47 câu hỏi về pháp luật có trả lời

Caâu1: Söï ra ñôøi vaø toàn taïi cuûa PL XHCN laø moät taát yeáu khaùch quan. Sau khi CM thaønh coâng, g/caáp CN vaø ND LÑ döôùi söï laõnh ñaïo cuûa ÑCS phaûi xoaù boû heä thoáng PL cuõ, xaây döïng heä thoáng PL môùi cuûa g/caáp mình ñeå ñieàu chænh caùc QHXH trong ñieàu kieän môùi, traán aùp caùc phaàn töû choáng ñoái CM, toå chöùc xaây döïng xaõ hoâïi môùi, giaùo duïc nhaân daân töï giaùc laøm vieäc cho baûn thaân vaø XH Cuõng nhö söï ra ñôøi, toàn taïi vaø p/trieån cuûa NN XHCN laø taát yeáu khaùch quan phuø hôïp vôùi quy luaät vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa XH.(nguyeân nhaân laø nhöõng tieàn ñeà kinh teá, c/trò, xh vaø yeáu toá daân toäc, thôøi ñaïi- xh coøn g/caáp). Khi NN XHCN p/trieån cao tôùi moät giai ñoaïn nhaát ñònh cuûa lòch söû, côû sôû toàn taïicuûa NN khoâng coøn thì NN seõ ''Töï tieâu vong''vaø söï caàn thieát coù boä maùy traán aùp cuõng maát daàn nhöôøng choã cho söï phaùt trieån cuûa moät toå chöùc töï quaûn, döïa treân cô sôû cuûa q/löïc nhaân daân roäng raõi vaø hoaø nhaäp vôùi xaõ hoäi. Caâu 2: baûn chaát cuûa PL XHCN. traû lôøi:( tham khaûo hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa caâu 1) PL XHCN coù baûn chaát vöøa thöïc hieän tính giai caáp vöøa thöïc hieän tính xh. - Tính giai caáp : laø h/thoáng caùc q/taéc xöû söï, t/ hieän yù chí cuûa g/caáp CN vaø ND l/ ñoäng. Do ñoù NN ban haønh vaø baûo ñaûm baèng söùc maïnh cöôõng cheá treân cô sôû giaùo duïc vaø thuyeát phuïc moïi ngöôøi toân troïng. - Tính xaõ hoäi: PL thöïc hieän yù chí vaø lôïi ích cuûa caùc taàng lôùp trong XH. PL ñaïi dieän chính thöùc cuûa toaøn XH. Nhieäm vuï quaûn lyù ñôøi soáng xaõ hoäi(kt,c.trò,xh) * Baûn chaát PL theå hieän ôû nhöõng ñieåm cô baûn sau: - PL laø moät q/taéc xöû söï coù tính thoáng nhaát noäi taïi cao. PL laø h/thoáng caùc quy phaïm ñoàng boä. PL xd treân cô sôû cuûa QHPL k/teá XHCN nhöng p/trieån theo xu höôùng thoáng nhaát (theå hieän qua caùc quan heä) - PL theå hieän yù chí cuûa giai caáp CN vaø ñoâng ñaûo ND lñ. PL thöïc söï daân chuû vì baûo veä quyeàn töï do, daân chuû roäng raõi cho ND lñ. - PL coù quan heä chaët cheõ vôùi cheá ñoä KT XHCN. Trong mqh KT giöõ vai troø quyeát ñònh, PL phaûn aùnh trình ñoä phaùt trieån cuûa cheá ñoä KT. - PL coù quan heä maät thieát vôùi ñöôøng loái, c/s cuûa ÑCS. Ñöôøng loái chính saùch cuûa Ñaûng chæ ñaïo phöông höôùng xdPL, chæ ñaïo noäi dung vaø vieäc toå chöùc thöïc hieän PL. PL phaûn aùnh ñöôøng loái, c/s cuûa Ñaûng, theå cheá hoaù thaønh caùc quy ñònh chung thoáng nhaát. - PL caùc quan heä chaët cheõ caùc QPXH # ( quy phaïm ñaïo ñöùc, quy taéc xöû söï cuûa caùc toå chöùc xh vaø ñoaøn theå). PL giöõ vai troø chæ ñaïo cao hôn caùc quy ñònh khaùc phaûi phuø hôïp vôùi PL veà nguyeân taéc. Vai troø: PL laø phöông tieän ñeå theå cheá hoaù ñöôøng loái c/s cuûa caùc p/tieän ñeå nhaø nöôùc quaûn lyù ñôøi soáng xh, laø p/tieän ñeå ND ñöôïc quyeàn laøm chuû, t/hieän quyeàn vaø n/vuï cuûa coâng daân. Muïc ñích cuûa PL ñaët ra nhaèm thöïc hieän nhöõng muïc ñích ñaõ xaùc ñònh, muïc ñích ñoù xuaát phaùt töø chöùc naêng vaø nhieäm vuï cuûa nhaø nöôùc vaø nhu caàu phaûi coù söï ñieàu chænh PL caùc quan heä xh. Trong moái quan heä naøy coù theå nhaän thaáy vai troø cuûa PL. + PL laø cô sôû ñeå xd vaø hoaøn thieän boä maùy NN XHCN. + PL baûo ñaûm t/hieän coù hieäu quaû chöùc naêng toå chöùc vaø q/lyù KT, xd cô sôû v/chaát cuûa CNXH. + PL baûo ñaûm thöïc hieän neàn daân chuû XHCN, phaùt huy quyeàn löïc, ND, coâng baèng. + PL laø cô sôû ñeå giöõ vöõng an ninh chính trò, traät töï an toaøn xh. + Coù vai troø giaùo duïc maïnh meõ. + Goùp phaàn taïo döïng nhöõng quan heä môùi. + PL taïo ra moâi tröôøng oån ñònh cho vieäc thieát laäp caùc moái quan heä hôïp taùc, phaùt trieån. Caâu 3: Quan heä PL vôùi ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng. PL XHCN coù quan heä maät thieát vôùi ñöôøng loái c/s cuûa ÑCS. Trong mqh naøy, ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng giöõ vai troø chuû ñaïo: Ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng chæ ñaïo phöông höôùng xd PL, chæ ñaïo noäi dung PL vaø chæ ñaïo vieäc toå chöùc thöïc hieän vaø aùp dung PL. PL luoân phaûn aùnh ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng, laø söï theå cheá hoaù( cuï theå hoaù) ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng thaønh caùc quy ñònh chung thoáng nhaát treân quy moâ toaøn xh. Trong vieäc xd vaø hoaøn thieän heä thoáng PL XHCN cuõng nhö trong coâng taùc toå chöùc thöïc hieän PL phaûi thaám nhuaàn caùc quan ñieåm theå hieän trong caùc ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng ñeå theå cheá hoaù thaønh heä thoáng caùc QPPL phuø hôïp vaø toå chöùc thöïc hieän coù hieäu quaû. Tuy nhieân PL cuõng coù tính ñoäc laäp töông ñoái cuûa noù, PL cuõng coù söï taùc ñoäng maïnh meõ tôùi ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng. Thöïc tieãn ñaõ cho thaáy neáu s/duïng toát coâng cuï PL thì ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng seõ nhanh choùng ñi vaøo c/soáng. Thoâng qua PL, caùc ñöôøng loái c/s , q/ñieåm cuûa Ñaûng ñöôïc trieån khai moät caùch nhanh choùng, cuï theå vaø treân quy moâ roäng lôùn nhaát. Thöïc tieãn p/lyù laø moâi tröôøng ñeå kieåm nghieäm tính ñuùng ñaén, hieäu quaû t/hieän caùc ñöôøng loái, c/s vaø q/ñieåm cuûa Ñaûng. Nhöng caàn traùnh khuynh höôùng PL thuaàn tuyù, khi xd vaø thöïc hieän PL khoâng döïa treân cô sôû ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng, ñoàng thôøi cuõng phaûi traùnh khuynh höôùng muoán duøng ñöôøng loái c/s cuûa Ñaûng ñeå thay theá cho PL, haï thaáp vai troø cuûa PL. Caâu 4: Quan heä PL vôùi ñaïo ñöùc trong XHCN. Ñaïo ñöùc: laø nhöõng quan nieäm, quan ñieåm cuûa con ngöôøi( moät coäng ñoàng, moät taàng lôùp hoaëc moät giai caáp) veà caùi thieän, caùi aùc, veø söï coâng baèng, danh döï, nghóa vuï... do ñieàu kieän ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn coøn coù söï khaùc nhau nhaát ñònh neân quan nieäm naøy cuõng raát ña daïng. PL XHCN: Theå hieän yù chí chung cuûa g/caáp CN vaø ND lñ, phaûn aùnh nhöõng lôïi ích cô baûn vaø laâu daøi cuûa hoï nhaèm xd moät XH môùi trong ñoù moãi ngöôøi ñeàu coù theå phaùt huy v/troø vaø k/naêng cuûa mình. Trong thôøi kyø quaù ñoä, XH coøn toàn taïi nhieàu loaïi ñaïo ñöùc khaùc nhau, chuùng luoân taùc ñoäng vaø aûnh höôûng laãn nhau. PL XHCN coù quan heä chaët cheõ vôùi ñaïo ñöùc. Moät maët noù taùc ñoäng maïnh meõ tôùi ñaïo ñöùc( trong