Đổi mới hợp tác xã nông nghiệp theo Luật ở tỉnh Nam Định, thực trạng và giải pháp (101tr)

MỤC LỤC Trang LỜI NÓI ĐẦU 4 CHƯƠNG I:NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KINH TẾ HT VÀ HTX TRONG NÔNG NGHIỆP……………………………. 7 I, Bản chất vai trò của kinh tế HT và HTX trong nông nghiệp …... 7 1. Bản chất cuả kinh tế hÖ thèng và HTX trong nông nghiệp ………….. 7 1,1Bản chất kinh tế hợp tác…………………………………………. 7 1,2Bản chất HTX……………………………………………………. 8 2. Vai trò của kinh tế HT và HTX trong nông nghiệp ……………. 13 3,Nguyên tắc của kinh tế HT và HTX ……………………………… 14 II, Đổi mới HTX trong nông nghiệp ……………………………….. 16 1. Sự cần thiết đổi mới HTX trong nông nghiệp ………………....... 16 2. Chính sách của Đảng và Nhà nước ta về đổi mới và phát triển kinh tế HTX trong nông nghiệp ……………………………………. 19 3, Nội dung đổi mới HTX nông nghiệp theo Luật HTX………….. 21 4. Các mô hình HTX nông nghiệp kiểu mới theo Luật 26 III, Đổi mới HTX nông nghiệp ở một số nước trên thế giới và Việt Nam…………………………………………………………………… 27 1. Đổi mới HTX ở một số nước trên thế giới……………………… 27 2. Đổi mới HTX nông nghiệp ở Việt Nam…………………………. 31 CHƯƠNG II:THỰC TRẠNG ĐỔI MỚI VÀ PHÁT TRIẺN HTX NÔNG NGHIỆP Ở TỈNH NAM ĐỊNH……………………………. 35 I. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh có ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đổi mới HTX……………………………… 35 1, Đặc điểm tự nhiên ………………………………………………… 35 2, Đặc điểm kinh tế, xã hội………………………………………… 38 2.1, Điều kiện xã hội, dân số và lao động……………………………. 38 2.2, Phân bố các loại cây trồng , con nuôi………………………… 41 2.3, Cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn……………………………………………………... 42 II. Đổi mới HTX ở Nam Định theo Luật HTX …………………….. 46 1, Chủ trương đổi mới HTX nông nghiệp của tỉnh Nam Định……. 46 2, Tình hình đổi mới HTX nông nghiệp ở tỉnh Nam Định………… 49 2.1, Các bước tiến hành chuyển đổi…………………………………. 49 2.2 Nội dung của quá trình chuyển đổi HTX theo Luật ở tỉnh Nam Định………………………………………………………… 50 2.3, Kết quả chuyển đổi và phát triển HTX nông nghiệp theo Luật 56 2.4, Kết quả hoạt động dich vụ của HTX nông nghiệp tỉnh Nam Định sau khi chuyển đổi theo Luật………………………………….. 64 2.5, Một số điển hình tiến tiến HTX nông nghiệp ở tỉnh Nam Định 72 III. Đánh giá chung về thực trạng đổi mới HTX nông nghiệp theo Luật HTX ở tỉnh Nam Định ……………………………………….. 76 1. Ưu điểm …………………………………………………………… 76 2. Hạn chế và nguyên nhân của những hạn ché đó………………… 78 CHƯƠNG III: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐỔI MỚI VÀ PHÁT TRIỂN HTX NÔNG NGHIệP Ở TỈNH Nam Định …………………………………………………………………. 81 I.Quan điểm đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác và HTX trong nông nghiệp ở tỉnh Nam Định ………………………………………. 81 1. Quan điểm đổi mới………………………………………………… 81 2.Mục tiển phát triển HTX nông nghiệp đến năm 2006 …………... 83 II. Phương hướng đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp theo Luật HTX của tỉnh Nam Định ……………………………………… 83 1. Tiếp tục củng cố và phát triển các HTX nông nghiệp ………….. 83 2. Đổi mới cơ bản mô hình tổ chức quản lý các hoạt động sản xuất, dịch vụ mang tính kinh doanh của HTX theo hướng ………. 85 3. ĐỔi mới phương thúc hoạt động của HTX nông nghiệp ……….. 86 III. Những giải pháp chủ yếu tiếp tục đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp ở Nam Định …………………………………………… 87 1, §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn LuËt HTX g¾n víi gi¸o dôc lîi Ých b¶o ®¶m tÝnh tù nguyÖn cña x· viªn…………… 87 2, X¸c lËp m«i tr­êng thÓ chÕ thuËn lîi t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX ph¸t triÓn………………………………………… 88 3, ChÝnh s¸ch vÒ chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ sö dông c¸n bé HTX vµ ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng n«ng th«n…………………………….. 89 4,ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt……………………………………………….. 90 5, ChÝnh s¸ch tµi chÝnh – TÝn dông……………………………………. 91 6, Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, khoa häc vµ c«ng nghÖ 92 7, Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch thÞ tr­êng……………………………… 93 8, Gi¶i ph¸p x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho HTX………………………… 94 9, T¨ng c­êng mèi liªn kÕt hîp t¸c gi÷a HTX c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, tr­íc hÕt lµ kinh tÕ Nhµ n­íc……………………………. 95 10, Gi¶i ph¸p ®æi míi, t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng, qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi HTX n«ng nghiÖp……………………………… 95 11. Một số kiến nghị của tỉnh đối với Đảng và Nhà nước 96 KẾT LUẬN…………………………………………………. 100 LỜI NÓI ĐẦU Ở nước ta, kinh tế hợp tác và HTX trong nông nghiệp đã có quá trình hình thành và vận động hơn 40 năm. Tuy đã có những đóng góp đáng kể vào quá trình phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ sản xuất và đời sống, góp phần làm nên chiến thắng vĩ đại trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc. Song sau một thời gian dài hoạt động, trong giai đoạn xây dựng đất nước thời bình, mô hình HTX kiểu cũ ngày càng tỏ ra không phù hợp với đặc điểm và yêu cầu của sự phát triển kinh tế trong điều kiện mới. Đang đặt ra những yêu cầu cấp thiết phải giải quyết. Trong thời kỳ đổi mới nền kinh tế nước ta phát triển theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN. Kinh tế hợp tác mà nòng cốt là HTX đã được đổi mới căn bản về nội dung, trả về bản chất vốn có của nó, phù hợp với các quy luật khách quan quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất. Bước đầu đã góp phần quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Song việc đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác vẫn còn gặp nhiều khó khăn và còn nhiều hạn chế , khuyết điểm cần phải tiếp tục hoàn thiện Nam Định là một tỉnh trọng điểm về sản xuất lương thực ở Đồng bằng sông Hông, là một trong những tỉnh tích cực trong việc đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp theo Luật. Trong thời gian qua kinh tế hợp tác và HTX trong nông nghiệp tỉnh Nam Định đã có bước phát triển đáng kể trong nông nghiệp,nông thôn, nâng cao đời sống của nhân dân. Tuy nhiên, trong quá trình đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp theo Luật trong tỉnh, còn bộc lộ nhiều tồn tại và yếu kém cản trở quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn tỉnh Nam Định. Đang đòi hỏi bức thiết cần phải nhanh chóng củng cố và hoàn thiện mô hình kinh tế hợp tác và HTX nông nghiệp một cách phù hợp và bền vững nhằm tạo điều kiện thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh theo cơ chế thị trường, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế xã hội của tỉnh trong những năm tới. Từ tình hình thực tiễn và yêu cầu đặt ra bức thiết về tiếp tục đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác và HTX theo Luật ở nước ta nói chung và tỉnh Nam Định nói riêng. Nên đề tài chuyên đề: “Đổi mới HTX nông nghiệp theo Luật ở tỉnh Nam Định, thực trạng và giải pháp” đã được em chọn nhằm đưa ra một số vấn đề chủ yếu góp phần giải quyết yêu cầu đang đăt ra. Trong chuyên đề này, ngoài phần lời nói đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, thì nội dung của đề tài gồm 3 chương có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: Chương I: Những vấn đề lý luận chung về kinh tế hợp tác và HTX trong nông nghiệp Chương II: Thực trạng đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp ở tỉnh Nam Định Chương III: Phương hướng và giải pháp tiếp tục đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp ở tỉnh Nam Định. * Mục đích nghiên cứu chuyên đề Vân dụng quan điểm của Chủ nghĩa Mac- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối phát triển kinh tế của Đảng ta trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn vào hoàn cảnh kinh tế cụ thể ở tỉnh Nam Định trong lĩnh vực nông nghiệp. Từ đó đề ra những phương hướng và giải pháp chủ yếu cho việc tiếp tục đổi mới và phát triển mô hình kinh tế HTX nông nghiệp theo Luật ở Nam Định một cách bền vững và khoa học, thông qua việc phân tích đánh giá thực trạng đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp ở tỉnh Nam Định. * Đối tượng và phạm vi nghiên cứu + Đối tượng nghiên cứu: Chủ yếu là các HTX nông nghiệp trong tỉnh Nam Định, nghiên cứu thực trạng và đề ra giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp theo Luật + Phạm vi nghiên cứu: Thời gian từ năm 1996 đến nay * Phương pháp nghiên cứu Sử dụng phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp duy vật lịch sử, phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, phương pháp so sánh đối chiếu và một số phương pháp khác. CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KINH TẾ HT VÀ HTX TRONG NÔNG NGHIỆP I, Bản chất, vai trò của kinh tế HT và HTX trong nông nghiệp 1.1 Bản chất kinh tế HT * Hợp tác - HT là sự kết hợp sức lực của các cá nhân hoặc đơn vị để tạo nên sức mạnh lớn hơn, nhằm thực hiện những công việc mà mỗi cá nhân, đơn vị hoạt động riêng sẽ gặp khó khăn thậm chí không thực hiện được, hoặc thực hiện được nhưng hiệu quả kém so với hợp tác. - HT là hình thức tất yếu trong lao động và hoạt động kinh tế của con người. HT bắt nguồn từ tính chất xã hội của hoạt động nói chung, của lao động sản xuất và hoạt động kinh tế nói riêng của con người. Do vậy, sự phát triển của hợp tác gắn liền và bị quy định bởi tiến trình nâng cao trình độ xã hội sản xuất và hoạt động kinh tế. Trong lao động sản xuất, hợp tác có tác dụng thúc đẩy phát triển kinh tế - HT lao động được thực hiện từ khi loài người xuất hiện và ngày càng phát triển. Cùng với tiến trình phát triển xã hội, phân công lao động xã hội và chuyên môn hoá ngày càng phát triển cả chiều rộng và chiều sâu do đó nhu cầu về hợp tác lao động ngày càng tăng, mối quan hệ hợp tác ngày càng chặt chẽ và mở rộng. Nó không bị giới hạn trong phạm vi từng đơn vị, từng ngành, địa phương, trong một nước, mà còn mở rộng trên phạm vi quốc tế. * Kinh tế hợp tác - Kinh tế hợp tác là phạm trù hẹp hơn, phản ánh một phạm vị hợp tác - hợp tác trong lĩnh vực kinh tế Kinh tế hợp tác là một hình thức quan hệ kinh tế hợp tác tự nguyện, phối hợp, hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau giữa các chủ thể kinh tế, kết hợp sức mạnh của từng thành viên với ưu thế và sức mạnh của tập thể để giải quyết tốt hơn những vấn đề của sản xuất kinh doanh và đời sống kinh tế, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và lợi ích của mỗi thành viên Trong lĩnh vực nông nghiệp, kinh tế hộ gia đình là đơn vị kinh tế tự chủ thì kinh tế HT là một hình thức kinh tế mà nhờ đó các chủ thể kinh tế tự chủ có điều kiện phát triển. Như vậy, quan hệ kinh tế HT phải được xây dựng trên nguyên tắc: Tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi và tính tự chủ độc lập của các thành viên tham gia. HT trong lĩnh vực nông nghiệp là nhu cầu khách quan. Qúa trình HT được thực hiện bằng nhiều hình thức từ đơn giản đến phức tạp, từ đơn ngành đến đa ngành. Trình độ xã hội hoá sản xuất càng phát triển thì nhu cầu hợp tác càng tăng, mối quan hệ HT ngày càng sâu rộng, do đó tất yếu hình thành và ngày càng phát triển các hình thức kinh tế HT ở trình độ cao hơn. - Kinh tế HT của nông dân là việc cùng chung sức, chung vốn để tiến hành một công việc, một lĩnh vực hoạt động sản xuất dịch vụ nào đó theo kế hoạch nhằm mục đích chung và mang lại lợi ích tính chất cụ thể cho các thành viên tham gia HT 1.2 Bản chất HTX HTX là loại hình kinh tế HT phát triển ở trình độ cao hơn loại hình kinh tế hợp tác giản đơn. Ở nhiều nước trên thế giới, HTX đã có lịch sử hình thành và phát triển hơn 100 năm. Trong Luật HTX của nhiều nước cũng như một số tổ chức quốc tế đều có các định nghĩa về HTX * Liên minh HTX quốc tế ( international cooperative alliance – ICA) được thành lập tháng 8 năm 1895 tại Luôn Đôn, vương quốc Anh, đã định nghĩa HTX như sau: “ HTX là một tổ chức tự trị của những người tự nguyện liên hiệp lại để đáp ứng các nhu cầu va nguyện vọng chung của họ về kinh tế, xã hội và văn hoá thông qua một xí nghiệp cùng sở hữu và quản lý dân chủ”. Năm 1995, định nghĩa này đã được hoàn thiện: “HTX dựa trên ý nghĩa tự cứu giúp mình, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng, công bằng và đoàn kết. Theo truyền thống của những