Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn sinh hoạt huyện Tư Nghĩa-Tỉnh Quảng Ngãi

CHÖÔNG 1 MÔÛ ÑAÀU SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Huyeän tö nghóa vôùi daân soá 180.980 ngöôøi vôùi 16 xaõ vaø 2 thò traán(La Haø, Soâng veä). Moãi ngaøy treân ñòa baøn Huyeän phaùt sinh khoaûng 110/taán/ngaøy (trong ñoù 65taán/ngaøy chaát thaûi sinh hoaït) caàn thu gom vaø trung chuyeån ñeán ñieåm xöû lyù theo quy ñònh. Ñeå quaûn lyù khoái löôïng chaát thaûi lôùn treân vôùi möùc taêng 10 – 15% naêm, Huyeän ñaõ hình thaønh (coù toå chöùc vaø töï phaùt) heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén vôùi söï tham gia cuûa moät Coâng ty Moâi Tröôøng& Ñoâ Thò Quaûng Ngaõi vaø nhieàu toå daân laäp cuøng vôùi haøng traêm cô sôõ taùi cheá tö nhaân vaø 86 ngöôøi (hoaït ñoäng trong heä thoáng thu gom, vaän chuyeån). Tuy nhieân cho ñeán nay thôøi gian hình thaønh chöa laâu vaø moãi naêm tieâu toán khoaûng 25 tæ ñoàng cho vieäc ñaàu tö thieát bò , xaây döïng baõi choân laáp vaø caùc cô sôõ haï taàng khaùc vì vaäy coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén vaãn phaûi ñoái maët vôùi nhieàu vaán ñeà vaø vaãn phaûi giaûi quyeát theo kieåu tình theá laø: Khoù khaên trong vieäc quaûn lyù heä thoáng thu gom raùc daân laäp Chöa thöïc hieän ñöôïc vieäc thu phí quaûn lyù chaát thaûi raén Chöa thöïc hieän ñöôïc chöông trình phaân loaïi taïi nguoàn Chöa quy hoaïch vaø thieáu nghieâm troïng heä thoáng ñieåm heïn, boâ/traïm trung chuyeån. Oâ nhieãm moâi tröôøng naëng neà taïi caùc baõi choân laáp vaø khí baõi choân laáp Heä thoáng quaûn lyù cuûa cô quan nhaø nöôùc coøn yeáu caû veà nhaân löïc vaø trang thieát bò. Caùc coâng ty quaûn lyù chaát thaûi raén coøn thieáu ñoäi nguõ caùn boä kyõ thuaät, quaûn lyù gioûi vaø coâng nhaân laønh ngheà. Chi phí daønh cho coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taêng nhanh. Vì vaäy, ñeå quaûn lyù chaát thaûi raén ôû Huyeän laø moät vaán ñeà khoâng deã cuøng vôùi quy trình quaûn lyù chaát thaûi raén voán vaän haønh töø tröôùc nay ñaõ khoâng coøn thích hôïp nöõa, vaãn coøn tieáp tuïc thöïc hieän do chöa kòp thay ñoåi. Tröôùc yeâu caàu ñoù, ñeà taøi “ Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù chaât thaûi raén sinh hoaït Huyeän Tö Nghóa, Tænh Quaûng Ngaõi” ñöôïc thöïc hieän vôùi mong muoán ñeà taøi seõ goùp phaàn tìm ra giaûi phaùp quaûn lyù CTRSH thích hôïp cho Huyeän Tö Nghóa, Tænh Quaûng Ngaõi. 1.2 MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑEÀ TAØI Trước sức ép ngày càng gia tăng về khối lượng chất thải rắn sinh hoạt, hệ thống quản lý đã bộc lộ nhiều điểm yếu trong các khâu thu gom, vận chuyển cũng như trong cơ cấu tổ chức thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn huyện. Vì vậy, đề tài này thực hiện với mục đích: Tìm hiệu thực trạng rác thải sinh hoạt cuûa Huyện. Ảnh hưởng của rác thải sinh hoạt tới chất lượng môi trường Huyện. Tìm hiểu hoạt động: thu gom, vận chuyển, và xử lý rác thải sinh hoạt tại Công ty Môi Trường & Ñoâ Thò Tỉnh Quãng Ngãi. Trên cơ sở đó tìm ra những giải pháp quản lý rác thải sinh hoạt hợp lý cho hệ thống quản lý chất thải rắn Huyện Tư Nghĩa . Đề tài nhằm góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý chất thải rắn, giảm thiểu ô nhiễm môi trường do thu gom, vận chuyển chất rắn thải chưa hợp lý, bảo vệ tốt môi trường và vệ sinh phòng dịch, sức khỏe cộng đồng, sức khỏe của công nhân. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Tổng quan về chất thải rắn Điều kiện tự nhiên kinh tế - xã hội và môi trường Huyện Tư Nghĩa. Đánh giá hiện trạng công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt Huyện Tư Nghĩa. Đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn sinh hoạt Huyện Tư Nghĩa. Kết luận và kiến nghị. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phương pháp luận Dựa vào hiện trạng diễm biến môi trường , các dữ liệu môi trường cơ sỡ phải được nghiên cứu, thu thập, chính xác, khách quan. Từ đó, đánh giá phương án thực hiện cần thiết, nhằm thực hiện công tác môi trường đạt hiệu quả. Với sự gia tăng dân số, tốc độ đô thị hóa, tăng trưởng kinh tế diễn ra mạnh mẽ, là tiền đề cho nguồn phát sinh chất thải rắn sinh hoạt ngày càng gia tăng cả về mặt khối lượng và đa dạng về thành phần. Do đó, chất thải rắn đã và đang xâm phạm mạnh vào các hệ sinh thái tự nhiên, kinh tế, xã hội, môi trường gây tiêu cực tới mỹ quan đô thị, ô nhiễm môi trường và sức khỏe con người một cách nghiêm trọng, nếu không được quản lý và xử lý thích hợp. Bên cạnh đó, vấn đề ô nhiễm môi trường do chất thải rắn gây ra, bởi ý thức thực hiện bảo vệ môi trường của người dân chưa cao. Chưa có sự quản lý chặt chẽ từ chính quyền địa phương. Vẫn còn các cơ sỡ sản xuất nhỏ tự xử lý chất thải rắn sinh hoạt của công ty mình bằng cách thải bỏ trong khuôn viên, hay đốt làm ô nhiễm môi trường xung quanh. Phương pháp cụ thể Thu thập tài liệu liên quan: tham khảo tài liệu của nhiều tác giả, từ các báo cáo khoa học. Thu thập số liệu tại Công ty Môi Trường &Ñoâ Thò Tỉnh Quãng Ngãi. Khảo sát thực tế tại Huyện Tư Nghĩa để nắm rõ tình hình thu gom và vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn Huyện. Phân tích tổng hợp: trên cơ sỡ các thông tin cần thiết thu thập, quan sát, điều tra tiến hành phân tích, chọn lọc rồi tổng hợp một cách logic, có hệ thống phù hợp với mục tiêu và nội dung đề ra. Ý NGHĨA KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI Vấn đề ô nhiễm và giải quyết ô nhiễm môi trường là một vấn đề cấp bách và cần thiết, nhằm bảo vệ sự trong lành của môi trường, bảo vệ sức khỏe và tạo ra vẻ đẹp mỹ quan đường phố. Do đó, việc đánh giá tác động môi trường là một công cụ khoa học kỹ thuật nhằm phân tích dự báo các tác động có lợi, có hại trực tiếp, gián tiếp trước mắt và lâu dài của một công trình, một dự án đến môi trường tự nhiên và kinh tế - xã hội. Từ đó tìm ra phương pháp tối ưu để hạn chế tác động có hại, góp phần thúc đẩy chất lượng cuộc sống của người dân. Qua đó ta thấy được việc giáo dục ý thức bảo vệ sức khỏe là vô cùng quan trọng. Vì vậy, đề tài này đề cập đến khía cạnh bảo vệ sức khỏe thông qua ngăn ngừa ô nhiễm từ các chất thải rắn sinh hoạt. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI Đề tài chỉ gói gọn trong phạm vi địa bàn Huyện Tư Nghĩa và riêng về rác thải sinh hoạt. Do giới hạn về thời gian nên đề tài chỉ đi sâu vào hoạt động thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt của Công ty Môi Trường & Ñoâ Thò Tỉnh Quaûng Ngãi. Quá trình thực hiện dựa trên cơ sỡ tìm hiểu, nghiên cứu, tổng hợp để làm rõ vấn đề cần quan tâm. CHƯƠNG 2 TỔNG QUAN VỀ CHẤT THẢI RẮN 2.1 Khái niệm cơ bản về chất thải rắn 2.1.1 Chất thải rắn là gì Chất thải rắn là toàn bộ các loại vật chất được con người loại bỏ trong các hoạt động kinh tế xã hội của mình (bao gồm các hoạt động sản xuất, các hoạt động sống và duy trì sự tồn tại cộng đồng…). Trong đó quan trong nhất là các loại chất thải sinh ra từ các hoạt động sản xuất và hoạt động sống. Rác là thuật ngữ được dùng để chỉ chất thải rắn có hình dạng tương đối cố định, bị vứt bỏ từ hoạt động của con người. Rác sinh hoạt hay chất thải rắn sinh hoạt là một bộ phận của chất thải rắn, được hiều là các chất thải rắn phát sinh từ các hoạt động sinh hoạt thường ngày của con người. 2.1.2 Các nguồn phát sinh chất thải rắn Nguồn gốc phát sinh, thành phần và tốc độ phát sinh của chất thải rắn là các cơ sở quan trọng để thiết kế, lựa chọn công nghệ xử lý và đề xuất các chương trình quản lý chất thải rắn. Các nguồn phát sinh chất thải rắn đô thị gồm: (1) Nhà ở; (2) Thương mại; (3) Cơ quan; (4) Xây dựng và phá hủy các công trình xây dựng; (5) Các dịch vụ đô thị; (6) Tại các trạm xử lý. Chất thải đô thị có thể xem như chất thải cộng đồng ngoại trừ các chất thải trong quá trình chế biến tại các khu công nghiệp và chất thải công nghiệp. Các loại chất thải sinh ra từ các nguồn này được trình bày ở bảng 1 Chất thải rắn phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau căn cứ vào đặc điểm của các chất thải có thể phân chia thành 3 nhóm lớn: chất thải đô thị, công nghiệp và nguy hại. Nguồn thải của rác thải đô thị rất khó quản lý tại các nơi đất trống bởi vì tại các vị trí này sự phát sinh các nguồn chất thải là một quá trình phát tán. Bảng 1: Các nguồn phát sinh chất thải rắn đô thị Nguồn Các hoạt động và vị trí phát sinh chất thải Loại chất thải rắn Nhà ở Những nơi ở riêng của một gia đình hay nhiều gia đình. Những căn hộ thấp, vừa và cao tầng… Chất thải thực phẩm, giấy, bìa cứng, nhựa dẻo, hàng dệt, đồ da, chất thải vườn, đồ gỗ, thủy tinh, hộp thiếc, nhôm, kim loại khác, tàn thuốc, rác đường phố, chất thải đặc biệt (dầu, lốp xe, thiết bị điện…) chất thải sinh hoạt nguy hại. Thương mại Cửa hàng, nhà hàng, chợ, văn phòng, khách sạn, dịch vụ, cửa hiệu in… Giấy, bìa cứng, nhựa dẻo, gỗ, chất thải thực phẩm, thủy tinh, kim loại, chất thải đặc biệt, chất thải nguy hại… Cơ quan Trường học, bệnh viện, nhà tù, trung tâm chính phủ… Giấy, bìa cứng, nhựa dẻo, gỗ, chất thải thực phẩm, thủy tinh, kim loại, chất thải đặc biệt, chất thải nguy hại… Xây dựng và phá dỡ Nơi xây dựng mới, sửa đường, san bằng các công trình xây dựng, vỉa hè hư hại. Gỗ, thép, bê tông đất… Dịch vụ đô thị(trừ trạm xử lý) Quét dọn đường phố, làm đẹp phong cảnh, làm sạch theo lưu vực, công viên và bãi tắm, những khu vực tiêu khiển khác. Chất thải đặc biệt, rác, rác đường phố, vật xén ra từ cây, chất thải từ các công viên, bãi tắm và các khu vực tiêu biểu. Trạm xử lý lò thiêu đốt Quá trình xử lý nước, nước thải và chất thải công nghiệp. Các chất thải được xử lý Khối lượng lớn bùn dư ( Nguồn: Geogre Tchobanoglous, et al, Mc Graw – Hill Inc, 1993) 2.1.3 Phaân loaïi chaát thaûi raén Vieäc phaân loaïi chaát thaûi raén seõ giuùp xaùc ñònh caùc loaïi khaùc nhau cuûa chaát thaûi raén ñöôïc sinh ra. Khi thöïc hieän phaân loaïi chaát thaûi raén seõ giuùp chuùng ta gia taêng khaû naêng taùi cheá vaø taùi söû duïng laïi caùc vaät lieäu trong chaát thaûi, ñem laïi hieäu quaû kinh teá vaø baûo veä moâi tröôøng. Chaát thaûi raén raát ña daïng vì vaäy coù nhieàu caùch phaân loaïi khaùc nhau nhö: 2.1.3.1 Phaân loaïi theo coâng ngheä quaûn lyù – xöû lyù Phaân loaïi chaát thaûi raén theo daïng naøy ngöôøi ta chia laøm: Caùc chaát chaùy ñöôïc, caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc, caùc chaát hoãn hôïp (xem baûng 2.2) Baûng 2: phaân loaïi theo coâng ngheä xöû lyù Thaønh phaàn Ñònh nghóa Thí duï 1. Caùc chaát chaùy ñöôïc - Giaáy - Haøng deät - Raùc goã, cuûi, rôm - Chaát deûo - Da vaø cao su - Caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc - Kim loaïi saét - Kim loaïi khoâng phaûi saét - Thuûy tinh - Ñaù vaø saønh söù 3. Caùc chaát hoãn hôïp - Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy - Coù nguoàn goác töø sôïi - Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên, thöïc phaãm - Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø goã, tre – rôm. - Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø da vaø cao su - Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét maø deã bò nam chaâm huùt - Caùc vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt - Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm cheá taïo töø thuûy tinh - Taát caû caùc loaïi vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû phaàn 1 vaø 2 ñeàu thuoäc loaïi naøy. Loaïi naøy coù theå chia laøm hai phaàn vôùi kích thöôùt > 5mm vaø < 5mm - Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh - Vaûi, len - Caùc rau , quaû, thöïc phaåm - Ñoà duøng baèng goã nhö baøn, gheá, voû döøa… - Phim cuoän, tuùi chaát deûo, loï chaát deûo, bòch