chöøng möïc nhaát ñònh noù coù khaû naêng caûi taïo caùc quy phaïm ñaïo ñöùc) maët khaùc noù chòu söï aûnh höôûng cuûa ñaïo ñöùc. PL vaø ñaïo ñöùc ñeàu laø nhöõng coâng cuï ñeå q/ lyù, duy trì traät töï XH( quaûn lyù vaø giaùo duïc) PL giöõ v/troø chæ ñaïo, cao hôn caùc q/ñònh khaùc, caùc q/ñònh khaùc phaûi phuø hôïp vôùi PL veà n/taéc. PL ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû ñaïo ñöùc, phaûi phuø hôïp vôùi ñaïo ñöùc( ñaûm baûo deã thöïc hieän) PL phaûi baûo veä ñaïo ñöùc( taát nhieân ñaïo ñöùc phaûi phuø hôïp quyeàn lôïi giai caáp coâng nhaân vaø ND lao ñoäng) ñaïo ñöùc phaûi hoã trôï cho PL trong caùc lónh vöïc maø PL khoâng vöôn tôùi ñöôïc ( quaûn lyù ñaát nöôùc baèng ñaïo lyù vaø PL). Taïo ñieàu kieän cho PL thöïc hieän nghieâm minh( ngöôøi coù ñaïo ñöùc töï thöïc hieän theo PL khoâng döïa vaøo PL ñeå vuï lôïi). Caâu5: Quan heä PL vôùi KT trong XHCN. - Kinh teá: Giöõ vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi PL veà noäi dung vaø höôùng phaùt trieån. PL khoâng theå cao hôn hoaëc thaáp hôn trình ñoä phaùt trieån cuûa cheá ñoä kinh teá XH. - Phaùp Luaät: luoân phaûn aùnh trình ñoä phaùt trieån cuûa cheá ñoä KT XHCN. Moïi söï thay ñoåi cuûa cheá ñoä KT seõ daãn ñeán nhöõng thay ñoåi töông öùng cuûa PL. Tuy nhieân, PL vôùi nhöõng ñaëc ñieåm ñaëc thuø cuûa mình seõ coù söï taùc ñoäng trôû laïi moät caùch maïnh meõ ñôùi vôùi söï phaùt trieån cuûa cheá ñoä KT XHCN. Vì vaäy, neáu PL phaûn aùnh ñuùng trình ñoä p/trieån cuûa cheá ñoä kinh teá XH noù seõ coù vai troø tích cöïc vaø ngöôïc laïi, neáu phaûn aùnh khoâng ñuùng ñieàu ñoù thì PL seõ coù taùc ñoäng tieâu cöïc. Cho neân trong xd PL, cuõng nhö trong t/chöùc thöïc hieän PL phaûi coù q/ñieåm gaén lyù luaän vôùi thöïc tieãn, phaûi xuaát phaùt vaø caên cöù vaøo ñieàu kieän cuï theå trong moãi giai ñoaïn nhaát ñònh cuûa ñaát nöôùc ñeûà xd vaø thöïc hieän PL moät caùch phuø hôïp. Trong g/ñoaïn hieän nay khi neàn kinh teá nöôùc ta ñang chuyeån dòch sang neàn kinh teá thò tröôøng coù söï quaûn lyù vaø ñieàu tieát cuûa nhaø nöôùc, vieäc xaùc ñònh ñuùng tính chaát, ñaëc ñieåm, trình ñoä p/trieån cuûa neàn KT, döï baùo ñuùng höôùng p/trieån tieáp theo vieäc xd moät heä thoáng PL ñoàng boä phuø hôïp laø vaán ñeà coù yù nghóa heát söùc quan troïng Caâu 6: Vai troø cuûa PL XHCN ñoái vôùi boä maùy NN * PL laø coâng cuï thöïc hieän quyeàn löïc cuûa NN. NN caàn ñeán PL khoâng chæ vôùi yù nghóa laø phöông tieän cöôõng cheá, traán aùp maø coøn laø phöông tieän ñeå toå chöùc quaûn lyù, phaùt huy khaû naêng taùc ñoäng toå chöùc höôùng daãn ñoái vôùi caùc QHXH thoâng qua ñieàu khieån haønh vi cuûa con ngöôøi. Cuï theå: - Moät laø: PL laø cô sôû ñeå giöõ vöõng an ninh c/trò, traät töï an toaøn XH. PL ñöôïc ñaët ra nhaèm ñeå ñieàu chænh, höôùng daãn haønh vi xöû söï cuûa caùc chuû theå, thieát laäp moät traät töï QHPL, thuùc ñaåy quaù trình phaùt trieån XH. Maët khaùc, PL coøn chöùa döïng nhöõng quy phaïm caám moïi haønh vi vi phaïm. Nhöõng bieän phaùp ñöôïc PL quy ñònh ñeå aùp duïng trong nhöõng tröôøng hôïp coù vi phaïm PL laø cô sôû ñeå xöû lyù, tröøng trò nhöõng haønh vi gaây nguy hieåm cho XH ñoàng thôøi bieåu hieän söùc maïnh NN, quyeàn löïc NN, moät caùch coâng khai. - Hai laø: PL laø cô sôû ñeå xd vaø hoaøn thieän boä maùy NN XHCN. ñaûm baûo toå chöùc boä maùy NN hoaït ñoäng ñoàng boä. VD: Moãi toå chöùc deàu coù VB q.ñònh veà toå chöùc vaø chöùc naêng hoaït ñoäng. Trong quaù trình thieát laäp vaø thöïc hieän quyeàn löïc nhaø nöôùc, PL caàn phaûi: - X/ñònh ñuùng c/naêng, thaåm quyeàn traùch nhieäm cuûa moãi loaïi c/quan, moãi c/quan trong BMNN. - Xaùc laäp ñuùng ñaén vaø hôïp lyù moái quan heä giöõa caùc cô quan. - Coù nhöõng phöông phaùp vaø hình thöùc toå chöùc hoaït ñoäng phuø hôïp ñeå taïo thaønh cô cheá ñoàng boä. Thöïc tieãn VN, nhöõng naêm qua, khi chöa coù heä thoáng caùc quy phaïm PL ñaày ñuû, ñoàng boä phuø hôïp chính xaùc ñeå laøm cô sôû cho vieäc cuûng coá vaø hoaøn thieän boä maùy NN daãn ñeán tình traïng truøng laëp, choàng cheùo, thöïc hieän khoâng ñuùng chöùc naêng thaåm quyeàn cuûa moät soá cô quan NN, boä maùy sinh ra coàng keønh keùm hieäu quaû. Ñaïi hoäi VII ñaõ khaúng ñònh'' Tieáp tuïc caûi caùch boä maùy NN.. thöïc hieän thoáng nhaát quyeàn löïc treân cô sôû phaân coâng, phaân caáp raønh maïch, boä maùy tinh giaûn goïn nheï vaø hoaït ñoäng coù chaát löôïng''. Tieáp ñoù ÑH VIII tieáp tuïc khaúng ñònh vaø ñeà ra nhöõng phöông höôùng vaø bieän phaùp quan troïng trong ñoù ñaõ nhaán maïnh phaûi chuù troïng phaùt huy vai troø cuûa PL ''öu tieân xaây döïng.. ñieàu chænh coâng cuoäc caûi caùch boä maùy NN'' - Ba laø: PL XHCN laø phöông tieän thöïc hieän chöùc naêng toå chöùc vaø quaûn lyù kinh teá, xaây döïng cô sôû vaät chaát cho CNXH. Chöùc naêng kinh teá cuûa NN laø chöùc naêng coù phaïm vi roängvaø phöùc taïp bao goàm nhieàu moái quan heä, nhieàu vaán ñeà maø NN caàn ñieàu tieát vaø quaûn lyù nhö: Hoaïch ñònh caùc chính saùch kinh teá, xaùc ñònh chæ tieâu keá hoaïch...Toaøn boä quaù trình ñoù phaûi coù söï tham gia tích cöïc cuûa NN. PL vôùi tính chaát ñaëc thuø cuûa noù chính laø cô sô ñeå NN thöïc hieän chöùc naêng ñoù. - Boán laø: Beân caïnh chöùc naêng phaûn aùnh, moâ hình hoaù caùc yeâu caàu khaùch quan cuûa XH, PL XHCN coøn coù khaû naêng ñi tröôùc, ñònh höôùng söï phaùt trieåncuûa caùc QHXH, vì vaäy noù coù hai vai troø raát lôùn trong vieäc taïo döïng caùc quan heä môùi. Maët khaùc, chính nhôø ñaëc thuø cuûa mình maø PL XHCNlaø phöông tieän coù yù nghóa quan troïng trong vieäc taïo laäp moät moâi tröôøng oån ñònh ñeå söï hôïp taùc vaø moái quan heä bang gioa giöõa caùc quoác gia coù theå phaùt trieån treân cô sôû ñuû ñoä tin caäy laãn nhau. PL XHCN coù khaû naêng thieát laäp moät traät töï maø ôû ñoù moïi chuû theå khi tham gia phaûi toân troïng nhöõng cam keát vaø chòu traùch nhieäm veà nhöõng haäu quaû xaûy ra. Caâu 7: Vai troø cuûa PL XHCN ñoái vôùi kinh teá. PL ñaûm baûo cho vieäc thöïc hieän coù hieäu quaû chöùc naêng toå chöùc vaø quaûn lyù KT, xaây döïng cô sôû vaät chaát cuûa CNXH. ôû ñaây chöùc naêng toå chöùc vaø quaûn lyù KT coù phaïm vi roäng vaø phöùc taïp bao goàm nhieàu moái quan heä, nhieàu vaán ñeà maø nhaø nöôùc caàn xaùc laäp, ñieàu tieát vaø giaûi quyeát nhö: - Hoaïch ñònh chính saùch KT - Xaùc ñònh chæ tieâu keá hoaïch - Quy ñònh caùc cheá ñoä taøi chính, tieàn teä, giaù caû. Do tính chaát phöùc taïp ( nhieàu vaán ñeà nhieàu q.heä caàn giaûi quyeát) laø phaïm vi roäng( treân quy moâ toaøn quoác) cuûa chöùc naêng quaûn lyù KT, NN khoâng theå tröïc tieáp tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng KT cuï theå maø chæ thöïc hieän vieäc quaûn lyù haønh chính-KT. Quaù trình ñoù khoâng theå thöïc hieän ñöôïc neáu nhö khoâng döïa vaøo PL. Chæ coù PL vôùi nhöõng tính chaát ñaëc thuø cuûa noù môùi laø cô sôû ñeå baûo ñaûm cho NN hoaøn thaønh ñöôïc chöùc naêng cuûa mình trong lónh vöïc KT. Quaù trình toå chöùc vaø quaûn lyù KT ôû VN nhöõng naêm vöøa qua ñaõ laø moät thöïc tieãn sinh ñoäng khaúng ñònh vai troø cuûa PL. Tình traïng thieáu heä thoáng QPPL kinh teá cuõng nhö söï toàn taïi quaù laâu nhöõng VB, nhöõng quy phaïm PL kinh teá cuûa cô cheá taäp trung quan lieâu bao caáp ñaõ laøm giaûm hieäu löïc quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, kìm haõm söï phaùt trieån cuûa neàn KT VN vaø laøm phaùt sinh nhieàu hieän töôïng tieâu cöïc nhö tham oâ, laõng phí.... Töø sau ÑH VI, nhieàu VB PL kinh teá ñöôïc ban haønh kòp thôøi phuø hôïp vôùi tình hình môùi ñaõ coù taùc ñoäng thieát thöïc taêng cöôøng hieäu löïc cuûa NN, thuùc ñaåy söï phaùt trieån KT, mang laïi nhieàu thaønh töïu böôùc ñaàu. ÑH VII ñaõ xaùc ñònh ''cô cheá vaän haønh neàn KT haøng hoaù nhieàu thaønh phaàn theo ñònh höôùng XHCN laø cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa NN baèng PL, keá hoaïch c/s vaø caùc coâng cuï # ''. ÑH VII khaúng ñònh: ''Hoaøn chænh heä thoáng PL veà KT.... hình thaønh khuoân khoå phaùp lyù ñoàng boä caàn thieát cho caùc hoaït ñoäng kinh teá''. Caâu 8: Khaùi nieäm, ñaëc ñieåm vaø caùc loaïi QPPL. VB QPPL laø VB do cô quan NN coù thaåm quyeàn ban haønh theo thuû tuïc vaø trình töï luaät ñònh, trong ñoù coù caùc quy taéc xöû söï chung, ñöôïc NN baûo ñaûm thöïc hieän nhaèm ñieàu chænh caùc qh XH theo ñònh höôùng XHCN vaø ñöôïc aùp duïng nhieàu laàn trong thöïc teá ñôøi soáng. Hình thöùc tieán boä nhaát laø hình thöùc cô baûn cuûa PL XHCN: noù coù nhöõng ñaëc ñieåm: - VB QPPL laø VB do cô quan NN coù thaåm quyeàn ban haønh nghóa laø, khoâng phaûi moïi VB ñeàu coù theå goïi laø VB QPPL maø chæ nhöõng VB naøo ñöôïc cô quan NN coù thaåm quyeàn ( theo luaät ñònh) ban haønh môùi coù theå trôû thaønh VB QPPL. - VB QPPL laø VB coù chöùa ñöïng caùc quy taéc xöû söï chung( caùc QPPL). Nhöõng VB maëc duø coù yù nghóa phaùp lyù nhöng khoâng chöùa ñöïng nhöõng quy taéc xöû söï chung thì cuõng khoâng phaûi laø VB QPPL. Chaúng haïn, NN XHCN coù theå ra caùc VB mang tính chaát c.trò nhö: lôøi keâu goïi, hieäu trieäu, tuyeân boá.... caùc VB ñoù coù yù nghóa phaùp lyù nhöng khoâng phaûi VB QPPL. - VB QPPL ñöôïc aùp duïng nhieàu laàn trong ñôøi soáng, ñöôïc aùp duïng trong moïi tröôøng hôïp khi coù söï kieän phaùp lyù xaåy ra. Nhö vaäy VB QPPL khaùc vôùi caùc VB caù bieät hoaëc caùc VB aùp duïng PL. VD: Moät quy ñònh phaân nhaø ôû, giaûi quyeát cheá ñoä höu trí, 1 baûn aùn... khoâng phaûi laø VB QPPL. - Teân goïi, noäi dung vaø caùc trình töï ban haønh caùc loaïi VB QPPL ñöôïc quy ñònh cuï theå trong PL. VB QPPL coù yù nghóa raát lôùn trong vieäc taïo ra tieàn ñeà caàn thieát ñeå thieát laäp, cuûng coá, vaø taêng cöôøng phaùp cheá XHCN, moät n/taéc hoaït ñoäng cô baûn cuûa boä maùy NN XHCN. Xaây döïng ñöôïc 1 heä thoáng caùc VB QPPL thoáng nhaát, ñoàng boä, kòp thôøi vôùi k/thuaät cao, q/ñònh roõ raøng cuï theå vaø chính xaùc quyeàn haïn, traùch nhieäm cuûa caùc cô quan NN, caùc toå chöùc XH, quyeàn vaø nghóa vuï cuûa coâng daân seõ coù yù nghóa raát lôùn trong vieäc thieát laäp 1 traät töï PL, taêng cöôøng phaùp cheá XHCN. - Nhöõng QPPL ñöôïc NN baûo ñaûm thöïc hieän * Caùc loaïi VB QPPL ôû VN: Heä thoáng VB QPPL ôû VN theo HP1992 vaø luaät ban haønh VB QPPL ( coù hieäu löïc töø 1/1/1997) bao goàm: - VB do QH ban haønh: Hieán phaùp, luaät, nghò quyeát. - VB do uyû ban thöôøng vuï QH ban haønh: Phaùp leänh, nghò quyeát. - VB do caùc cô quan NN coù thaåm quyeàn khaùc ôû trung öông ban haønh ñeå thi haønh VB QPPL cuûa QH, UBTV QH: a. Leänh, quyeát ñònh cuûa chuû tòch nöôùc; b. Nghi quyeát, nghò ñònh cuûa chính phuû; quyeát ñònh, chæ thò cuûa thuû töôùng chính phuû; c. Quyeát ñònh, chæ thò thoâng tö cuûa Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang Boä; d. Nghò quyeát cuûa Hoäi ñoàng thaåm phaùn Toaø aùn nhaân daân toái cao; quyeát ñònh, chæ thò, thoâng tö cuûa vieän tröôûng vieän kieåm saùt nhaân daân toái cao; e. Nghò quyeát, thoâng tö lieân tòch giöõa caùc cô quan NN coù thaåm quyeàn, giöõa cô quan NN coù thaåm quyeàn vôùi toå chöùc chính trò-xaõ hoäi. - VB do HÑND, UBND ban haønh ñeå thi haønh VB QPPL cuûa QH, UBTV QH vaø VB cuûa cô quan NN caáp treân; VB do UBND ban haønh coøn ñeå thi haønh nghò quyeát cuûa HÑND cuøng caáp: a. Nghò quyeát cuûa HÑND; b. Quyeát ñònh, chæ thò cuûa UBND. * Caên cöù vaøo trình töï ban haønh vaø giaù trò phaùp lyù, caùc VB QPPL ñöôïc chia thaønh 2 loaïi laø caùc VB luaät vaø caùc VB döôùi luaät. - Caùc VB luaät: VB luaät laø VB QPPL do QH, cô quan cao nhaát cuûa quyeàn löïc NN ban haønh. VB luaät coù caùc hình thöùc laø Hieán phaùp vaø luaät ( hoaëc boä luaät) - Caùc VB döôùi luaät: laø nhöõng VB QPPL do cô quan NN ban haønh theo trình töï, thuû tuïc vaø hình thöùc ñöôïc phaùp luaät quy ñònh. Coù nhöõng loaïi VB döôùi luaät sau: + Phaùp leänh: Do UBTV QH ban haønh quy ñònh nhöõng vaán ñeà ñöôïc QH giao. Moät soá phaùp leänh sau moät thôøi gian thöïc hieän coù theå ñöôïc QH xem xeùt, quyeát ñònh ban haønh thaønh luaät. + Nghò quyeát cuûa UBTV QH ñöôïc ban haønh ñeå giaûi thích hieán phaùp, luaät, phaùp leänh, giaùm saùt vieäc thi haønh hieán phaùp, vaên baûn QPPL cuûa QH, UBTV QH, giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa chính phuû, toaù aùn ND toái cao, VKSND toái cao ..... + Leänh, quyeát ñònh cuûa chuû tòch nöôùc. + Nghò ñòng, nghò quyeát cuûa chính phuû, quyeát ñònh, chæ thò cuûa thuû töôùng chính phuû. + Quyeát ñònh, chæ thò, thoâng tö cuûa Boä tröôûng, thuû tröôûng cô quan ngang Boä. + Nghò quyeát cuûa hoäi ñoàng thaåm phaùn toaù aùn ND toái cao vaø quyeát ñònh, chæ thò, thoâng tö cuûa Vieän tröôûng VKSND toái cao. + Thoâng tö lieân tòch: giöõa caùc Boä, cô quan ngang boä, cô quan thuoäc chính phuû..... + Nghò quyeát cuûa HÑND caùc caáp. + Quyeát ñònh, chæ thò cuûa UBND caùc caáp. Caâu 9: Phaân bieät VB QP vôùi caùc VB aùp duïng PL. - VB quy phaïm laø VB do cô quan NN coù thaåm quyeàn ban haønh theo thuû tuïc, trình töï luaät ñònh, trong ñoù coù caùc quy taéc xöû söï chung, ñöôïc NN baûo ñaûm thöïc hieän nhaèm ñieàu