người sáng lập ra HTX, các xã viên HTX tin tưởng vào ý nghĩa đạo đức, về tính trung thực, cởi mở, trách nhiệm xã hội và quan tâm chăm sóc người khác”. * Tổ chức lao động quốc tế ( I LO) định nghĩa HTX là sự liên kết những người đang gặp phải những khó khăn kinh tế giống nhau, tự nguyện liên kết nhau lại trên cơ sở bình đẳng quyền lợi và nghĩa vụ, sử dụng tài sản mà họ đã chuyển giao vào HTX phù hợp với các nhu cầu chung và giải quyết những khó khăn đó chủ yếu bằng sự tự chủ, tự chịu trách nhiệm và bằng cách sử dụng các chức năng kinh doanh trong tổng trong tổ chức HT phục vụ cho lợi ích vật chất và tinh thần chung. * Ở Việt Nam, định nghĩa về HTX theo quyển “ Những sửa đổi cơ bản của Luật HTX năm 2003” của Nhà xuất bản tư Pháp có ghi: “ HTX là tổ chức kinh tế tập thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân (sau đây gọi chung là xã viên) có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của Luật này để phát huy sức mạnh tập thể của từng xã viên tham gia HTX, cùng giúp nhau thực hiện có hiệu qua các hoạt động sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, góp phần phát triển kinh tế xã hội của đất nước”. HTX hoạt động như một loại hình doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân, tự chủ, tự chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ tài chính trong phạm vi vốn điều lệ, vốn tích luỹ và các nguồn vốn khác của HTX theo qui định của pháp luật Từ định nghĩa trên, ta có thể định nghĩa về HTX nông nghiệp như sau: HTX nông nghiệp là tổ chức kinh tế tự chủ, do nông dân và những người lao động có nhu cầu , lợi ích chung, tự nguyện cùng góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật để phát huy sức mạnh của tập thể và của từng xã viên nhằm giúp nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động dịch vụ trong lĩnh vực sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản và kinh doanh các ngành nghề khác ở nông thôn, phục vụ cho sản xuất nông nghiệp HTX nông nghiệp có tư cách pháp nhân, được mở tài khoản ở ngan hàng, tối thiểu phải có 7 xã viên trở lên; có vốn tài sản do các xã viên đóng góp và vốn tự tích luỹ của HTX. Chịu trách nhiệm đối với các khoản nợ và nghĩa vụ khác bằng toàn bộ số vốn và tài sản thuộc sở hữu của HTX; có con dấu riêng, có điều lệ tổ chức và hoạt động. Mặc dù có nhiều định nghĩa khác nhau về HTX, cũng như sự khác nhau về đặc điểm, cơ chế tổ chức, phương thức hoạt động .v.v. của các mô hình HTX ở các nước trên thế giới, song các loại hình HTX đều có một số đặc điểm chung sau đây: - HTX là một tổ chức kinh tế do các chủ thể kinh tế tự nguyện góp vốn, góp sức hình thành. Hoạt động của HTX chủ yếu nhằm mục đích phục vụ hoạt động kinh tế của các thành viên tham gia với phương châm giúp đỡ nhau (cũng là giúp đỡ chính mình ). Ngoài ra, hoạt động của HTX còn mang tính cộng đồng xã hội: tương trợ, giúp đỡ cộng đồng. Bởi vậy, lợi nhuận không phải là mục tiêu duy nhất của HTX. - Nguyên tắc cơ bản của HTX là tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi và quản lý dân chủ. - Ở các nước tư bản, kinh tế HT mặc dù chỉ là dòng “kinh tế phụ”, nhưng nó đặc biệt quan trọng đối với nông dân. HTX giúp đỡ các chủ trang trại nông dân tồn tại trước trước những tác động của kinh tế thị trường và ảnh hưởng của các tổ chức độc quyền lớn. Do vậy, ngoài mục tiêu kinh tế, HTX còn là loại hình kinh tế mang tính chất xã hội- nhân đạo. Từ những quy định trong Luật HTX năm 1996 và các nghị định dưới Luật, hướng dẫn triển khai Luật HTX có thể rút ra một số đặc điểm cơ bản về HTX kiểu mới ở Việt Nam như sau: - HTX kiểu mới là tổ chức kinh tế tự chủ của những người lao động có nhu cầu, lợi ích chung tự nguyện cùng góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật để phát huy sức mạnh của tập thể và của từng xã viên, nhằm giúp nhau thực hiện có hiệu quả hơn các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ và cải thiện đời sống, góp phần phát triển kinh tế- xã hội của đất nước. HTX có tư cách pháp nhân, có tổ chức chặt chẽ, hạch toán độc lập, tự chịu trách nhiệm về các hoạt động của mình và được đối xử bình đẳng như các thành phần kinh tế khác. - Về nguyên tắc tổ chức hoạt động của HTX: Khi xây dựng HTX phải đảm bảo 5 nguyên tắc cơ bản: Tự nguyện gia nhập và ra khỏi HTX theo quy định của Điều lệ HTX; quản lý dân chủ và bình đẳng, mỗi xã viên đều có quyền ngang nhau trong biểu quyết (điểu này khác với công ty cổ phần); tự chịu trách nhiệm và cùng có lợi; chia lãi bảo đảm kết hợp lợi ích của xã viên với sự phát triển của HTX, của cộng đồng và do đại hội xã viên quyết định - Quan hệ sở hữu và phân phối trong HTX Khi gia nhập HTX, mỗi xã viên bắt buộc phải góp vốn theo quy định của điều lệ, vốn góp có thể nhiều hơn mức tối thiểu, nhưng không được vượt quá 30 % tổng số vốn điều lệ của HTX. Cùng với vốn góp của xã viên, vốn hoạt động của HTX còn bao gồm vốn được tích luỹ trong quá trình hoạt động và các nguồn vốn khác, như giá trị tài sản được cho, biếu tặng .v.v. phần vốn góp của xã viên thuộc sở hữu của từng thành viên. Các nguồn vốn khác thuộc sỡ hữu chung của HTX, quyền sử dụng toàn bộ tài sản thuộc về HTX. Sau khi làm xong nghĩa vụ nộp thuế, lãi của HTX được phân phối như sau: Thanh toán các khoản bù lỗ; trích lập các quỹ của HTX; chia lãi theo vốn góp và công sức đóng góp của xã viên có tính đến mức độ sử dụng dịch vụ của HTX. - Xã viên HTX: Xã viên HTX có thể là cá nhân, hoặc hộ gia đình, mỗi xã viên có thể đồng thời là thành viên của nhiều HTX, không phân biệt ngành, nghề, địa giới hành chính. Mỗi xã viên đều bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ bao gồm: Quyền làm việc, hưởng lãi, tiếp nhân thông tin, đào tạo bồi dưỡng, hưởng phúc lợi của HTX, được phép chuyển các quyển lợi, nghĩa vụ của mình cho người khác và xin ra khỏi HTX. Mỗi xã viên có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ theo quy định của điều lệ như: Góp vốn vào HTX và chia sẻ mọi rủi ro của HTX theo mức vốn đóng góp. Thực hiện các cam kết kinh tế với HTX .v.v. - Quan hệ giữa HTX và xã viên: Quan hệ giữa HTX và xã viên được xây dựng chủ yếu trên cơ sở quan hệ kinh tế. Nó được xác lập từ nhu cầu phát triển sản xuất, tăng thu nhập của các thành viên HTX. HTX tôn trọng quyền độc lập tự chủ kinh tế của xã viên. Trong HTX nông nghiệp, xã viên là hộ, trang trại gia đình, hoặc đại diện hộ, đó là những đơn vị kinh tế tự chủ tham gia vào HTX với trách nhiệm, nghĩa vụ và lợi ích theo điều lệ quy định. Sự hình thành và phát triển HTX nông nghiệp không phá vỡ tính độc lập tự chủ của kinh tế hộ, trang trại gia đình. Nó có tác dụng tạo điều kiện phát triển tăng thu nhập cho kinh tế hộ xã viên. Trên cơ sở đó mà thúc đẩy sự phát triển của kinh tế HTX. - Điều kiện thành lập , hoạt động và giải thể HTX Khi thành lập HTX cần phải có điều lệ, phương án sản xuất – kinh doanh cụ thể có tính khả thi, được đại hội xã viên thông qua và cơ quan có trách nhiệm phê duyệt. Trong trường hợp giải thể tự nguyện theo nghị quyết đại hội xã viên, hoặc bị buộc phải giải thể theo quyết định của pháp luật, HTX phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với cơ quan có thẩm quyền Đại hội xã viên hoặc đại hội đại biểu xã viên có quyền quyết định cao nhất đối với mọi hoạt động của HTX HTX có quyền thiết lập quan hệ HT với HTX khác ở trong nước và ngoài nước, tham gia tổ chức liên minh HTX Việt Nam theo quy định của pháp luật - HTX là một tổ chức kinh tế do các thành viên có nhu cầu tự nguyện lập ra, nó không phải là một tổ chức xã hội: HTX hoạt động theo luật pháp quy định trước hết vì mục tiêu kinh tế. HTX chỉ chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ xã hội đối với cá xã viên của chính HTX, không thể biến HTX thành tổ chức xã hội, hoặc buộc HTX làm nhiệm vụ như một tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị của địa phương. 2. Vai trò của kinh tế HT và HTX nông nghiệp Kinh tế càng phát triển thi nhu cau hợp tác ngày càng cao. Trong nông nghiệp, HT mà nòng cốt là HTX ngay càng khảng định vai trò và chức năng của mình, HTX nông nghiệp đóng vai trò là bà đỡ giúp các thành phần kinh tế trong nông nghiệp, nông thôn phát triển. HTX đảm bảo cung cấp các yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất, làm các khâu dịch vụ trong sản xuất nông nghiệp. Mà hộ nông dân không lam được hoặc nếu làm được thì không co hiệu quả, từ đó thúc đẩy sản xuất, nâng cao đời sống cho nông dân. Vì thế mà kinh tế HT và HTX đươc Đảng và Nhà nước ta rất coi trọng trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn: Nghị quyết Trung Ương 5 (khoá VII) đã định hướng “ tiếp tục đổi mới các HTX theo hướng phát huy hơn nữa tiềm năng to lớn và vị trí quan trọng lâu dài của kinh tế hộ xã viên...” và đến Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IX lại khảng định “ kinh tế tập thể phát triển với nhiều hình thức HT đa dạng trong đó HTX là nòng cốt”, “ kinh tế Nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân” Trong nông nghiệp nông thôn, kinh tế HT mà nòng cốt là HTX nông nghiệp có vai trò sau: + Giải quyết các yếu tố đầu vào và các khâu dịch vụ cho hoạt động sản xuất nông nghiệp : HTX nông nghiệp là tổ chức kinh tế tập thể của hộ nông dân, vì thế hoạt động của HTX nông nghiệp có tác động to lớn, tích cực đến hoạt động sản xuất nông nghiệp của hộ nông dân. Nhờ hoạt động của HTX nông nghiệp mà các yếu tố đầu vào (như vốn , giống, vật tư nông nghiệp…) và các khâu dịch vụ ( như làm đất, thuỷ lợi, điện, bảo vệ thực vật…) cho sản xuất nông nghiệp được cung cấp kịp thời, đầy đủ và đảm bảo chất lượng, các khâu sản xuất tiếp theo được đảm bảo làm cho hiệu quả sản xuất nông nghiệp của hộ nông dân được tăng lên. + Giải quyết đầu ra cho sản xuất nông nghiệp Trong nông nghiệp nông thôn hiện nay xảy ra hiện tượng các hộ nông dân sản xuất ra nhiều loại nông sản hàng hoá nhưng không biết tiêu thụ sản phẩm của mình như thế nào, ở đâu làm ảnh hưởng đến quá trình sản xuất kinh doanh của họ. HTX mua và bán trong điều kiện này đã thực hiện vai trò của mình rất hiệu quả, HTX đứng ra thu mua sản phẩm của hộ nông dân, sau đó đi tiêu thụ bằng nhiều cách tiềm kiếm thị trường hoặc liên kết với các tổ chức, các doanh nghiệp, các công ty Nhà nước hoặc tư nhân chế biến tiêu thụ nông sản hàng hoá, giúp cho hộ nông dân tiêu thụ sản phẩm với mức lãi cao nhất. Từ đó hộ nông dân yên tâm đầu tư sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hoá, cải thiện đời sống + HTX nông nghiệp còn là nơi tiếp nhận những trợ giúp của Nhà nước tới hộ nông dân, là nơi tiếp nhận chuyển giao những tiến bộ khoa học công nghệ mới vào sản xuất cho hộ nông dân, vì vậy hoạt động của HTX có vai trò cầu nối giữa Nhà nước với hộ nông dân một cách có hiệu quả. + Trong nhiều trường hợp mà có nhiều tổ chức thàm gia làm hoạt động dịch vụ nông nghiệp cho hộ nông dân thì hoạt động của HTX là đối trọng buộc các tổ chức này phải phục vụ tốt cho hộ nông dân, nông dân tránh được sự chèn ép, bị thua thiệt từ tổ chức này. Tóm lại: HT mà nòng cốt là HTX là con đường tất yếu để nông dân nước ta phát triển sản xuất, chuyển từ nền nông nghiệp sản xuất tự cung, tự cấp sang sản xuất hàng hoá theo cơ chế thị trường. Kinh tế hợp tác và HTX có vai trò thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất, khai thác tối đa nguồn lực nguồn lực trong nông nghiệp nông thôn, chuyển dịch mạnh sản xuất nông nghiệp sang sản xuất hàng hoá, HT chính là chiếc cầu nối giữa hộ nông dân với Nhà nước, nối giữa nông thôn với thành thị, giữa nông nghiệp với công nghiệp có hiệu quả. 3. Nguyên tắc của kinh tế HT và HTX -Nguyên tắc tự nguyện: Những người lao động trên cơ sở nhận thức về lợi ích của mình mà hoàn toàn tự nguyện gia nhập hoặc ra khỏi tổ kinh tế HT. Nguyên tắc tự nguyện yêu cầu tập thể người lao động tự lựa chọn và quyết định hình thức HT phù hợp với điều kiện và trình độ sản xuất của mình Mọi cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân có đủ điều kiện theo quy định của Luật HTX, tán thành điều lệ HTX nông nghiệp đều có quyền gia nhập HTX nông nghiệp; xã viên có quyền ra HTX theo quy định của Điều lệ HTX nông nghiệp. - Nguyên tắc dân chủ, bình đẳng và công khai: Hoạt động quản lý trong các tổ chức HT phải đảm bảo dân chủ, tức phải đảm bảo