nylon… - Giaáy, baêng cao su… - Haøng raøo, dao, naép loï… - Voû hoäp nhoâm, ñoà ñöïng baèng kim loaïi… - Chai loï, ñoà duøng baèng thuûy, boùng ñeøn…. - Ñaù cuoäi, caùt, ñaát… (Nguoàn: Baûo veä moâi tröôøng trong xaây döïng cô baûn, Leâ Vaên Naõi, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc Kyõ thuaät,1999) 2.1.3.2 Phaân loaïi theo quan ñieåm thoâng thöôøng Raùc thöïc phaåm: bao goàm phaàn thöøa thaõi, khoâng aên ñöôïc sinh ra trong quaù trình löu tröõ, cheá bieán, naáu aên…. Ñaëc ñieåm quan troïng cuûa loaïi raùc naøy laø phaân huûy nhanh trong ñieàu kieän thôøi tieát noùng aåm. Quaù trình phaân huûy thöôøng gay ra muøi hoâi khoù chòu. Raùc röôûi: bao goàm caùc chaát chaùy ñöôïc vaø khoâng chaùy ñöôïc, sinh ra töø caùc hoä gia ñình, coâng sôû, hoaït ñoäng thong maïi… caùc chaát chaùy ñöôïc nhö giaáy, cacbon, plastic, vaûi, caosu, da, goã… vaø chaát khoâng chaùy ñöôïc nhö thuûy tinh, voû hoäp kim loaïi… Tro, xæ: vaät chaát coøn laïi trong quaù trình ñoát cuûi, than, rôm, raï, laù… ôû caùc hoä gia ñình, coâng sôû, nhaø haøng, nhaø maùy, xí nghieäp. Chaát thaûi xaây döïng: ñaây laø chaá thaûi raén töø quaù trình xaây döïng, söûa chöõa nhaø, ñaäp phaù caùc coâng trình xaây döïng taïo ra caùc xaø baàn, beâtoâng… Chaát thaûi ñaëc bieät: lieät vaøo caùc loaïi raùc naøy coù raùc thu gom töø vieäc queùt ñöôøng, raùc töø caùc thuøng raùc coâng coäng, xaùc ñoäng vaät, xe oâtoâ pheá thaûi… Chaát thaûi töø caùc nhaø maùy xöû lyù oâ nhieãm: chaát thaûi naøy coù coù töø heä thoáng xöû lyù nöôùc, nöôùc thaûi, nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp. Thaønh phaàn chaát thaûi loaïi naøy ña daïng vaø phuï thuoäc vaøo baûn chaát cuûa quaù trình xöû lyù. Chaát thaûi naøy thöôøng laø chaát thaûi raén hoaëc buøn Chaát thaûi noâng nghieäp: vaät chaát loaïi boû töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp nhö goác rôm, raï, caây troàng, chaên nuoâi, bao bì thuoác tröø saâu … Hieän nay chaát thaûi naøy chöa quaûn lyù toát ngay ôû nhöõng nöôùc phaùt trieån, vì ñaëc ñieåm phaân taùn veà soá löôïng vaø khaû naêng toå chöùc thu gom, xöû lyù phaûi heát söùc caån thaän. 2.1.4 Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén Vieäc tính toaùn toác ñoä phaùt thaûi raùc laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng trong vieäc quaûn lyù raùc thaûi bôûi vì töø ñoù nguôøi ta coù theå xaùc ñònh ñuôïc luôïng raùc phaùt sinh trong töông lai ôû moät khu vöïc cuï theå coù keá hoaïch quaûn lyù. Phöông phaùp xaùc ñònh toác ñoä phaùt thaûi raùc cuõng gaàn gioáng nhau phöông phaùp xaùc ñònh toång löôïng raùc.Ngöôøi ta söû duïng moät soá loaïi phaân tích sau ñaây ñeå ñònh löôïng raùc thaûi ôû khu vöïc Ño khoái löôïng Phaân tích thoáng keâ Döïa treân caùc ñôn vò thu gom raùc (ví duï thuøng chöùa) Phöông phaùp xaùc ñònh tæ leä raùc thaûi Tính caân baèng vaät chaát Löôïng vaøo Nhaø maùy Xí nghieäp Löôïng ra (Saûn phaåm) Löôïng raùc thaûi Nguyeân lieäu + nhieân lieäu Hình 1: Sô ñoà tính caân baèng vaät chaát Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén: Söï phaùt trieån kinh teá vaø neáp soáng Caùc nghieân cöùu cho thaáy söï phaùt sinh chaát thaûi lieân heä tröïc tieáp vôùi phaùt trieån kinh teá cuûa moät coäng ñoàng. Löôïng chaát thaûi sinh hoaït ñaõ ñöôïc ghi nhaän laø coù giaûm ñi khi coù söï suy giaûm veà kinh teá. Phaàn traên vaät lieäu ñoùng goùi ñaõ taêng leân trong ba thaäp kyû qua vaø töông öùng laø tyû troïng khoái löôïng cuûa chaát thaûi cuõng giaûm ñi. Maät ñoä daân soá Caùc nghieân cöùu xaùc minh raèng maät ñoä daân soá taêng leân, nhaø chöùc traùch seõ phaûi thaûi boû ra nhieàu raùc thaûi hôn. Nhöng khoâng phaûi raèng daân soá ôû coäng ñoàng coù maät ñoä cao hôn saûn sinh ra nhieàu raùc hôn maø laø daân soá ôû coäng ñoàng coù maät ñoä thaáp coù caùc phöông phaùp raùc khaùc chaúng haïn nhö laøm phaân compost trong vöôøn hay ñoát raùc sau vöôøn. Söï thay ñoåi theo muøa Trong nhöõng dòp nhö leã giaùng sinh, teát aâm lòch (tieâu thuï ñænh ñieåm) vaø cuoái naêm taøi chính (tieâu thuï thaáp) thì söï thay ñoåi veà löôïng raùc thaûi ñaõ ñöôïc ghi nhaän. Nhaø ôû Caùc yeáu toá coù theå aùp duïng ñoái vôùi maät ñoä daân soá cuõng coù theå aùp duïng ñoái vôùi caùc loaïi nhaø ôû. Ñieàu naøy ñuùng bôûi vì coù söï lieân keát tröïc tieáp giöõa loaïi nhaø ôû vaø maät ñoä daân soá. Caùc yeáu toá khaùc cuõng aûnh höôûng ñeán söï phaùt thaûi trong nhöõng ngoâi nhaø maät ñoä cao nhö raùc thaûi vöôøn. Cuõng khoâng khoù ñeå giaûi thích vì sao caùc hoä gia ñình ôû vuøng noâng thoân saûn sinh ít chaát thaûi hôn caùc hoä gia ñình thaønh phoá. Taàn soá vaø phöông phaùp thu gom Vì caùc vaán ñeà naøy naûy sinh ñoái vôùi raùc thaûi trong vaø quanh nhaø, caùc gia ñình seõ tìm caùch khaùc ñeå thaûi raùc. Ngöôøi ta phaùt hieän raèng neáu taàn soá thu gom raùc thaûi giaûm ñi. Vôùi söï thay ñoåi giöõa caùc thuøng 90 lít sang thuøng di ñoäng 240 lít, löôïng raùc thaûi ñaõ taêng leân ñaëc Vieät Nam canada (Viet Nam canada Environment Project) thì toác ñoä phaùt sinh raùc ñoâ thò ôû Vieät Nam nhö sau: Raùc thaûi khu daân cö : 0,3 – 0,6 kg/ngöôøi/ngaøy Raùc thaûi thöông maïi : 0,1 – 0,2 kg/ngöôøi/ngaøy Raùc thaûi queùt ñöôøng : 0,05 – 0,2 kg/ngöôøi/ngaøy Raùc thaûi coâng sôû : 0,05 – 0,2 kg/ngöôøi/ngaøy Tính trung bình ôû Vieät Nam: 0,5 – 0,6 kg/ngöôøi/ngaøy Singapore : 0,87 kg/ngöôøi/ngaøy Hongkong : 0,85 kg/ngöôøi/ngaøy Karachi, Pakistan : 0,50 kg/ngöôøi/ngaøy 2.1.5 Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén 2.1.5.1 Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò Thaønh phaàn cuûa chaát raén ñoâ thò ñöôïc xaùc ñònh ôû Baûng 2 vaø Baûng 3. Giaù trò cuûa caùc thaønh phaàn trong chaát thaûi raén ñoâ thò thay ñoåi theo vò trí, theo muøa, theo ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Söï thay ñoåi khoái löôïng chaát thaûi raén theo muøa ñaëc tröng ôû Baéc Myõ ñöôïc trình baøy ôû baûng ôû Baûng 2.5. Thaønh phaàn raùc thaûi ñoùng vai troø quan troïng nhaát trong vieäc quaûn lyù raùc thaûi. Baûng 3: Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò phaân theo nguoàn goác phaùt sinh Nguoàn phaùt sinh % troïng löôïng Dao ñoäng Trung bình Nhaø ôû vaø thöông maïi, tröø caùc chaát thaûi ñaëc bieät vaø nguy hieåm 50 – 75 62 Chaát thaûi daëc bieät(ñaàu, loáp xe, thieát bò ñieän, bình ñieän) 3 -12 5 chaát thaûi nguy haïi 0,1 – 1,0 0,1 Cô quan 3 -5 3,4 Xaây döïng vaø phaù dôõ 8 – 20 14,0 Caùc dòch vuï ñoâ thò Laøm saïch ñöôøng phoá 2 – 5 3,8 Caây xanh vaø phong caûnh 2 – 5 3,0 Coâng vieân vaø caùc khu vöïc tieâu khieån 1,5 – 3 2,0 Löu vöïc ñaùnh baét 0,5 – 1,2 0,7 Buøn ñaëc töø nhaø maùy xöû lyù 3 - 8 6,0 Toång coäng 100 (Nguoàn: Geoge Tchobanoglous, et al,Mc Graw – Hill Inc,1993) Baûng 4: Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò theo tính chaát vaät lyù THAØNH PHAÀN % Troïng löôïng Khoaûng giaù trò Trung bình Chaát thaûi thöïc phaåm 6 - 25 15 Giaáy 25 – 45 40 Bìa cöùng 3 – 15 4 Chaát deûo 2 – 8 3 Vaûi vuïn 0 – 4 2 Cao su 0 – 2 0,5 Da vuïn 0 – 2 0,5 Raùc laøm vöôøn 0 – 20 12 Goã 1 – 4 2 Thuûy tinh 4 – 16 8 Can hoäp 2 – 8 6 Kim loaïi khoâng theùp 0 – 1 1 Kim loaïi theùp 1 – 4 2 Buïi, tro, gaïch 0 – 10 4 Toång coäng 100 (Nguoàn: nhoùm Traàn Hieåu Nhueä, Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén, Haø Noäi 2001) 2.1.5.2 Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén noâng nghieäp Chaát thaûi ôû noâng thoân ñang laø vaán ñeà noùng boûng vaø ngaøy caøng trôû neân böùc xuùc. Taïi hoäi thaûo Thöïc traïng quaûn lyù chaát thaûi vaø veä sinh moâi tröôøng noâng thoân caùc tænh mieàn Baéc, caùc ñaïi bieåu ñaõ ñöa ra caùc chaát thaûi cuûa töøng khu vöïc vaø caàn coù vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi. Baûng 5: Thaønh phaàn chaát thaûi raén noâng nghieäp theo tính chaát vaät lyù THAØNH PHAÀN % Troïng löôïng Chaát thaûi chaên nuoâi gia suùc, gia caàm Chaát thaûi töø bao bì thuoác baûo veä thöïc vaät Chaát thaûi laøng ngheà Chaát thaûi nuoâi troàng thuûy saûn 0 - 30 20 – 40 0 – 10 5 -10 (Nguoàn taøi lieäu Taïi hoäi thaûo Thöïc traïng quaûn lyù chaát thaûi vaø veä sinh moâi tröôøng noâng thoân caùc tænh mieàn Baéc) Baûng 6: Söï thay ñoåi thaønh phaàn theo muøa ñaëc tröng cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït Chaát thaûi % khoái löôïng % thay ñoåi Muøa möa Muøa khoâ Giaûm Taêng Chaát thaûi thöïc phaåm 11,1 13,5 21,6 Giaáy 45,2 40,0 11,5 Nhöïa deûo 9,1 8,2 9,9 Chaát höõu cô khaùc 4,0 4,6 15,0 Chaát thaûi vöôøn 18,7 24,0 28,3 Thuûy tinh 3,5 2,5 28,6 Kim loaïi 4,1 3,1 24,4 Chaát trô vaø chaát thaûi khaùc 4,3 4,1 4,7 Toång coäng 100 100 (Nguoàn: Geoge Tchobanoglous, et al,Mc Graw – Hill Inc,1993) 2.1.6 Tính chaát cuûa chaát thaûi raén 2.1.6.1 Tính chaát vaät lyù Nhöõng tính chaát vaät lyù quan troïng cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò bao goàm khoái löôïng rieâng.ñoä aåm,kích thöôùc phaân loaïi vaø ñoä xoáp.Trong ñoù.khoái löôïng rieâng vaø ñoä aåm laø 2 tính chaát ñöôïc quan taâm nhaát trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò ôû Vieät Nam. Khoái löôïng rieâng:Khoái löôïng rieâng(hay maät ñoä) cuûa thaûi raùc thay ñoåi theo thaønh phaàn ,ñoä aåm.ñoä naén cuûa chaát thaûi.Trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén,khoái löôïng rieâng laø thoâng toá quan troïng phuïc vuï cho coâng taùc thu gom,vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi. Qua ñoù coù theå phaân boå vaø tính ñöôïc nhu caàu trang thieát bò phuïc vuï coâng taùc thu gom vaän chuyeån,khoái löôïng raùc thu gom vaø thieát keá qui moâ baõi choân laáp raùc thaûi,… Khoái löôïng rieâng ñöôïc xaùc ñònh bôûi khoái löôïng cuûa vaät lieäu treân moät ñôn vò theå tích(kg/m3). Döõ lieäu veà khoái löôïng rieâng thöôøng caàn thieát ñeå ñònh möùc toång khoái löôïng vaø theå tích chaát thaûi caàn phaûi quaûn lyù. Bôûi vì khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén thay ñoåi moät caùch roõ raøng theo vò trí ñòa lyù ,muøa trong naêm vaø thôøi gian löu tröõ ,do ñoù caùch toát nhaát laø söû duïng caùc giaù trò trong bình ñaõ ñöôïc löïa choïn.Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi sinh hoaït thay ñoåi töø 120 ñeán 590 kg/m3.Ñoái vôùi xe vaån chuyeån raùc coù theå bò eùp raùc coù theå leân ñeán 830kg/m3 Khoái löôïng rieâng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp caân troïng löôïng ñeå xaùc ñònh tyû leä giöõa troïng löôïng cuûa maãu vôùi theå tích cuûa noù,coù ñôn vò laø kg/m3 (hoaëc Ib/yd3) Ñoä aåm: ñoä aåm cuûa chaát thaûi raén laø thoâng soá coù lieân quan ñeán giaù trò nhieät löôïng cuûa chaát thaûi, ñöôïc xem xeùt nhaát löïa choïn phöông aùn xöû lyù, thieát keá baõi choân laáp vaø loø ñoát. Ñoä aåm raùc thay ñoåi theo thaønh phaàn vaø theo muøa trong naêm.Raùc thaûi thöïc phaåm coù ñoä aåm töø 50-80%, raùc thaûi laø thuûy tinh,kim loaïi coù ñoä aåm thaáp nhaát. Ñoä aåm trong raùc cao taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc vi sinh vaät kò khí phaân huûy gaây thoái röõa. Ñoä aåm cuûa chaát thaûi raén thöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng 2 caùch: Phöông phaùp troïng löôïng öôùt, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng öôùt vaät lieäu; Phöông phaùp troïng löôïng khoâ,ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baéng % cuûa troïng löôïng khoâ vaät lieäu; Phöông phaùp troïng löôïng öôùt thöôøng ñöôïc söû duïng trong lónh vöïc quaûn lyù chaát thaûi raén .