Bài giảng môn học Thương mại quốc tế

giữa các quốc gia và các nền kinh tế trên thế giới.Nội dung: Xuất nhập khẩu hàng hoá hữu hìnhXuất nhập khẩu hàng hoá vô hìnhGia công quốc tếTái xuất khẩu và chuyển khẩuXuất khẩu tại chỗNội dung TMQTXuất nhập khẩu hàng hoá hữu hìnhXuất khẩu gạo, cà phê ... Nhập khẩu thép, ô tô ...Xuất nhập khẩu hàng hoá vô hìnhdịch vụ vận tải, bảo hiểm, hàng không, sáng chếGia công quốc tếGiày dép, đồ may mặc...Tái xuất khẩu và chuyển khẩuTái xuất khẩu: hàng hóa phải làm thủ tục hải quan.Chuyển khẩu: Hàng hóa không làm thủ tục hải quan.Xuất khẩu tại chỗHàng hoá dịch vụ bán cho các khu chế xuất ...1.2. Đặc điểm của thương mại quốc tếTốc độ tăng trưởng rất nhanh và cao hơn tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế trong nước.Thương mại hàng hữu hình thường tăng chậm hơn so với thương mại hàng vô hình.Cơ cấu mặt hàng trong thương mại quốc tế có những thay đổi sâu sắc.Phạm vi và phương thức cạnh tranh ngày càng được mở rộng với nhiều công cụ khác nhau. Chu kỳ sống của sản phẩm ngày càng ngắn đi.TMQT hướng tới tự do hoá.1.3. Chức năng của TMQTThương mại quốc tế có hai chức năng cơ bản:Làm biến đổi cơ cấu giá trị sử dụng của sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân.Góp phần nâng cao hiệu quả của nền kinh tế quốc dân.2. Các lý thuyết về TMQT2.1. Quan điểm của phái trọng thương2.2. Adam Smith và lý thuyết lợi thế tuyệt đối2.3. Lý thuyết lợi thế tương đối của David Ricardo2.4. Lý thuyết lợi thế tương đối của Haberler và chi phí cơ hội2.5. Lý thuyết lợi thế tương đối của Heckscher-Ohlin2.1. Quan điểm của phái trọng thươngNội dung cơ bản của lý thuyết trọng thương: Sự phồn vinh được đo bằng lượng tài sản mà quốc gia đó cất giữ, thường được tính bằng vàng.Đánh giá cao vai trò của thương mại quốc tếTMQT là nguồn mang lại sự giàu có cho đất nước. Tuy vậy chỉ coi trọng xuất khẩuTMQT = Zero - sum gameCần thiết có sự can thiệp sâu của Chính phủ.2.2. Adam Smith và lý thuyết lợi thế tuyệt đốia) Nội dung lý thuyết lợi thế tuyệt đốib) Mô hình minh họa c) Kết luậna) Nội dung lý thuyết lợi thế tuyệt đốiCơ sở của mậu dịch giữa hai quốc gia là lợi thế tuyệt đối. Lợi thế tuyệt đối bao gồmlợi thế tự nhiên lợi thế do nỗ lực của nước đó. Về mặt bản chất, lợi thế tuyệt đối chính là chi phí sản xuất thấp hơn. Mỗi quốc gia nên tập trung vào sản xuất rồi xuất khẩu mặt hàng mà mình có lợi thế tuyệt đối. Nhờ có chuyên môn hóa sản xuất và trao đổi mà cả hai quốc gia đều trở nên sung túc hơn.b) Mô hình minh họa Giả thiết: Thế giới chỉ có 2 quốc gia, sản xuất 2 sản phẩm. Chi phí vận chuyển là bằng 0 Lao động là yếu tố sản xuất duy nhất và được di chuyển tự do giữa các ngành sản xuất trong nước, nhưng không di chuyển được giữa các quốc giaCạnh tranh hoàn hảo tồn tại trên tất cả các thị trường. Thương mại là hoàn toàn tự do.b) Mô hình minh họa (tiếp)Mô hình: Thế giới chỉ có 2 quốc gia là Mỹ và Anh, sản xuất 2 sản phẩm là thép và vải.Số lượng thép và vải sản xuất được sau 1 giờ lao động ở mỗi nước:AnhMỹThép (tấn)63Vải (m)26b) Mô hình minh họa (tiếp)Khi chưa có thương mại:hai thị trường biệt lập hai mức giá giá tương quan (hay còn gọi là tỷ lệ trao đổi nội địa) khác nhau. Mỗi nước đều tự sản xuất cả hai mặt hàng để tiêu dùng. Mức giá tương quan giữa vải và thép ở Anh là 1vải = 1/3 thépở Mỹ là 1 vải = 2 thép. b) Mô hình minh họa (tiếp)Khi thương mại quốc tế xảy ra giữa 2 quốc gia:Anh có lợi thế tuyệt đối trong sản xuất thép.→ Anh sẽ tập trung sản xuất thépMỹ có lợi thế tuyệt đối trong sản xuất vải.→ Mỹ sẽ tập trung sản xuất vảiSau đó 2 quốc gia sẽ tiến hành trao đổi với nhau thông qua TMQT và đều có lợib) Mô hình minh họa (tiếp)Giả sử tỷ lệ trao đổi quốc tế là 1 vải = 1 thép.Mỹ: dùng 1 giờ lao động sản xuất được 6m vải, trao đổi với Anh được 6 tấn thép.