¸ch nhiªm, ®­êng lèi qu¶n lý cña doanh nghiÖp cã sù ®æi míi s©u s¾c, t×nh tr¹ng thiÕu ®ång bé cña chÝnh s¸ch luËt lÖ qu¶n lý ®· tõng b­íc ®­îc kh¾c phôc. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, hÖ thèng doanh nghiÖp n­íc ta b­íc ®Çu ®­îc s¾p xÕp lai, sè l­îng c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc tuy gi¶m so víi tr­íc nh­ng nh÷ng doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng vÉn chiÕm gi÷ nh÷ng ngµnh then chèt. NhiÒu doanh nghiÖp ®· trô v÷ng vµ ®· ph¸t huy ®­îc vai trß ®Þnh h­íng, trung t©m liªn kÕt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy cã ®æi míi quan träng, nh­ng c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn cßn nh÷ng mÆt yÕu kÐm : Sè l­îng doanh nghiÖp nhiÒu nh­ng phÇn lín lµ quy m« nhá, bè trÝ ph©n t¸n, 2/3 sè doanh nghiÖp cã quy m« d­íi 200 lao ®éng, 4% sè doanh nghiÖp cã quy m« trªn 1000 lao ®éng, 81,7% doanh nghiÖp nhµ n­íc cã vèn d­íi 5 tû ®ång ViÖt Nam. Tr×nh ®é c«ng nghÖ, kü thuËt qu¸ l¹c hËu, møc ®é hoµn chØnh ®ång bé thÊp, do ®ã hao phÝ vËt chÊt lín, chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm, s¶n xuÊt kh«ng n¨ng suÊt nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÊp. Sù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc t­¬ng ®èi lín nh­ng ch­a t­¬ng xøng víi sù ®Çu t­ cña nhµ n­íc cho c¸c doanh nghiÖp. HÖ thèng qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu yÕu kÐm. §éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n lµnh nghÒ tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp, ch­a ®­îc ®µo t¹o c¨n b¶n hÖ thèng. Tõ thùc tÕ trªn, chóng ta ph¶i sím ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm trªn. Thø nhÊt, x¸c ®Þnh ®­êng lèi s¶n xuÊt kinh doanh cho doanh nghiÖp Nh­ chóng ta ®· biÕt, hiÖn nay nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn t­¬ng øng víi nã lµ nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau. Bªn c¹nh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ khuyÕn khÝch thµnh lËp doanh nghiÖp ngµy mét nhiÒu. Song viÖc thµnh c«ng hay thÊt b¹i l¹i do rÊt nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng. Nh­ng nh©n tè then chèt lµ sù quyÕt ®Þnh cña nhµ t­ b¶n. Ngay tõ ®Çu, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh cho m×nh mét h­íng ®i ®óng ®¾n, thÝch hîp nhÊt, ®ã lµ viÖc tr¶ lêi ba c©u hái : s¶n xuÊt c¶i g× ?, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo ? vµ s¶n xuÊt cho ai ?. ChØ khi doanh nghiÖp tr¶ lêi ®­îc ba c©u hái nµy mét c¸ch ®Çy ®ñ, râ rµng, chÝnh x¸c nhÊt th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp sÏ ®­îc gi¶i quyÕt tèt. Nh­ vËy cã thÓ nãi, c¸c doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn qu¸ tr×nh tuÇn hoµn t­ b¶n. Tr¶ lêi cho c©u hái s¶n xuÊt c¸i g× doanh nghiÖp cÇn cã chiÕn l­îc ph©n tÝch nhu cÇu thÞ tr­êng xem thÞ tr­êng ®ang thiÕu c¸i g×, mµ nhu cÇu vÒ mÆt hµng nµy ®ang t¨ng mµ nã sÏ mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn nhÊt cho doanh nghiÖp trong kh¶ n¨ng vèn hiÖn cã. Sau ®ã nhµ t­ b¶n sÏ bá vèn ®Ó mua t­ liÖu s¶n xuÊt nh­ nguyªn vËt liÖu, søc lao ®éng, nhµ x­ëng... §©y lµ giai ®o¹n vèn cña doanh nghiÖp tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ chuyÓn sang h×nh th¸i hiÖn vËt. ë giai ®o¹n nµy nhµ t­ b¶n ph¶i biÕt c©n ®èi vèn ®Ó mua t­ liÖu s¶n xuÊt vµ tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n theo tû lÖ thÝch hîp. NÕu mét trong hai nh©n tè ®ã kh«ng ®­îc ph©n bæ phï hîp sÏ lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶ ¶nh h­ëng tíi sù tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña t­ b¶n. Dùa vµo ph©n tÝch tèc ®é chu chuyÓn cña vèn c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ lªn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n b»ng c¸ch h×nh thµnh c¸c quü nh­ : quü ®Çu t­ ph¸t triÓn, quü khÊu hao, quü phóc lîi. Sau mét thêi gian s¶n xuÊt nh÷ng quü nµy ®­îc ®­a ra sö dông më réng s¶n xuÊt, c¶i tiÕn m¸y mãc, nhËp c¸c d©y truyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ c¸ biÖt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Thø hai : tiÕt kiÖm t­ b¶n øng tr­íc. C¸c m¸y mãc thiÕt bÞ sau mét thêi gian dµi ho¹t ®éng sÏ bÞ hao mßn dÇn, chuyÓn mét phÇn gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm. Ngoµi viÖc c¶i tiÕn m¸y mãc, nhËp thªm nh÷ng d©y truyÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i c¸c doanh nghiÖp ph¶i dùa vµo kinh nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh mµ dù tÝnh tr­íc nh÷ng c«ng viÖc khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. MÆt kh¸c ®Ó tr¸nh hao mßn v« h×nh, doanh nghiÖp ph¶i hÕt søc tiÕt kiÖm c¸c chi phÝ b¶o qu¶n vµ söa ch÷a b»ng c¸c n©ng cao ý thøc ng­êi lao ®éng ®èi víi viÖc sö dông m¸y mãc, t¨ng c­êng sö dông hÕt c«ng suÊt ®Ó thu håi vèn nhanh vµ thu nhiÒu lîi nhuËn trong thêi gian ng¾n nhÊt. Thø ba : §­a ra c¸c gi¶i ph¸p t¨ng tèc ®é chu chuyÓn vèn Muèn quay vßng vèn nhanh ®Ó tiÕp tôc mét chu kú s¶n xuÊt míi c¸c doanh nghiÖp ph¶i ra søc rót ng¨ns thêi gian s¶n xuÊt vµ thêi gian l­u th«ng v× nã lµ thµnh phÇn t¹o nªn thêi gian chu chuyÓn cña vèn. C¸c doanh nghiÖp á n­íc ta trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­._.