Ñoä aåm theo phöông phaùp troïng öôùt thöôøng ñöôïc söû duïng trong lónh vöïc quaûn lyù chaát thaûi raén. 2.1.6.2 Tính chaát hoùa hoïc cuûa chaát thaûi raén Caùc chæ tieâu hoùa hoïc quan troïng cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò goàm chaát höõu cô, chaát tro,haøm löôïng cacbon coá ñònh,nhieät trò. Chaát höõu cô: laáy maãu nung ôû 9500C, phaàn bay hôi ñi laø chaát höõu cô hay coøn goïi laø chaát toån thaát khi nung. Thoâng thöôøng chaát höõu cô dao ñoäng trong khoaûng 40-60%,giaù trò trung bình laø 53% Chaát tro: laø phaàn coøn laïi sau khi nung ôû 950oC,töùc laø chaát trô dö hay chaát voâ cô. Haøm löôïng cacbon coá ñònh: laø löôïng cacbon coøn laïi sau khi ñaõ loaïi caùc chaát voâ cô khaùc khoâng phaûi laø cacbon khoâng tro khi nung ôû 9500C, haøm löôïng naøy thöôøng chieám khoûang 5-12%, giaù trò trung bình laø 75%.Caùc chaát voâ cô khaùc trong tro goàm thuûy tinh ,kim loaïi. Ñoái vôùi chaát thaûi raén ñoâ thò ,caùc chaát voâ cô naøy chieám khoaûng 15-30%, giaù trò trung bình laø 20%. 2.1.6.3.Tính chaát sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén Caùc thaønh phaàn phaàn höõu cô ( khoâng keå caùc thaønh phaàn nhö plastic,caosu,da) haàu heát chaát thaûi raén coù theå ñöôïc phaân loaïi veà phöông dieän sing hoïc nhö sau: Caùc phaàn töû coù theå hoøa tan trong nöôùc nhö:ñöôøng,tinh boät,animo acid vaø nhieàu höu cô. Baùn cellolose: caùc saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng 5vaø 6 carbon. Cellolose: saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng glulose 6carbon Daàu,môû ,vaø saùp:laø nhöõng esters cuûa alcohols vaø acid beùo maïch daøi Lignin: moät polymer chöùa caùc voøng thôm vôùi nhoùm methoxyl. Lignocelluloza: hôïp chaát do lignin v2 celluloza keát hôïp vôùi nhau Protein: chaát taïo thaønh caùc amino acid maïch thaúng. Tính chaát sinh hoïc quan troïng nhaát cuûa phaàn höõu cô cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò laø haàu heát caùc thaønh phaàn höõu cô coù theå ñöôïc chuyeån hoùa sinh hoïc thaønh khí ,caùc chaát raén voâ cô vaø höõu cô khaùc .Söï taïo muøi hoâi vaø phaùt sinh ruoài cuõng lieân quan deán tính deã phaân huûy cuûa caùc vaät lieäu höõu cô trong chaát thaûi raén ñoâ thò nhö raùc thöïc phaåm. Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén: Haøm löôïng chaát raén bay hôi( VS) ,xaùc ñònh baèng caùch ñoát chaùy ôû nhieät ñoä 5500C, Thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa höõu cô trong chaát thaûi raén .Tuy nhieân söû duïng VS ñeå moâ taû khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén thì khoâng ñuùng vì moät vaøi thaønh phaàn höõu cô cuûa chaát thaûi raén raát deã bay hôi nhöng laïi keùm khaû naêng phaân huûy sinh hoïc laø giaáy in vaø caønh caây.Thay vaøo ñoù ,haøm löôïng lignin cuûa chaát thaûi raén coù theå ñöôïc söû duïng ñeå aùp duïng tæ leä phaàn ñeå phaân huûy sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén,vaø ñöôïc tính toaùn baèng coâng thöùc: BF=0.83-0.028LC Trong ñoù:BF: tyû leä phaàn phaân huûy sinh hoïc bieåu dieãn treân cô sôû VS 0.83 vaø 0.028: haèng soá thöïc nghieäm. LC: haøm löôïng lignin cuûa VS bieåu dieãn baèng % troïng löôïng khoâ. Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa moät vaøi hôïp chaát höõu cô tìm thaáy trong chaát raén ñoâ thò ,döïa treân cô sôû haøm löôïng lignin .Caùc chaát thaûi vôùi haøm löôïng lignin cao nhö: giaáy in coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc keùm hôn ñaùng keå so vôùi chaát thaûi höõu cô khaùc trong chaát thaûi raén ñoâ thò. Trong thöïc teá caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén thöôøng ñöôïc phaân loaïi thaønh phaàn phaân huûy chaäm vaø phaàn phaân huûy nhanh. Söï phaùt sinh muøi hoâi Muøi hoâi coù theå sinh ra khi chaát thaûi ñöôïc chöùa trong khoaûng thôøi gian daøi ôû trong nhaø, traïm trung chuyeån vaø ôû baõi ñoå. Muøi hoâi phaùt sinh ñaùng keå ôû caùc thuøng chöùa beân trong nhaø vaøo muøa khoâ coù khí haäu noùng aåm. Söï hình thaønh muøi hoâi laø do söï phaân huûy kî khí cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô deã phaân huûy nhanh tìm thaáy trong chaát thaûi raén. Söï sinh saûn cuûa ruoài Vaøo thôøi gian heø ôû nhöõng vuøng noùng aåm, söï nhaân gioáng vaø sinh saûn cuûa ruoài laø moät vaán ñeà ñaùng quan taâm ôõ nhöõng thuøng chöùa chaát thaûi raén beân trong nhaø. Ruoài coù theå phaùt trieån nhanh trong khoaûng thôøi gian khoâng ñeán hai tuaàn sau khi tröùng ruoài ñöôïc kí vaøo. Ñôøi soáng cuûa ruoài nhaø töø khi coøn trong tröùng cho ñeán khi tröôûng thaønh coù theå ñöôïc moâ taû nhö sau: Tröùng phaùt trieån 8 +12h Giai ñoaïn moät cuûa aáu truøng 20h Giai ñoaïn hai cuûa aáu truøng 24h Giai ñoaïn ba cuûa aáu truøng 3 ngaøy Giai ñoaïn nhoäng 4 + 5 ngaøy Toång coäng 9 + 11 ngaøy Thôøi gian ñeå ruoài phaùt trieån töø giai ñoaïn aáu truøng(gioøi) ôû caùc thuøng chöùa beân trong thuøng nhö sau: neáu gioøi phaùt trieån thì chuùng khoù coù theå bò khöû hay loaïi boû khi raùc trong thuøng ñöôïc ñoå boû. Khi naøy gioøi coøn laïi trong thuøng coù theå phaùt trieån thaønh ruoài. Nhöõng con gioøi cuõng coù theå boø khoûi caùc thuøng chöù khoâng coù naép ñaäy vaø phaùt trieån thaønh ruoài ôû moâi tröôøng xung quanh. 2.2 OÂ nhieãm moâi tröôøng do chaát thaûi raén 2.2.1 Taùc haïi cuûa chaát thaûi raén ñeán moâi tröôøng nöôùc Chaát thaûi raén, ñaëc bieät laø chaát höõu cô trong moâi tröôøng nöôùc seõ bò phaân huûy nhanh choùng .Taïi caùc baõi raùc, nöôùc coù trong raùc seõ taùch ra keát hôïp vôùi caùc nguoàn nöùôc khaùc nhö: nöôùc möa, nöôùc ngaàm,nöôùc maën hình thaønh nöôùc roø ró. Nöùôùc roø ró di chuyeån trong baõi raùc seõ laøm taêng khaû naêng phaân huûy sinh hoïc trong raùc cuõng nhö trong quaù trình vaän chuyeån caùc chaát gaây oâ nhieãm ra moâi tröôøng xung quanh. Caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc roø ró goàm caùc chaát ñöôïc hình thaønh trong quaù trình phaân huûy sinh hoïc ,hoùa hoïc…Nhìn chung ,möùc ñoä oâ nhieãm trong nöôùc trong nöôùc roø ró raát cao (COD: töø 3.000-45.000mg/l, N-NH3: töø 10-800mg/l,BOD5:töø 2.000-30.000 mg/l,TOC (Cacbon höõu cô toång coäng):1.500-20.000 mg/l, Phosphorus toång coäng :töø 1-70 mg/l,- vaø löôïng lôùn caùc vi sinh vaät) Ñoái vôùi caùc baõi raùc thoâng thöôøng (ñaùy baõi raùc khoâng coù ñaùy choáng thaám , suït luùn hoaëc lôùp choáng thaám bò thuûng…) caùc chaát oâ nhieãm seõ thaám saâu vaøo nöôùc ngaàm gaây oâ nhieãm cho taàng nöôùc ngaàm vaø seõ raát nguy hieåm khi con ngöôøi söû duïng taàng nöùôc naøy phuïc vuï cho aên uoáng , sinh hoaït . Ngoaøi ra, chuùng coù khaû naêng duy chuyeån theo phöông ngang , ró ra beân ngoaøi baõi raùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët. Neáu nöôùc thaûi coù chöùa kim loaïi naëng, noàng ñoä kim loaïi naëng trong giai ñoaïn leân men acid, seõ taïo hôn so vôùi giai ñoaïn leân men meâtan. Ñoù laø do caùc acid beùo môùi hình thaønh taùc duïng vôùi kim loaïi taïo thaønh phöùc kim loaïi. Caùc hôïp chaát hydroxyt voøng thôm, acid humic vaø acid fulvic coù theå taïo phöùc vôùi Fe, Pb, Cu, Cd, Mn, Zn… Hoaït ñoäng cuûa caùc khuaån kî khí khöû saét coù hoùa trò 3 thaønh saét coù hoùa trò 2 seõ keùo theo söï hoøa tan cuûa caùc kim loaïi nhö Ni, , Pb, Cd, Zn. Vì vaäy, khi kieåm soaùt chaát löôïng nöôùc ngaàm trong khu vöïc trong khu vöïc baõi raùc phaûi kieåm tra xaùc ñònh noàng ñoä kim loaïi naëng hôn trong nöôùc ngaàm. Ngoaøi ra, nöôùc roø ræ coù theå chöùa caùc hôïp chaát höõu cô ñoäc haïi nhö: chaát höõu cô bò halogen hoùa, caùc hydrocacbon ña voøng thôm…. Chuùng coù theå gaây ñoät bieán gen, gaây ung thö. Caùc chaát naøy neáu thaám vaøo taàng nöôùc ngaàm hoaëc nöôùc maët seõ xaâm nhaäp vaøo chuoãi thöùc aên, gaây haäu quaû voâ cuøng nghieâm troïng cho söùc khoûe, sinh maïng cuûa con ngöøôi hieän taïi vaø caû theá heä con chaùu mai sau. 2.2.2 Taùc haïi cuûa chaát thaûi raén ñeán moâi tröôøng ñaát Caùc chaát thaûi höõu cô seõ ñöôïc vi sinh vaät phaân huûy trong moâi tröôøng ñaát trong 2 ñieàu kieän hieáu khí vaø kî khí, khi coù ñoä aåm thích hôïp seõ taïo ra haøng loaït caùc saûn phaåm trung gian, cuoái cuøng hình thaønh caùc chaát khoaùng ñôn giaûn, nöôùc, CO2, CH4… Vôùi moät löôïng nöôùc thaûi vaø nöôùc roø ræ vöøa phaûi thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát seõ phaân huûy caùc chaát naøy trôû thaønh chaát ít oâ nhieãm hoaëc khoâng oâ nhieãm. Nhöng vôùi löôïng raùc quaù lôùn vöôït qua khoûi khaû naêng töï laøm saïch cuûa ñaát thì moâi tröôøng ñaát trôû neân quaù taûi vaø bò oâ nhieãm. Caùc chaát oâ nhieãm naøy cuøng vôùi kim loaïi naëng, caùc chaát ñoäc haïi vaø caùc vi truøng theo nöôùc trong ñaát ch._.aûy xuoáng nguoàn nöôùc ngaàm laøm oâ nhieãm taàng nöôùc naøy. Ñoái vôùi raùc khoâng phaân huûy (nhöïa, cao su…) neáu khoâng coù giaûi phaùp xöû lyù thích hôïp seõ laø nguy cô gaây thoaùi hoùa vaø giaûm ñoä phì cuûa ñaát. 2.2.3 Taùc haïi cuûa chaát thaûi raén ñeán moâi tröôøng khoâng khí Caùc chaát thaûi raén thöôøng coù moät phaàn coù theå bay hôi vaø mang theo muøi laøm oâ nhieãm khoâng khí .Cuõng coù nhöõng chaát thaûi coù khaû naêng thaêng hoa phaân taùn vaøo khoâng khí gaây oâ nhieãm tröïc tieáp, cuõng coù caùc loaïi raùc thaûi deã phaân huûy (nhö thöïc phaåm, traùi caây hoûng…..), trong ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm thích hôïp (nhieät ñoä toát nhaát laø 350C vaø ñoä aåm 70-80%) seõ ñöôïc caùc vi sinh vaät phaân huûy taïo muøi hoâi vaø nhieàu loaïi khí oâ nhieãm coù taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng ñoâ thò, söùc khoûe vaø khaû naêng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Keát quaû quaù trình laø gaây oâ nhieãm khoâng khí. Thaønh phaàn khí thaûi chuû yeáu ñöôïc tìm thaáy ôû caùc baõi choân laáp raùc ñöôïc theå hieän ôû baûng Baûng 7: Thaønh phaàn moät soá chaát khí cô baûntrong khí thaûi baõi raùc Thaønh phaàn khí % Theå tích CH4 CO2 N2 O2 NH3 SOX,H2S H2 CO Chaát höõu cô bay hôi 45 – 60 40 – 60 2 – 5 0,1 – 1,0 0,1 – 1,0 0 – 0,1 0 – 0,2 0 – 0,2 0,01 – 0,6 (Nguoàn: Hanbook of solid waste Maganement,1994) 2.2.4 Taùc haïi cuûa chaát thaûi raén ñeán caûnh quan vaø söùc khoûe con ngöôøi Chaát thaûi raén phaùt sinh töø caùc khu ñoâ thò ,neáu khoâng ñöôïc thu gom vaø söû lyù ñuùng caùch seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoûe coäng ñoàng daân cö vaø laøm maát myõ quan ñoâ thò. Thaønh phaàn chaát thaûi raén raát phöùc taïp, trong ñoù coù chöùa caùc maàm beänh töø ngöôøi hoaëc gia suùc,caùc chaát thaûi höõu cô, xaùc suùc vaät chaát, taïo ñieàu kieän toát cho muoãi,chuoät, ruoài,… sinh saûn vaø laây lan maàm beänh cho ngöôøi, nhieàu luùc trôû thaønh dòch. Moät soá vi khuaån, sieâu vi khuaån, kyù sinh truøng …. Toàn taïi trong raùc coù theå gaây beänh cho con ngöôøi nhö beänh: soát reùt, beänh ngoøai da, dòch haïch, thöông haøn, phoù thöông haøn, tieâu chaûy, giun saùn, lao… Phaân loaïi, thu gom vaø xöû lyù raùc khoâng ñuùng qui ñònh laø nguy cô gaây beänh nguy hieåm cho coâng nhaân veä sinh, ngöôøi bôùi raùc, nhaát laø khi gaëp caùc chaát thaûi raén nguy haïi töø y teá, coâng nghieäp nhö: kim tieâm, oáng chích, maàm beänh… Taïi caùc baõi raùc loä thieân, neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát seõ gaây ra nhieàu vaán ñeà nghieâm troïng cho baõi raùc vaø cho coäng ñoàng daân cö trong khu vöïc gaây oâ nhieãm khoâng khí, caùc nguoàn nöôùc, oâ nhieãm ñaát vaø laø nôi nuoâi döôõng caùc vaät chuû trung gian truyeàn beänh cho con ngöôøi. Raùc thaûi neáu khoâng ñöôïc thu gom toát cuõng laø moät trong nhöõng yeáu toá gaây caûn trôû doøng chaûy, laøm giaûm khaû naêng thoaùt nöôùc cuûa caùc soâng raïch vaø heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò. 2.3 Nhöõng nguyeân taéc kyõ thuaät trong quaûn lyù chaát thaûi raén Nguoàn phaùt thaûi CTR vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn Nguoàn phaùt thaûi CTR vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn bao goàm caùc hoaït