quyền làm chủ của các thành viên là phủ hợp với bản chất của kinh tế HT, vì các tổ chức HT là những tổ chức kinh tế được hình thành trên cơ sở tự nguyện và bình đẳng của các thành viên là phù hợp với bản chất của kinh tế HT và là cơ sở để các thnàh viên gằn bó với tổ chức HT và tham gia tích cực vào các hoạt động sản xuất kinh doanh, cũng như việc quản lý, giám sát hoạt động của tổ chức HT. Đối với HTX, xã viên có quyền tham gia quản lý, kiểm tra, giám sát HTX và có quyền ngang nhau trong biểu quyết; thực hiện công khai phương hướng sản xuất, kinh doanh, tài chính, phân phối và những vấn đề khác quy định trong điều lệ HTX. - Nguyên tắc tự chủ ,tự chịu trách nhiệm và cùng có lợi: Lợi ích của các thành viên tham gia tổ chức HT đều được đảm bảo, nói cách khác mỗi thành viên đều tìm thấy lợi ích kinh tế của mình khi gia nhập tổ chức HT. Lợi ích kinh tế thiết than là động lực, là cơ sở thúc đẩy người lao động tự nguyện tham gia các tổ chức HT. Nguyên tắc cùng có lợi còn yêu cầu kết hợp hài hoà lợi ích của các thành viên với sự phát triển của tổ chức HT vì sự phát triển của tổ chức HT là cơ sở đảm bảo và nâng cao lợi ích kinh tế của mỗi thành viên Đối với HTX: HTX tự chủ và tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh; tự quyết định về phân phối thu nhập. Sauk hi thực hiện xong nghĩa vụ nộp thuế và trang trải các khoản lỗ của HTX, lãi được trích một phần vào các quỹ của HTX, một phần chia theo vốn góp và công sức đóng góp của xã viên, phần còn lại chia cho xã viên theo mức độ sử dụng dịch vụ của HTX. - Ngoài ra HTX còn có nguyên tắc HT và phát triển cộng đồng: xã viên phải có ý thức phát huy tinh thần xây dựng tập thể và hợp tác với nhau trong HTX ,trong cộng đồng xã hội; hợp tác giữa các HTX trong nước và ngoài nước theo quy định của pháp luật II. Đổi mới HTX trong nông nghiệp. 1. Sự cần thiết đổi mới HTX trong nn Qúa trình phát triển kinh tế HT và HTX nông nghiệp ở nước ta: * Giai đoạn từ 1954 đến năm 1980: Hoà bình lặp lại năm 1954, nước ta bước vào thời kỳ xây dựng chế độ XHCN ở miền Bắc, thực hiện chế độ công hữu về tư liệu sản xuất với hai thành phần kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể. Lúc đó kinh tế HT đồng nhất với kinh tế tập thể. Trong các HTX, mọi tư liệu sản xuất, đất đai, vốn đều thuộc sở hữu tập thể dưới sự điều hanh trực tiếp của ban quản lý, phân phối bình quân, bao cấp “đầu vào” và “đầu ra” của sản xuất. Trong giai đoạn này kinh tế HT và HTX tuy đã có những đóng góp quan trọng sức người, sức của cho cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, nhưng ngày càng bộc lộ những khuyết điểm ngày càng trầm trọng và lún sâu vào khủng hoảng toàn diện. * Giai đoạn từ 1981 đến 1987: Đây là thời kỳ có sự nhận thức lại, đánh giá tổng kết thực tiễn, phê bình và tự phê bình, phát hiện ra các quy luật khách quan và tìm tòi giải pháp, kêt từ Nghị quyết Trung Ương lần thứ 6( khoá IV) và sự ra đời cơ chế khoán theo chỉ thị 100. Thời kỳ này có sự chuyển biến rõ nét, nhất là từ sau Đại hội VI, Đảng ta đưa ra những quan điểm, phương hướng tư tưởng chỉ đạo phù hợp với điều kiện phát triển, đã góp phần vào sự phát triển kinh tế-xã hội trong nông nghiệp, nông thôn, cải thiện đời sống nhân dân * Từ năm 1988 đến khi co Luật HTX: Khoán 10 được ban hành năm 1988 thực hiện chính sáh khoán hộ, trao trâu bò, công cụ cầm tay, máy móc nhỏ cho hộ, tạm giao ruộng đất cho hộ, nhờ đó mà hộ tự chủ và đảm nhận phần lớn các khâu của quá trình sản xuất.Nghị quyết 5 của Ban chấp hành Trung Ương khoá VII về tiếp tục đổi mới và phát triển kinh tế-xã hội nông thôn (1983). Đi theo đó Nhà nước ban hành một loạt chính sách giúp cho kinh tế hộ phát triển. Do tác động củ cơ chế thị trường những khuyết tật của chế độ HTX tập thể như tài sản vô chủ, lao động làm thuê, phân phối bình quân bộc lộ rõ rệt, cơ chế quản lý trình độ cán bộ HTX yếu kem. Kinh tế HT tập thể “ kiểu cũ” không phát huy và tan rã ở nhiều nơi. Sự đóng góp của thành phần kinh tế này vào tăng trưởng kinh tế đất nước không đáng kể. Về khách quan nhận định kinh tế HT và HTX trước khi đổi mới đã đạt được và chưa đạt được những mặt sau: + Những mặt được - Đã góp phần quan trọng trong công cuộc xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho nông nghiệp, nông thôn trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá như: Khai hoang, phục hoá; giao thông, thuỷ lợi, xây dựng nông thôn mới. Cảnh quan nông thôn ở một số nơi đã có những biến đổi quan trọng - Về sản xuất nông nghiệp tuy có những thăng trầm, nhưng trong cả một thời gian dài đã có bước phát triển nhất định. Đã áp dụng và đưa được nhiều tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới vào sản xuất nông nghiệp như giống mới, chế độ mùa vụ, kỹ thuật thâm canh, biện pháp canh tác mới thông qua tổ chức HTX. - Đã đóng góp phần lớn sức người, sức của cung ứng cho sự nghiệp giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, góp phần chống đỡ và khôi phục kinh tế trong cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc với quy mô ác liệt. Chế độ phân phối bình quân và bao cấp của HTX trong thời chiến đã tạo ra sự ổn định trong xã hội nông thôn, sự đoàn kết, tương trợ tình làng nghĩa nước đã cổ vũ động viên quân và dân ta chiến đấu. Sau chiến tranh các HTX nông nghiệp có vai trò quan trọng trong việc khôi phục và phát triển kinh tế, ổn định chính trị, tạo điều kiện xây dựng nông thôn cải thiện đời sống nhân dân. + Những mặt chưa được - Việc nhận thức lý luận và thực tiễn tiến hành HT trước đây chưa tính đến đặc điểm kinh tế- xã hội và tổ chức đoàn kết tương trợ - HT hợp lòng dân - Mô hình kinh tế HT và HTX tập trung không phù hợp với sự phát triển kinh tế- xã hội trong nông nghiệp, nông thôn, không phải là xự vận động phù hợp với các qui luật khách quan mà là sự áp đặt chủ quan duy ý trí, trái với sự phát triển của cơ chế thị trường - Thực tế rộng khắp đã chứng minh hộ gia đình nông dân là đơn vị kinh tế cơ bản. Trong khi đó, vai trò của hộ nông dân trong các mô hình kinh tế HT VÀ HTX ở nước ta lúc đó đã bị phủ nhận trong đời sống kinh tế. Chính vì thế mà nông dân ngày càng ít quan tâm hay thờ ơ đến việc sản xuất tập thể ở HTX, người lao động không phát huy được năng lực, khả năng sản xuất của mình. Ruộng đất HTX bị bỏ hoang, tài sản cố định thất thoát, kinh tế ngày càng yếu kém khủng hoảng, buộc xã viên phải dựa vào việc phát triển kinh tế phụ ( với đất 5%) để phục vụ hộ gia đình. - Về quan hệ sở hữu: Các tư liệu sản xuất vốn là thuộc sở hữu của nông dân, thì lại thuộc sở hữu tập thể, nhất là ruộng đất, ruộng đất trước kia gắn bó chặt chẽ như máu thịt với nông dân, giờ đây lại thuộc sở hữu tập thể nên họ thường thờ ơ đối với chúng, từ đó dẫn đến hiện tượng quản lý, sử dụng đất và các tư liệu sản xuất lãng phí và kém hiệu quả - Về tổ chức sản xuất: Qúa trình sản xuất phân ra thành nhiều công đoạn, khiến cho người lao động bị tách khỏi sản phẩm cuối cùng, tình trạng “ rong công phóng điểm”, “ lạm phát công điểm”, dẫn dến tình trạng quỹ sản phẩm để chia lại giảm dần trong khi đó khối lượng công điểm lại tăng lên, làm thu nhập của người lao động quá thấp, chính vì thế mà họ không gắn bó với HTX - Về tổ chức quản lý: Hệ thống quản lý cồng kềnh, nhiều tầng lớp trong HTX, quản lý theo cơ chế tập trung, quan liê._.u nặng nề, tình trạng mất dân chủ ở nông thôn diễn ra ngày càng nhiều đè nặng lên hoạt động của HTX - Về phân phối: Bộ máy tổ chức hoạt động của HTX cồng kềnh, kém hiệu quả, mà chi phí lại lớn cộng với tình trạng “ rong công phóng điểm”, vịêc phân phối theo ngày công bất hợp lý đã dẫn đến hiện tượng giá trị công lao động ngày càng thấp, không khuyến khích được người lao động trực tiếp trong HTX. Tóm lại: Việc đổi mới HTX là thực sự cần thiết, là yêu cầu tất yếu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước ta. Từ nhứng hạn chế, khuyết điểm của mô hình HTX nêu trên đặt ra cần phải đổi mới và ngày càng hoàn thiện mô hình HTX để phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội nông thôn, đổi mới HTX chính là việc điều chỉnh lại quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ lực lượng sản xuất, phù hợp với quy luật khách quan. 2,Chính sách của Đảng và Nhà nước ta về đổi mới và phát triển kinh tế HTX trong nông nghiệp. Từ khi Cách mạng tháng Tám thành công năm 1945 Đảng và Nhà nước ta đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mac-Lenin và tư tưởng Hồ Chí Minh vào sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế đất nước. Trong đường lối phát triển kinh tế xã hội trong từng giai đoạn Đảng ta đều xác định rõ vị trí và vai trò hàng đầu của nông nghiệp, nông thôn. Đồng thời chủ trương đường lối của Đảng ta luôn luôn được bổ sung và hoàn thiện để phù hợp với từng thời kỳ, phù hợp với cơ chế thị trường trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn. Từ năm 1980 đến nay Đảng ta đã có những quyết sách lịch sử đúng đắn và kịp thời đối với sự phát triển kinh tế xã hội nông nghiệp nông thôn nước ta: + Chỉ thị 100 của Ban bí thư Trung ương Đảng khoa IV ban hành (tháng1/1981) cho phép và hướng dẫn áp dụng rộng rãi hình thức khoán mới tỏng các HTX, các tập đoàn sản xuất trên phạm vi cả nước. + Tháng 12 năm 1986, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định phát triển nông nghiệp, nông thôn là mặt trận hàng đầu, là nền tảng vững chắc để phát triển các ngành khác và chủ trương đổi mới cơ chế quản lý trong các HTX nông nghiệp, phát huy triệt để vai trò của nông dân, phấn đấu đưa nông nghiệp nước ta trở thành nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá XHCN. + Nghị quyết 10 của Bộ chính trị về “Đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp” năm 1988 với những điều chỉnh lớn: Khảng định vai trò của hộ xã viên, giao khoán ruộng đất với thời hạn dài hơn, chuyển nhượng những tư liệu sản xuất, điều chỉnh ở định mức khoán…”. Tiếp đó, Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ hai ( khóa VI) xác định xã viên được tự do lưu thông sản phẩm sau khi nộp thuế cho Nhà nước, Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương lần thứ 6 (khoá VII) chủ trương thực hiện chính sách một giá, thương mại hóa vật tư. Trước đó, Nghị quyết Trung ương lần thứ 5 (khoá VI) về tiếp tục đổi mới và phát triển kinh tế nông thôn (1983) Nhà nước cũng có chính sách mới cho phù hợp đối với HTX trong giai đoạn mới: + Luật HTX được Quốc Hội khóa IX kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 20/03/1996. Luật HTX được ban hành và có hiệu lực từ ngày 1/1/1997 + Nghị quyết số 43/CP ngày 29/4/1997 của Chính phủ ban hành điều lệ mẫu HTX nông nghiệp + Một lần nữa Nghị quyết Đại hội IX của Đảng đã khảng định vai trò và ý nghĩa to lớn của lĩnh vực kinh tế HTX trong một nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN: “ Kinh tế tập thể phát triển với nhiều hình thức HT đa dạng, trong đó HTX là nòng cốt. Các HTX dựa trên sở hữu của các thành viên và sở hữu tập thể, liên kết rộng rãi những người lao động, các hộ sản xuất, kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, không giới hạn qui mô, lĩnh vực và địa bàn. Phát triển HTX kinh doanh tổng hợp đa ngành hoặc chuyên ngành” Nhận xét: Những quyết sách trên đã tạo ra bước ngoặt lớn về phát triển kinh tế nói chung và kinh tế nông nghiệp nông thôn nói riêng. Đây chính là hệ thống các giải pháp điều chỉnh các mối quan hệ vốn không phù hợp : Các mối quan hệ về sở hữu, quản lý và phân phối. Nhờ đó, mà sức sản xuất trong nông nghiệp, nông thôn được giải phóng, được nâng lên, đã tạo ra động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế nông nghiệp, nông thôn phát triển và đã đạt được một số thành tựu nổi bật, nhiều năm liền (1991đến 1995) nông nghiệp tăng trưởng liên tục với tốc độ cao hơn các thời kỳ trước, mặc dù điều kiện thời tiết diễn biến phức tạp, cơ sở vật chất kỹ thuật lạc hậu và thiếu thốn. Sản lượng lương thực tăng nhanh, an ninh lương thực được đảm bảo, lương thực co dư thừa để xuất khẩu. Nhờ đó mà tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế quốc dân cũng tăng và ổn định hơn. 3, Nộ dung đổi mới HTX nông nghiệp theo Luật HTX * Điều kiện để đổi mới: + Về điều kiện chủ quan: Con người và cơ sở vật chất là điều kiện tiền đề cho việc đổi mới HTX nông nghiệp