→ Mỹ có lợi 3 tấn thép, hay ½ giờ lao động.Anh: dùng 1 giờ lao động sản xuất được 6 tấn thép, trao đổi với Mỹ được 6m vải.→ Anh có lợi 4 tấn thép, hay 4/6 giờ lao động.Khung tỷ lệ trao đổi cả 2 bên cùng có lợi:1/3 < vải/ thép < 2c) Kết luận Lý thuyết lợi thế tuyệt đối: đề cao vai trò của cá nhân và các doanh nghiệp, ủng hộ một nền thương mại tự doTMQT là cólợi cho cả hai bên tham gia:nếu mỗi bên có lợi thế tuyêt đối trong sản xuất 1 mặt hàng nhất định, phụ thuộc vào năng suất lao động và tỷ lệ trao đổi.Vậy nếu một quốc gia bất lợi hoàn toàn thì liệu có thể thu được lợi khi tham gia vào thương mại quốc tế hay không?Ví dụ: Việt Nam bất lợi hoàn toàn trong việc sản xuất hàng may mặc và ô tô so với Mỹ.→ Tại sao TMQT vẫn xảy ra giữa Việt Nam và Mỹ?2.3. Lý thuyết lợi thế tương đối của David Ricardoa) Nội dung:Nếu một quốc gia có bất lợi hoàn toàn trong việc sản xuất tất cả các loại sản phẩm thì quốc gia này vẫn có thể tham gia vào thương mại quốc tế và thu được lợi ích bằng cách,chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu những sản phẩm mà việc sản xuất ra chúng với ít bất lợi nhất (những sản phẩm có lợi thế so sánh) đồng thời nhập khẩu những sản phẩm bất lợi lớn hơn (những sản phẩm không có lợi thế so sánh).b) Mô hình minh họaGiả thiết: tương tự lý thuyết lợi thế tuyệt đối.Mô hình:Năng suất lao động ở mỗi nước:Bảng giá tương quanAnhMỹThép (tấn)56Vải (m)212AnhMỹVải/thép2/52b) Mô hình minh họa (tiếp)Khi có thương mại quốc tế:Anh có lợi thế so sánh trong sản xuất thép, còn Mỹ - trong sản xuất vải. Anh sẽ chuyên môn hóa vào sản xuất thép, Mỹ sẽ chuyên môn hóa sản xuất vải rồi đem trao đổi với nhauTỷ lệ trao đổi vải/thép:=2/5 = tỷ lệ trao đổi nội địa của Anh → Mỹ thu được lợi ích tối đa, lợi ích của Anh = 0.= 2 = tỷ lệ trao đổi nội địa của Mỹ → Anh thu được lợi ích tối đa, lợi ích của Mỹ = 0Khung tỷ lệ trao đổi để cả 2 quốc gia cùng có lợi: 2/5 < vải/thép < 2.c) Kết luậnQuy luật lợi thế so sánh được phát biểu như sau: "Một quốc gia sẽ xuất khẩu những mặt hàng có giá cả thấp hơn một cách tương đối so với quốc gia kia.”Một cách cụ thể, quốc gia A sẽ xuất khẩu X và nhập khẩu Y khi và chỉ khi:Tổng kết 3 lý thuyếtHọc thuyếtKinh doanh bao nhiêuKinh doanh sản phẩm nàoKinh doanh với aiChính phủ có nên kiểm soát việc kinh doanhTrọng thương---CóLợi thế tuyệt đốiXX-KhôngLợi thế tương đối-X-Không2.4. Lý thuyết lợi thế tương đối của Haberler và chi phí cơ hộiLý thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo: dựa trên lý thuyết về giá trị lao động.Lý thuyết lợi thế tương đối của Haberler: dựa trên lý thuyết về chi phí cơ hội.a) Nội dungChi phí cơ hội: là số lượng các hàng hóa khác phải cắt giảm để chuyển nguồn tài nguyên sang sản xuất thêm một đơn vị hàng hóa nào đó.Lợi thế so sánh: là chi phí cơ hội thấp hơn.Lợi ích của TMQT: Khi tham gia vào TMQT, khả năng tiêu dùng của mỗi quốc gia sẽ được mở rộng dù đường giới hạn khả năng sản xuất là không đổi.b) Mô hìnhThế giới chỉ có 2 quốc gia là Mỹ và Anh, sản xuất 2 sản phẩm là thép và vải.Chi phí cơ hội của mỗi sản phẩm ở mỗi nước:Đường giới hạn khả năng sản xuất ở mỗi quốc gia:AnhMỹThép/vải3/21/2Đường giới hạn khả năng sản xuấtb) Mô hình (tiếp)Trước khi có TMQT:Ở mỗi quốc gia: đường tiêu dùng trùng với đường giới hạn khả năng sản xuất. Giả sử:Mỹ: tiêu dùng và sản xuất ở mức: 60 vải và 90 thép.Anh: tiêu dùng và sản xuất ở mức: 40 vải và 40 thép.Sau khi có TMQT:Giả sử tỷ lệ trao đổi là 70 thép = 70 vải.Lợi ích thu được từ TMQT2.5. Lý thuyết lợi thế tương đối của Heckscher-OhlinCác bạn tự tìm hiểu thêm.