ñoäng nhaët, taäp trung vaø phaân loaïi chaát thaûi raén ñeå löu tröõ, cheá bieán chaát thaûi raén tröôùc khi ñöôïc thu gom. Trong quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn caùc loaïi ôû nhaø vaø coâng trình phaân loaïi döïa vaøo soá taàng. Ba loaïi thöôøng ñöôïc söû duïng nhaát laø: Nhaø thaáp taàng: döôùi 4 taàng Nhaø trung taàng: töø 4-7 taàng Nhaø cao taàng: treân 7 taàng Nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm vaø caùc thieát bò hoã trôï ñöôïc söû duïng cho vieäc quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.10 Baûng 8: Nguoàn nhaân löïc vaø thieát bò hoã trôï trong vieäc quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn Nguoàn Ngöôøi chòu traùch nhieäm Thieát bò hoã trôï Khu daân cö Thaáp taàng Daân thöôøng truù, ngöôøi thueâ nhaø. Caùc vaät chöùa gia ñình, thuøng chöùa lôùn, xe ñaåy raùc nhoû Trung taàng Ngöôøi thueâ nhaø, nhaân vieân phuïc vuï, ngöôøi coi nhaø,nhöõng ngöøôi thu gom theo hôïp ñoàng Caùc maùng ñoå raùc troïng löïc, caùc baêng chuyeàn chaïy baèng khí neùn, maùy naâng, xe thu gom Cao taàng Ngöøôi thueâ nhaø, nhaân vieân phuïc vuï, ngöôøi coi nhaø. Caùc xe thu gom coù baùnh laên, caùc thuøng chöùa, maùy naâng, baêng chuyeàn chaïy baèng khí neùn Thöông maïi Nhaân vieân, ngöôøi gaùc coång Caùc xe thu gom coù baùnh laên, caùc thuøng chöùa, maùy naâng, xe thu gom Coâng nghieäp Nhaân vieân, ngöøôi gaùc coång Caùc xe thu gom coù baùnh laên, caùc thuøng chöùa, maùy naâng, baêng taûi Khu vöïc ngoaøi trôøi Ngöøôi chuû khu vöïc, caùc nhaân vieân thò Caùc thuøng chöùa coù maùi che hay naép ñaäy Traïm xöû lyù Caùc nhaân vieân vaän haønh traïm Caùc loaïi baêng taûi khaùc nhau, caùc thieát bò vaän haønh thuû coâng. Noâng nghieäp Ngöôøi chuû vöôøn, coâng nhaân Thay ñoåi khaùc nhau tuøy theo saûn phaåm. (Nguoàn: Geoge Tchobanoglous, et al,Mc Graw – Hill Inc,1993) Thu gom, löu giöõ vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén Thuaät ngöõ “ thu gom” bao goàm khoâng phaûi vieäc doàn laïi hay nhaët chaát thaûi töø caùc nguoàn phaùt sinh khaùc nhau maø coøn caû vieäc chuyeân chôû caùc chaát thaûi ñoù tôùi ñòa ñieåm cheá bieán hay tieâu huûy. Vieäc thaùo dôõ caùc xe thu gom cuõng ñöôïc xem laø moät phaàn cuûa hoaït ñoäng thu gom. Trong khi caùc hoaït ñoäng chuyeân chôû vaø thaùo dôõ thì töông ñoái vôùi haàu heát caùc heä thoáng thu gom, vieäc doàn laïi hay nhaët chaát thaûi sinh ra vaø caùc phöông phaùp ñöôïc söû duïng ñeå löu tröõ caùc khoái chaát thaûi giöõa caùc laàn thu gom. Quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén Quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén laø vieäc ñaùnh giaù caùc caùch thöùc söû duïng nguoàn nhaân löïc vaø thieát bò ñeå tìm ra moät caùch saép xeáp coù hieäu quaû nhaát. Caùc yeáu toá caàn xem xeùt khi tieán haønh quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén goàm. Chaát thaûi raén ñöôïc taïo ra: soá löôïng, tyû troïng, nguoàn taïo thaønh. Phöông thöùc thu gom: gom rieâng bieät hay keát hôïp. Möùc ñoä dòch vuï caàn cung caáp: leà ñöôøng, loái ñi…… Taàn suaát thu gom vaø naêng xuaát thu gom: soá coâng nhaân vaø toå chöùc cuûa moät kíp, laäp loä trình thu gom theo töøng khu vöïc, ghi cheùp nhaät kí vaø baùo caùo. Söû duïng hôïp ñoàng hoaëc caùc dòch vuï tö nhaân. Thieát bò thu gom: kích côõ, chuûng loaïi, soá löôïng, söï thích öùng vôùi caùc coâng vieäc khaùc. Khoâi phuïc nguoàn löïc: giaù thaønh, thò tröôøng, thu gom, phaân loaïi…. Tieâu huûy: phöông phaùp, ñòa ñieåm, chuyeân chôû, tính phaùp ly Maät ñoä daân soá: kích thöôùt nhaø cöûa, soá löôïng ñieåm döøng, löôïng chaát thaûi raén taïi moãi ñieåm, nhöõng ñieåm döøng coâng coäng….. Caùc ñaëc tính vaät lyù cuûa khu vöïc: hình daïng vaø chieàu roäng ñöôøng phoá, ñòa hình, moâ hình giao thoâng(giôø cao ñieåm, ñöôøng moät chieàu) Khí haäu: möa, gioù, nhieät ñoä… Ñoái töôïng vaø khu vöïc phuïc vuï: daân cö (caùc hoä caù theå vaø nhöõng ñieåm döøng coâng coäng), doanh nghieäp, nhaø maùy. Caùc nguoàn taøi chính vaø nhaân löïc Caùc tieâu chí chính thöùc ñaëc tröng cho hieäu quaû thu gom: Soá taán chaát thaûi thu gom trong moät giôø Toång soá hoä ñöôïc phuïc vuï trong moät giôø laøm vieäc cuûa moät kíp Chi phí cho moät ngaøy thu gom Chi phí cho moãi laàn döøng ñeå thu gom Soá löôïng ngöôøi ñöôïc phuïc vuï bôûi moät xe trong moät tuaàn. Caùc phöông thöùc thu gom Thu gom ñònh kì taïi töøng hoä gia ñình: trong heä thoáng naøy caùc xe thu gom chaïy theo moät qui trình ñeàu ñaën, theo taàng suaát ñaõ ñöôïc thoûa thuaän tröôùc (2 -3 laàn/tuaàn hay baèng ngaøy). Coù nhieàu caùch aùp duïng khaùc nhau nhöng ñieåm chung laø moãi gia ñình yeâu caàu phaûi coù thuøng raùc rieâng trong nhaø vaø mang ñeán cho ngöøôi thu gom raùc vaøo nhöõng thôøi ñieåm ñaõ ñöôïc qui ñònh tröôùc. Thu gom ven ñöôøng: trong moät soá tröôøng hôïp, chính quyeàn Thaønh Phoá cung caáp nhöõng thuøng raùc ñaõ ñaït tieâu chuaån hoùa cho töøng hoä gia ñình. Thuøng raùc naøy ñöôïc ñaët tröôùc cöûa nhaø ñeå coâng nhaân veä sinh thu gom leân xe raùc. Heä thoáng thu gom naøy ñoøi hoûi phaûi thöïc hieän ñeàu ñaën vaø moät thôøi gian bieåu töông ñoái chính xaùc. Löu yù raèng, neáu nhöõng thuøng raùc chöa coù daïng chuaån thì coù theå hieän töôïng raùc khoâng ñoå heát khoûi thuøng. Trong nhöõng ñieàu kieän naøy, raùc coù theå bò gioù thoåi hay suùc vaät laøm vöông vaõi ra, do vaäy laøm quaù trình thu gom trôû thaønh keùm hieäu quaû. Ôõ nhöõng nöôùc coù thu nhaäp thaáp, hình thöùc thu gom beân leà ñöôøng khoâng hoaøn toaøn phuø hôïp. Moät soá vaán ñeà thöôøng naûy sinh trong caùch thu gom naøy, ví duï nhöõng ngöôøi nhaët raùc coù theå seõ ñoå nhöõng thuøng raùc naøy ra ñeå nhaët tröôùc, thuøng raùc coù theå bò maát caáp, suùc vaät laät ñoå hay bò vöùt laïi ôû treân phoá trong thôøi gian daøi. 2.3.2.3. Heä thoáng thu gom vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén Heä thoáng thu gom ñöôïc chia thaønh 2 loaïi döïa theo kieåu vaän haønh goàm (1) heä thoáng xe thuøng di ñoäng, (2) heä thoáng xe thuøng coá ñònh. Heä thoáng xe thuøng di ñoäng laø heä thoáng thu gom trong ñoù caùc thuøng chöùa ñaày raùc ñöôïc chuyeân chôû ñeán baõi thaûi roài ñöa thuøng khoâng veà vò trí taäp keát raùc ban ñaàu. Heä thoáng naøy phuø hôïp ñeå vaän chuyeån chaát thaûi raén töø caùc nguoàn taïo ra nhieàu chaát thaûi raén, cuõng coù theå nhaát thuøng raùc ñaõ ñaày leân xe vaø thay bangöø thuøng roãng taïi ñieåm taäp keát. Heä thoáng xe thuøng coá ñònh laø heä thoáng thu gom trong ñoù caùc thuøng chöùa ñaày raùc vaãn coá ñònh ôû nôi taäp keát raùc, tröø moä khoaûng thôøi gian raát ngaén nhaát leân ñoå raùc vaøo xe thu gom xe coù thuøng xung quanh laøm thuøg). Nhöõng loaïi thuøng chöùa söû duïng cho caùc heä thoáng thu gom khaùc nhau ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.11. Baûng 9:Caùc loaïi thuøng chöùa söû duïng vôùi caùc heä thoáng thu gom khaùc nhau Xe Kieåu thuøng chöùa Dung tích(yd3) Heä thoáng thuøng chöùa di ñoäng Xe naâng Xe saøn nghieâng Xe coù tôøi keùo Heä thoáng thuøng chöùa coá ñònh Xe eùp, boác dôõ baèng maùy Xe eùp, boác dôõ baèng maùy Xe eùp, boác dôõ baèng maùy Söû duïng vôùi boä phaän eùp coá ñònh Hô û phía treân Söû duïng boä phaän eùp coá ñònh. Thuøng chöùa ñöôïc trang bò maùy eùp. Hôû phía treân mooùc keùo. Phía treân kín vaø boác dôõ beân caïnh. Thuøng chöùa ñaëc bieät ñeå thu gom raùc sinh hoaït töø caùc nhaø rieâng leû. Caùc thuøng chöùa nhoû baèng nhöïa deûo haay kim loaïi maï ñieän. 6-12 12-50 15-40 20-40 15-40 20-40 1-8 0,23-0,45 (60-120gal) 0,08-0,21 (22-55gal) (Nguồn:George Tchobanoglous, et al, Mc Graw-Hill Inc, 1993) Chú thích: yd3 x 0,7646=m3 Gal x 0,0003785=m3 2.3.2.. Chọn tuyến đường thu gom vận chuyển Các yếu tố cần xem xeùt khi chọn tuyến đường vận chuyển Xét đến chính sách và các qui tắc hiện hành có liên quan tới việc tập trung chất thải rắn, số lần thu gom 1 tuần. Điều kiện làm việc của hệ thống vận chuyển, các loại xe máy vận chuyển. Tuyến đường cần phải chọn cho lúc bắt đầu hành trình và kết thúc hành trình phải ở đường chính. Ở vùng địa ốc thì hành trình nên xuất phát từ chỗ cao xuống thấp. Chất thải phát sinh từ các nút giao thông, khu phố đông đúc,thì phải được thu gom vào các giờ có mật độ giao thôn thấp. Những nguồn tạo thành chất thải rắn với khối lượng lớn cần phải tổ chức vận chuyển vào lúc ít gây ách tắc, ảnh hưởng cho môi trường. Những vị trí có chất thải rắn ít và phân tán thì việc vận chuyển phải tổ chức thu gom cho phù hợp. Tạo lập tuyến đường vận chuyển Chuẩn bị bản đồ vị trí các điểm tập trung chất rắn trên đó có chỉ rõ số lượng,thông tin nguồn chất thải rắn. Phải phân tích thông tin và số liệu, cần thiết phải lập bảng tổng hợp thông tin. Phải sơ bộ chọn tuyến đường theo hai hay ba phương án. So sánh các tuyến đường cân nhắc bằng cách thử dần để chon được tuyến đường hợp lý. Các phương pháp xử lý và tiêu hủy chất thải rắn Việc lựa chọn phương pháp xử lý chất thải rắn dựa trên các yếu tố sau: Tính chất vật lý (độ ẩm, thành phần, kích cỡ…), tính chất hóa học(hàm lượng chất vô cơ, hữu cơ, thành phần C,N,O,S,…) và giá trị nhiệt lượng của chất thải rắn, từ đó xác định khả năng tái sử dụng, tái chế hoặc tận dụng làm nhiên liệu. Khối luợng, khả năng cung ứng và tốc độ gia tăng chất thải rắn hiện tại và tương lai. Điều kiện và khả năng tài chính. Điều kiện và kha năng xử lý, diện tích mặt bằng, cơ sở hạ tầng (điện, đường xá,…). Nhu cầu tiêu thụ của thị trường khu vực: điện, phân bón, khí đốt,… Sau đây là một số phương pháp xử lý chất thải rắn chủ yếu hiện nay: Phương pháp xử ý nhiệt Nhiệt phân (pyrolysis) Đây là phương pháp xử lý rác tiến bộ nhất, được thực hiện ở các nước đang phát triển (Mỹ, đan mạch,…). Nhiệt phân là quá trình phân hủy rác bằng nhiệt trong điều kiện thiếu oxi để phân hủy rác thành khí đốt theo các phản ứng C + O2 → CO2 C + H2O → CO + H2 C + 1/2O2 → CO C + H2 → CH4 Các sản phẩm sinh ra từ quá trình nhiệt phân là các sản phẩm khí chủ yếu như: CH4,H2, CO,CO2 và một số sản phẩm lỏng có chứa các chất như: acid,acetic,acctone,metganol,….được tận dụng làm nguyên liệu để chế biến các sản phẩm có ích khác, tuy nhiên chỉ có 31-37% rác phân hủy, phần còn lại được xử lý tiếp tục bằng phương pháp thiêu đốt. Thiêu đốt rác (Incineration) Thiêu đốt là phương pháp xử lý rác phổ bíến nhất ngày nay được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng .Đây là quá trình oxi hóa chất thải rắn ở nhiều độ cao tạo thành CO2 và hơi nước theo phản ứng: CXHYOZ +(x+y/4 +z/2) O2→ xCO2 +y/2 H2O Ưu điểm của phương pháp thêu đốt là xử lý triệt để rác thải,tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh và các chất ô nhiễm, diện tích xây dựng nhỏ, vận hành đơn giản, có thể xử lý chất thải rắn có chu kỳ phân hủy lâu dài.Nhưng điểm chính là việc sinh khói bụi và một số khí ô nhiễm khác như : SO2, HCl, NOx, CO,….cho nên khi thiết kế xây dựng lò đốt phải xây dựng theo hệ thống xử lý khí thải. Việc xử dụng các lò thêu đốt hiện nay không dừng lại ở mục đích giảm thể tích ban đầu của rác (giảm khoảng 90%), mà còn thu hồi nhiệt phục vụ các nhu cầu khác nhau như: tận dụng cho lò hơi, lò sưởi, cấp điện,… Khi thiết kế lò đốt, có 4 yếu tố cần thiết cho sự đốt cháy hoàn toàn chất thải là : lượng oxi cung cấp, nhiệt độ cháy phải đảm bảo từ 900-13000C ( hoặc cao hơn nữa tùy loại chất thải), thời gian đốt chất thải và xáo trộn bên trong lò. Ngoài ra, còn phải chú ý thêm vật liệu chế tạo lò đốt để đảm bảo chịu nhiệt cao. Ở Việt Nam công nghệ thêu đốt thích hợp cho việc xử lý chất thải bệnh viện, chất thải nguy hại, các loại chất thải có thời gian phân hủy dài. 2.3.3.2. Xử lý sinh học Xử lý sinh học là một trong những phương pháp xử lý hiệu quả, rẻ tiền, ít gây ô nhiễm và phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới ở Vịêt Nam. Công nghệ xử lý sinh học có thể chia làm 3 loại: Xử lý hiếu khí tạo thành phân (Composting) Đây là phương pháp được áp dụng khá phổ biến ở hầu hết các quốc gia.Việc ủ rác sinh họat với thành phần chủ yếu là chất hữu cơ dễ phân hủy có thể được tiến hành ngay ở các hộ gia đình để bón phân cho vườn của mình.