Khi đổi mới HTX thì nhất thiết cần phải có những cán bộ chủ chốt có trình độ, có năng lực, có tín nhiệm trong quản lý sản xuất, kinh doanh dịch vụ, có khả năng nhanh chóng thích ứng với sự phát triển kinh tế trong nền kinh tế thị trường. Có như vậy việc đổi mới HTX mới có hiệu quả, HTX mới có thể tồn tại và phát triển được. Các cán bộ này phải biết tính toán, biết học hỏi và sử dụng các nguồn lực HTX của mình để phát huy hết khả năng, đến mức tốt nhất có thể được để hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ xã viên phát triển sản xuất. Trong thực tế, nhiều HTX hiện nay khi đổi mới vẫn có nguy cơ dẫm chân tại chỗ, không phát huy được vai trò và chức năng của mình. Hoạt động kinh doanh dịch vụ không có hiệu quả, do cán bộ HTX không có năng lực và trình độ quản lý, kinh doanh dịch vụ. Một số HTX các cán bộ có trình độ,có năng lực nhưng phẩm chất đạo đức lại kém, xảy ra hiện tượng tha hoá đạo đức tham ô, làm thất thoát tài sản, lãng phí tiền của. Do đó điều kiện tiên quyết khi đổi mới HTX không chỉ có đội ngũ cán bộ có năng lực trình độ quản lý sản xuất kinh doanh mà còn phải có phẩm chất đạo đức trong sáng, trung thực. Muốn HTX hoạt động có hiệu quả thì ngoài việc cần có đội ngũ cán bộ HTX có đức ,có năng lực và trình độ, thì HTX cần phải có một lượng vốn và tài sản đủ cần thiết để hoạt động. Hiện nay, ở nông thôn nước ta nhìn chung cơ sở hạ tầng còn yếu kém, đặc biệt là ở vùng sâu và vùng xa. Ở nhiều nơi đường xá, trạm y tế, điện… còn rất khó khăn chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất và đời sống nhân dân. Các trang thiết bị về cơ khí, nông cụ, việc áp dụng và chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, đưa giống mới vào sản xuất, bảo quản, chế biến sản phẩm nông sản ở khu vực nông nghiệp, nông thôn còn bất cập thiếu đồng bộ, hiệu quả chưa cao, trong đó có HTX nông nghiệp. Đậy chính là những khó khăn cơ bản về cơ sở vật chất trong quá trình đổi mới HTX nông nghiệp. Điều này chúng ta không thể khắc phục ngay được mà cần phải dần dần từng bước để khắc phục những hạn chế này. + Về điều kiện khách quan: Các cơ chế chính sách của Đảng và Nhà nước đã tạo ra động lực thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, tạo điều kiện kinh tế hộ phát triển sản xuất hàng hoá theo cơ chế thị trường. Nhưng nhu cầu HT giữa các hộ là không thể thiếu được, nhằm liên kết với nhau giải quyết những công việc mà từng hộ không làm được, hoặc nếu làm được thì không có hiệu quả. Sự liên kết, sự HT giữa các thành phần kinh tế nhằm khai thác có hiệu quả các tiềm năng, nguồn lực của từng đơn vị, của từng thành phần kinh tế và của cả nước. Yêu cầu bức xúc đặt ra ở khu vực nông nghiệp, nông thôn, đó là tình trạng thiếu vốn, kỹ thuật và thị trường tiêu thụ nông sản hàng hoá. Hiện tượng thiếu tập trung, thiếu lành mạnh trong quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và kinh tế HT đang cản trở sự phát triển của kinh tế HT trong nông nghiệp, nông thôn. Tóm lại: Điều kiện đổi mới HTX, trước hết là con người mà trực tiếp là cán bộ HTX, phải có năng lực và trình độ điều hành tổ chức sản xuất kinh doanh hoạt động HTX; vốn và cơ sở vật chất kỹ thuật cần thiết để cho HTX duy trì và phát triển. Ngoài ra cần phải có sự hướng dẫn, giúp đỡ của Đảng và Nhà nước, mà cụ thể là bằng cơ chế, bằng các chính sách tác động hỗ trợ cụ thể để tạo ra môi trường thông thoáng, phát huy sức mạnh tổng hợp giúp kinh tế HTX phát triển. * Nội dung đổi mới: Từ khi nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN, Đảng và Nhà nước ta đã khảng định kinh tế hộ nông dân là một đơn vị kinh tế tự chủ thì mô hình HTX kiểu cũ không còn phù hợp nữa, do đó cần phải đổi mới một cách căn bản về quan hệ sở hữu, quan hệ quản lý và quan hệ phân phối trong HTX. Nội dung đổi mới HTX diễn ra theo các hướng sau: + Đổi mới về tổ chức trong các HTX, bộ máy tổ chức phải linh hoạt, phù hợp với sắc thái của từng vùng: Về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, phong tục tập quán… Về hình thức HTX kiểu cũ chỉ có một loại hình với hình thức sở hữu tập thể: Ruộng đất và các tư liệu sản xuất káhc đều thuộc sở hữu tập thể, các hộ xã viên bị mất quyền tự chủ sản xuất kinh doanh của mình. HTX kiểu mới với nội dung kinh doanh rất đa dạng và phong phú: Có HTX dịch vụ từng khâu, HTX dịch vụ tổng hợp, HTX mua và bán, HTX tín dụng, HTX sản xuất kết hợp dịch vụ…các hợp tác xã này đều dựa trên cơ sở quyền tự chủ kinh doanh của các hộ xã viên. HTX với tư cách là tổ chức tương trợ giúp đỡ cho các hộ xã viên làm những khâu công việc mà hộ xã viên không làm được hoặc làm được nhưng không có hiệu quả, nhằm tạo điều kiện cho các hộ xã viên thực hiện có hiệu quả hơn các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ và cải thiện đời sống, góp phần phát triển kinh tế-xã hội của đất nước Đối với HTX nông-lâm kết hợp, HTX chuyên lâm nghiệp ở vùng rừng núi, nên chuyển và tiến hành ngay việc giao đất giao rừng cho hộ kinh tế tự chủ, để các hộ đẩy mạnh việc phát triển sản xuất, kinh doanh vườn đồi, trang trại rừng. Bộ máy tổ chức hoạt động HTX nên gắn liền với chính quyền cơ sở ở địa bàn để đảm nhận những khâu dịch vụ tạo điều kiện cho các hộ hoạt động có hiệu quả. + Đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của HTX: Chuyển từ chức năng sản xuất của HTX sang chức năng hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ một cách bình đẳng để tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế hộ nông dân phát triển sản xuất. Việc đổi mới phải phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội cụ thể của từng vùng và phù hợp với trình độ quản lý của từng HTX, tránh hiện tượng đổi mới mang tính hình thức, đồng thời phải: - Phải đảm bảo và đạt hiệu quả trong hoạt động kinh doanh và dịch vụ, đảm bảo không bị thua lỗ, xoá bỏ ngay tình trạng trích quỹ để bù lỗ cho các hoạt động dịch vụ làm ăn không có hiệu qủa - HTX chỉ tổ chức kinh doanh những khâu và lĩnh vực mà hộ nông dân không làm được, hoặc làm được nhưng không có hiệu quả như: Thuỷ nông, giống cây trồng, bảo vệ thực vật, dịch vụ làm đất… - Lợi nhuận không phải là mục tiêu mà chỉ là phương tiện để HTX tồn tại, phát triển và từ đó mới có thể hỗ trợ các thành viên trong các hoạt động kinh tế riêng của họ lâu dài, bền vững và ngày càng tốt hơn. + Đổi mới về cơ chế quản lý, nâng cao năng lực điều hành của HTX: - HTX là đơn vị kinh tế tự chủ, tự quyết định phương hướng kinh doanh, tự chịu trách nhiệm kết quả kinh doanh của HTX, phải bảo toàn và phát triển vốn, kinh doanh có lãi - Đổi mới tổ chức bộ máy và phương thức điều hành HTX: Theo hướng tinh gọn, xoá bỏ cơ chế áp đặt, mệnh lệnh chỉ huy. - Xác định lại chức năng, nhiệm vụ của từng cán bộ ban quản lý HTX, chức năng nhiệm vụ không được chồng chéo. Thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao trình độ, năng lực quản lý kinh tế cho họ. - HTX phải xây dựng kế hoạch hoạt động: HTX phải xây dựng kế hoạch, phương án hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình, đồng thời thực hiện hoạt động kế hoạch đã được xây dựng ấy. Vốn và tài sản của HTX phải được quản lý chặt chẽ và sử dụng hợp lý, tiết kiệm, thực hiện chế độ kế toán mới, xử lý lợi nhuận, lỗ, lãi công khai rõ rang Hoạt động của mô hình HTX phải có hiệu qủa cả về mặt kinh tế và xã hội: Về hiệu quả kinh tế: HTX phải bảo toàn được vốn, tăng quy mô quỹ, đảm bảo cổ tức. HTX phải bảo đảm cho các thành viên tham gia trực tiếp các hoạt động của HTX có mức thu nhập hợp lý, các thành viên đóng góp cổ tức phải có mức lãi tối thiểu cũng phải bằng mức lãi tiền gửi ngân hàng. Để họ tích cực tham gia, tích cực hoạt động trong HTX Về hiệu quả mặt xã hội: HTX được thành lập nhằm giúp đỡ, tương trợ các hộ nông dân phát triển sản xuất. HTX hoạt động có hiệu quả về mặt xã hội không chỉ tác động làm cho các hộ xã viên làm ăn có hiệu quả về mặt kinh tế, mà còn phải tạo điều kiện xây dựng cơ sở vật chất han tầng nông thôn, ỏn định xã hội nông thôn, nâng cao đời sống nhân dân, có tác động tích cực việc xóa đói giảm nghèo, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng sản xuất hàng hoá, ngoài ra còn thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ đối với Nhà nước 4, Các mô hình HTX nông nghiệp kiểu mới theo Luật 4.1, Các loại hình chuyển đổi HTX * Chuyển đổi HTX củ thành HTX mới theo Luật: Các HTX theo hình thức chuyên đổi đã thực hiện các bước chuyển đổi chủ yếu nhằm điều chỉnh những gì HTX cũ chưa phù hợp với Luật HTX: Như kiểm kê tài sản, xác định vốn góp, xây dựng điều lệ HTX, xác định phương án dịch vụ sản xuất kinh doanh… từ đó hoạt động của phần lớn các HTX đã có kết quả nhất định, đã giúp đỡ, hỗ trợ kinh tế hộ phát triển, góp phần ổn định tình hình kinh tế xã hội nông thôn. Tuy nhiên phần đông các HTX, đặc biệt là nhiều HTX trung bình, và đại bộ phận HTX yếu kém thì việc chuyển đổi có tính chất hình thức, hoạt động của HTX chưa có gì mới “bình mới rựu cũ”: Dịch vụ vẫn mang tính bao cấp, hoạt động lãi ít hoặc không có lãi, về quan hệ sở hữu vẫn là quan hệ sở hữu chung chung của tập thể, xã viên thì không góp cổ phần mới; quan hệ quản lý vẫn như cũ, can bộ quản lý vẫn chưa được đào tạo, bồi dưỡng; quan hệ phân phối rất đơn giản hành chính bao cấp * Thành lập HTX mới Hình thức này lúc đầu được tổ chức phổ biến ở Hải Dương, Hưng Yên, sau đó nhiều tỉnh tham quan học tập về triển khai ở địa phương. Riêng ở Nam Bộ, các HTX mới thành lập chủ yếu xuất phát từ nhu cầu đích thực và tự nguyện của xã viên. Bao gồm các hình thức sau: - Thành lập HTX mới trên cơ sở đình chỉ xoá bỏ HTX cũ: Cách làm: HTX cũ đình chỉ hoạt động, kiểm kê đánh gia lại tài sản , vốn, quỹ, công nợ, chuyển các công trình tài sản dùng chung cho công cộng và công nợ HTX cũ cho xã viên quản lý va thu hồi Thành lập HTX mới ( thường gọi là HTX dịch vụ), ai góp cổ phần sẽ là xã viên. HTX loại này có những đặc điểm chủ yếu sau: Thường chỉ gồm một ít xã viên; hoạt động dịch vụ thường chỉ một khâu dịch vụ như: HTX dịch vụ thuỷ nông, HTX dịch vụ điện…, dịch vụ cho cả xã viên va nông dân trong vùng, nhưng chủ yếu là dịch vụ cho nông dân trong vùng; ban quản trị HTX trực tiếp điều hành các hoạt động, không qua các đội các tổ trung gian. - Thành lập HTX mới độc lập với HTX cũ: Loại hình này cũng có hai nguồn hình thành: Các HTX mới thành lập từ phát triển các HT thành HTX, và HTX lập mới hoàn toàn. Loại hình HTX mới hoàn toàn được tổ chức rải rác ở các địa phương, thường là các HTX chuyên môn hoá: Chuyên làm một khâu dịch vụ như dịch vụ điện, vận chuyển ( HTX dịch vụ Cẩm Lý tỉnh Bắc Giang…); không chỉ làm dịch vụ mà đi thẳng vào chức năng sản xuất giống cây,con, hoặc trực tiếp sản xuất một số đặc trưng trong nông nghiệp như HTX sản xuất giống vật nuôi Quán Thánh thị xã Bắc Giang; HTX sản xuất tiêu thụ hoa Từ Liêm,… Các HTX mới thành lập xuất phát từ chính nhu cầu thực tế của nông dân và thị trường, nên thường rất năng động và hiệu quả . So với loại hình HTX chuyển đổi thì loại hình thành lập mới có hiệu quả hơn, do quan hệ đã có bước đổi mới mạnh mẽ, HTX này đã tác động tích cực trong dịch vụ của hộ xã viên và trong việc quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, HTX loại này vẫn còn một số bất hợp lý và hạn chế đang được khắc phục, củng cố và phát triển phù hợp hơn. 4.2 Ngoài ra còn có loại hình HTX đặc thù khác như: Loại hình “ Công ty mẹ công ty con” : HTX là công ty mẹ, dưới HTX là các nhà máy ( công ty con) như HTX Duy Sơn 2 xã Duy Sơn tỉnh Quảng Nam III, §æi míi HTX n«ng nghiÖp ë mét sè nưíc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam. 1, §«i míi HTX ë mét sè níc trªn thÕ giíi * N­íc Anh Anh lµ mét níc cã h×nh thøc tæ chøc hîp t¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng sím nhÊt Ch©u ¢u vµ thÕ giíi, b¾t ®Çu tõ Héi nh÷ng ng­êi tiªu dïng thµnh lËp n¨m 1769 ë thÞ trÊn phe –v¬- nÝch, ®Õn n¨m 1844 ë thµnh phè R«-tr¬-de-l¬ l¹i tæ chøc ra mét kiÓu HTX tiªu dïng víi nh÷ng nguyªn t¾c mµ ®Õn nay vÉn cßn ¸p dông. N¨m 1964, do tæ chøc HTX tiªu dïng ngµy ph¸t triÓn, nhu cÇu hîp t¸c ngµy cµng t¨ng, nªn ë thµnh Man- sÐt- t¬ ®· tæ chøc ra Liªn ®oµn HTX tiªu dïng ®Çu tiªn ë Anh Tæ chøc ho¹t ®éng cña HTX tõ thµnh phè ph¸t triÓn vÒ n«ng th«n. §Õn cuèi ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø nhÊt, HiÖp héi HTX ®· cã 10 triÖu hé viªn. Trong n«ng nghiÖp c¸c trang tr¹i gia ®×nh ë Anh cã ®Æc ®iÓm lµ quy m« lín h¬n c¸c níc T©y ©u. Do tr×nh ®é tËp trung ho¸, vµ chuyªn m«n ho¸ ruéng ®Êt ngµy t¨ng nªn sè lîng gi¶m tõ 540.000 ha ( n¨m 1950) xuèng 250.000 ha ( n¨m 1990) víi quy m« b×nh qu©n n¨m 1950 lµ 36 ha, n¨m 1990 lµ 72 ha. C¸c trang tr¹i ë Anh mÆc dÇu quy m« lín nhng vÉ tham gia vµo c¸c lo¹i h×nh HTX dÞch vô kh¸c nhau ®Ó sö dông c¸c dÞch vô kinh tÕ – kü thuËt: TÝn dông, vèn, dÞch vô kü thuËt trong s¶n xuÊt, cung øng vËt t, chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm…cã HTX hç trî nhau trong trång rau, ch¨n nu«i, cïng nhau mua vËt t, b¸n s¶n phÈm trªn c¬ së duy tr× quyÒn tù chñ cña tõng trang tr¹i. * Trung Quèc Ngày 12/12/1953, Trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc đã ra Nghị quyết “phát triển HTX nông nghiệp, nhằm cải tạo quan hệ sản xuất trong nông nghiệp”. Đến tháng 1/ 1956, 70 triệu hộ nông dân và đến giữa tháng 2/1956 trên 100 triệu hộ nông dân gia nhập HTX . Tháng 11 năm 1956 Trung Quốc có 764.000 HTX sản xuất nông nghiệp thu hút 96,1% số hộ nông dân tham gia. Trong những năm đầu, các HTX đã phát huy tác dụng tích cực trong sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống nhân dân Trung Quốc. Tuy nhiên HTX phát triển ngày càng gặp nhiều hạn chế va bất cập, không phù hợp với xu thế phát triển kinh tế. Đứng trước tình hìh đó Đảng và Nhà nước Trung Quốc đã và đang đi sâu cải cách các tổ chức HT, trong đó có HTX để phục vụ cho loại hình kinh doanh gia đình. Các tổ chức HT vốn có ở nông thôn Trung Quốc gồm : Tổ chức HTX khu, HTX cung tiêu và HTX tín dụng. Những năm vừa qua các tổ chức HTX này đã được thực hiện cải cách đồng bộ và đã đạt được một số thành quả: HTX cung tiêu phát triển cả về số lượng và chất lượng đến cuối tháng 9/1999 HTX cung tiêu có 28.000 HTX cơ sở, 79.800 trạm phục vụ tổng hợp cấp thôn, 70.000 điểm phục vụ, 180 triệu hộ xã viên tham gia góp vốn; HTX tín dụng có tới 80% nông dân đón góp cổ phần, số tiền đóng góp ngày àng nhiều, nhờ khả năng kinh doanh tự chủ HTX ngày càng cao; đối với HTX khu đạt một số kết quả đáng ghi sau: Biểu 1: Tăng trưởng nông sản chủ yếu ở nông thôn Trung Quốc Tổng sản lượng (triệu tấn) Sản lượng tính theo đầu người (kg/ng) 1950 1978 1997 1950 1978 1997 Lương thực Bông Cây có dầu Các loại thịt Thuỷ sản 132,13 0,69 2,97 3,38 0,91 304,77 2,17 5,22 8,6 4,65 494,17 4,60 21,57 51,52 36,01 240 1,3 5,4 6,0 1,7 319 2,3 5,5 9,0 4,9 402 3,7 17,5 41,7 29,3 Nguồn: Niên giám thống kê Trung Quốc hàng năm. Tạp chí kinh tế nông thôn Trung Quốc số 1- 2000 * Thái Lan Thái Lan là nước có khối lượng nông sản hàng hoá xuất khẩu lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á. Với sự hỗ trợ củ các HTX nông nghiệp, các hộ nông dân Thái Lan đã sản xuất ra một khối lượng lớn gạo, ngô, sắn đường, cao su, tôm xuất khẩu HTX đầu tiên xuất hiện ở Thái Lan cách đây hơn 80 năm: HTX Watchan thành lập ngày 26/2/1916 với chức năng làm dịch vụ tín dụng cung cấp vốn cho các hộ nông dân với lãi suất nhẹ nhằm tạo điều kiện giúp đỡ các hộ nông dân cần vốn trnah sự bóc lột của bọn cho vay nặng lãi. Nhận thức được rõ vị trí HTX trong nông nghiệp nông thôn, Chính phủ Thái Lan đã đưa ra nhiều chính sách khuyến khích và thúc đẩy phát triển các hình thức. HTX nông nghiệp nông thôn. Hiện nay, Thái Lan có 6 loại hình HTX trong nông nghiệp với số lượng HTX và số lượng thành viên đến 1/11990 Biểu 2: Loại hình và số lượng HTX nông nghiệp ở Thái Lan đến 1/1/1990 Loại hình HTX Số lượng HTX Số lượng thành viên 1, HTX nông nghiệp 2,HTX ngư nghiệp 3, HTX định cư 4, HTX tiết kiệm và tín dụng 5, HTX tiêu thụ 6, HTX dịch vụ 1.367 25 95 827 417 288 955.603 hộ nông dân 6.039 hộ nông dân 22.491 hộ nông dân 1.257.154 người 756.751 người 99.263 người Tổng 3.009 3.169.311 hộ/ người HTX nông nghiệp ở Thái Lan trên thực tế đã tạo điều kiện, khuyến khích các hộ nông dân thâm canh, đa dạng hoá sản xuất , góp phần tăng thu nhập cho nông dân. Hiện nay ở Thái Lan đang tiếp tục thực hiện các dự án cải tiến hoạt động, nâng cao hiệu quả cảu các HTX, làm tăng thêm sức sống về kinh tế cho HTX và cung cấp các dịch vụ kỹ thuật tốt hơn cho hộ nông dân xã viên bằng nhiều chương trình cụ thể như: Chương trình giáo dục xã viên HTX, chương trình cung cấp tín dụng; chương trình phát triển nuôi tôm và cá thông qua hoạt động của HTX. Nhận xét: Thông qua tình hình phát triển kinh tế HTX ở một số nước trên, ta có thể rút ra một số nhận xét về phát triển kinh tế HTX sau: - Kinh tế HT la sản phẩm tất yếu của nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá: Từ thời kỳ bắt đầu công nghiệp hoá cho tới khi hoàn thành công nghiệp hoá và trở thành các nước công nghiệp phát triển, mạng lưới tổ chức HTX vẫn giữ vai trò tích cực trong nông nghiệp và nông thôn. HTX là hình thức thực hiện các quan hệ HT trong sản xuất, trong kinh doanh, đem lại lợi ích thiết thực cho các thành viên tham gia. - Cơ sở để hình thành và phát triển kinh tế HT nói chung và ktx nói riêng trong nông nghiệp nông thôn là kinh tế hộ nông dân, trang trại gia đình. - HTX dịch vụ sản xuất nông nghiệp là loại hình tổ chức dịch vụ hợp tác kỹ thuật hỗ trợ đầu vào đầu ra trong chu trình sản xuất của các hộ nông dân xã viên đối với những khâu công việc nào mà nông dân có nhu cầu thực sự. Vì HTX đem lại lợi ích hơn là từng hộ nông dân làm riêng rẽ, theo nguyên tắc duy trì, tôn trọng quyền làm chủ của các hộ xã viên. - Nội dung và phạm vi của các HTX dịch vụ vừa rộng rãi có giới hạn: Rộng rãi như có thể làm nhiều khâu dịch vụ, các hộ xã viên có thể tham gia nhiều HTX khác nhau; còn hạn chế như HTX dịch vụ chỉ có thể cung cấp dịch vụ cụ thể mà hộ xã viên cần va có nhu, tự nguyện tham gia HTX dịch vụ đó - Các HTX không thể đứng đơn độc đã và ngày càng có xu hướng liên kết theo chiều dọc và chiều ngang thành các liên hiệp liên đoàn, trung tâm, trong hệ thống HTX có các tổ chức đa dạng và nhiều chức năng. 2, Đổi mới HTX trong nông nghiệp ở Việt Nam Sau khi Luật HTX đã được thông qua tháng 5- 1996, kinh tế HT và HTX bước đầu đổi mới va phát huy trong nền kinh tế, song chưa ổn định va vững chắc, chưa là thành phần kinh tế đón góp đáng kể trong việc tạo ra tổng sản phẩm xã hội ( GDP). Một số kết quả đổi mới HTX nông nghiệp như sau: Tính đến thời điểm năm 1996 cả nước có 13.702 HTX nông nghiệp. Sau hơn 3 năm (1997-2000) thực hiện Luật HTX, các địa phương đã rà soát, phân loại, cho phép, giải thể 6.222 HTX yếu kém, trên thực tế không còn tồn tại, số HTX thực sự chuyển đổi là 7.531 HTX. Tới tháng 6 năm 2000 cả nước đã chuyển đổi được 5.692 HTX chiếm 75,6% so với tổng số HTX hiện có, trong đó có 1.319 HTX mới được thành lập. Những công việc chính trong quá trình chuyển đổi đã làm là: - Kiểm kê, đánh giá lại tài sản của HTX cũ ( bình quân 1 HTX có 556 triệu đồng, 80% là tài sản cố định, bàn giao cho chủ quản lý cụ thể, chuyển giao cho chính quyền địa phương quản lý tài sản, cơ sở vật chất dùng chung cho cả cộng đồng dân cư; làm rõ các loại tài khoản nợ phải thu ( bình quân 1 HTX là 82,5 triệu đồng, xác nhận nợ và thu hồi công nợ trong HTX, phân bổ giá trị tài sản và vốn quỹ được kế thừa từ HTX cũ thành vốn góp của xã viên trong HTX mới - Làm rõ tiêu chuẩn xã viên và củng cố lại Ban quản lý HTX. Các HTX quy định lại tiêu chuẩn xã viên ( là hộ hay lao động trong độ tuổi), lập danh sách xã viên (ở miền Bắc và miền Trung, số xã viên HTX chiếm tỉ lệ 80%- 100%) - Tổ chức bộ máy của HTX gọn nhẹ: Ban quản trị có từ 2-3 người, ban kiểm soát từ 1-3 người, bộ máy giúp việc từ 4-6 người, chức năng nhiệm vụ của từng bộ phận hoạt động của HTX hướng chủ yếu vào dịch vụ điện, chọn giống, phân bón, bảo vệ thực vật, tiêu thụ sản phẩm… phù hợp với điều kiện vốn, cơ sở vật chất kỹ thuật và khả năng quản lý của cán bộ HTX và các biện pháp nâng cao hiệu quả dịch vụ của HTX. Sau khi thực hiện quyền chuyển đổi HTX theo Luật, HTX có mặt được và mặt chưa được sau: + Về mặt được: Hầu hết các HTX đã kế thừa, tiếp nhận, quản lý sử dụng các công trình thuỷ lợi, điện nước, đường giao thông, vốn, quỹ và kinh nghiệm tổ chức các dịch vụ tích luỹ được từ nhiều năm qua. Nhiều HTX chuyển đổi đã hỗ trợ, cộng với việc huy động vốn và công sức lao động của xã viên đã nâng cấp, tu bổ, xây dựng một số cơ sở hạ tầng nông thôn, nhất là trong phong trào kiên cố hoá kênh mương. Ở nước ta, số HTX làm dịch vụ thuỷ nông chiếm 95%, bảo vệ thực vật 62%, khuyến nông 48%, cung ứng giống cây trồng 41%, cung ứng vật tư 36%, điện 52%, làm đất 15%, tiêu thụ sản phẩm 10%. Một số HTX còn tổ chức chế biến nông sản và làm ngành nghề. Nhiều HTX ở miền Trung có vốn lớn đã cho xã viên vay lại để phát triển kinh tế gia đình. Nhiều HTX đóng vai trò tích cực trong việc tìm kiếm, hướng dẫn hộ nông dân áp dụng giống mới, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, múa vụ… các HTX cũng đã rà soát lại định mức thu chi của các dịch vụ, phần lớn đã giảm giá nhưng chất lượng dịch vụ vẫn được nâng cao chó xã viên. Đa số các HTX mới thành lập, xã viên tham gia tự nguyện nên có một số lượng vốn lớn (ở An Giang 50.000 – 830.000 đồng/ cổ phần, Hưng yêu 200.000 – 300.000 đồng/ cổ phần, có nơi từ 2-3 triệu đồng/ cổ phần), nhiều HTX làm tốt các dịch vụ cho xã viên như tưới, tiêu, làm đất hoặc cung ứng vật tư đã làm cho chí phí dịch vụ này giảm xuống; nhiều HTX liên kết với doanh nghiệp Nhà nước tiêu thụ tốt sản phẩm do nông dân làm ra như: HTX Bình Hoà Bắc ở Long An, vùng Lam Sơn ( Thanh Hoá)…, một số HTX ở Nam Bộ đã thu hút nông dân không có sản xuất vào dịch vụ, tạo điều kiện cho họ có việc làm và tăng thu nhập + Về mặt chưa được: Bên cạnh những kết quả đáng khích lệ đã được, các HTX chuyển đổi cũng đã bộc lộ những mặt yếu kém cần khắc phục: ở miền núi phía Bắc khi xoá bỏ HTX mà không có hình thức tổ chức khác phù hợp thày thế đã xảy ra tình trạng cơ sở vật chất- kỹ thuật quản lý không chặt chẽ, bị thất thoát, hư hỏng, xuống cấp nặng nề, sản xuất gặp nhiều khhó khăn. 20 % số HTX (1.5000 HTX) chuyển đổi mang tính hình thức, chưa có sự chuyển biến rõ rệt về nội dung và phương thức hoạt động, tài sản, vốn quỹ, xã viên, phân phối chưa được xử lý theo Luật. Nhiều nơi xã viên tham gia HTX chủ yếu để giữ đất, giữ quyền lợi gắn với tài sản, vốn quỹ các HTX cũ. Đa số các HTX ( khoảng 80%) vẫn phân phối theo cách cũ, không chia lãi cho xã viên theo Luật hoặc chỉ chia tượng trưng. Lương của cán bộ chưa gắn với kết quả hoạt động của HTX. Tình trạng HTX bao cấp các hoạt động của chính quyên, đã giảm nhưng vẫn còn khá nặng nề. Việc đăng ký kinh doanh tiến hành chậm, làm HTX chậm có đủ tư cách pháp nhân để hoạt động. Nhiều HTX thiếu vốn, thiếu cán bộ. Các HTX chuyển đổi bình quân có 56 triệu đồng vốn, trong đó 80% là tài sản cố định chủ yếu là công trình thuỷ lợi, 20% là vốn lưu động. Ở miền Bắc, nợ chiếm trên 60% vốn lưu động của HTX nhưng không thu được, trong khi đó hầu hết các HTX, xã viên không góp vốn mới, hoặc chỉ góp tượng trưng từ 10 – 50 nghìn đồng/ người. Tóm lại: Phát triển kinh tế HT mà nòng cốt là HTX, là xu hướng tất yếu phát triển kinh tế nói chung và kinh tế của Việt Nam nói riêng. HTX nông nghiệp có vai trò to lớn trong đời sống kinh tế xã hội nông thôn, HTX phát triển sẽ làm vai trò bà đỡ cho ngành nghề ở nông thôn, các hộ nông dân,cho cả kinh tế các thể tiểu chủ ở nông thôn phát triển. HTX chính là nơi giao lưu học hỏi kinh nghiệm của các hộ xã viên, là nơi tương trợ giúp đỡ nhau cùng phát triển. Phát triển kinh tế HT và HTX là đòn bẩy phát triển kinh tế xã hội của đất nước nói chung, của vùng nông nghiệp nông thôn nói riêng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại háo nông nghiệp nông thôn. Phát triển kinh tế HT và HTX hạn chế độc quyền, hạn chế sự chèn ép của tư nhân trong nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên, để HTX nông nghiệp thực sự phát huy được vai trò của mình trong nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN, thì HTX phải được hình thành và phát triển ở những nơi mà các hộ xã viên có nhu cầu thực sự, phát triển HTX phải tôn trọng quy luật khách quan, quan hệ sản xuất phải phù hợp tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất, phát triển đa dạng và phong phú các hình thức HT phù hợp với điều kiện từng vùng, đặc biệt tuân thủ theo nguyên tắc: tự nguyện, quản lý dân chủ và cùng có lợi. Có như vậy HTX mới phát huy được đúng vai trò và chức năng của mình. CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG ĐỔI MỚI VÀ PHÁT TRIỂN HTX NÔNG NGHIỆP Ở TỈNH NAM ĐỊNH I, Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh Nam Định có ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đổi mới HTX. 1, Đặc điểm tự nhiên 1.1, Vị trí địa lý Nam Định là một tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, nằm ở phía Nam Châu thổ sông Hồng. Phía Bắc giáp tỉnh Hà Nam; phía Đông giáp tỉnh Thái Bình; phía Tây giáp tỉnh Ninh Bình; phía Đông nam giáp biển Đông. Nam Định là tỉnh nằm trong vùng phụ cận của tam giác tăng trưởng kinh tế Đồng Bằng sông Hồng: Hà Nội - Quảng Ninh - Hải Phòng, cách thủ đô Hà Nội 90 km về phía Nam, các cảng Hải phòng 100 km. Giao thông vận tải của tỉnh khá thuận lợi. Tuyến đường sắt Bắc Nam chạy qua địa phận tỉnh 45 km. Quốc lộ 21 nối với quốc lộ 1; quốc lộ 10 nối liền tam giác tăng trưởng kinh tế Hà Nội - Quảng Ninh - Hải Phòng cùng với mạng lưới đường bộ đã được nhựa hoá và mạng lưới đường sông ( sông Hồng, sông Đào, sông sò…), 72 km đường biển và cảng biển Hải Thịnh đã tạo điều kiện giao lưu kinh tế của tỉnh Nam Định với các tỉnh trong nước và quốc tế. 1.2, Địa hình thổ nhưỡng + Địa hinh: Tỉnh Nam Định có địa hình tương đối bằng phẳng, thấp dần theo hướng Tây Bắc - Đông Nam. Đ._.c vËt, tiªm phong gia sóc, cung øng ®iÖn. Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t c¸c HTX yÕu vµ yÕu kÐm cÇn phÊn ®Êu lµm tèt hai chøc n¨ng vµ nhiÖm vô trªn. §©y chÝnh lµ hai nhiÖm vô quan träng vµ cÇn thiÕt ®ßi hái c¸c HTX n«ng nghiÖp ph¶i thùc hiÖn tèt, cã nh­ vËy míi thÓ hiÖn ®­îc ®óng chøc n¨ng vai trß cña HTX n«ng nghiÖp gióp ®ì, hç trî c¸c n«ng hé x· viªn trong s¶n xuÊt kinh doanh. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh tho¶ thuËn C¸c HTX trung b×nh, kh¸ cÇn tiÕp tôc v­¬n lªn lµm tèt c¸c dÞch vô: - Cung øng vËt t­: PhÊn ®Êu chiÕm lÜnh phÇn lín thÞ tr­êng cung øng vËt t­ trªn ®Þa bµn HTX nh­ gièng c©y trång, ph©n bãn, vËt t­ b¶o vÖ thùc vËt, vËt t­ nguyªn liÖu cho ch¨n nu«i vµ ngµnh nghÒ - Tæ chøc tÝn dông néi bé HTX n«ng nghiÖp : C¸c HTX kh¸ cã n¨ng lùc tr×nh ®é qu¶n lý, cã yªu cÇu thÞ tr­êng cÇn tæ chøc dÞch vô tÝn dông trong néi bé, gåm c¶ huy ®éng vèn vµ cho vay vèn theo ®óng c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, ®Ó HTX cã ®ñ vèn ®¶m b¶o trong s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé x· viªn ®ang cÇn vèn ®­îc vay vèn HTX ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. - Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng x· viªn ph¸t triÓn ch¨n nu«i, më mang ngµnh nghÒ, tæ chøc liªn kÕt, hîp t¸c víi tÊt c¶ thµnh phÇn kinh tÕ, kÓ c¶ t­ nh©n cã kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm, cã kinh nghiÖm qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. Néi dung hîp t¸c kh«ng chØ lµ d¹y nghÒ mµ cã thªr hîp t¸c kinh doanh dÞch vô hoÆc hîp t¸c s¶n xuÊt. KhuyÕn khÝch c¸c HTX trùc tiÕp tæ chøc s¶n xuÊt trªn c¸c lÜnh vùc cã lîi thÕ cã lîi thÕ h¬n so víi s¶n xuÊt ë hé gia ®×nh - TÝch c­c t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. Tr­íc hÕt tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ chÝnh nh­ lóa g¹o chÊt l­îng cao, rau mµu vô ®«ng, lîn l¹c, c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Æc s¶n mµ c¸c vïng kh¸c kh«ng cã ®­îc. - HTX n«ng nghiÖp tæ chøc huy ®éng vån gãp cña x· viªn vµ vèn cña HTX ®Ó x©y dùng vµ cung cÊp n­íc s¹ch cho x· viªn. 2. §æi míi c¬ b¶n m« h×nh tæ chøc qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, dÞch vô mang tÝnh kinh doanh cña HTX theo h­íng sau: 2.1 ChuyÓn c¸c tæ dÞch vô kinh doanh tho¶ thuËn hiÖn cã, h×nh thµnh c¸c tæ hîp t¸c míi trong lßng HTX n«ng nghiÖp tæng hîp theo m« h×nh: TÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong tæ dÞch vô vµ c¸n bé qu¶n lý HTX ph¶i cã nghÜa vô gãp vèn, tù chñ trong qu¶n lý. Quan hÖ gi÷a HTX n«ng nghiÖp vµ c¸c tæ dÞch vô hîp t¸c lµ quan hÖ gi÷a chñ thÓ ph¸p nh©n víi ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n kinh doanh. Thùc hiªn h¹ch to¸n theo ngµnh, ph©n phèi theo vèn gãp cña tæ dÞch vô, vèn cña HTX. Khi c¸c tæ dÞch vô ph¸t triÓn ®ñ m¹nh cã thÓ t¸ch ra thµnh mét HTX ®éc lËp 2.2 Thµnh lËp c¸c tæ hîp t¸c vµ HTX chuyªn ngµnh víi qui m« thÝch hîp tõ 7 x· viªn trë lªn theo ®iÒu lÖ mÉu HTX n«ng nghiÖp. Thu hót c¸c hé s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ ng­êi lao ®éng cã nhu cÇu hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh trªm mäi lÜnh vùc tron n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo ph¸p luËt. Tr­íc m¾t tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc trong c¸c lÜnh vùc cã nhu cÇu lín: Cung øng vËt t­, tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ nh­ lóa chÊt l­îng cao, lîn l¹c, thuû h¶i s¶n Thùc hiÖn chÕ ®é x· viªn gãp vèn víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng gãp b»ng tiÒn, tµi s¶n, ®Êt ®ai ®­îc giao quyÒn sö dông. Thùc hiÖn qu¶n lý d©n chñ, tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh vµ tu©n thñ ph¸p luËt Thùc hiÖn ph©n phèi chñ yÕu theo lao ®éng vµ vèn gãp. §¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých gi÷a c¸c thµnh viªn, gi÷a tæ dÞch vô vµ HTX. 3. §æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña HTX n«ng nghiÖp §æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng c¶u HTX n«ng nghiÖp theo h­íng chuyÓn sang ho¹ch to¸n kinh doanh. Kh¾c phôc c¸ch lµm hµnh chÝnh bao cÊp, h×nh thøc, kÐm hiÖu qu¶. TiÕp tôc ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô cña HTX ®Òu ph¶i ®¶m b¶o lÊy thu bï chi vµ cã l·i. Trong ph©n phèi chó träng t¨ng c­êng vèn quü, c¬ së vËt chÊt, n¨ng lùc kinh tÕ tµi chÝnh cña HTX trªn c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó n©ng cao ®êi sèng, ch¨m lo phóc lîi x· héi cña c¸c hé x· viªn. Tãm l¹i: C¸c ph­¬ng h­íng trªn ®Òu nh»m môc tiªu vµ trªn c¬ së chung sau ®©y: - Ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX g¾n víi môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp, n«ng th«n trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ - §æi míi vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh tÕ HÎP T¸c, HTX n«ng nghiÖp trªn c¬ së t«n träng tÝnh ®éc lËp tù chñ cña hé n«ng d©n, kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho c¸c h×nh thøc kinh tÕ nµy ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸. - §æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng, c¬ së. - TiÕp tôc chØ ®¹o thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn HTX n«ng nghiÖp theo ®óng LuËt HTX n¨m 1996. §¶m b¶o tÝnh thiÕt thùc, hiÖu qu¶, t«n trong nguyÖn väng cña n«ng d©n. - N©ng cao vai trß, hiÖu qu¶ sù gióp ®ì cña Nhµ n­íc ®èi víi kinh tÕ hîp t¸c, HTX, x©y dùng mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a kinh tÕ hîp t¸c, HTX víi kinh tÕ Nhµ n­íc. - Qóa tr×nh ph¸t triÓn, hoµn thiÖn kinh tÕ hîp t¸c, HTX trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¶i ®Æt ra trong mèi quan hÖ mËt thiÕt víi qu¸ tr×nh ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®ä c¸n bé HTX vµ lao ®éng n«ng th«n, coi träng vai trß t¸c ®éng cña KHCN ®èi víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - Ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ liªn kÕt, hîp t¸c vïng, ®Þa ph­¬ng, quan hÖ víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ quèc tÕ th«ng qua hÖ thèng tæ chøc Liªn minh HTX ViÖt Nam vµ tæ chøc Liªn m×nh HTX quèc tÕ nh»m n©ng cao nhËn thøc vÒ kinh tÕ hîp t¸c, t¨ng c­êng quan hÖ hç trî gióp ®ì, häc hái kinh nghiÖm, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng ®Ó ¸p dông vµo ViÖt Nam. III, Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn HTX n«ng nghiÖp ë Nam §Þnh 1, §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn LuËt HTX g¾n víi gi¸o dôc lîi Ých b¶o ®¶m tÝnh tù nguyÖn cña x· viªn. Ngµy 24/5/1996 Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng ®· cã ChØ thÞ sè 68/ CT-TW vÒ “ ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c trong c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ” vµ LuËt HTX cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 1/1/4997, tuy nhiªn cho ®Õn nay vÉn cßn mét bé phËn lín c¸c c¸n bé vµ n«ng d©n ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ LuËt HTX vµ nh÷ng chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c. NhiÒu ng­êi vÉn cßn mang nÆng c¸ch lµm theo kiÓu HTX cò, ch­a h×nh dung ®­îc m« h×nh HTX kiÓu míi theo LuËt HTX. T¹i héi ngÞ c¸n bé toµn quèc triÓn khai NghÞ quyÕt héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng 4 (3/1998), viÖc tuyªn truyÒn phæ biÕn t­ t­ëng míi trong ®ã cã LuËt HTX vµ c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh Phñ khi nãi ®Õn th× ch­a s©u réng trong c¸n bé vµ nh©n d©n. Trªn thùc tÕ ®· cho thÊy kinh nghiªm ë n¬i nµo lµm tèt c«ng t¸c tuyªn truyÒn trªn th× sÏ ®­îc c¸c hé n«ng d©n x· viªn ñng hé, tÝch cùc tham gia, qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi HTX theo LuËt diÔn ra thuËn lîi vµ ®¹t kÕt qu¶ cao. Nam §Þnh trong qu¸ tr×nh triÓn kha thùc hiÖn ®æi míi HTX theo LuËt, c¸c cÊp Uû §¶ng ®· t¨ng c­êng c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ ®¹o n©ng cao nhËn thøc cña c¸n bé §¶ng viªn vÒ vai trß vµ vÞ trÝ cña HTX, c¸c chñ tr­¬ng ®­êng lèi, ph¸p luËt vÒ HTX. Tuy nhiªn mét bé phËn c¸n bé §¶ng viªn ë c¸c cÊp nhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vÒ ®æi míi, chuyÓn ®æi HTX, ch­a ®i s©u ®i s¸t.ë mét sè HTX ®· thùc hiÖn c«ng t¸c tuyªn truyÒn, th¶o luËn ch­a tèt mét sè bé phËn x· viªn ch­a nhËn thøc ®­îc ®Çy ®ñ vÒ HTX. Do vËy, lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh ®æi míi HTX. V× vËy , trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn HTX n«ng nghiÖp ë tØnh Nam §Þnh th× tr­íc hÕt ph¶i tæ chøc tuyªn truyÒn s©u réng cho c¸c c¸n bé c¸c cÊp vµ ®Õn tõng hé x· viªn vÒ LuËt HTX vµ c¸c NghÞ ®Þnh c¶u ChÝnh phñ. §Ó ph¸t huy t¸c dông cña c«ng t¸c nµy, cÇn sö dông nhiÒu h×nh thøc tuyªn truyÒn, gi¶i thich phñ hîp víi tõng lo¹i ®èi t­îng, tõng ®Þa ph­¬ng, c¬ së : Tµi liÖu tuyªn truyÒn gåm nhiÒu lo¹i, víi nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau nh­ tµi liÖu d­íi h×nh thøc ng¾n gän, ®¬n gi¶n: Hái ®¸p vÒ LuËt HTX, vÒ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh, ®èi víi t¹i c¬ së x· th«n thùc hiÖn tuyªn truyÒn nh­ truyÒn ph¸t thanh, in Ên ph¸t hµnh c¸c Én phÈm dÔ hiÓu, ®Æc biÖt cÇn tæ chøc c¸c cuéc häp héi th¶o, trao ®æi, ®èi tho¹i trùc tiÕp gi÷a HTX víi x· viªn, gi÷a c¸n bé c¸c cÊp víi x· viªn HTX…Tæ chøc c¸c biÖn ph¸p tuyªn truyÒn nh»m t¹o sù chuyÓn biÕn nhËn thøc cña c¸n bé, §¶ng viªn vµ x· viªn c¸c HTX vÒ vai trß vÞ trÝ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX, vÒ m« h×nh HTX kiÓu míi, nã kh¸c víi m« h×nh HTX kiÓu cò nh­ thÕ nµo cÇn ph¶i lµm râ, lµm cho hä thÊy ®­îc lîi Ých tr­íc m¾t,vµ l©u dµi cña HTX ®Ó hä tù nguyÖn gia nhËp vµo HTX. 2, X¸c lËp m«i tr­êng thÓ chÕ thuËn lîi t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX ph¸t triÓn - Söa ®æi, bæ sung, hoµn thiÖn LuËt HTX vµ c¸c v¨n b¶n d­íi LuËt cho phï hîp víi thùc tiÔn, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn hîp t¸c vµ HTX - LuËt HTX, ®iÒu lÖ mÉu HTX n«ng nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn HTX x©y dùng ®iÒu lÖ mÉu cô thÓ, chi tiÕt ®Ò cËp ®Õn tÊt c¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña HTX gióp cho HTX x©y dùng ®iÒu lÖ riªng, cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt ®­îc mäi mèi quan hÖ trong néi bé HTX - Bæ sung ®ång bé vµ cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch c¸n bé vµ ®µo t¹o c¸n bé HTX. Sau ®ã lµ c¸c chÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh s¸ch thuÕ, ®Êt ®ai 3, ChÝnh s¸ch vÒ chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ sö dông c¸n bé HTX vµ ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng n«ng th«n. Trong qóa tr×nh ®æi m¬Ý HTX th× ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt nhÊt ®Ó ®æi míi chÝnh lµ ®éi ngò c¸n bé HTX. §éi ngò c¸n bé HTX cã n¨ng lùc, cã tr×nh ®é tæ chøc, qu¶n lý HTX th× ®æi míi HTX míi cã hiÖu qu¶. Thùc tÕ HTX nãi chung vµ HTX n«ng nghiÖp tØnh Nam §Þnh nãi riªng cho thÊy phÇn lín c¸c HTX lµm ¨n tèt, cã hiÖu qu¶ ®Òu lµ nh÷ng HTX cã ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc vµ cã tr×nh ®é. V× thÕ mµ tõ tr­íc ®Õn nay, viÖc ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ cho ®Êt n­íc lu«ng ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta rÊt quan t©m Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· d¹y: “ C¸n bé quyÕt ®Þnh mäi c«ng viÖc, c«ng viÖc thµnh hay b¹i mét phÇn lín do n¬i t­ t­ëng ®¹o ®øc, th¸i ®é vµ lÒ lèi lµm viÖc cña c¸n bé”. Ngay tõ n¨m 1956 Ng­êi ®· kh¶ng ®Þnh “ B©y giê lµm kinh tÕ, kh«ng cã c¸n bé kh«ng lµm ®­îc”. Vai trß cña c¸n bé lµm kinh tÕ lóc ®ã ®­îc B¸c rÊt coi träng, vµ cho ®Õn nµy lêi d¹y cña B¸c vÉn cßn gi¸ trÞ rÊt lín trong c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ cña ®Êt n­íc ta. LuËt HTX n¨m 1996 ®· qui ®Þnh néi dung qu¶n lý Nhµ n­íc cña ChÝnh phñ t¹i ®iÒu 50, môc 1, kho¶n 6, trong ®ã quy ®Þnh Nhµ n­íc ph¶i hç trî ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé cho HTX. TiÕp ®ã lµ chØ thÞ 68 CT/TU còng ®· chØ ®¹o ph¶i hç trî ®µo t¹o, båi d­ìng c·n bé ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c. NhËn th­c ®­îc tÇm quan träng cña ®éi ngò c¸n bé HTX trong qu¸ tr×nh ®æi míi HTX theo LuËt, thùc hiÖn LuËt HTX vµ chØ thÞ 68-CT/TU, tØnh Nam §Þnh ®· cã mét sè chÝnh s¸ch ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé ®Ó bæ sung vµ n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé cho c¸c HTX. C¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng chñ ®éng x©y dùng quy ho¹ch ®µo tµo båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý vµ nghiÖp vô cho HTX. Bè trÝ ng©n s¸ch hµng n¨m hç trî 50% kinh phi ®µo t¹o, tËp huÊn båi d­ìng c¸n bé HTX. §Õn nay tØnh ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé HTX, song vÒ c¬ b¶n c¸c HTX vÉn cßn thiÕu nhiÒu c¸n bé chñ chèt cã tr×nh ®é, cã n¨ng lùc trong tæ chøc vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña HTX Tõ thùc tiÔn nµy, ®ang ®Æt ra cho tØnh Nam §Þnh hiÖn nay lµ cÇn ph¶i ®µo tµo vµ båi d­ìng c¸n bé cho HTX trong n«ng nghiÖp n«ng th«n, ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn HTX ngµy mét tèt h¬n.Mµ tr­íc hÕt lµ chñ nhiÖm, kÕ to¸n tr­ëng, tr­ëng ban kiÓm so¸t HTX n«ng nghiÖp. X©y dùng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý HTX n«ng nghiÖp ®ång bé cã ®ñ n¨ng lùc ®¶m ®­¬ng nhiªm vô Rµ so¸t vµ cñng cè hÖ thèng c¸c trung t©m vµ tµi liÖu gi¸o tr×nh, ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y vÒ HTX n«ng nghiÖp theo tiªu chuÈn chung cña c¶ n­íc vµ phï hîp víi tõng ®Þa ph­¬ng ViÖc ®Èy m¹nh ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng n«ng th«n ph¶i ®­îc coi lµ ch­¬ng tr×nh quèc gia. Tr­íc m¾t cã thÓ b»ng ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ng©n s¸ch tØnh kÕt hîp víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n vµ ng­êi lao ®éng tù ®ãng gãp ®Ó nhanh chãng n©ng cao t×nh ®é n«ng th«n. 4,ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt - KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hé n«ng d©n “ dån ®iÒn, ®æi thöa”; ®ång thêi cÇn tuyªn truyÒn ¸p dông mét s« kinh nghiÖm cña mét sè ®Þa ph­¬ng vÒ dån ®iÒn ®æi thöa ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng manh món ruéng ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn c¬ giíi ho¸ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Cïng víi qu¸ tr×nh trªn cÇn ®Èy m¹nh viÖc më mang ngµnh nghÒ, t¹o c¸c nhu cÇu hîp t¸c míi. - Nhµ n­íc giao ®Êt kh«ng thu tiÒn vµ cÊp giÊy chøng nhËn nhanh chãng vÒ quyÒn sö dông ®Êt cho HTX n«ng nghiÖp ®Ó x©y dùng trô së, nhµ kho, lµm c¬ së s¶n xuÊt kd - Hé n«ng d©n ®­îc dïng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó gãp vèn vµo HTX - §èi víi c¸c HTX tr­íc ®©y tù ph¶i ®Çu t­ khai ph¸ lµm mÆt b»ng khi tiÕn hµnh chÝnh s¸ch cho thuª ®Êt, cÇn ph¶i tr¶ l¹i chi phÝ ®ã cho HTX, t¨ng vèn kinh doanh . 5, ChÝnh s¸ch tµi chÝnh – TÝn dông * ChÝnh s¸ch thuÕ Do thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña HTX n«ng nghiÖp hiÖn nay cßn h¹n hÑp. Ho¹t ®éng cung øng vËt, chÕ biÕn tiªu thô s¶n phÈm ®ang lµ nhu cÇu lín cña hé, song phÇn lín HTX ®Òu ch­a ®¸p øng ®­îc. H¬n n÷a trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng HTX lµm gÆp nhiÒu khã kh¨n trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng cña HTX kh«ng ph¶i hoµn toµn v× môc tiªu lîi nhuËn, mµ chñ yÕu phôc vô cho kinh tÕ hé x· viªn ph¸t triÓn. Bëi vËy ChÝnh phñ nªn miÔn thuÕ cho c¸c HTX n«ng nghiÖp lµm ho¹t ®éng dÞch vô gåm cung øng vËt t­ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô… phôc vô chã s¶n xuÊt vµ ®êi sèng hé x· viªn. - MiÔn thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong h¹n ®iÒn cho hé n«ng d©n - MiÔn c¸c lo¹i thuÕ ®èi víi c¸c HTX n«ng, l©m, diªm nghiÖp míi chuyÓn ®æi hoÆc míi thµnh lËp trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, t¨ng tÝch luü vèn cho HTX (Míi chØ gi¶m tiÒn thuÕ 50% trong 2 n¨m) * ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ®èi víi c¸n bé x· viªn HTX - §èi víi lao ®éng vµ x· viªn trùc tiÕp lao ®éng trong c¸c HTX thùc hiÖn BHXH b¾t buéc - §èi víi nh÷ng c¸n bé, x· viªn kh¸c cña HTX th× t¹o ®iÒu kiÖn cho hä tham gia BHXH tù nguyÖn theo nhu cÇu. * ChÝnh s¸ch xö lý nî tån ®éng cò trong c¸c HTX n«ng nghiÖp TiÕp tôc thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh 146/2001 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ xö lý nî tån ®äng trong c¸c HTX n«ng nghiÖp tõ n¨m 1996 trë vÒ tr­íc. CÇn cã chÝnh s¸ch bæ sung cho phÐp xo¸ bá c¸c kho¶n nî qu¸ l©u cña HTX yÕu kÐm bao gåm c¶ nî ng©n hµng, nî thuÕ n«ng nghiÖp, nî c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ nî c¸c ®èi t­îng kh¸c, trªn c¬ së xem xÐt kü, lµm râ tõng tr­êng hîp cô thÓ, thùc sù HTX kh«ng cßn kh¶ n¨ng, thanh to¸n. §ång thêi cã ph­¬ng ¸n thÝch hîp cÊp bï, gi¶m vèn t­¬ng øng cho c¸c chñ nî cña HTX §ång thêi c¸c HTX nµy còng cÇn ph¶i xem xÐt xo¸ nî cho hé x· viªn ®èi víi nh÷ng kho¶n nî liªn quan ®Õn kho¶n nî mµ Nhµ n­íc ®· xo¸ nî cho HTX * ChÝnh s¸ch vèn - Víi c¸c HTX ®· ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh cÇn ®­îc vay vèn ng©n hµng theo NghÞ ®Þnh sè 15/CP cña ChÝnh phñ, cßn nh÷ng HTX kh«ng cã ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m thÕ chÊp th× ®­îc vay vèn theo c¬ chÕ vay vèn qua quü b¶o l·nh tÝn dông - Ngoµi viÖc cho vay cã ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o thÕ chÊp, cÇn ph¶i cho vay theo dù ¸n ®Çu t­ kinh doanh. T¨ng møc vay vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ thñ tôc cho vay vèn ®Ó hé n«ng d©n vµ c¸c HTX tiÕp cËn ®­îc vèn nhanh chãng ®­a vµo s¶n xuÊt. - C¸c Bé, Ngµnh h­íng dÉn ®Ó HTX ®­îc vay vèn theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 15/N§-CP cña ChÝnh phñ tõ c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n quèc gia. HTX ®­îc lµm chñ mét sè dù ¸n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®Ó tiÕp nhËn vµ sö dông vèn - Së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n phèi hîp víi ng©n hµng nhµ n­íc TØnh h­íng dÉn c¸c HTX cã ®ñ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng tÝn dông trong néi bé HTX, t¨ng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ cung øng vèn cho c¸c hé x· viªn, gi¶m t×nh tr¹ng vay nÆng l·i - T¹o ®iÒu kiÖn, khuyÕn khÝch cho c¸c thµnh viªn gãp vèn b»ng nhiÒu h×nh thøc kÓ c¶ b»ng tµi s¶n, ®Êt ®ai… ®Ó t¨ng thªm nguån vèn kinh doanh cho HTX. C«ng khai c¸c kho¶n ®ãng gãp cña c¸c hé x· viªn. 6, Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, khoa häc vµ c«ng nghÖ Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, viÖc øng dông c¸c tiÕn bé vµ khoa häc c«ng nghÖ cã vai trß hÕt søc to lín. Nã lµ ®éng lùc trùc tiÕp thóc ®Èy nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ tiÕn lªn s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i. C¨n cø vµo t×nh h×nh nghiªn cøu vµ øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, n«ng th«n tØnh Nam §Þnh. C¨n cø vµo yªu cÇu nhiÖm vô ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ giai ®o¹n 2001-2010 cÇn ph¶i qu¸n triÖt ChØ thÞ cña Bé chÝnh trÞ sè 63- CT/TU vÒ ®Èy m¹nh nghiªn cøu, øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp,n«ng th«n nh»m t¹o lªn nh÷ng b­íc ®ét ph¸ c¶ vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §Ó thùc hiÖn th¾ng lîi môc tiªu nµy, tØnh Nam §Þnh cÇn ph¶i t¨ng c­êng nghiªn cøu, ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc míi nhÊt, n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé t¹i chç cung cÊp kÞp thêi c¸c qui tr×nh s¶n xuÊt míi tiªn tiÕn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §ång thêi cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch hç trî sau: MiÔn, gi¶m thuÕ cho c¸c ho¹t ®éng øng dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - MiÔn, gi¶m mét phÇn hoÆc toµn bé chi phÝ ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé lµm nhiÖm vô tuyªn truyÒn, øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Õn n«ng d©n - T¨ng c­êng ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé HTX vÒ kiÕn thøc khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó triÓn khai cã hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ë n«ng th«n. Cã nh­ vËy vai trß trë thµnh chiÕc cÇu nèi gi÷a c¬ quan nghiªn cøu khoa häc víi n«ng d©n cña HTX míi ph¸t huy hiÖu qu¶ - KhuyÕn khÝch ¸p dông ®a d¹ng c¸c h×nh th­c, biÖn ph¸p chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ phï hîp víi t©m lý vµ tr×nh ®ä cña n«ng d©n. - T¨ng c­êng ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m khuyÕn n«ng trong viÖc h­íng dÉn vµ phæ biÕn sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p canh t¸c míi ®Õn hé n«ng d©n th«ng qua c¸c HTX. 7, Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch thÞ tr­êng C¨n cø vµo thùc tr¹ng chÊt l­îng n«ng s¶n cña Nam §Þnh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¶u chóng trªn thÞ tr­êng tØnh , c¶ n­íc vµ quèc tÕ; c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt hµng ho¸ tØnh Nam §Þnh; c¨n cø vµo thùc tr¹ng ¶nh h­ëng cña thÞ tr­êng ®èi víi kinh tÕ hîp t¸c trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp tØnh Nam §Þnh hiÖn nay. §Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX nhµm thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸, cÇn ph¶i thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p sau: - Nhµ n­íc, tØnh cÇn ph¶i t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng: Gåm c¶ thÞ tr­êng ®Çu vµo, thÞ tr­êng ®Çu ra, thÞ tr­êng ®Þa ph­¬ng, thÞ tr­êng thèng nhÊt c¶ n­íc vµ thÞ tr­êng quèc tª - CÇn ®Çu t­ cho viÖc h×nh thµnh hÖ thèng c¸c c¬ quan nghiªn cøu, dù b¸o, n¾m b¾t nhu cÇu thÞ tr­êng n«ng s¶n trong vµ ngoµi n­íc ®Ó lµm nhiÖm vô t­ vÊn, cung cÊp th«ng tin vÒ gi¸ c¶ thÞ tr­êng n«ng s¶n gióp hç trî cho hé n«ng d©n h×nh thµnh kh¶ n¨ng thãi quen s¶n xuÊt hµng ho¸. - Ph¸t triÓn m¹ng l­íi chî n«ng th«n, c¸c trung t©m triÓn l·m giíi thiÖu n«ng s¶n hµng ho¸, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn ®a d¹ng h×nh thøc tiªu thô n«ng s¶n. Tr­íc hÕt ph¸t hy vai trß cña HTX lµm dÞch vô tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cho kinh tÕ hé, kinh tÕ trang tr¹i 8, Gi¶i ph¸p x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho HTX TØnh Nam §Þnh trong nh÷ng n¨m qua m¹ng l­íi giao th«ng vµ thuû lîi ph¸t triÓn kh¸ m¹nh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc l­u th«ng hµng ho¸ vµ dÞch vô gi÷a c¸c vïng, phôc vô tèt cho s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn, t×nh tr¹ng nh÷ng c«ng tr×nh giao th«ng vµ thuû lîi kÐm phÈm chÊt, xuèng cÊp vÉn cßn nhiÒu, ®Æc biÖt lµ vïng n«ng th«n, ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n. §ßi hái tØnh Nam §Þnh cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p hç trî cho viÖc n©ng cÊp, cñng cè vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng t¹o ®iÒu kiÖn cho HTX ho¹t ®éng tèt qua ®ã thóc ®Èy n«ng nghiÖp n«ng th«n ph¸t triÓn: - Tr­íc m¾t cÇn ph¶i ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë nh÷ng c«ng tr×nh träng ®iÓm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt ®êi sèng nh©n d©n, ­u tiªn cho c¸c c«ng tr×nh vèn ®Çu t­ thÊp nh­ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cao - §èi víi nh÷ng c«ng tr×nh lín ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín cÇn ph¶i huy ®éng b»ng nhiÒu nguån vèn, trong ®ã cÇn ph¶i cã sù ®Çu t­ lín cña Nhµ n­íc vÒ vèn vµ kü thu©t §èi víi c«ng tr×nh trong ph¹m vi x·, th«n th× cÇn huy ®éng vèn ë trong d©n lµ chÝnh, nh­ng m¹ng l­íi c¬ së h¹ tÇng nµy ph¶i n»m trong m¹ng l­íi khÐp kÝn ®ång bé víi m¹ng l­íi c¬ së h¹ tÇng cÊp tØnh, huyÖn t¹o nªn sù thèng nhÊt. - TiÕp tôc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî c¸c HTX x©y dùng c¬ së nh­ c«ng tr×nh thuû lîi, n­íc s¹ch, x©y dùng kho l¹nh ®Ó b¶o qu¶n, c¬ së chÕ biÕn. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c phßng chèng thiªn tai, chó ý ®Çu t­ x©y dùng c¶i t¹o x©y dùng hÖ thèng ®ª s«ng ®ª biÓn phßng lò. 9, T¨ng c­êng mèi liªn kÕt hîp t¸c gi÷a HTX c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, tr­íc hÕt lµ kinh tÕ Nhµ n­íc. Sù t¸c ®éng cña sù liªn kÕt hîp t¸c nµy chñ yÕu th«ng qua c¸c hÖ thèng thuû n«ng, giao th«ng, cung cÊp ®iÖn, cung cÊp tÝn dông, khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, b¶o vÖ thùc vËt, thó y, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm. Trong mèi quan hÖ nµy, HTX ®ãng vai trß lµ ng­êi ®¹i diÖn, lµ cÇu nèi gi÷a kinh tÕ Nhµ n­íc vµ kinh tÕ hé. Mét mÆt, HTX thùc hiÖn viÖc tiÕp nhËn sù hç trî cña Nhµ n­íc, thùc hiÖn triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸nh cã liªn quan ®Õn kinh tÕ hé. MÆt kh¸c, HTX t¹o ®iÒu kiÖn gióp cho doanh nghiÖp Nhµ n­íc më réng pham vi ho¹t ®éng phôc vô trùc tiÕp cã hiÖu qu¶ ®Õn hé n«ng d©n. V× vËy, tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ cÇn ph¶i thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ liªn kÕt hîp t¸c gi÷a HTX vµ hé n«ng d©n víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc, trong ®ã doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÉn gi÷ vai trß nßng cèt. Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh sè 80 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ th«nng qua hîp ®ång - Liªn kÕt víi c¸c c¸c c«ng ty ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®Ó lµm ®¹i lý, hoÆc hîp ®ång kinh doanh cung cÊp vËt t­ n«ng nghiÖp, tiªu thô s¶n phÈm - Liªn kÕt víi c¸c c¬ quan sù nghiÖp khoa häc, c¸ nh©n më líp d¹y nghÒ cho x· viªn 10, Gi¶i ph¸p ®æi míi, t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng, qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi HTX n«ng nghiÖp HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX trong n«ng nghiÖp ®­îc tæ chøc tõ Trung ­¬ng ®Õn cÊp huÖn: Vô chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, phßng chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh , phßng chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn lµ nh÷ng c¬ quan tham m­u cho bé, së vµ UBND huyÖn thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, hiÖn nay ho¹t ®éng cña hÖ thèng nµy cßn thiÒu sù phèi hîp chÆt chÏ, hiÖu lùc ch­a cao. ë cÊp huyÖn, sè c¸n bé theo dâi th­êng lµ kiªm nghiÖm, c¸n bé võa thiÕu võa yÕu l¹i võa thiÕu n¨ng lùc. V× vËy cÇn bè trÝ ®ñ lùc l­îng c¸n bé thùc hiÖn tèt nhiÖm vô nµy: - §èi víi phßng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n c¸c huyÖn, thÞ nªn cã tõ 1 ®Õn 2 c¸n bé chuyªn tr¸ch vÒ kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX nn - T¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý Nhµ n­íc cña c¸n bé chuyªn m«n ë cÊp huyÖn, tØnh, t¨ng c­êng ph­¬ng tiÖn, cã ch­¬ng tr×nh néi dung vµ kinh phÝ ®Ó ho¹t ®éng. Hai ngµnh n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ tµi chÝnh vËt gi¸ phèi hîp thùc hiÖn tèt qu¶n lý nhµ n­íc vÒ c«ng t¸c tµi chÝnh- kÕ to¸n ®èi víi HTX n«ng nghiÖp - T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o c¬ b¶n, tËp huÊn, båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý HTX th­êng xuyªn ë cÊp huyÖn, ë cÊp tØnh vµ huyÖn - Th­êng xuyªn s¬ kÕt tæng kÕt ( ë huyÖn hµng vô, tØnh hµng n¨m) ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ HTX. Cïng víi hÖ thèng bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi kinh tÕ hîp t¸c, HTX, cÇn t¨ng c­êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, sù phèi hîp tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc x· héi nh­: Héi ®ång phô n÷, Héi cùu chiÕn binh… trong viÖc tuyªn truyÒn vËn ®éng gióp ®ì ph¸t triÓn HTX phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tiÔn vµ nhu cÇu n«ng d©n ë tõng ®Þa ph­¬ng. - C¸c ngµnh, c¸c cÊp tõ tØnh ®Õn x· cã ch­¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch cô thÓ ph¸t triÓn HTX, ®Æc biÖt lµ gióp c¸c HTX yÕu kÐm gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n, tõng b­íc cñng cè v­¬n lªn tho¸t khái t×nh tr¹ng yÕu kÐm. C¸c huyÖn, x· cÇn x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh sím gi¶i quyÕt c¸c HTX yÕu, kÐm. 11. Một số kiến nghị của tỉnh đối với Đảng và Nhà nước ta Tõ thùc tr¹ng kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX ë tØnh Nam §Þnh, cã thÓ nªu lªn mét sè kiÕn nghÞ chñ yÕu ®èi víi §¶ng vµ Nhµ n­íc sau: * Kiªn nghÞ vÒ nghiªn cøu söa ®æi, bæ sung LuËt HTX vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt cho phï hîp víi yªu cÇu thùc tiÔn + Quèc héi nhanh chãng nghiªn cøu, söa ®æi bæ sung LuËt HTX cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cña kinh tÕ hîp t¸c. + ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh thay c¸c NghÞ ®Þnh tr­íc ®©y, b¶o ®¶m cô thÓ ho¸ LuËt HTX ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn h¬n. + §Ò nghÞ Ban kinh tÕ Trung ­¬ng, Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tæ chøc héi nghÞ to¹ ®µm víi c¸c ®Þa ph­¬ng vÒ bæ sung, söa ®æi LuËt HTX vµ ®iÒu lÖ mÉu HTX n«ng nghiÖp + VÒ LuËt HTX: ViÖc söa ®æi, bæ sung LuËt h­íng vµo néi dung - Hå s¬ vµ ®iÒu kiÖn ®¨ng ký kinh doanh cña HTX ( ®iÒu 1 vµ ®iÒu 6) cÇn söa ®æi cho ®¬n gi¶n vµ th«ng tho¸ng h¬n so víi luËt doanh nghiÖp - Ph¶i cã chÕ ®Þnh trong luËt HTX vÒ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc ®èi víi Liªn minh HTX; vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n, c¬ cÊu tæ chøc , tµi chÝnh cña Liªn minh HTX. + C¸c v¨n b¶n d­íi luËt cÇn söa ®æi, bæ sung nh­: - ChÝnh phñ nªn ban hµnh mét NghÞ ®Þnh vÒ ®iÒu lÖ Liªn minh HTX thay cho quyÕt ®Þnh cña T hñ t­íng ChÝnh phñ nh­ hiÖn nay - §iÒu lÖ mÉu cÇn ®­îc söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi LuËt HTX sau khi söa ®æi, bæ sung * VÒ qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi HTX + Cñng cè, kiÖn toµn hÖ thèng tæ chøc bé m¸y qu¶n lý HTX trùc thuéc ngµnh tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng ( cÊp huyÖn), b¶o ®¶m ®ñ sè l­îng c¸n bé theo quy m« qu¶n lý, tiÕp tôc ®µo t¹o, båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý c¸c cÊp + T¨ng c­êng kiÓm tra, thµnh tra viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ HTX vµ chÕ tµi ®ñ m¹nh, xö lý nghiªm nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m trong qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi HTX ë c¸c ngµnh, c¸c cÊp + ChÝnh phñ quy ®Þnh mèi quan hÖ tr¸ch nhiÖm gi÷a Nhµ n­íc ®èi víi c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng vµ Liªn mÝnh HTX trong qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi HTX * Mét sè kiÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch + VÒ chÝnh s¸ch c¸n bé - Nhµ n­íc cÇn h­íng dÉn møc tiÒn l­¬ng c¬ b¶n cho c¸n bé qu¶n lý HTX -Cã chÝnh s¸ch c¸n bé chñ chèt HTX n«ng nghiÖp trÝch tiÒn l­¬ng ®ãng b¶o hiÓm - Nhµ n­íc hç trî kinh phÝ ®µo t¹o, tËp huÊn cho c¸n bé HTX n«ng nghiÖp th­êng kú - Cô thÓ ho¸ NghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ : “ Cã c¬ chÕ ®Ó nh©n d©n lùa chän bÇu nh÷ng ng­êi cã n¨ng lùc, kinh nghiÖm, phÈm chÊt tèt, tham gia qu¶n lý c¸c tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c” - Cã chÝnh s¸ch thu hót c¸n bé kü thuËt, qu¶n lý vÒ c«ng t¸c t¹i HTX n«ng nghiÖp. + VÒ chÝnh s¸ch tÝn dông - Cho phÐp HTX n«ng nghiÖp lµm tÝn dông néi bé, vµ c¸c HTX cã ®iÒu kiÖn lµm tÝn dông nh­ Quü tÝn dông nh©n d©n - §Ò nghÞ cho phÐp HTX n«ng nghiÖp ®­îc lµm chñ c¸c dù ¸n ë c¬ së trong c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia nh­ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, giai quyÕt viÖc lµm, vay vèn tõ c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n cña nhµ n­íc nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c. - T¹o ®iÒu kiÖn cho HTX ®­îc vay tÝn dông b×nh th­êng. §Ó c¸c HTX ®­îc vay vèn ng©n hµng mµ kh«ng cÇn sù b¶o ®¶m vÒ tµi s¶n. Nhµ n­íc cÇn tæ chøc quü b¶o l·nh vay vèn cho HTX. Quü nµy h×nh thµnh ë cÊp tØnh, cã chi nh¸nh ë cÊp huyÖn vµ giao cho quü hç trî ph¸t triÓn cña tØnh trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh + ChÝnh s¸ch thuÕ - MiÔn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kü thuËt hç trî x· viªn nh­ lµm ®Êt, lµm thuû lîi, B¶o vÖ thùc vËt, tiªu thô s¶n phÈm - MiÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi cac ho¹t ®éng dÞch vô trong néi bé x· viªn HTX - Kh«ng chØ miÔn tiÒn thuª ®Êt chuyªn dïng cho c¸c HTX ë miÒn nói nh­ Th«ng t­ 44/1999/ TT-BTC mµ cÇn miÔn cho tÊt c¶ c¸c HTX ë n«ng th«n, v× diÖn tÝch ®Êt chuyªn dïng cña c¸c HTX nµy cßn nhá. + ChÝnh s¸ch xóc tiÕn liªn doanh liªn kÕt - CÇn nghiªn cøu s¾p xÕp l¹i hÖ thèng dÞch vô n«ng nghiÖp, cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc liªn doanh liªn kÕt víi HTX n«ng nghiÖp t¹o thµnh hÖ thèng dÞch vô v÷ng ch¾c phôc vô ®Õn hé n«ng d©n vµ tiªu thô s¶n phÈm VÒ liªn minh c¸c HTX ®Ò nghÞ Nhµ n­íc cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Î liªn minh tæ chøc c¸ ho¹t ®éng theo ®óng chøc n¨ng nhiÖm vô * VÒ tæ chøc thùc hiÖn CÇn cã c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng phèi hîp chØ ®¹o gi÷a ngµnh vµ cÊp. Vai trß chñ yÕu lµ ë cÊp qu¶n lý HTX trùc tiÕp, song ngµnh n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cÇn cã ch­¬ng tr×nh dù ¸n chØ ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c vµ HTX tõ cÊp Trung ­¬ng ®Õn c¬ së, ®¶m b¶o sù ®ång bé vµ n©ng cao hiÖu qu¶ chØ ®¹o. KẾT LUẬN Kinh tế hợp tác mà đỉnh cao là HTX là sản phẩm tất yếu củ nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá. Ở các nước phát triển, từ thời kỳ bắt đầu công nghiệp hoá cho tới khi hoàn thành công nghiệp hoá và trở thành các nước công nghiệp phát triển, mạng lưới tổ chức HTX vẫn giữ vai trò tích cực và không thể thiếu được trong nông nghiệp, nông thôn. Ở Việt Nam, kinh tế hợp tác mà nòng cốt là HTX đã tồn tại và phát triển hơn 40 năm qua. Tuy có những bước phát triển thăng trầm khác nhau, có lúc tỏ ra phát triển kém hiệu qua trì trệ cản trở sự phát triển kinh tế của đất nước trong thời kỳ kế hoạch hoá tập trung bao cấp. Song luôn được Đảng và Nhà nước ta khảng định vai trò và ý nghĩa to lớn của kinh tế hợp tác mà nòng cốt là HTX trong nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN. Việc đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác và HTX ở nước ta nói chung và Nam Định nói riêng là phù hợp với qui luật khách quan và rất cần thiết khi chuyển từ nền kinh tế sản xuất tự cung, tự cấp chuyển sang sản xuất hàng hoá. Từ yêu cầu đặt ra bức xúc đó, chuyên đề này được viết để cố gắng làm rõ về sự cần thiết phải đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác, HTX ở nước ta nói chung và Nam Định nói riêng, phân tích, đánh giá thực trạng HTX nông nghiệp tỉnh Nam Định từ đó rút những mặt được, những mặt được của quá trình đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp ở Nam Định, đưa ra những giải pháp cần tiếp tục đổi mới và phát triển HTX nông nghiệp tỉnh Nam Định trong những năm tới. Trong quá trình viết đề tài được sự hướng dẫn tận tình của Thầy Hoàng Văn Định, cùng các chú, cô ở phòng chính sách nông nghiệp Sở NN & PTNT tỉnh Nam Định. Qua đây em gửi lời cảm ơn đến tất cả mọi người đã giúp em hoàn thành chuyên đề này Do lĩnh vực nghiên cứu khá rộng, phức tạp và trình độ có hạn nên chuyên đề này không tránh khỏi những thiếu sót. Vậy em rất mong đươc sự đóng góp ý kiến của các thầy cô để cho chuyên đề này được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn ! ._.