chænh caùc QHXH ñònh höôùng XHCN vaø ñöôïc aùp duïng nhieàu laàn trong thöïc teá ñôøi soáng. - VB aùp duïng PL laø VB phaùp lyù caù bieät, mang tính quyeàn löïc do caùc cô quan NN coù thaåm quyeàn, nhaø chöùc traùch hoaëc caùc toå chöùc XH ñöôïc NN trao quyeàn ban haønh treân cô sôû nhöõng quy phaïm PL, nhaèm xaùc ñònh caùc quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lyù cuï theå cuûa caùc caù nhaân, toå chöùc hoaëc xaùc ñònh nhöõng bieän phaùp traùch nhieäm phaùp lyù ñoái vôùi chuû theå vi phaïm PL. Gioáng nhau: Ñeàu do cô quan NN coù thaåm quyeàn ban haønh,6+ theo trình töï, thuû tuïc cuûa luaät ñònh, ñaûm baûo thöïc hieän baèng bieän phaùp cöôõng cheá. Khaùc nhau: VBQPPL VBADPL cô quan ban haønh tính chaát do cô quan NN coù thaåm quyeàn(theo luaät ñònh)ban haønh. VBQPPL laø quy taéc xöû söï chung ñöôïc aùp duïng nhieàu laàn. do nhöõng cô quan (Nhaø chöùc traùch, toå chöùc) coù thaåm quyeàn aùp duïng PL ban haønh. coù tính chaát caù bieät, moät laàn ñoái vôùi caù nhaân, toå chöùc cuï theâtrong nhöõng tröôøng hôïp xaùc ñònh. Caâu 10: Hieäu löïc cuûa caùc loaïi VBQPPL. Hieäu löïc cuûa VBQPPL ñöôïc hieåu laø phaïm vi khoâng gian, thôøi gian vaø ñoái töôïng maø VB QPPL taùc ñoäng tôùi, nghóa laø caùc quy phaïm cuûa VB trôû thaønh nhöõng ñieàu baét buoäc phaûi thöïc hieän ñoái vôùi nhöõng toå chöùc vaø caù nhaân coù lieân quan. Hieäu löïc cuûa VBQPPL ñöôïc theå hieän treân 3 maët: theo thôøi gian, khoâng gian vaø theo ñoái töôïng taùc ñoäng. a. Hieäu löïc veà thôøi gian: Hieäu löïc veà thôøi gian cuûa VB QPPL ñöôïc xaùc ñònh töø thôøi ñieåm phaùt sinh cho ñeán khi chaám döùt söï taùc ñoäng cuûa VB ñoù. Thôøi ñieåm naøy ñöôïc xaùc ñònh raát khaùc nhau: coù theå thôøi ñieåm phaùt sinh hieäu löïc ñöôïc ghi roõ trong VB hoaëc khoâng ghi roõ thôøi ñieåm ñoù. Neáu ghi roõ thì vieäc aùp duïng vaøo thöïc teá seõ thuaän lôïi hôn. Thôøi ñieåm ñoù ñöôïc xaùc ñònh töø ngaøy kyù, coù VB laïi ñöôïc xaùc ñònh muoän hôn, caù bieät coù tröôøng hôïp phaûi sau moät thôøi gian daøi nhö: Boä luaät hình söï thoâng qua ngaøy 27/6/1985 taïi kyø hoïp thöù 9 Quoác hoäi khoaù VII nhöng ñeán ngaøy 1/1/1989 noù môùi phaùt sinh hieäu löïc. Nhöõng VB maø trong ñoù khoâng ghi roõ thôøi ñieåm phaùt sinh hieäu löïc thì caàn phaûi chuù yù tôùi ñaëc ñieåm rieâng cuûa töøng loaïi VB: - Ñ/v VB luaät thôøi ñieåm phaùt sinh hieäu löïc ñöôïc tính töø khi chuùng ñöôïc coâng boá chính thöùc. - Ñ/v VB döôùi luaät vieäc xem xeùt thôøi ñieåm naøy phaûi cuï theå hôn vì caùc VB döôùi luaät khoâng baét buoäc phaûi coù giai ñoaïn coâng boá chính thöùc. Thoâng thöôøng noù coù hieäu löïc keå töø ngaøy ñöôïc ban haønh hoaëc töø thôøi ñieåm maø cô quan höõu quan ñaõ nhaän ñöôïc VB ñoù hoaëc töø ngaøy ñöôïc coâng boá treân phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng. Keå töø ngaøy 1/1/1997 hieäu löïc veà thôøi gian cuûa caùc VB QPPL do caùc cô quan TW ban haønh ôû nöôùc ta ñöôïc quy ñònh cuï theå nhö sau: - VB do QH vaø UBTV QH ban haønh seõ coù hieäu löïc keå töø ngaøy chuû tòch nöôùc kyù leänh coâng boá, neáu nhö trong VB khoâng coù quy ñònh #. - Caùc VB do chuû tòch nöôùc ban haønh coù hieäu löïc keå töø ngaøy ñaêng coâng baùo neáu nhö trong VB khoâng coù quy ñònh khaùc. - Caùc VB do caùc cô quan NN ôû TW ban haønh coù hieäu löïc sau 15 ngaøy keå töø ngaøy kyù. Caùc VB naøy cuõng coù theå coù hieäu löïc sôùm hôn khi quy ñònh veà caùc vaán ñeà mang tính caáp thieát. VBQPPL cuõng coù theå bò ngöng hieäu löïc khi noù bò ñình chæ thi haønh cho ñeán khi coù q.ñònh xöû lyù cuûa cô quan NN coù thaåm quyeàn. VB bò ngöng hieäu löïc coù theå seõ tieáp tuïc coù hieäu löïc sau thôøi gian bò ñình chæ thi haønh hoaëc seõ heát hieäu löïc khi noù bò huyû boû. Thôøi ñieåm chaám döùt hieäu löïc cuûa VB QPPL cuõng ñöôïc xaùc ñònh theo 2 caùch: Neáu trong VB ñaõ ghi roõ thôøi haïn hieäu löïc, thì ñeán thôøi ñieåm ñaõ ñöôïc xaùc ñònh ñoù, VB seõ: chaám döùt hieäu löïc cuûa mình. Ñ/v caùc VB khoâng coù ñieàu khoaûn xaùc ñònh roõ ñieàu ñoù thì chaám döùt hieäu löïc toaøn boä hay 1 phaàn khi coù 1 VB môùi thay theá noù, hoaëc coù moät soá quy phaïm môùi ñöôïc ban haønh ñeå thay theá moät boä phaän QP cuûa noù. Trong nhöõng tröôøng hôïp thaät caàn thieát ngöôøi laøm luaät caàn döï lieäu chính xaùc ñeå theå hieän trong moät soá QP cuï theå, nhöng khoâng ñaët thaønh quy ñònh chung veà hieäu löïc trôû veà tröôùc ( hieäu löïc hoài toá) cuûa VB QPPL. Ñoàng thôøi xem xeùt hieäu löïc trôû veà tröôùc cuûa VB QPPL caàn phaûi döïa treân cô sôû tính nhaân ñaïo cuûa PL XHCN: khoâng ñöôïc quy ñònh hieäu löïc hoài toá ñ/v caùc tröôøng hôïp: - Quy ñònh traùch nhieäm phaùp lí môùi ñ/v haønh vi maø vaøo thôøi ñieåm thöïc hieän haønh vi ñoù PL khoâng quy ñònh traùch nhieäm phaùp lí. - Quy ñònh traùch nhieäm phaùp lí naëng hôn hoaëc hình phaït naëng hôn. b. Hieäu löïc veà khoâng gian. Giôùi haïn taùc ñoäng theo khoâng gian cuûa VB QPPL ñöôïc xaùc ñònh theo laõnh thoå quoác gia, 1 vuøng hay 1 ñòa phöông nhaát ñònh. Roäng hay heïp ôû ñaây phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö thaåm quyeàn cuûa cô quan ban haønh ra noù, tính chaát muïc ñích vaø noäi dung ñöôïc theå hieän cuï theå trong vaên baûn ñoù. Hieäu löïc veà khoâng gian cuûa VB QPPL ñöôïc xaùc ñònh theo 2 caùch cô baûn: ghi roõ trong VB vaø khoâng ghi roõ trong VB. Neáu trong VB coù ñieàu khoaûn xaùc ñònh hieäu löïc khoâng gian thì chuùng seõ phaùt huy hieäu löïc trong phaïm vi ñaõ xaùc ñònh ñoù. Ñ/v nhöõng VB khoâng coù thì phaûi döïa vaøo thaåm quyeàn vaø noäi dung cuûa caùc quy phaïm trong VB ñeå xaùc ñònh hieäu löïc. Nhìn chung phaàn lôùn caùc VB do QH, UBTV QH, Chính phuû ban haønh ñeàu coù hieäu löïc treân phaïm vi toaøn quoác. Tröø moät soá VB cuï theå caàn xem xeùt noäi dung ñeå xaùc ñònh hieäu löïc cuûa chuùng. Caùc VB do HÑND, UBND caùc caáp ban haønh chæ coù hieäu löïc treân phaïm vi laõnh thoå thuoäc thaåm quyeàn cuûa caùc cô quan ñoù. c. Hieäu löïc veà ñoái töôïng aùp duïng. Ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa VB QPPL bao goàm caù nhaân, caùc toå chöùc vaø nhöõng mqh maø VB caàn phaùt huy hieäu löïc. Thoâng thöôøng caùc VB phaùp luaät taùc ñoäng ñeán taát caû moïi ñoái töôïng naèm trong laõnh thoå maø VB QPPL ñoù coù hieäu löïc veà thôøi gian vaø khoâng gian. Phuø hôïp vôùi ñieàu ñoù, caùc VB QPPL ôû nöôùc ta ñöôïc ban haønh nhaèm taùc ñoäng ñeán coâng daân cuûa VN. Tuy nhieân trong nhöõng tröôøng hôïp nhaát ñònh PL VN coøn coù hieäu löïc ñ/v ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø ngöôøi khoâng quoác tòch, tröø tröôøng hôïp PL cuûa VN hoaëc ñieàu öôùc Quoác teá maø CHXHCN VN kí keát hoaëc tham gia coù quy ñònh khaùc. VD: ngöôøi nöôùc ngoaøi( tröø nhöõng nhaân vieân ngoaïi giao vaø moät soá ngöôøi khaùc) nhöõng ngöôøi khoâng quoác tòch coù nhieäm vuï phaûi toân troïng PL VN, neáu vi phaïm hoï phaûi chòu traùch nhieäm phaùp lí veà haäu quaû do haønh vi cuûa mình gaây ra. Caùc VB QPPL thöôøng xaùc ñònh roõ ñoái töôïng taùc ñoäng, song moät soá tröôøng hôïp nhaát ñònh ñoái töôïng taùc ñoäng khoâng ghi roõ trong VB, vì vaäy, caàn lieân heä hieäu löïc veà thôøi gian, khoâng gian ñeå xem xeùt, ñoàng thôøi löu yù nhöõng quy ñònh cuûa caùc VB coù lieân quan khaùc. Caâu 11: Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa QPPL. K/n QPPL : laø quy taéc xöû söï chung do NN ban haønh vaø baûo ñaûm thöïc hieän, theå hieän yù chí vaø baûo ñaûm lôïi ích cuûa nhaân daân lao ñoäng ñeå ñieàu chænh caùc qhxh theo nhieàu ñònh höôùng nhaát ñònh. QPPL laø moät loaïi QPXH, vì vaäy noù mang ñaày ñuû nhöõng ñaëc tính chung voán coù cuûa 1 QPXH, nhö laø quy taéc xöû söï chung, laø khuoân maãu ñeå moïi ngöôøi laøm theo, laø tieâu chuaån ñeå xaùc ñònh giôùi haïn vaø ñaùnh giaù haønh vi cuûa con ngöôøi. Ngoaøi nhöõng ñaëc tính chung cuûa QPXH thì QPPL coøn coù nhöõng ñaëc tính rieâng laø: - QPPL luoân gaén lieàn vôùi NN, chuùng do caùc cô quan NN coù thaåm quyeàn ñaët ra, thöøa nhaän hoaëc pheâ chuaån. CHuùng ñöôïc NN ñaûm baûo thöïc hieän baèng nhieàu bieän phaùp, trong ñoù coù caùc bieän phaùp cöôõng cheá maø bieän phaùp cao nhaát laø töû hình. - QPPL theå hieän yù chí cuûa NN, NN theå hieän yù chí cuûa mình trong QPPL baèng caùch xaùc ñònh nhöõng ñoái töôïng(toå chöùc, caù nhaân) naøo trong nhöõng hoaøn caûnh ñieàu kieän naøo thì phaûi xöû söï theo PL vaø nhöõng quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lí maø hoï coù vaø caû nhöõng bieän phaùp cöôõng cheá naøo buoäc hoï phaûi gaùnh chòu neâu shoï khoâng thöïc hieän ñuùng nghóa vuï ñoù. - QPPL ñöôïc ñaêt ra khoâng phaûi chæ cho 1 toå chöùc hay caù nhaân cuï theå maø cho taát caû caùc toå chöùc vaø caù nhaân tham gia qhxh maø noù ñieàu chænh. Moïi toå chöùc, caù nhaân ôû vaøo nhöõng giai ñoaïn, hoaøn caûnh ñieàu kieän maø QPPL ñaõ quy ñònh ñeàu baét buoäc phaûi thöïc hieän noù. - QPPL ñöôïc ñaët ra khoâng phaûi chæ ñeå ñieàu chænh moät qhxh cuï theå naøo maø ñeå ñieàu chænh moät qhxh chung, nghóa laø noù ñöôïc söû duïng trong taát caû moïi tröôøng hôïp khi xuaát hieän nhöõng hoaøn caûnh ñieàu kieän ñaõ ñöôïc noù döï lieäu. Noù laø quy taéc xöû söï trong ñoù chæ ra quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lí cuûa caùc beân tham gia qhxh maø noù ñieàu chænh. - QPPL vöøa mang tính XH( duy trì, baûo veä ñôøi soáng coäng ñoàng XH noùi chung, nhö quy ñònh traät töï ñi laïi treân ñöôøng... ) vöøa mang tính giai caáp( baûo veä lôïi ích cuûa giai caáp thoáng trò). - QPPL cuûa NN XHCN chuû yeáu laø QPPL thaønh vaên, chuùng ñöôïc chöùa ñöïng trong caùc VB QPPL cuûa NN. Noäi dung cuaû QPPL caàn phaûi baûo ñaûm tính chính xaùc, chaët cheõ, roõ raøng, vaø phaûi luoân ñöôïc hieåu thoáng nhaát. - Giöõa caùc QPPL luoân coù söï lieân heä maät thieát vaø thoáng nhaát vôùi nhau taïo neân moät heä thoáng PL thoáng nhaát. - QPPL coù theå bò huyû boû, söûa ñoåi hoaëc boå sung trong quaù trình hoaït ñoäng xaây döïng PL XHCN bôûi caùc QPPL phaûn aùnh naêng ñoäng söï phaùt trieån cuûa XH neân noù cuõng luoân phaûi thay ñoåi cuøng söï thay ñoåi veà KT, C.trò, vh, xh... cuûa ñaát nöôùc. Caâu 12: So saùnh QPPL vôùi QPXH. Khaùi nieäm: QPXH khaùc goàm caùc QP ñaïo ñöùc, QP taäp quaùn, QP cuûa caùc toå chöùc chính trò-xaõhoäi, tín ñieàu toân giaùo. So saùnh: Gioáng nhau: Ñeàu laø phöông tieän ñieàu chænh XH- quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, laø nhöõng coâng cuï ñeå quaûn lí, duy trì traät töï XH quaûn lí vaø giaùo duïc. Khaùc nhau: chæ tieâu QPXH QPPL con ñöôøng hình thaønh Hình thöùc theå hieän Ñöôïc hình thaønh töï phaùt trong ñôøi soáng XH Ñöôïc ñaûm baûo thöïc hieän baèng dö luaâïn XH, bieän phaùp mang tính chaát XH Phaïm truø öôùc leä ñöôïc löu truyeàn mang tính chaát chung chung. Moãi g/c, coäng ñoàng coù q/taéc xöû söï # nhau. Do nhaø nöôùc ban haønh Ñöôïc NN ñaûm baûo thöïc hieän mang tính chaát baét buoäc chung Thaønh VB. mang tính duy nhaát thoáng nhaát Caâu 13: Cô caáu cuûa QPPL. Cô caáu cuûa QPPL ñöôïc hieåu laø caùc boä phaän hôïp thaønh QPPL. Caùc boä phaän bao goàm: g.ñònh; q.ñònh; c.taøi, moãi boä phaän laø caâu traû lôøi cuûa caâu hoûi: - Giaû ñònh: ngöôøi, toå chöùc naøo? khi naøo? trong hoaøn caûnh, ñieàu kieän naøo? - Q.ñònh: Phaûi laøm gì? ñöôïc laøm gì? laøm nhö theá naøo? - Cheá taøi: Haäu quaû seõ ntn neáu khoâng laøm ñuùng nhöõng quy ñònh cuûa NN ñaõ neâu. a. Giaû ñònh: laø moät boä phaän cuûa QPPL neâu leân phaïm vi taùc ñoäng cuûa QPPL, nghóa laø neâu leân nhöõng hoaøn caûnh, ñieàu kieän coù theå xaûy ra trong cuoäc soáng vaø caù nhaân hay toå chöùc naøo ôû vaøo nhöõng hoaøn caûnh ñieàu kieän ñoù phaûi chòu söï taùc ñoäng cuûa QPPL ñoù. VD :'' Moïi toå chöùc caù nhaân söû duïng ñaát noâng nghieäp vaø caùc loaïi ñaát # vaøo SX noâng nghieäp thì phaûi noäp thueá noâng nghieäp''. (Ñ1- Phaùp leänh thueá noâng nghieäp 1989) VD:'' Cô quan toå chöùc, caù nhaân coù thaønh tích trong vieäc giaûi quyeát khieáu naïi toá caùo ngöôøi toá caùo coù coâng trong vieäc ngaê._.n ngöøa thieät haïi cho NN, toå chöùc, caù nhaân thì ñöôïc khen thöôûng theo quy ñinh cuûa PL'' ( Ñ 95 luaät khieáu naïi toá caùo 1998) Thoâng qua boä phaän giaû ñònh cuûa QPPL chuùng ta bieát ñöôïc toå chöùc, caù nhaân naøo? khi ôû vaøo nhöõng hoaøn caûnh, ñieàu kieän naøo? thì phaûi thöïc hieän QPPL ñoù. Nhöõng chuû theå, hoaøn caûnh ñieàu kieän neâu trong giaû ñònh phaûi roõ raøng, chính xaùc, saùt vôùi tình hình thöïc teá. Traùnh tình traïng neâu maäp môø, khoù hieåu daãn ñeán khaû naêng khoâng theå hieåu ñöôïc hoaëc hieåu sai leäch noäi dung cuûa QPPL. Giaû ñònh neâu leân phaïm vi taùc ñoäng neân phaûi döï kieán ñöôïc tôùi möùc toái ña nhöõng hoaøn caûnh ñieàu kieän veà khoâng gian, thôøi gian vaø nhöõng ñieàu kieän cuûa QHPL coù theå xaûy ra trong ñ/s thöïc teá maø trong ñoù haønh vi cuûa nhöõng chuû theå PL naøo coøn phaûi ñöôïc ñieàu chænh baèng PL. Coù laøm ñöôïc nhö vaäy thì nhöõng thieáu soùt, nhöõng ''loã hoång'' trong PL môùi coù theå giaûm bôùt. Giaû ñònh coù theå ñôn giaûn nhö: '' coâng daân coù nghóa