Ưu điểm của phương pháp này là giảm được đáng kể khối lượng rác, đồng thời tạo ra phân bón hữu cơ là giúp ích cho công tác cải tạo đất. Chính vì vật phương pháp này được ưu chuộng ở các quốc gia nghèo và các nước đang phát triển. Quá trình ủ rác hiếu khí diễn ra theo phản ứng sau: Chất hữu cơ +O2 Vi khuẩn hiếu khí Các chất đơn giản +CO2+H2O+NH3+SO2 Phương pháp ủ rác hiếu khí dựa trên sự hoạt động của các vi khuẩn hiếu khí với sự có mặt của oxi. Thường chỉ sau 2 ngày nhiệt độ rác tăng lên khoảng 450C, sau 6-7 ngaỳ đạt tới 70-750C. Nhiệt độ này chỉ đạt được với điều kiện duy trì môi trường tối ưu cho vi khuẩn hoạt động như: oxi, độ ẩm, tỉ số C/N, pH và một số chất dinh dưỡng vô cơ như: phốtpho, lưu huỳnh, Kali, Nitơ… Sự phân hủy hiếu khí diễn ra khá mạnh, sau 2-4 tuần rác được phân hủy hoàn toàn. Các vi khuẩn gây bệnh và côn trùng bị hủy diệt do nhiệt độ ủ tăng. Bên cạnh đó, mồ hôi cũng bị khử nhờ quá trình ủ hiếu khí, độ ẩm tối ưu cho quá trình này là 50-600C. Xử lý kỵ khí (Anaerobic) Công nghệ ủ kỵ khí được sử dụng rộng rãi ở Ấn Độ (chủ yếu thực hiện ở qui mô nhỏ). Chất hữu cơ +H20 → Các chất đơn giản +CO2+CH4+NH3+H2S Vi khuẩn hiếu khí Công nghệ này có những ưu điểm: Chi phí đầu tư ban đầu thấp. Sản phẩm phân hủy có thể kết hợp xử lý với phân hầm cầu và phân gia súc cho phân hữu cơ có hàm lượng dinh dưỡng cao. Đặc biệt lá thu hồi khí CH4 làm nguồn cung cấp nhiệt phục vụ cho các nhu cầu đung nấu, lò hơi,… Tuy nhiên có một số nhược điểm: Thời gian phân hủy lâu hơn xử lý hiêú khí (4-12 tháng) Các khí sinh ra từ quá trình phân hủy kị khí là: H2S,NH3 gây mùi hôi khó chịu Các vi khuẩn gây bệnh luôn tồn tại cùng với quá trình phân hủy vì nhiệt độ phân hủy thấp Xử lý kị khí kết hợp với hiếu khí (Combined anaerobic and aerobic) Công nghệ này sử dụng cả 2 phương pháp xử lý hiếu khí và kị khí Ưu điểm : Không có lượng nước thải ra từ quá trình phân hủy hiếu khí Sử dụng nước rò rĩ trong quá trình ủ để len men kỵ khí. Vừa tạ đương lượng phân bón phục vụ nông nghiệp và tạo khí CH4 cung cấp nhiệt Xử lý hóa học Các giải pháp xử lý hóa học thường được ứn dụng để xử lý chất thải rắn công nghiệp . Các giải pháp xử lý hóa học hiện nay rất nhiều: oxi hóa, trung hòa, thủy phân,…. Chủ yếu để phá hủy chất thải rắn hoặc làm giảm độc tính của các chất thải rắn nguy hại. Sử dụng vôi, kiềm làm giảm kả năng gây độc của các kim loại nặng do tạo thành các hydroxit không hòa tan Đối với các chất thải rắn tính thải rắn tính axit có thể trung hòa bằng các chất kiềm và ngược lại. 2.3.3.4. Ổn định hóa Phương pháp ổn định hóa ( cố định, đóng rắn) chủ yếu được xử dụng để xử lý chất thải rắn độc hạì nhằm 2 mục đích: Giảm rò rỉ các chất độc hại bằng cách giảm bề mặt tiếp xúc, hạn chế mức cao sự thẩm thấu của chất thải vào môi trường. Cải thiện kích thứơc chất thải về độ nén và độ cứng. Ổn định chất thải là công nghệ trộn vật liệu thải với vật liệu đống rắn, Tạo thành thể rắn bao lấy chất thải hoặc chất thải trong cấu trúc của vật rắn. Phương pháp này thường dùng để xừ lý chất thải rắn của kim loại, mạ kim loại,chì, tro của lò đốt,…tạo thành khối rắn để vận chuyển và chôn lấp trong hố hợp vệ sinh. 2.3.3.5. Chôn lấp rác Đổ rác thành đống hay bãi hở (Open dump) Đây là phương pháp xử lý rác cổ điển đã được loài người áp dụng từ lâu đời .Hiện nay, các đô thị ở Việt Nam và một số nước khác vẫn còn đang áp dụng. Phương pháp này có nhiều nhược điểm : Tạo cảnh quan khó coi, gây khó chịu cho con người khi thấy chúng. Là môi trường thuận lợi cho các loại động vật gặm nhấm, các loại côn trùng, vi trùng gây bệnh sinh sôi nảy nở gây nguy hiểm cho sức khỏe con người. Gây ô nhiễm môi trường nước và không khí. Đây là phương pháp xử lý rác đô thị rẻ tiền nhất, chỉ tốn chi phí cho công việc thu gom và vận chuyển rác từ nơi phát sinh đến bãi rác, tuy nhiên phương pháp này đòi hỏi diện tích bãi thaỉ lớn, không phù hợp cho những Thành Phố đông dân, quỹ đất đai khan hiếm. Bãi chôn lấp hợp vệ sinh (Sanitary landfill) Phương pháp này được nhiều đô thị trên thế giới (ở Mỹ,Anh,Nhật,…) áp dụng trong quá trình xử lý rác.Đây là phương pháp xử lý rác thích hợp nhất trong điều kiện khó khăn về vốn đầu tư nhưng lại có mặt bằng đủ lớn và nguy cơ gây ô nhiễm môi trường ít. Trong bãi chôn lấp raùc hợp vệ sinh, bên dưới thành đáy được phủ lớp chống thấm có lắp đặt hệ thống ống thu nước rò rỉ và hệ thống thu khí thải từ bãi rác.Nước rò rỉ sẽ được thu gom và xử lý để đạt tiêu chuẩn quy định. Bãi chôn lấp rác hợp vệ sinh sinh hoạt dộng bằng cách: mỗi ngày trải một lớp mỏng rác, sau đó nén ép chúng lại, bằng các loại xe cơ giới, tiếp tục trãi lớn một lớp đất mỏng độ 25cm. Công việc này cứ tiếp tục đến khi nào bãi rác đầy. CHÖÔNG 3 GIÔÙI THIEÄU SÔ LÖÔÏC VEÀ ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG HUYEÄN TÖ NGHÓA, TÆNH QUAÛNG NGAÕI 3.1 Ñieàu kieän töï nhieân 3.1.1 Vò trí ñòa lyù Tö nghóa laø huyeän ñoàng baèng ven bieån naèm ôû vuøng trung taâm tænh, bao quanh thaønh phoá Quaûng Ngaõi. Phía baéc giaùp thaønh phoá Quaûng ngaõi vaø Huyeän Sôn Tònh (qua soâng traø khuùc). Phía nam giaùp vôùi caùc huyeän Moä Ñöùc, Nghóa Haønh, Minh Long. Phía taây giaùp huyeän Sôn Haø. Phía ñoâng giaùp bieån Ñoâng; Quoác loä 1 vaø ñöôøng saét Thoáng nhaát chaïy qua. Dieän tích: 227 km2. Daân soá: 180.980 ngöôøi. Maät ñoä daân soá: 796,2 ngöôøi/ km2. Ñôn vò haønh chính söï nghieäp bao goàm 16 xaõ(Nghóa Trung, Nghóa Haø, Nghóa Laâm, Nghóa Thaéng, Nghóa Thaéng, Nghóa Thoï, Nghóa Thuaän, Nghóa Kyø, Nghóa Ñieàn, Nghóa Hoøa, Nghóa An, Nghóa Thöông, Nghóa Hieäp, Nghóa Phöông, Nghóa Myõ, Nghóa Phuù); 2 thò traán( Soâng Veä, La Haø) vôùi 103 thoân, toå daân phoá. 3.1.2 Ñaëc ñieåm ñòa hình, ñòa chaát Ñòa hình Do kieán taïo ñòa chaát vaø ñaëc ñieåm hình thaønh neân ñòa hình treân ñòa baøn Huyeän khaù baèng phaúng vôùi ñoä doác trung bình döôùi 80 vaø ñöôïc chia thaønh 2 daïng ñòa hình sau: Daïng ñòa hình cao: coù ñoä doác töø 30 – 80, phaân boá khaù taäp trung ôû khu vöïc trung taâm huyeän. Daïng ñòa hình, thaáp, truõng: naèm bao boïc khu trung taâm theo ranh giôùi cuûa Huyeän, vôùi ñoä doác döôùi 30. Ñòa chaát Theo taøi lieäu khaûo saùt moät soá coâng trình cho thaáy ñòa taàng khu vöïc Huyeän chuû yeáu goàm caùc lôùp: seùt pha, caùt pha, caùt haït trung, caùt haït to laãn cuoäi soûi, caùt haït to, cöôøng ñoä chuïi löïc coù theå xaây döïng nhaø cao taàng. 3.1.3 Ñaëc ñieåm khí haäu 3.1.3.1Khí haäu Nhö caùc huyeän ôû ñoàng baèng Quaûng ngaõi, khí haäu Huyeän Tö Nghóa khaù oân hoøa. Vuøng ñoâng Huyeän khaù maùt meû veà muøa heø nhôø coù gioù noàm töø bieån thoåi leân. Tuy vaäy vuøng phía taây huyeän coù nhieàu nôi coù theá ñaát cao, vaãn coù moät soá vuøng xa soâng thöôøng bò haïn haùn, vuøng gaàn soâng thöôøng chòu luõ luït haèng naêm. Nhieät ñoä khoâng khí Nhieät ñoä trung bình haøng naêm: 270c Nhieät ñoä cao nhaát: 390c (thaùng 5) Nhieät ñoä thaáp nhaát:170c(thaùng 11) 3.1.3.2 Naéng Naéng nhieàu, trung bình khoaûng 2600 -2700 giôø/naêm. Nhieät ñoä cao ñeàu trong naêm, trung bình 260c. 3.1.3.2 Möa Löôïng möa khaù, trung bình töø 1800 – 2000mm/naêm, nhöng phaân hoùa saâu saéc theo muøa. Muøa möa töø thaùng 5 tôùi thaùng 10, chieám treân toång 90% toång löôïng möa caû naêm, muøa khoâ töø thaùng 2 tôùi thaùng 5, chieám 10% toång löôïng möa caû naêm. Do ñaëc ñieåm löôïng möa neân saûn suaát noâng nghieäp cuûa Huyeän bò phaân hoùa maïnh. 3.1.3.3 Boác hôi Löôïng boác hôi trung bình 1100 – 1300mm/naêm, muøa khoâ löôïng boác hôi gaáp 2 – 3 laàn muøa möa, taïo neân söï maát caân ñoái nghieâm troïng veà cheá ñoä aåm, nhaát laø trong caùc thaùng cuoái muøa khoâ. 3.1.3.4 Ñoä aåm Ñoä aåm khoâng khí töông ñoái thay ñoåi roõ reät giöõa caùc muøa trong naêm. Ñoä aåm cao vaøo muøa möa ñoâi khi leân tôùi 87% vaø thaáp nhaát vaøo muøa khoâ khoaûng 66,6%. Trong ngaøy ñoä aåm töông ñoái cuûa khoâng khí phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä khoâng khí vaø cao nhaát khoaûng 6 -8 giôø vaø thaáp nhaát vaøo khoaûng 1 – 3 giôø chieàu. 3.1.3.5 Soâng ngoøi Treân ñòa baøn Tö Nghóa coù nhieàu soâng suoái lôùn nhö soâng veä,soâng Baøu Giang ôû phía baéc, coù coâng trình thaïch nham ôû ñieåm muùt taây baéc cuûa Huyeän , soâng traø khuùc, …. Sông Vệ: là một con sông ở tỉnh Quảng Ngãi, Việt Nam. Sông bắt nguồn từ vùng núi phía Bắc huyện Ba Tơ ở độ cao 800 m, với thượng nguồn là sông Liên. Sông Vệ chảy theo hướng Tây Nam – Đông Bắc, xuyên qua các huyện Ba Tơ, Nghĩa Hành, qua giáp ranh giữa Mộ Đức và Tư Nghĩa, rồi đổ ra biển Đông tại cửa Lở (An Chuẩn, Đức Lợi thuộc huyện Mộ Đức) và cửa Cổ Lũy. Sông vệ có các phụ lưu là Trà Nu, sông Lã, sông La Châu... Phân lưu của sông Vệ là sông Thoa tách khỏi sông Vệ ở hữu ngạn và chảy về phía Nam qua Mộ Đức và Đức Phổ. Tổng cộng chiều dài của sông Vệ là 80 km. Diện tích lưu vực 1.257 km², độ dốc trung bình 21,8%.Sông Vệ cũng là tên của một thị trấn ở Quảng Ngãi, đó là thị trấn Sông Vệ một thị trấn thuộc huyện Tư Nghĩa. Soâng Baøu Giang: laø soâng naèm ôû phía nam cuûa Huyeän Tö Nghóa, soâng chaûy qua caùc xaõ Nghóa kyø, Nghóa Thöông vaø Thò Traán La Haø. Toång coäng chieàu daøi 50km, dieän tích löu vöïc 800 km², ñoä doác trung bình 15%. 3.1.5 Taøi nguyeân ñaát 3.1.5.1 Caùc nhoùm ñaát chính Seùt pha, caùt pha, caùt haït trung, caùt haït to laãn cuoäi soûi, caùt haït to, cöôøng ñoä chuïi löïc Baûng 10: Caùc nhoùm ñaát chính cuûa Huyeän Teân nhoùm ñaát Teân phuï Nhoùm ñaát caùt bieån Ñaát caùt bieån môùi bieán ñoåi Nhoùm ñaát xaùm Ñaát xaùm cô giôùi nheï, vaøng haït. Ñaát xaùm cô giôùi nheï, ngheøo Bazô Ñaát xaùm gley, cô giôùi nheï Ñaát xaùm nhieàu keát voùn, noâng Nhoùm ñaát phuø sa Ñaát pheøn tieàm taøng saâu Ñaát pheøn tieàm taøng noâng. (Nguoàn: Phoøngtaøi nguyeân moâi tröôøng Huyeän Tö Nghóa) 3.1.5.2 Tieàm naêng söû duïng ñaát Khaû naêng thích nghi ñaát ñai vôùi muïc ñích söû duïng noâng nghieäp raát lôùn vaø tuøy töøng ñieàu kieän cuï theå cuûa moãi ñôn vò. 3.3 Ñieàu kieän kinh teá - xaõ hoäi 3.3.1 Ñieàu kieän kinh teá 3.3.1.1 Saûn xuaát noâng nghieäp Noâng nghieäp coå truyeàn cuûa Tö Nghóa coù nhieàu thaønh töïu noåi baät nhö troàng luau, mía cuõngnhö chaên nuoâi traâu, boø, heo, gaø…Nhôø ñaát ñai maøu môõ ôû doïc caùc tuyeán soâng, suoái. Töø xöa Tö nghóa ñaõ laø moät vuøng troïng ñieåm noâng nghieäp cuûa Quaûng Ngaõi. Böôùc sang thôøi hieän ñaïi, noâng nghieäp coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc. Naêm 2005 ñaõ saûn suaát ñöôïc 58,393 taán löông thöïc coù haït nhö luùa ngoâ, ngoaøi ra caây löông thöïc cuõng chieám 1/10 toång saûn löôïng löông thöïc cuûa Huyeän. Tö nghóa cuõng laø huyeän troàng nhieàu mía, khoai, saén cuõng ñaït naêng suaát cao. Ngöôøi Tö Nghóa ñaëc bieät gioûi laøm vöôøn, noåi tieáng veà troàng rau, troàng hoa, caây caûnh nhö caùc xaõ nghóa Hieäp, Nghóa Hoøa, Nghóa Haø. Baûng 12: Thoáng keâ moät soá caây troàng chính naêm 2008 STT Caây troàng Dieän tích(ha) Saûn löôïng(taán) Naêng suaát(taï/ha) 1 Luùa 8.477 51.041 60,2 2 Ngoâ 1.346 7.352 58 3 Saén 1.152 19.066 165,5 4 Mía 875 41.216 471 5 Ñaäu töông 45 80 17,7 6 Daâu taèm 20 57 28,5 7 Laïc 612 1.230 20,1 8 Ñaäu 490 639 13 9 Rau 1.639 23.131 141,3 3.3.1.2 Tình hình phaùt trieån caùc traïi chaên nuoâi gia suùc, gia caàm Moät höôùng phaùt trieån noâng nghieäp nöûa cuûa Tö Nghóa laø chaên nuoâi. Naêm 2005 Tö Nghóa coù ñaøn lôïn 84.701 con, traâu 2.931 con, boø 23.365 con. Soá löôïng traâu boø nhieàu nhaát ôû caùc xaõ Nghóa Kyø, Nghóa Thaéng… 3.3.1.3 Ngö nghieäp Ngheà ñaùnh caù laø moat hoaït ñoäng kinh teá quan troïng ñoái vôi daân cö vuøng bieån ôû phía ñoâng Tö Nghóa raát laâu ñôøi. Nhôø coù soâng bieån daân cö ôû ñaây ñaùnh baét haûi saûn, cung caáp nguoàn thöïc phaåm cho tænh lî Quaûng Ngaõi vaø nhieàu nôi khaùc trong tænh. Tö nghóa coù toång coäng 720 chieác taøu ñaùnh caù vôùi coâng suaát 31.500CV, saûn löôïng ñaùnh baét ñöôïc treân 17.850 taán haûi(2005) saûn ñöùng thöù hai sau Huyeän Ñöùc Phoå. Neáu ñeâm so vôùi 6 naêm tröôùc thì soá taøu taêng 1/3 vaø saûn löôïng taêng gaàn gaáp ñoâi. 3.3.1.4 Coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp Ngaønh coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp cuûa Huyeän xöa nay coù nhieàu ñieåm chuù yù, ñieåm noåi baät nhaát laø coù nhieàu laøng ngheå coå truyeàn noåi tieáng nhö ngheà goám, gaïch, ngoùi thò traán soâng veä vaø ñeâm baùn nhieàu tænh khaùc. Ngheà ñan chieáu coùi laø nôi saûn suaát chieáu noåi tieáng trong tænh, ngoaøi ra coøn coù caùc ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp day boá xe, keïo göông, ñöôøng pheøn naèm ôû xaõ nghóa Hoøa. Ôû thò traán La Haø coù cô sôõ cheá bieân goã theo loái saûn suaát coâng nghieäp. La Haø laø nôi ñang quy hoaïch cuïm coâng nghieäp cuûa Huyeän. Naêm 2005 , Huyeän Tö Nghóa coù 2.406 cô sôõ saûn xuaát coâng nghieäp caù theå chuû yeáu naèm trong ngaønh coâng nghieäp cheá bieán. 3.3.1.5 Giao thoâng Ñöôøng xaù trong Huyeän cuõng khaù toát, taát caû ñeàu traûi nhöïa. Caùc caàu coáng treân Quoác loä 1A nhö caàu soâng veä, caàu caây böùa, caàu giang ñaõ ñöôïc xaây döïng laïi vöõng chaéc. Ñöôøng saét chaïy qua Huyeän moät ñoaïn ngaén. Ñöôøng thuûy chuû yeáu treân soâng traø khuùc, Soâng Veä vaø cöûa bieån Coå Luõy. 3.3.1.6 Thöông maïi – dòch vuï Vôùi moät trí thuaän lôïi, vieäc giao thoâng, dòch vuï ôû Huyeän ñaõ coù söï phaùt trieån töø xa xöa. Vieäc buoân baùn giöõa mieàn xuoâi vaø ngöôïc dieãn ra raát toát vaø vôùi trung taâm lôùn laø chôï Quaûng Ngaõi. Naêm 2005 treân ñòa baøn Huyeän coù 4.403 cô sôõ kinh doanh thöông maïi – dòch vuï caù theå vôùi 5.705 lao ñoäng. Trong soá ñoù phaân nöûa laø baùn leû vaø lao ñoäng baùn haøng. Huyeän Tö Nghóa coù nhieàu tieàm naêng phaùt trieån vaên hoùa nhöng haàu nhö chöa ñöôïc khai thaùc vaø moät vaøi quanh caûnh coù phaàn phoâi pha. 3.3.2 Điều kiện xã hội Veà xaõ hoäi, vaán ñeà nhaân löïc lao ñoäng laø vaán ñeà khaù caáp baùch ôû ñòa haït Tö Nghóa, tình traïng thöøa lao ñoäng, thieáu vieäc do bình quaân ruoäng ñaát ít oûi khaù phoå bieán, do vaäy ñaõ coù nhieàu ngöôøi ñi laøm aên xa. Vieäc giaûi quyeát vaán ñeà lao ñoäng taïi choå cuõng ñöôïc chuù yù vôùi chính saùch giaûi quyeát vieäc laøm, giaûm soá hoä ngheøo xuoáng 10%. Caùc teä naïn xaõ hoäi nhìn chung khoâng nhieàu. 3.3.2.1 Ñôøi soáng vaên hoùa, y teá, giaùo duïc cuûa Huyeän Veà vaên hoùa, coù trung taâm vaên hoùa ôû thò traán La Haø vaø caùc xaõ thoân coù khu hoaït vaên hoùa – theå thao. Ñòa haït huyeän Tö Nghóa coù ñaøi truyeàn thanh huyeän vaø caùc xaõ coù ñaøi phaùt thanh xaõ. Phong traøo toaøn daân ñoaøn keát xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa phaùt trieån khaù toát, phong traøo vaên ngheä quaàn chuùng phaùt trieån toát. Veà y teá, huyeän coù trung taâm y teá Huyeän ñaët ôû thò traán La Haø, 2 ñoäi veä sinh phoøng dòch vaø 18 traïm y teá xaõ, thò traán. Toång soá giöôøng beänh laø 240 giöôøng. Toång soá caùn boä nghaønh y laø 172 ngöôøi, ngaønh döôïc 6 ngöôøi. Ñòa baøn Huyeän naèm saùt beân tænh neân vieäc khaùm vaø chöõa beänh khaù thuaän tieän. Coâng taùc daân soá – keá hoaïch hoùa gia ñình thöïc hieän khaù toát vôùi tæ leä gia taêng daân soá ._.eä thoáng naøy raát khoù thöïc hieän. Ñoái vôùi löïc löôïng VSDL, do tính chaát laøm aên töï phaùt, neân vieäc thuùc ñaåy löïc löôïng naøy ñoåi môùi phöông tieän, coâng ngheä thu gom cho phuø hôïp vôùi khoâng gian ñoâ thò dieãn ra khaù chaäm chaïp, caùc tröôøng hôïp oâ nhieãm maát myõ quan gaây ra do hoaït ñoäng cuûa löïc löôïng naøy vaãn coøn nhieàu.Coâng taùc quaûn lyù VSDL theo QÑ 5424 chöa thöïc hieän ñoàng boä coøn phuø thuoäc vaøo möùc ñoä quan taâm cuûa UBND caùc phöôøng,xaõ vaø caùn boä moâi tröôøng cuûa töøng phöôøng. 4.6.2 Ñaùnh giaù coâng taùc vaän chuyeån Qua phaân tích cho thaáy vaän chuyeån laø khaâu quan troïng coù lieân quan maät thieát ñeán khaâu thu gom.Coâng taùc vaän chuyeån cuõng coù nhieàu thuaän lôïi vaø khoù khaên nhö sau: Thuaän lôïi Phöông tieän duøng cho vaän chuyeån khaù ñaày ñuû vaø hieän ñaïi. Ñöôïc söï quan taâm cuûa UBND Huyeän veà vieäc ñaàu tö theâm xe cô giôùi chuyeân duøng cho coâng taùc ( töø 10 ñaàu xe leân 20 ñaàu xe) nhôø vaäy veà cô baûn giaûi quyeát ñöôïc tình traïng raùc toàn ñoïng do thieáu phöông tieän vaän chuyeån so vôùi tröôùc ñaây. Coâng ty chuû ñoäng trong vieäc laäp qui trình vaän chuyeån . Haïn cheá vaø khoù khaên Do daân soá taêng coäng vôùi löôïng xe coä tham gia löu thoâng cuõng taêng maø soá tuyeán ñöôøng ñöôïc môû roäng hay môùi môû khoâng taêng theo kòp neân tình traïng uøn taét giao thoâng luoân xaûy ra. Vòeâc chuyeån giao raùc taïi caùc ñieåm heïn cuõng gaëp nhieàu khoù khaên, do ñöôïc boá trí doïc treân caùc tuyeán ñöôøng löu thoâng neân thöôøng taäp trung nhieàu xe ba gaùc gaây caûn trôû giao thoâng,maát veû myõ quan ñöôøng phoá. Boá trí ñieåm heïn treân ñöôøng phoá gaëp nhieàu phaûn öùng cuûa ngöôøi daân ñoâ thò theâm vaøo ñoù heä thoáng thu gom raùc daân laäp laø moät heä thoáng töï phaùt neân thöôøng khoâng chaáp nhaän qui ñònh cuûa ngaønh veä sinh. Khoâng coù söï ñoàng boä giöõa phöông tieän chuyeån giao raùc ( xe ba gaùc) vaø phöông tieän tieáp nhaän raùc laø xe eùp ( maëc duø xe eùp ñaõ coù caõi tieán phaàn ñuoâi ñeå tieáp nhaän raùc) neân trong khi chuyeån giao raùc vaãn ñeå rôi xuoáng ñöôøng gaây oâ nhieãm vaø maát veä sinh ñoâ thò. Tình traïng nöôùc raùc chaûy leânh laùng treân ñöôøng phoá ôû baát kyø nôi naøo xe raùc ñi qua ñeán nay vaãn chöa coù höôùng giaûi quyeát höõu hieäu. Phöông tieän vaän chuyeån cuûa VSDL cuû kyõ,duøng xe ba gaùc hôû ñeå thu gom raùc laøm maát myõ quan, boác muøi hoâi thoái, ruoài nhaën baâu theo vaø nhaát laø raùc ræ xuoáng ñöôøng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng…. CHƯƠNG 5 ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT HUYỆN TƯ NGHĨA 5.1 Caùc coâng cuï hoå trôï 5.1.1 Coâng cuï phaùp lyù Coâng cuï phaùp lyù caàn ñöôïc vaän duïng toái ña ñeå ñieàu chænh caùc leäch laïc voán ñaõ toàn taïi khaù laâu trong xaõ hoäi. Luaät phaùp phaûi tham gia vaøo moïi quaù trình trong quaûn lyù vaø xöû lyù raùc khoâng chæ hoâm nay maø caû töông lai. Söû duïng phaùp luaät ñeå uoán naén nhöõng haønh vi sai traùi ñeå baûo veä toát nhaát vaán ñeà moâi tröôøng – moâi sinh vaø thoâng qua phaùp luaät hình thaønh daàn yù thöùc töï nguyeän, töï giaùc. Phaùp luaät phaûi söû duïng ñuùng ba yeáu toá: Nghieâm(khi thöïc hieän) Ñuùng vaø ñuû(khi vaän duïng) Laâu daøi(veà maët thoùi quen) Moâi tröôøng ôû caùc hoä daân laø vaán ñeà noùng boûng vaø böùc xuùc ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù thôøi gian, kinh phí, nhaân löïc…. ñeå nghieân cöùu vaïch ñònh tìm bieän phaùp giaûi quyeát. Chuùng ta coù theå aùp duïng caùc vaên baûn phaùp luaät hieän haønh cuûa nhaø nöôùc ñöa ra vaøo coâng taùc quaûn lyù raùc hieän nay. Moät soá vaên baûn veà phaùp luaät lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù raùc thaûi nhö sau: Quy cheá quaûn lyù chaát thaûi raén cuûa UBND Tænh neâu roõ: Ñieàu 1: Ñoái vôùi raùc sinh hoaït: ñöôïc thaûi ra töø caùc sinh hoaït haøng ngaøy nhö aên, ôû, laøm vieäc, buoân baùn. Ñoái vôùi raùc xaây döïng: ñöôïc thaûi trong quaù trình xaây döïng, phaù dôõ caûi taïo caùc coâng trình nhö xaø baàn, ñaát caën, buøn coáng, nhaùnh caây. Ñoái vôùi raùc y teá: ñöôïc thaûi ra trong quaù trình chöõa beänh nhö boâng, baêng, kim chích, boä phaän ngöôøi beänh bò caét boû… Ñieàu 2: Phí veä sinh laø khoaûng ñoùng goùp baét buoäc, moïi caù nhaân vaø caùc toå chöùc treân ñòa baøn Huyeän ñeàu phaûi coù nghóa vuï noäp tieàn laáy raùc theo phöông thöùc caên cöù vaøo hôïp ñoàng thöïc hieän dòch vuï laáy raùc do ngaønh veä sinh( keå caû raùc daân laäp) kyù tröïc tieáp vôùi moãi hoä daân, ñaïi dieän taäp theå ñôn vò …… Ñieàu 3: Moïi caù nhaân, toå chöùc( keå caû caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi) ñang sinh soáng, hoaït ñoäng treân ñòa baøn Huyeän ñeàu phaûi chaáp haønh nghieâm chænh caùc qui ñònh trong qui cheá naøy. ( Trích qui cheá quaûn lyù chaát thaûi raén) Taïi ñieàu 7 ñieåm C trong phaùp leänh xöû lyù vi phaïm haønh chaùnh Nghò ñònh 49/CP ban haønh ngaøy 15 thaùng 8 naêm 1996 cuûa chính phuû: “ Caám vöùt raùc, xaùc ñoäng vaät, chaát thaûi, hoaëc baát cöù vaät gì gaây oâ nhieãm ra nôi coâng coäng hay vaøo choã coù voøi nöôùc gieáng, nöôùc aên, ao ñaàm,hoà maø thöôøng ngaøy ngöôøi daân söû duïng trong sinh hoaït ñeàu ñöôïc söû lyù theo phaùp luaät” Ñieàu 27 Nghò Ñònh 175/CP ngaøy 18 thaùng 10 naêm 1994 cuûa chính phuû veà höôùng daãn thi haønh Luaät baûo veä moâi tröôøng qui ñònh: Moïi cô sôû saûn xuaát kinh doanh, beänh vieän, khaùch saïn, nhaø haøng coù caùc chaát thaûi ôû daïng raén, loûng, khí caàn xöû lyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng khí thaûi ra ngoaøi cô sôû mình, coâng ngheä xöû lyù caùc loaïi chaát treân phaûi ñöôïc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn xeùt duîeât. Chaát thaûi sinh hoaït taïi caùc thaønh phoá, ñoâ thò, khu coâng nghieäp caàn phaûi ñöôïc thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù theo qui cheá xöû lyù raùc thaûi. Chaát thaûi coù chöùa vi sinh vaät, vi truøng gaây beänh caàn phaûi ñöôïc xöû lyù nghieâm ngaët tröôùc khi thaûi vaøo caùc khu chöùa chaát thaûi coâng coäng theo qui ñònh hieän haøn. Chaát thaûi chöùa caùc loaïi hoùa chaát ñoäc haïi, khoù phaân huûy phaûi ñöôïc xöû lyù theo coâng ngheä rieâng, khoâng ñöôïc thaûi vaøo caùc khu chöùa chaát thaûi sinh hoaït. QÑ 126/2004/CP ngaøy 26 thaùng 5 naêm 2004 veà vieäc xöû phaït vi phaïm haønh chính trong hoaït ñoäng xaây döïng – quaûn lyù coâng trình haï taàng ñoâ thò vaø quaûn lyù söû duïng nhaø: Ñieàu 33: Xöû phaït toå chöùc, caù nhaân coù vi phaïm veà thu gom, vaän chuyeån vaø ñoå raùc thaûi: Phaït caûnh caùo hoaëc phaït tieàn töø 50.000 ñoàng ñeán 100.000 ñoàng ñoái vôùi toå chöùc, caù nhaân ñoå raùc khoâng ñuùng nôi qui ñònh . Phaït tieàn töø 300.000 ñoàng ñeán 500.000 ñoàng ñoái vôùi toå chöùc, caù nhaân thu gom, vaän chuyeån raùc khoâng ñuùng nôi qui ñònh. Ngoaøi caùc hình thöùc xöû phaït qui ñònh taïi khoaûn 1 vaø khoaûn. Ñieàu naøy, toå chöùc, caù nhaân vi phaïm coøn bò aùp duïng caùc bieän phaùp sau: Buoäc thöïc hieän bieän phaùp khaéc phuïc tình do vi phaïm haønh chính gaây ra. Buoäc thöïc hieän ñuùng qui ñònh veà an toaøn, baûo veä moâi tröôøng. QÑ 5424 cuûa Huyeän veà vieäc ñöa hoaït ñoäng “ laøm raùc daân laäp” vaøo thöïc hieän theo qui cheá thoáng nhaát chung cho toaøn Tænh. Nhö vaäy nhôø coâng cuï phaùp lyù ta coù theå quaûn lyù raùc töø caùc nguoàn phaùt sinh. Coâng cuï kinh teá 5.1.2.1. Heä thoáng kyù quyõ hoaøn chi Kyù quyõ hoaøn chi laø moät coâng cuï kinh teá khaù hieäu quaû trong vieäc thu hoài laïi caùc saûn phaåm sau khi ñaõ söû duïng ñeå taùi cheá hoaëc taùi söû duïng, ñoàng thôøi cuõng taïo ra ñöôïc moät nguoàn kinh phí ñaùng keå ñeå chi traû cho vieäc xöû lyù caùc chaát thaûi loaïi boû sau khi söû duïng. Kyù quyõ hoaøn chi coù nghóa laø ngöôøi söû duïng sau khi mua saûn phaåm