vuï ñoùng thueá vaø lao ñoäng coâng ích theo quy ñònh cuûa PL'' ( Ñ80 HP92). hoaëc coù theå phöùc taïp: '' ngöôøi naøo thaáy ngöôøi # ñang trong tình traïng nguy hieåm ñeán tính maïng, tuy coù ñieàu kieän maø khoâng cöùu giuùp daãn ñeán haäu quaû ngöôøi ñoùa cheát thì bò phaït caûnh caùo, caûi taïo khoâng giam giöõ ñeán 2 naêm hoaëc bò phaït tuø 3 thaùng ñeán 2 naêm''( khoaûn 1ñieàu 102 BLHS 1999) Giaû ñònh coù theå rhay ñoåi do söï thay ñoåi cuûa caùc ñk KT, CT, XH.... cuûa ñaát nöôùc hoaëc cuûa caùc quan ñieåm c.trò- phaùp lí cuûa NN vaø söï nhaän thöùc cuûa nhöõng ngöôøi coù lieân quan tôùi qua trình xaây döïng PL cuûa ñaát nöôùc. b. Quy ñònh: laø moät boä phaän cuûa QPPL trong ñoù neâu leân caùch xöû söï maø toå chöùc hay caù nhaân naèm ôû vaøo hoaøn caûnh, ñieàu kieän ñaõ neâu trong boä phaän giaû ñònh cuûa QPPL ñöôïc pheùp hoaëc baét buoäc phaûi thöïc hieän. VD:'' Coâng daân coù quyeàn töï do kinh doanh theo quy ñònh cuûa PL'' ( Ñ57.HP92) '' Khoâng coù söï ñoàng yù cuûa QH vaø trong thôøi gian QH khoâng hoïp, khoâng coù söï ñoàng yù cuûa UBTVQH thì khoâng ñöôïc baét giam, truy toá ñaïi bieåu QH vaø khoâng ñöôïc khaùm xeùt nôi ôû vaø nôi laøm vieäc cuûa ñaïi bieåu QH....'' Caùch xöû söï ñöôïc neâu trong boä phaän quy ñònh cuûa QPPL chính laø meänh leänh cuûa NN cho pheùp toå chöùc, caù nhaân thöïc hieän hoaëc buoäc phaûi tuaân theo, noù tröïc tieáp theå hieän yù chí cuûa NN. Boä phaän naøy thöôøng ñöôïc neâu ôû daïng caám: khoâng ñöôïc, phaûi, thì, ñöôïc... Möùc ñoä chính xaùc, chaët cheõ roõ raøng cuûa boä phaän naøy laø moät trong nhöõng ñieàu kieän ñaûm baûo nguyeân taéc phaùp cheá trong hoaït ñoäng cuûa caùc chuû theå phaùp luaät. Thoâng qua boä phaän Q.ñònh caùc chuû theå PL môùi bieát ñöôïc laø neáu nhö hoï ôû vaøo hoaøn caûnh, ñieàu kieän ñaõ neâu trong phaàn giaû ñònh cuûaQP thì hoï phaûi laøm gì? boä phaän q.ñònh ñaõ thieát laäp cho caùc chuû theå tham gia QHXH maø QPPL ñieàu chænh coù caùc quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lí nhaát ñònh. Meänh leänh neâu ôû q.ñònh coù theå döùt khoaùt:''vieäc quyeát ñònh giao ñaát ñang coù ngöôøi söû duïng cho ngöôøi # chæ ñöôïc tieán haønh sau khi coù quyeát ñònh thu hoài ñaát ñoù'' (Ñ 21 LLÑ), chæ coù 1 caùch xöû söï vaø caùc chuû theå buoäc phaûi xöû söï theo maø khoâng coù söï löïa choïn. Hoaëc khoâng döùt khoaùt. VD: '' Vieäc keát hoân phaûi do UBND cô sôû thöôøng truù cuûa beân nam hoaëc beân nöõ coâng nhaän vaø ghi vaøo soå ñaêng kí keát hoân theo ñuùng thuû tuïc NN quy ñònh, moïi nghi thöùc keát hoân # ñeàu khoâng coù gia trò phaùp lí'' ( Ñ8 Luaät HNGÑ). Hoaëc tuyø nghi VD: '' chaát löôïng cuûa vaät mua baùn do caùc beân thoaû thuaän... khi caùc beân khoâng coù thoaû thuaän vaø phaùp luaät khoâng coù quy ñònh veà chaát löôïng thì chaát löôïng cuûa vaät mua baùn ñöôïc xaùc ñònh theo muïc ñích söû duïng vaø chaát löôïng tung bình cuûa vaät cuøng loaïi'' Ñ423-boä luaät daân söï, caùc chuû theå töï quy ñònh quyeàn vaø nghóa vuï cuûa nhau. c. Cheá taøi: laø moät boä phaän cuûa QPPL neâu leân nhöõng bieän phaùp taùc ñoäng maø NN döï kieán ñeå ñaûm baûo cho PL ñöôïc thöïc hieän nghieâm minh. Caùc bieän phaùp naøy seõ ñöôïc aùp duïng khi caù nhaân, toå chöùc khoâng thöïc hieän ñuùng meänh leänh cuûa NN ñaõ neâu ôû boä phaän quy ñònh. VD: '' ngöôøi naøo ñoái xöû taøn aùc, thöôøng xuyeân öùc hieá p, ngöôïc ñaõi hoaëc laøm nhuïc ngöôøi leä thuoäc mình laøm ngöôøi ñoù töï saùt thì bò phaït tuø töø 2-7 naêm'' ( khoaûn 1 Ñ100 BLHS 1999) Cheá taøi laø ñieàu kieän baûo ñaûm caàn thieát cho nhöõng quy ñònh cuûa NN ñöôïc thöïc hieän chính xaùc, trieät ñeå. Nhöõng bieän phaùp taùc ñoäng neâu ôû cheá taøi raát ña daïng: - Nhöõng bieän phaùp cöôõng cheá mang tính tröøng phaït coù lieân quan ñeán traùch nhieäm phaùp lí: cheá taøi hình söï; cheátaøi haønh chính; cheátaøi kyõ thuaät; cheátaøi daân söï. - Coù theå chæ laø nhöõng bieän phaùp chæ gaây cho chuû theå nhöõng haäu quaû baát lôïi nhö ñình chæ phaûi boû caùc VB sai traùi cuûa cô quan caáp döôùi, tuyeân boá hôïp ñoàng voâ hieäu vaø caùc bieän phaùp khaùc. Cheá taøi QPPL coù theå coá ñònh hoaëc khoâng coá ñònh: - Cheá taøi coá ñònh: laø cheá taøi q.ñing chính xaùc, cuï theå bieän phaùp taùc ñoäng caàn phaûi aùp duïng ñ/v chuû theå vi phaïm QPPL ñoù. - Cheá taøi khoâng coá ñònh: laø cheá taøi khoâng quy ñònh caùc bieän phaùp taùc ñoïng moät caùch döùt khoaùt hoaëc hcæ quy ñònh möùc thaáp nhaát vaø cao nhaát. VD '' ngöôøi naøo coá yù gaây thöông tích hoaëc toån haïi cho söùc khoeû cuûa ngöôøi # maø tyû leä thöông taät 31% trôû leân hoaëc daãn ñeán cheát ngöôøi do vöôït quaù giôùi haïn phoøng veä chính ñaùng thì bò phaït caûnh caùo, caûi taïo khoâng giam giöõ ñeán 2 naêm hoaëc bò phaït tuø töø 3 thaùng ñeán 1 naêm''. Vieäc aùp duïng bieän phaùp naøo, möùc ñoä naøo laø do cô quan NN coù thaåm quyeàn aùp duïng löïa choïn cho phuø hôïp vôùi h/ caûnh ñ/ kieän cuï theå cuûa vuï vieäc caàn aùp duïng. Ngoaøi nhöõng bieän phaùp taùc ñoäng gaây haäu quaû baát lôïi cho chuû theå, coøn coù nhöõng bieän phaùp mang tính khuyeán khích, khen thöôûng... nhöõng loaïi bieän phaùp taùc ñoäng naøy raát ít. Caâu 14: Caùch trình baøy QPPL trong ñieàu luaät: Ñieàu luaät laø hình thöùc theå hieän cuûa QPPL. Thöïc tieãn trình baøy QPPL trong caùc ñieàu luaät raát ña daïng. Trong ñieàu luaät coù theå trình baøy taát caû caùc boä phaän cuûa QPPL, cuõng coù theå trình baøy moät soá boä phaän naøo ñoù cuûa QPPL. Do vaäy coù caùc caùch trình baøy: - Moät QPPL coù theå ñöôïc trình baøy trong moät ñieàu luaät. VD: - Cuõng coù theå trình baøy nhieàu QPPL töông töï nhau trong moät ñieàu luaät, neáu vieäc trình baøy nhö vaäy tieän lôïi cho vieäc so saùnh vaø nhaän thöùc noäi dung caùc QPPL ñoù. Trong tröôøng hôïp naøy moãi phaàn moãi khoaûn cuûa ñieàu luaät ñöôïc coi laø 1 QPPL ñoäc laäp. VD: - Traät töï caùc boä phaän cuûa QPPL coù theå thay ñoåi chöù khoâng nhaát thieát phaûi theo trình töï gñ,qñ,ct. - Coù theå trình baøy ñaày ñuû caùc boä phaän cuûa QPPL trong 1 ñieàu luaät nhöng cuõng coù theå 1 boä phaän thaønh phaàn naøo ñoù cuûa QP coù theå ñöôïc giôùi thieäu( vieän daãn) ôû caùc ñieàu khoaûn khaùc trong VB QPPL ñoù. VD: Ñieàu 313 Boä luaät hình söï nöôùc ta quy ñònh: ''moät ngöôøi naøo ñoù khoâng höùa heïn tröôùc maø che daáu 1 trong caùc toäi phaïm quy ñònh taïi caùc ñieàu sau ñaây thì bò phaït caûi taïo khoâng giam giöõ ñeán 3 naêm hoaëc phaït tuø töø 6 thaùng ñeán 5 naêm. + Caùc ñieàu töø ñieàu 78 ñeán Ñ91 veà caùc toäi phaïm an ninh quoác gia. + Ñ93( toäi gieát ngöôøi); Ñ111, caùc khoaûn2,3 vaø 4 ( toäi hieáp daâm); Ñ112( hieáp daâm treû em); Ñ114( cöôõng daâm treû em); + Ñ120 ( toäi mua baùn, ñaùnh traùo hoaëc chieám ñoaït treû em)........ - Cuõng coù theå nhöõng boä phaän naøo ñoù cuûa QPPL coù theå ñöôïc giôùi thieäu ôû caùc VB QPPL # quy ñònh veà ñieàu ñoù. VD: khoaûn 3 Ñ 49 luaät só quan quaân ñoäi nhaân daân VN 1999 quy ñònh:'' cô quan toå chöùc caù nhaân, vi phaïm luaät naøy thì bò xöû lí theo quy ñònh cuûa PL''. Caâu 15 : Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng PL XHCN. Khaùi nieäm: Heä thoáng PL laø toång theå caùc quy phaïm PL coù moái lieân heä noäi taïi thoáng nhaát vôùi nhau, ñöôïc phaân ñònh thaønh caùc cheá ñònh PL, caùc ngaønh luaät vaø ñöôïc theå hieän trong caùc VB do NN ban haønh theo nhöõng trình töï thuû tuïc vaø hình thöùc nhaát ñònh. * Ñaëc ñieåm heä thoáng: - Keát hôïp cuûa nhieàu yeáu toá( quy trình, coâng ñoaïn) , caùc yeáu toá coù noäi dung, t/c chung, saép xeáp theo trình töï, traät töï. - Caùc yeáu toá keát hôïp nhaèm höôùng tôùi muïc tieâu nhaát ñònh( tính thoáng nhaát). * Heä thoáng PL laø caáu truùc beân trong PL, coøn QPPL laø hieän töôïng PL. Theo ñònh nghóa naøy, heä thoáng PL laø moät khaùi nieäm chung bao goàm 2 maët trong moät chænh theå thoáng nhaát ñoù laø: Heä thoáng caáu truùc (beân trong) cuûa PL vaø heä thoáng VB QPPL(heä thoáng nguoàn cuûa PL). - Heä thoáng caáu truùc cuûa PL: l;aø toång theå caùc QPPL coù moái lieân heä noäi taïi thoáng nhaát vôùi nhau, ñöôïc phaân ñònh thaønh caùc cheá ñònh phaùp luaät vaø caùc ngaønh luaät. Heä thoáng caáu truùc coù 3 thaønh toá cô baûn caáp ñoä khaùc nhau: QPPL, cheá ñònh PL vaø ngaønh luaät. + QPPL: laø thaønh toá nhoû nhaát( teá baøo) trong heä thoáng caáu truùc cuûa PL. Noù vöøa coù tính khaùi quaùt vöøa coù tính cuï theå. QPPL coù tính khaùi quat vì noù laø quy taéc xöû söï chung, duøng ñeå aùp duïng treân moät dieän roäng vaø trong moät thôøi gian daøi. Ñoàng thôøi noù phaûi cuï theå vì noù laø hình maãu laø chuaån möïc ñeå ñieàu chænh QHXH trong tröôøng hôïp cuï theå ñaõ ñöôïc döï lieäu baèng phöông phaùp tröøu töôïng hoaù. Do tính chaát vaø ñaëc ñieåm ñoù QPPL luoân laø söï bieåu hieän ñaày ñuû, chính xaùc cuï theå nhaát cuûa PL trong phaïm vi heïp nhaát. ÔÛ QPPL khoâng theå coù söï ñoái laäp giöõa noäi dung vaø hình thöùc maø ôû ñoù duø bieåu hieän ngaén goïn noäi dung cuûa noù ñoøi hoûi phaûi roõ raøng, chính xaùc vaø 1 nghóa. + Cheá ñònh PL: Bao goàm moät soá quy phaïm coù ñaëc ñieåm chung gioáng nhau nhaèm ñeå ñieàu chænh 1 nhoùm qhxh töông öùng. Ñoù laø cô sôû ñeå taïo ra cô caáu noäi taïi hôïp lí cuûa 1 ngaønh luaät. Khoâng theå xaây döïng ñöôïc 1 VB PL toát cuõng nhö moät ngaønh luaät hoaøn chænh neáu khoâng xaùc ñònh roõ giôùi haïn vaø noäi dung cuûa caùc cheá ñònh phaùp luaät. Cheá ñònh mang tính chaát nhoùm, moãi cheá ñònh coù moät ñaëc ñieåm rieâng nhöng chuùng ñeàu coù moái lieân heä noäi taïi thoáng nhaát vôùi nhau, chuùng khoâng toàn taïi bieät laäp. Vaán ñeà coù tính nguyeân taéc laø phaûi ñaët chuùng trong moái lieân heä qua laïi trong moät chænh theå thoáng nhaát cuûa heä thoáng PL noùi chung vaø cuûa moät ngaønh luaät noùi rieâng, khoâng theå aùp ñaët moät caùch chuû quan tuyø tieän. Moãi cheá ñònh duø coù ñaëc ñieåm rieâng nhöng bao giôø cuõng tuaân theo quy luaät vaän ñoäng khaùch quan, chòu söï aûnh höôûng vaø taùc ñoäng cuûa caùc cheá ñònh khaùc. + Ngaønh luaät: Bao goàm heä thoáng QPPL coù ñaëc tính chung ñeå ñieàu chænh caùc quan heä cuøng loaïi trong moät lónh vöïc nhaát ñònh cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Noùi chung ñeå xaùc ñònh tính chaát, nd vaø phaïm vi cuûa moãi ngaønh luaät phaûi döïa treân 2 caên cöù laø ñt.ñ/c ( nhöõng qhxh coù ñaëc ñieåm cuøng loaïi caàn ñieàu chænh) vaø phöông phaùp ñieàu chænh( caùch thöùc taùc ñoäng vaøo caùc qh ñoù). Tuy nhieân baát cöù moät söï phaân ñònh naøo cuõng chæ mang tính chaát töông ñoái, bôûi vì caùc loaïi qhxh coù lieân quan maät thieát ñeán nhau vaø luoân thay ñoåi, khoâng coù nhöõng quan heä bieät laäp, baát bieán vaø vì vaäy heä thoáng PL ñöôïc xaùc laäp ñeå ñieàu chænh chuùng cuõng mang tính chaát ñoù. Khoâng xaùc ñònh ñöôïc cô caáu caùc ngaønh luaät thì khoù coù theå xaây döïng heä thoáng PL thoáng nhaát vaø hoaøn chænh ñöôïc. - Heä thoáng VB QPPL: Do PL coù tính heä thoáng neân caùc VB QPPL duø raát phong phuù ña daïng nhöng ñeàu hôïp thaønh moät heä thoáng, nghóa laø giöõa caùc VB ñoù ñeàu coù moái lieân heä maät thieát vôùi nhau. Ñ/v heä thoáng VB QPPL, khi n/cöùu caàn xem xeùt ôû 2 goùc ñoä: laø theo chieàu ngang vaø chieàu doïc. Xeùt theo chieàu ngang caùc VB duø ñöôïc hình thaønh nhö theá naøo, thuoäc heä thoáng thang baäc giaù trò naøo suy cho cuøng cuõng ñeàu phaûi caên cöù vaøo ñoái töôïng ñ/c, cho neân chuùng laø toaøn boä hoaëc laø töøng boä phaän ñeàu hôïp thaønh caùc cheá ñònh, caùc ngaønh luaät. Xeùt theo chieàu doïc, Heä thoáng VB QPPL mang tính thöù baäc, tính chaát ñoù phuø hôïp voái thaåm quyeàn cuûa caùc quan ban haønh ra chuùng. Caâu 16: Caên cöù ñeå phaân ñònh caùc ngaønh luaät. Ñeå phaân ñònh ngaønh luaät, cheá ñònh PL coù theå döïa treân 3 caên cöù: 1- Tính chaát cuûa QHXH maø QPPL ñ/c.( ñoái töôïng ñ/c): - Ñoù laø tieâu chuaån noäi dung neân coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc phaân ñònh. Ta khaúng ñònh raèng moät mqh XH cuï theå bao giôø cuõng boäc loä tính chaát, noäi dung cuûa chuùng qua caùc quyeàn vaø nghóa vuï chuû theå tham gia muoán ñaït tôùi, lónh vöïc vaø cô sôû phaùt sinh cuûa chuùng. VD: Quan heä sôû höõu. Ñaëc tröng cuûa quan heä sôû höõu ñöôïc theå hieän ôû nhu caàu ñöôïc chieám höõu, söû duïng, ñònh ñoaït moät taøi saûn nhaát ñònh, nhu caàu baûo veä taøi saûn ... taát caû caùc quy ñònh nhaèm ñ/c nhöõng nhu caàu nhö vaäy taïo thaønh cheá ñònh quyeàn sôû höõu. 2- Caên cöù vaøo phöông phaùp ñieàu chænh. - Ñoù laø tieâu chuaån quan troïng ñeå xaùc ñònh moät soá ngaønh luaät nhaát ñònh. Phöông phaùp ñieàu chænh coù theå trôû thaønh moät tieâu chuaâne chuû yeáu, noù coù vò trí ñoäc laäp cuûa noù. Tieâu chuaån veà maët cô cheá trong phaân ñònh ngaønh luaät chính laø phöông phaùp ñieàu chænh. VD: Phöông phaùp ñieàu chænh trong luaät haønh chính laø meäng leänh, ñôn phöông. Trong luaät daân söï, phöông phaùp ñieàu chænh laø thoaû thuaän bình ñaúng. Ñoù laø phöông phaùp ñieàu chænh cuûa 2 ngaønh luaät # nhau, laø cô sôû ñeå phaân ñònh 2 ngaønh luaät ñoù. 3- Chuû