phaûi chi traû theâm moät khoaûn tieàn theá chaân cho bao bì saûn phaåm maø ngöôøi tieâu duøng ñem traû laïi bao bì cho ngöôøi baùn hoaëc moät soá toå chöùc naøo ñoù chòu traùch nhòeâm thu hoài caùc saûn phaåm sau khi söû duïng thì soá tieàn theá chaân ñoù seõ ñöôïc hoaøn traû laïi. Soá tieàn coù ñöïoc töø vieäc ngöôøi tieâu duøng khoâng hoaøn laïi saûn phaåm seõ ñöôïc chi duøng cho coâng taùc thu gom vaän chuyeån vaø söû lyù chaát thaûi. Hieän taïi coù theå aùp duïng heä thoáng kyù quyõ hoaøn chi naøy cho caùc saûn phaåm ñoùng chai, lon ñoà hoïp, ñoà uoáng, bình acquy xe gaén maùy, caùc saûn phaåm coù bao bì ñoùng goùi lôùn nhö bao xi maêng, bao bì ñöïng thöùc aên gia suùc. 5.1.2.2 Phí saûn phaåm Phí saûn phaåm ñöôïc ñaùnh vaøo caùc saûn phaåm maø sau khi söû duïng seõ sinh ra chaát thaûi maø khoâng traû laïi ñöôïc. Chuùng ñöôïc aùp duïng ñeå hoå trôï cho söï thaønh coâng cuûa heä thoáng kyù quyõ hoaøn chi. Phí saûn phaåm seõ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc bao bì, daàu nhôøn, tuùi nhöïa, phaân boùn, thuoác tröø saâu, loáp xe, nguyeân vaät lieäu. Moät hình thöùc thu phí töông töï ñaõ ñöôïc aùp duïng ôû nöôùc ta laø thu phí giao thoâng, ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ñònh giaù baùn xaêng trong ñoù coù coäng theâm khoaûn leä phí giao thoâng. Caùc phí saûn phaåm seõ ñöôïc söû duïng cho caùc chöông trình ñöôïc vaïch ra ñeå ñoái phoù vôùi caùc taùc ñoäng moâi tröôøng tieâu cöïc cuûa caùc saûn phaåm thu phí. Nhìn chung, phí saûn phaåm ít coù taùc duïng kích thích giaûm thieåu chaát thaûi, tröø khi möùc phí phaûi ñöôïc naâng cao ñaùng keå. 5.1.2.3 Caùc khoaûn trôï caáp Caùc khoaûn trôï caáp ñöôïc cung caáp cho caùc cô quan vaø khu vöïc tö nhaân tham gia vaøo caùc laõnh vöïc quaûn lyù chaát thaûi raén. Hieän taïi, coù theå aùp duïng ñöôïc caùc boä phaän sau ñaây: Trôï caáp cho caùc nhaø saûn xuaát ñeå khuyeán khích vieäc phaùt trieån vaø laép ñaët coâng ngheä saûn sinh ít chaát thaûi hôn hoaëc taùi söû duïng chaát thaûi. Trôï caáp cho caùc nhaø saûn xuaát söû duïng caùc saûn phaåm nhaët laïi töø raùc ñeå khuyeán khích môû roäng hoaït ñoäng saûn xuaát. 5.1.2.4 Leä phí thu gom Möùc phí laø 10.000 ñoàng/hoä/thaùng do löïc löôïng thu gom coâng laäp ñaûm nhaän. Möùc phí laø 10.000 ñoàng/hoä/thaùng do löïc löôïng thu gom coâng laäp ñaûm nhaän. Nhaø nöôùc vaãn phaûi bao caáp moät phaàn chi phí thu gom queùt doïn, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc khu vöïc coâng coäng. Giaûi phaùp giaùo duïc yù thöùc 5.2.1 Vai troø cuûa coäng ñoàng Trong moïi quoác gia treân theá giôùi, nhaø nöôùc luoân chòu traùch nhieäm baûo ñaûm söùc khoûe cuûa coäng ñoàng vaø baûo veä moâi tröôøng. Moät trong nhöõng nhieäm vuï chuû yeáu cuûa traùch nhieäm naøy laø thu gom vaø thaûi boû ôû caùc nôi coâng coäng trong Huyeän nhaèm giöõ ñöôøng phoá luoân saïch ñeïp vaø daân cö khoûi nhöõng ñieàu kieän keùm veä sinh. Ngay caû vôùi caùc heä thoáng tinh vi vaø kyõ thuaät tieân tieán nhaát hieän nay thì cuõng khoâng theå naøo giaûi quyeát ñöôïc taát caû caùc loaïi raùc thaûi ra ngoaøi Huyeän, do ñoù caàn thieát phaûi coù söï giuùp ñôõ coäng ñoàng. Khoâng coù söï giuùp ñôõ coäng ñoäng, seõ vaãn coøn raùc vöông vaõi khaép nôi maø khoâng coù heä thoáng quaûn lyù naøo treân theá giôùi coù theå ñieàu haønh heát ñöôïc. Söï tham gia cuûa coäng ñoàng neân taäp trung vaøo vaán ñeà caù nhaân ngay trong nhöõng vaán ñeà nhoû nhö: Thu gom raùc trong nhaø cuûa caùc hoä daân neân ñaët trong caùc thuøng raùc vaø bao bì ñuùng caùch (theo quy ñònh, moãi hoä daân neân coù moät thuøng raùc). Ñieàu naøy cuoái cuøng seõ ñöa ñeán vieäc phaân loaïi raùc töø nhaø ôû. Ñoå raùc ñuùng giôø taïi nhöõng nôi maø heä thoáng coâng coäng seõ ñeán thu raùc. Khoâng vöôùt raùc ra ñöôøng vaø taïi nhöõng nôi coâng coäng hay chung quanh caùc thuøng raùc doïc ñöôøng phoá. Coù theå ñaït ñöôïc söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong vaán ñeà veä sinh caù nhaân theo caùch khen thöôûng vaø xöû phaït sau ñaây: Huyeän toå chöùc nhöõng buoåi tuyeân döông nhöõng caù nhaân, toå chöùc thöïc hieän toát quy ñònh veà chaát thaûi raén sinh hoaït, coù ñoùng goùp tích cöïc cho coâng taùc quaûn lyù CTRSH. Khen thöôûng nhöõng ngöôøi toá caùo caù nhaân, toå chöùc vi phaïm qui ñònh vieäc boû, vaän chuyeån raùc. Hình thöùc khen thöôûng coù theå laø tuyeân döông, ñoàng thôøi neân coù khen thöôûng veà maët taøi chính. Coù nhö vaäy môùi khuyeán khích ngöôøi daân tích cöïc thöïc hieän toát nhöõng quy ñònh cuõng nhö toá caùo caùc haønh vi sai phaïm. Xöû phaït thích ñaùng nhöõng caù nhaân, toå chöùc vi phaïm veà chaát thaûi raén. Hình thöùc xöû phaït: xöû phaït haønh chính vaø seõ truy toá tröôùc phaùp luaät neáu möùc ñoä vi phaïm nghieâm troïng. Möùc xöû phaït ñeà xuaát: Vöùt raùc nôi coâng coäng: 60.000 ñoàng/laàn vaø phaûi nhaët raùc boû vaøo thuøng, tham gia moät ngaøy queùt raùc treân ñòa baøn Huyeän. Vöùt raùc xuoáng doøng nöôùc: 80.000ñoàng/laàn vaø phaûi nhaët raùc ñaõ vöùt boû. Cô quan tröôøng hoïc khoâng thöïc hieän toát vieäc toàn tröõ raùc, raùc boác muøi aûnh höôûng ngöôøi daân trong khu vöïc phaït 500.000ñoàng/laàn vaø caét caùc khen thöôûng. Neáu caù nhaân, toå chöùc ñaõ bò phaït nhieàu laàn nhöng khoâng thöïc hieän toát seõ bò möùc phaït naëng hôn. Sau ñaây trích moät soá yù kieán cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo moâi tröôøng: Oâng Nguyeãn Quoác Taân - chi cuïc tröôûng chi cuïc baûo veä moâi tröôøng noùi “ Tuyeân truyeàn cho moïi ngöôøi coù yù thöùc baûo veä moâi tröôøng laø ñieàu cô baûn nhaát”. Tröôùc vaán naïn moâi tröôøng ngaøy caøng oâ nhieãm nghieâm troïng, ngaønh ñaõ choïn giaûi phaùp ñaõ choïn giaûi phaùp baûo veä moâi tröôøng haøng ñaàu laø tuyeân truyeàn. Haèng naêm ngaønh ñaõ trieån khai baûo veä moâi tröôøng ñeán coäng ñoàng xaõ hoäi. Ñeán nay coù theå noùi ai cuõng nhaän thöùc ñöôïc moâi tröôøng ñaõ vaø ñang bò oâ nhieãm nghieâm troïng, caàn phaûi baûo veä. Tuy vaäy bieán nhaän thöùc thaønh yù thöùc, baûo veä moâi tröôøng laø ñieàu khoâng deã daøng… Beân caïnh tuyeân truyeàn, chuùng toâi cho raèng caàn phaûi phoái hôïp vôùi chính quyeàn ñòa phöông thöïc hieän nghieâm vieäc xöû lyù ñoái vôùi nhöõng toå chöùc, ñôn vò, caù nhaân oâ nhieãm moâi tröôøng… Oâng Toân Taøi Quyeát - phoù Giaùm ñoác Coâng ty Moâi tröôøng vaø ñoâ thò Quaûng Ngaõi: “ Caàn phoái hôïp chaët cheõ cuûa ñòa phöông, chính quyeàn cô sôû….” Hieän nay Coâng ty ñaõ noå löïc ñeå thu gom raùc nhöng vì nhieàu lí do neân coâng ty chæ thu gom raùc trong ñòa baøn TP.Quaûng ngaõi vaø Huyeän Tö Nghóa. Nhöõng ñòa baøn coøn laïi haàu heát söû duïng nguoàn kinh phí vì söï nghieäp moâi tröôøng vaø ñòa phöông naøo cuõng ñaõ coù ñoäi baûo veä moâi tröôøng. Nhöng neáu ñòa phöôg naøo thieáu quan taâm tuyeân truyeàn cho daân veà yù thöùc baûo veä maø chæ khoaùng traéng cho ñoäi thu gom raùc thì seõ khoâng khaéc phuïc ñöôïc tình traïng raùc thaûi traøn lan. Ngay caû trong thaønh phoá cuõng nhö nhöõng tuyeán ñöôøng coù boá trí thuøng ñöïng raùc vaãn khoâng ñöôïc saïch, neáu ngöôøi daân vaãn cöù vöùt raùc böøa baõi neân vieäc thu doïn coøn phoái hôïp vôùi ñòa phöông coâng ty taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn. Chò Buøi Thò Thanh Vaân – Phoù Bí Thö Tænh Ñoaøn: “ Baûo veä moâi tröôøng, caû coäng ñoàng vaøo cuoäc” Haèng naêm ngoaøi vieäc giao cho caùc ñôn vò cô sôõ thöïc hieän caùc phong traøo vì moâi tröôøng xanh, saïch, ñeïp, Tænh ñoaøn huy ñoäng haøng traêm ñoaøn vieân ra quaân thu gom raùc baûo veä moâi tröôøng. Naâng cao nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng Vai troø cuûa giaùo duïc tuyeân truyeàn yù thöùc baûo veä moâi tröôøng ñöôïc caùc nöôùc xem nhö coâng cuï haøng ñaàu ñeå thöïc hieän BVMT. Theo caùc taøi lieäu baùo caùo moâi tröôøng thì bieän phaùp giaùo duïc chính laø chìa khoùa quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa coâng taùc BVMT. Giaùo duïc theo boán vaán ñeà lôùn: Giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc cho coäng ñoàng Giaùo duïc moâi tröôøng ôû caùc caáp hoïc töø maàm non cho ñeán phoå thoâng, ñaïi hoïc vaø sau ñaïi hoïc. Huaán luyeän, ñaøo taïo phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù raùc thaûi. Caùc hoaït ñoäng phong traøo mang tính tuyeân truyeàn giaùo duïc. Thöôøng xuyeân naâng cao nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng trong vieäc thöïc hieän traùch nhieäm, nghóa vuï vaø quyeàn haïn ñaõ ñöôïc qui ñònh trong Luaät baûo veä moâi tröôøng baèng caùch: Toå chöùc caùc chieán dòch truyeàn thoâng gaây aán töôïng maïnh nhaèm phaùt ñoäng phong traøo toaøn daân thöïc hieän Luaät baûo veä moâi tröôøng vaø chæ thò “Taêng cöôøng coâng taùc baûo veä moâi tröôøng trong thôøi kyø coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc”. Tieáp tuïc ñaåy maïnh phong traøo: xanh – saïch, veä sinh moâi tröôøng, phong traøo khoâng vöùt raùc ra ñöôøng vaø chieán dòch laøm saïch theá giôùi. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn tröïc tieáp thoâng qua ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi tình nguyeän ñeán töøng ñoaøn vieân, hoäi vieân, töøng gia ñình vaø vaän ñoäng toaøn daân thöïc hieän Luaät baûo veä moâi tröôøng. Toå chöùc tuyeân truyeàn giaùo duïc thoâng qua sinh hoaït thöôøng kyø cuûa caùc toå chöùc quaàn chuùng cô sôõ, taïo ra phong traøo thi ñua hình thaønh thoùi quen môùi, xaây döïng neáp soáng môùi trong taäp theå cö daân ôû ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp. Toå chöùc tuyeân truyeàn roäng raõi treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, phöông tieän nghe nhìn cuûa caùc toå chöùc quaàn chuùng nhö: Ñoaøn thanh nieân, Hoäi phuï nöõ, Hoäi noâng daân…vaø cuûa ñòa phöông ñeå taïo ra dö luaän xaõ hoäi khuyeán khích, coå vuõ caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng. 5.2.3 Giaùo duïc taïi tröôøng hoïc Giaùo duïc treû con coù leõ laø caùch hieäu quaû nhaát ñeå thay ñoåi quan nieäm cuûa coäng ñoàng veà laâu daøi. Neáu con ngöôøi ñöôïc daïy veà vaán ñeà giöõ veä sinh caù nhaân ngay töø töø khi coøn nhoû, vieäc naøy seõ deã daøng trôû thaønh moät phaàn khoâng theå taùch rôøi trong loái soáng cuûa caù nhaân khi hoï tieáp tuïc ñöôïc giaùo duïc veà ñieàu ñoù sau naøy. Ñeà nghò ñöa giaùo duïc moâi tröôøng vaøo chöông trình hoïc ôû caáp hoïc maàm non, phoå thoâng cô sôõ, phoå thoâng trung hoïc, ñaïi hoïc vaø sau ñaïi hoïc vôùi caùc möùc ñoä khaùc nhau, moãi tröôøng hoïc ñeàu phaûi coù nhöõng giaùo vieân chòu traùch nhieäm giaûng daïy veà moâi tröôøng ñeå giuùp hoïc sinh hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa moâi tröôøng soáng xung quanh chuùng ta töø ñoù taïo yù thöùc baûo veä moâi tröôøng, coù nhö theá moâi tröôøng môùi ngaøy caøng saïch ñeïp hôn, hy voïng raèng trong töông lai thaønh phoá chuùng ta seõ xanh vaø saïch khoâng coøn tình traïng xaõ raùc böøa baõi treân væa heø vaø ngoaøi ñöôøng phoá nhö hieän nay. 5.3 Caùc bieän phaùp hoaøn thieän vieäc quaûn lyù taïi Huyeän Treân ñòa baøn Huyeän coù dòch vuï thu gom raùc cuûa Coâng Ty Moâi Tröôøng Ñoâ Thò vaø caùc hoä laøm raùc daân laäp thöïc hieän vieäc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù raùc töø caùc nguoàn. Nhöng vôùi löôïng raùc treân 110taán/ngaøy coäng vôùi thaønh phaàn daân cö phöùc taïp maø yù thöùc coäng ñoàng chöa cao neân coâng taùc quaûn lyù gaëp nhieàu khoù khaên. Maët khaùc, chöa ñöôïc quaûn lyù ñuùng möùc veà phaùp luaät cho neân tình traïng xaû raùc böøa baõi vaãn dieãn ra lieân tuïc. Vì vaäy, caàn phaûi coù söï phoái hôïp giöõ phaùp luaät, nhaø quaûn lyù vaø tuyeân truyeàn giaùo duïc cho ngöôøi daân ñeå naâng cao nhaän thöùc ñeå cho hoï nhaän thaáy taàm quan troïng cuûa vieäc giöõ VSMT. Muoán quaûn lyù toát thì phaûi coù bieän phaùp ngaên ngöøa, haïn cheá raùc phaùt sinh. 5.3.1 Caùc bieän phaùp hoaøn thieän coâng taùc thu gom Vieäc môû roäng theâm nhieàu tuyeán ñöôøng daãn ñeán löôïng nhaân söï phaûi daøn moûng hoaëc phaûi laøm nhieàu giôø môùi ñaûm traùch heát coâng vieäc. Nhö vaäy seõ aûnh höôûng ñeán söùc khoeû coâng nhaân vaø chaát löôïng veä sinh. Vì vaäy, coâng ty phaûi taêng theâm löôïng coâng nhaân tyû leä thuaän vôùi soá tuyeán ñöôøng môùi ñöôïc môû. Daân soá ngaøy caøng taêng laøm cho löôïng raùc phaùt sinh ngaøy caøng nhieàu do ñoù phaûi ñaàu tö theâm phöông tieän thieát bò ñeå phuïc vuï toát coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån. Caûi tieán phöông tieän thu gom raùc theo höôùng cô giôùi hoaù hoaëc söû duïng thuøng 660L. Neáu caûi tieán nhö vaäy seõ giaûm löôït xe thu gom raùc löu ñoäng thöôøng ñoå ñaäu gaây caûn trôû giao thoâng, keùm myõ quan ñoâ thò. Hôn nöõa, ñöôøng xaù, heûm nhoû phaûi coù loä giôùi nhaát ñònh. Thay ñoåi giôø giaác thu gom giöõa hai löôïng löïc CNVS vaø VSDL sao cho ñoàng boä nhaèm traùnh tình traïng raùc böøa baõi treân ñöôøng phoá khi coâng nhaân thu gom. Hôn nöõa laø phaûi giaûi quyeát quaûn lyù toaøn boä heä thoáng laøm raùc daân laäp cho hôïp lyù hôn vì ñaïi ña soá löïc löôïng naøy keùm veà trình ñoä vaên hoùa, quen neáp soáng töï do, yù thöùc kyû luaät keùm, phöông tieän thoâ sô neân gaây khoù khaên trong vieäc ñöa hoï vaøo neà neáp. Coâng nhaân tröïc tieáp laøm vieäc trong caùc khaâu thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù raùc phaûi ñöôïc xeáp ôû ngaønh lao ñoäng naëng vaø ñoäc haïi ñeå töø ñoù ñöôïc trang bò baûo hoä lao ñoäng, coù cheá ñoä tieàn löông, phuï caáp thích hôïp. 5.3.2 Caùc bieän phaùp hoaøn thieän coâng taùc vaän chuyeån Khi xaõ hoäi phaùt trieån, vieäc thay ñoåi coâng ngheä vaän chuyeån, thu gom cuûa ngaønh veä sinh cho phuø hôïp vôùi xu theá cuûa ñaát nöôùc laø ñieàu taát yeáu. Vì noù giuùp giaûm bôùt nhieàu coâng ñoaïn, giaûm thieåu nhieàu oâ nhieãm moâi tröôøng, raùc khoâng coøn rôi rôùt treân ñöôøng khi vaän chuyeån do ñoù ñöôøng phoá saïch ñeïp hôn, taïo veû myõ quan cho caùc ñieåm heïn. Trang bò maùy moùc, duïng cuï cho vieäc laáy raùc sao cho nhanh choùng, moãi xe döøng ôû moãi traïm khoâng quaù 15 phuùt ñeå tieát kieäm nhieân lieäu, xoaù tình traïng xe ba gaùc saép haøng chôø xe eùp nhôø vaäy giôø coâng lao ñoäng cuûa coâng nhaân taêng leân. Giaûm caùc ñieåm thu nhaän raùc vaø boá trí thuøng ñöïng raùc thaûi daøi treân caùc tuyeán ñöôøng seõ laøm giaûm löôïng xe thoâ sô taäp trungvaøo giôø cao ñieåm gaây aùch taéc giao thoâng. Kheùp kín qui trình vaän chuyeån: töø caùc xe thu gom ñöa vaøo xe eùp roài ñi thaúng ra baõi ñoå khoâng qua traïm trung chuyeån. Nhö vaäy seõ khoâng coøn xe ben vaän chuyeån raùc treân ñöôøng phoá neân haïn cheá ñöôïc buïi vaø muøi hoâi thoái laøm oâ nhieãm moâi tröôøng. 5.3.2 Caùc bieän phaùp hoaøn thieän coâng taùc trung chuyeån Phun xòt thöôøng xuyeân vaø coù phöông phaùp giaùm saùt vieäc phun xòt caùc cheá phaåm khöû muøi vaø dieät coân truøng. Ñieàu chænh laïi thôøi gian vaän chuyeån raùc töø boâ ñeå traùnh keït xe ngay cöûa boâ. CHÖÔNG 6 KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ 6.1 Keát luaän Trong nhöõng naêm qua cuøng vôùi neàn phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi, boä maêt Huyeän ngaøy moät thay ñoåi. Quaù trình ñoâ thò hoaù ñaõ mang laïi cho Huyeän nhieàu khu daân cö môùi, nhieàu khu thöông maïi, ñöôøng xaù khang trang hôn vaø roäng ñeïp hôn. Song song vôùi vaán ñeà ñoåi môùi vaø söï phaùt trieån ñoâ thò thì vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng laø vaán ñeà caàn ñöôïc quan taâm hôn bao giôø heát. Moâi tröôøng vaãn laø phaàn thuï höôûng cuûa xaõ hoäi, ñoàng thôøi laïi laø nhu caàu maø xaõ hoäi höôùng ñeán ñeå caûi thieän laøm cho noù toát ñeïp hôn nhaèm phuïc vuï chính söï soáng cuûa con ngöôøi. Quaûn lyù vaø xöû lyù raùc laø moät boä phaän quan troïng goùp phaàn caûi taïo laøm saïch, trong laønh moâi tröôøng. Vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù raùc phaûi laø traùch nhieäm chung cuûa moïi ngöôøi, cuûa toaøn xaõ hoäi vì ñaây laø vaán ñeà haøng ñaàu trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng. Phaùp luaät veà quaûn lyù vaø xöû lyù raùc thaûi phaûi thöïc hieän nghieâm hôn bao giôø heát nhaèm giaùo duïc, cöôõng cheá. Ñoù laø tieàn ñeà taïo neân thoùi quen toát veà baûo veä moâi tröôøng daàn daàn seõ mang laïi yù thöùc töï giaùc cho xaõ hoäi vaø treân quan ñieåm naøy moâi tröôøng ñaõ ñöôïc caûi taïo. Phaùp luaät veà quaûn lyù vaø xöû lyù raùc thaûi coù ñöôïc thöïc hieän toát, coù phaùt huy ñöôïc söùc maïnh cuûa noù hay khoâng coøn tuyø thuoäc vaøo söï hoå trôï ñoàng boä cuûa caùc ngaønh, caùc caáp ñeå taïo ñieàu kieän cho toaøn xaõ hoäi thöïc hieän ñuùng phaùp luaät. Ngöôïc laïi thì phaùp luaät seõ taïo thaønh cung chuaån ñeå xaõ hoäi thöïc hieän ñuùng phaùp luaät. Suy cho cuøng baèng moïi bieän phaùp, baèng moïi coâng cuï, baèng moïi noå löïc cuûa chuùng ta ñeàu höôùng quaûn lyù raùc thaûi chính laøñeå ngaên chaën moät thaûm hoaï veà oâ nhieãm moâi tröôøng. Töø hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït treân ñòa baøn, coù moät soá keát luaän nhö sau: Veà coâng taùc thu gom Raùc do hoä daân thaûi ra chöa ñöôïc thu gom heát Löïc löôïng coâng laäp khaù quy cuû vaø khoâng nghieâm chænh trong vieäc ñöôïc maëc ñoàng phuïc baûo hoä lao ñoäng ñaày ñuû maø coøn trong taùc phong coâng taùc. Tuy ñöôïc coi laø phoái hôïp vôùi löïc löôïng thu gom coâng laäp cuûa Coâng ty nhöng löïc löôïng thu gom raùc daân laäp chöa phuû kín heát ñöôïc ñòa baøn Huyeän vaø hoaït ñoäng khoâng theo thôøi gian cuï theå naøo. Phaân boá caùc löïc löôïng raùc daân laäp khoâng toát. Coù nhöõng daõy raùc quaù daøi, coù nhöõng daây laïi quaù ngaén. Vieäc quaûn lyù caùc daây raùc coâng laäp toát nhöng ñoái vôùi daây raùc daân laäp thì coøn loûng leûo. Baèng chöùng laø coøn coù nhöõng xung ñoät veà tieàn thu gom raùc. Vieäc tuï taäp ôû ñieåm heïn vaø chôø ñôïi laâu cuõng laø moät maët keùm trong vieäc thu gom raùc hoä daân, do tình traïng naøy daãn ñeán vieäc naêng xuaát lao ñoäng cuûa coâng nhaân Coâng ty giaûm vaø gaây nhieàu phieàn haø tôùi caùc hoä xung quanh ñieåm heïn. Veà heä thoáng vaän chuyeån Ñoäi vaän chuyeån linh hoaït trong vieäc thöïc hieän thôøi gian vaän chuyeån raùc. Tuy nhieân, khoâng coù taùc ñoäng tích cöïc nhieàu tôùi coâng taùc vaän chuyeån do vaãn coøn nhieàu haïn cheá: veà quy trình thôøi gian vaän chuyeån, ñöôøng phoá nhoû heïp. Toå chöùc thöïc hieän caùc quy trình khaù toát. Tuy nhieân vieäc laáy raùc taïi ñieåm heïn vaãn coøn nhöõng ñieåm phaûi khaéc phuïc. Vieäc kieåm tra xe ñöôïc thöïc hieän moät caùch nghieâm tuùc tröôùc khi baét ñaàu ñöa vaøo vaän haønh. Nhieàu xe vaän chuyeån cuõ khi thöïc hieän coâng taùc thu gom coù rôi vaõi raùc, nöôùc ræ raùc treân ñöôøng tuy khoâng nhieàu. Veà heä thoáng trung chuyeån Chaát löôïng veä sinh cuûa boâ khoâng ñaûm baûo. Do khu daân cö maø laïi laø traïm hôû. Neân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng soáng xung quanh, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû cuûa ngöôøi daân sinh soáng xung quanh. Beân caïnh ñoù, vieäc phun xòt caùc cheá phaåm khöû muøi khoâng thöïc hieän thöôøng xuyeân, chæ thaáy coâng taùc phun xòt khi löôïng raùc trong boâ ñaõ ñaày vaø chuaån bò xuùt chuyeån bôùt vaøo caùc xe vaän chuyeån. Ngoaøi ra, khoâng thaáy phun xòt choáng coân truøng. Khoâng coù heä thoáng thu vaø xöû lyù nöôùc ræ raùc. 6.2 Kieán nghò Nhìn chung, coâng taùc quaûn lyù raùc thaûi sinh hoaït cuûa Huyeän trong nhöõng naêm qua ñaëc bieät laø gaàn ñaây ñaõ coù tieán boä ñaùng keå vaø ngaøy caøng hoaøn thieän hôn tuy nhieân cuõng gaëp khoâng ít khoù khaên vaø trôû ngaïi. Vì vaäy, chuùng ta phaûi tìm ra giaûi phaùp ñeå coâng taùc quaûn lyù ñöôïc toát hôn. Moät soá ñeà nghò goùp phaàn naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù raùc thaûi sinh hoaït Huyeän: Taêng cöôøng kieåm tra, xöû phaït caùc haønh vi vi phaïm VSMT nhaèm taïo thoùi quen cho ngöôøi daân trong vaán ñeà giöõ gìn veä sinh ñoâ thò, trong giao nhaän raùc giöõa ngaønh veä sinh vaø nhaân daân. Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù, ñeà ra caùc bieän phaùp phuïc vuï VSMT thích hôïp töøng khu vöïc nhaèm khaéc phuïc tính ña daïng thieáu ñoàng nhaát do ñaëc thuø ñoâ thò hoaù cuûa töøng ñòa phöông. Taêng cöôøng giaùo duïc yù thöùc giöõ gìn VSMT moät caùch ñoàng boä töø trong nhaø ra ngoaøi xaõ hoäi. Thöïc hieän coâng taùc tuyeân truyeàn giaùo duïc vaø phoå bieán caùc vaên baûn phaùp luaät veà VSMT, vaän ñoäng nhaân daân xaây döïng neáp soáng vaên minh, khoâng vöùt raùc ra ñöôøng phoá, nôi coâng coäng. Trong phong traøo xaây döïng gia ñình vaên hoùa, khu phoá vaên hoùa, xaõ vaên hoaù caàn coù tieâu chuaån cuï theå vaø phöông phaùp ñaùnh giaù khoa hoïc hôn veà veä sinh moâi tröôøng, traùnh ñeå veä sinh moâi tröôøng thaønh moät tieâu chuaån caûm tính, chungchung. Thí nghieäm chöông trình phaân loaïi raùc taïi nguoàn nhaèm taän duïng vaø taùi cheá pheá lieäu ñoàng thôøi giuùp giaûm chi phí thu gom, vaän chuyeån vaø giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng. Caàn coù söï chæ ñaïo kòp thôøi cuûa UBND Huyeän trong vieäc tieán haønh thöïc hieän thöïc hieän quaûn lyù VSDL theo QÑ9 5424 cuûa UBND Tænh. Thöôøng xuyeân coù keá hoaïch theo doõi, ñaøo taïo, taäp huaán ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc kyõ thuaät ñeå naâng cao trình ñoä, yù thöùc, traùch nhieäm ñeå thöïc hieän vieäc giaùm saùt vaø xöû lyù cuõng nhö giaùo duïc höôùng daãn veà moâi tröôøng cho nhaân daân. Ñeà nghò UNND Tænh kieán nghò chính phuû cho pheùp xöû phaït taïi choã ñoái vôùi caùc haønh vi vi phaïm qui ñònh veà veä sinh vaø thaønh laäp Toå kieåm tra xöû phaït chuyeân ngaønh. Nhö vaäy môùi coù taùc duïng xöû lyù kòp thôøi, haïn cheá toái ña caùc vi phaïm veä sinh ñoâ thò. Cho pheùp löïc löôïng kieåm tra xöû phaït ñöôïc höôûng 50% tieàn phaït nhaèm khuyeán khích ñòa phöông vaø löïc löôïng kieåm tra veä sinh hoaït ñoäng suoát ngaøy ñeâm(vì thöôøng vi phaïm veà ban ñeâm) Ñieàu chænh laïi thôøi gian thu gom vaø vaän chuyeån raùc cho hôïp lyù. Nhaèm ñaûm baûo cho tính thoâng tin giöõa caùc quy trình coâng vieäc ñöôïc lieàn maïch vaø thoâng suoát, neân nhaán maïnh tính lieân keát giöõa caùc toå, nhoùm thoâng qua moái quan heä giöõa caùc toå chöùc, nhoùm tröôûng caùc nhoùm vôùi nhau. Yeâu caàu chaët cheõ trong vieäc vaän haønh boâ trung chuyeån moät caùch hôïp veä sinh nhaèm traùnh nhöõng taùc ñoäng moâi tröôøng khoâng ñaùng coù, haïn cheá muøi hoâi, coân truøng, nöôùc ræ raùc vaø tieáng oàn. Boá trí caùc ñieåm heïn cho hôïp chænh giôø thu gom raùc queùt ñöôøng sôùm hôn traùnh tình traïng caûn trôû giao thoâng. Giuùp ñôõ xaõ thaønh laäp nhoùm giaùm saùt vaø quaûn lyù raùc daân laäp. Coù nhöõng yeâu caàu raøng buoäc roõ raøngñeå löïc löôïng naøy thu gom ñuû vaø ñuùng giôø, saïch seõ raùc hoä daân. Ñoàng thôøi, nhoùm naøy cuõng laø nhöõng ngöôøi vaän ñoäng ngöôøi daân ñaêng kí thu gom raùc, quaûn lyù löôïng raùc thaûi laäu, böøa baõi treân ñòa baøn xaõ. Taát caû caùc coâng nhaân veä sinh nöõ , nam ñeàu phaûi ñöôïc hoïc boå tuùc vaên hoaù. Neân thöïc hieän cho caû löïc löôïng raùc daân laäp. Vì vaäy naâng cao trình ñoä cuûa nhöõng ngöôøi tröïc tieáp laøm coâng taùc thu gom, vaän chuyeån, trung chuyeån, xöû lyù raùc laø raát quan troïng do giuùp naâng cao trình ñoä hieåu bieát cuûa ngöôøi coâng nhaân. Khi ñoù, hoï thích öùng vaø naém baét caùc chöông trình, chuû tröông chuû choát hôn. ._.