theå tham gia cuûa QHPL. Chuû theå cuûa PL laø caùc toå chöùc,caù nhaân coù ñuû ñieàu kieän ñeå tham gia 1 nhoùm QHXH cuï theå ñöôïc PL ñ/c. Tieâu chuaån chuû theå coù theå coi laø tieâu chuaån veà hình thöùc cuûa söï phaân bieät noùi treân. Tuy nhieân, do ñaëc ñieåm cuûa QHXH trong ñieàu kieän môùi coù söï phaùt trieån theo höôùng ñan xen neân ít coù ngaønh luaät naøo coù theå coù ñaëc tröng veà cô caáu chuû theå. VD: Ngaønh luaät kinh teá tröôùc ñaây ñöôïc ñaëc tröng bôûi cô caáu chuû theå thuaàn nhaát goàm caùc toå chöùc kinh teá XHCN. Hieän nay ñaëc tröng ñoù bò phaù vôõ: Caù nhaân vôùi tö caùch laø doanh nghieäp tö nhaân ñeàu coù theå trôû thaønh chuû theå luaät kinh teá. Caâu 17: Heä thoáng hoaù PL. Caùc hình thöùc heä thoáng hoaù PL KN: HTHPL laø hoaït ñoäng saép xeáp caùc VB PL, caùc QPPL giuùp cho vieäc kieåm tra thöïc hieän PL khi noù taïo ra heä thoáng caùc QPPL theo trình töï, traät töï nhaát ñònh ñeå tieän theo doõi vaø söû duïng. Muïc ñích: Ñaûm baûo cho 4 tieâu chuaån ñaùnh giaù söï hoaøn thieän cuûa heä thoáng PL ñoù laø: tính toaøn dieän, tính ñoàng boä, tính phuø hôïp, kyõ thuaät phaùp lí ñöôïc thöïc hieän. Coøn muïc ñích cuï theå laø: - Taïo ra heä thoáng VB QPPL caân ñoái, hoaøn chænh,thoáng nhaát. - Khaéc phuïc tình traïng loãi thôøi, maâu thuaãn vaø nhöõng loã hoång cuûa HT PL - Noâi dung cuûa PL phuø hôïp vôùi nhöõng yeâu caàu cuûa ñôøi soáng, coù hình thöùc roõ raøng deã hieåu tieän lôïi cho vieäc söû dung. * Khoa hoïc phaùp lí XHCN phaân bieät 2 hình thöùc HTH PL: - Taäp hôïp hoaù: laø saép xeáp caùc VB QPPL, caùc QPPL rieâng bieät theo moät trình töï nhaát ñònh( theo cô quan ban haønh, theo thôøi gian ban haønh, theo caáp ñoä hieäu löïc phaùp lí...) hình thöùc naøy khoâng laøm thay ñoåi noäi dung VB, khoâng boå sung nhöõng quy ñònh môùi maø chæ nhaèm loaïi boû nhöõng quy phaïm ñaõ heát hieäu löïc hoaëc roõ raøng laø maâu thuaãn vôùi VB cuûa caáp treân. - Phaùp ñieån hoaù: laø hoaït ñoäng cuûa cô quan NN coù thaåm quyeàn trong vieäc saép xeáp caùc VB, caùc quy phaïm theo trình töï vaø traät töï nhaát ñònh( thöôøng theo ngaønh luaät) vaø coù theå loaïi boû nhöõng quy phaïm ñaõ heát hieäu löïc hay maâu thuaãn, choàng cheùo. Ñoàng thôøi cheá ñònh theâm nhöõng quy phaïm môùi ñeå boå sung hay thay theá taïo ra moät VB QPPL môùi coù hieäu löïc hay coù giaù trò cao hôn veà kyõ thuaät laäp phaùp. Caâu 18: Xaây döïng PL. Khaùi nieäm vaø caùc giai ñoaïn XD PL. Khaùi nieäm: XD PL laø moät trong nhöõng hình thöùc hoaït ñoäng cô baûn nhaát cuûa NN ñoù laø hoaït ñoäng soaïn thaûo vaø ban haønh caùc boä luaät vaø caùc VB QPPL # cuûa cô quan NN coù thaåm quyeàn( Nhaø chöùc traùch) caùc toå chöùc XH khi ñöôïc NN trao quyeàn. Bieåu hieän: Ban haønh QPPL môùi, söûa ñoåi, huyû boû caùc QPPL cuõ. Hoaït ñoäng XD PL: Baèng laäp hieán, laäp phaùp, VB döôùi luaät. * Caùc giai ñoaïn XD PL: - Giai ñoaïn thöù nhaát: laø ñeà xuaát yeâu caàu ban haønh moät VB PL môùi ohaëc söûa ñoåi moät VB PL hieän haønh vaø thoâng qua quyeát ñònh veà soaïn thaûo döï aùn lieân quan ñeán yeâu caàu ñaõ ñeà xuaát Trong quyeát ñònh soaïn thaûo döï aùn PL, luaät xaùc ñònh roõ cô quan coù traùch nhieäm soaïn thaûo VB ñoù. - Giai ñoaïn thöù 2: laø soaïn thaûo döï aùn VB PL. Vieäc soaïn thaûo döï aùn luaät bao goàm soaïn thaûo VB, thaûo luaän sô boä vaø laáy yù kieán caùc cô quan vaø caù nhaân caàn thieát veà VB ñoù. Sau ñoù döï aùn ñaõ soaïn thaûo cuøng nhöõng luaän chöùng caàn thieát veà noù ñöôïc chính thöùc trình cô quan coù thaåm quyeàn xem xeùt, quyeát ñònh. - Giai ñoaïn thöù 3: laø thaûo luaän vaø thoâng qua döï aùn VBPL. Ñaây laø giai ñoaïn quan troïng nhaát vaø laø giai ñoaïn coù tính quyeát ñònh cuûa qua trình xaây döïng PL. - Giai ñoaïn thöù 4: Giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa quaù trình xaây döïng PL laø coâng boá vaên baûn PL môùi ban haønh. Giai ñoaïn naøy cuõng ñoøi hoûi phaûi tuaân theo nhöõng trình töï, thuû tuïc ñöôïc PL quy ñònh chaët cheõ. Ñ/v VB luaät, thuû tuïc coâng boá ñöôïc quy ñònh cuï theå, chaët cheõ trong luaät ban haønh VB QPPL. Ñ/v caùc VB döôùi luaät, tuy thuû tuïc coù ñôn giaûn hôn nhöng vieäc coâng boá cuõng coù yù nghóa quan troïng nhaèm baûo ñaûm tính giaùo duïc cuûa PL vaø nhanh choùng phaùt huy hieäu löïc cuûa PL trong thöïc teá ñôøi soáng. Caâu 19: Caùc nguyeân taéc xaây döïng PL. Nguyeân taéc khaùch quan cuûa PL XHCN coù vai troø trong vieäc chæ ñaïon ñònh höôùng vaø aùp dung vaøo quaù trình cuûa coù quaù trình, coù ñieàu chænh PL. Nguyeân taéc khoa hoïc: toå chöùc chaët cheõ PL - Xaùc laäp vaø phaùt huy hieäu löïc cuûa caùc QPPL. - Xuaát hieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï trong khuoân khoå maø caùc QPPL ñaõ ñònh. - Thöïc hieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï cuûa chuû theå PL vaø quaù trình aùp duïng PL. Nguyeân taéc kinh teá cô baûn bao goàm: - Xaùc laäp cuûng coá vaø baûo veä QHXS XHCN, naâng cao ñôøi soáng cuûa ND lñ. - Xaây döïng cô sôû phaùp lí vöõng chaéc, baûo ñaûm cho cô cheá quaûn lí kinh teá hoaït ñoäng coù hieäu quaû, giaûi phoùng söùc LÑ vaø moïi nguoàn löïc, taêng naêng suaát lñ. Baûo ñaûm lôïi ích ngöôøi lao ñoäng treân cô sôû ñieàu hoaø lôïi ích taäp theå vaø lôïi ích quoác gia. - Taïo cô sôû phaùp lí ñaày ñuû vaø aùp dung caùc thaønh töïu khoa hoïc baûo ñaûm söï ñieàu tra,thanh tra, choáng nhöõng hieän töôïng tieâu cöïc trong quaûn lí kinh teá. Nguyeân taéc chính trò: - Baûo ñaûm taát caû quyeàn löïc thuoäc veà ND. - Nguyeân taéc DC XHCN, phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa ND lao ñoäng. - Baûo ñaûm oån ñinh an ninh chính trò traät töï an toaøn XH. - Xaùc laäp cuûng coá vaø khoâng ngöøng môû roäng caùc quyeàn töï do, chính trò, bình ñaúng cuûa caùc daân toäc vaø coâng daân. - Giaûi quyeát ñuùng ñaén mqh giöõa PL vôùi ñöôøng loái, chính saùch cuûa Ñaûng. Nguyeân taéc xaõ hoäi cô baûn cuûa PL: - Baûo ñaûm coâng baèng XH. - Baûo ñaûm veà phaùp lí, taïo ñieàu kieän cho söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa moãi caù nhaân. - Baûo ñaûm an toaøn XH cho coâng daân, toân troïng quyeàn con ngöôøi. - Ñaêm baûo nhöõng ñieàu kieän vaø vaên hoaù vaø giaùo duïc cuûa nhaân daân. Nguyeân taéc ñaïo ñöùc: - Nguyeân taéc ñaïo ñöùc XHCN. - Toân troïng töï do tin töôûng, töï do tín ngöôõng. - Baûo ñaûm haøi hoaø giöõa quyeàn vaø nghóa vu, giöõa NN, XH, coâng daân. - Giaùo duïc yù thöùc toân troïng vaø baûo veä thaønh quaû cuûa daân toäc vaø cuûa CNXH, yù thöùc traùch nhieäm ñ/v NN vaø XH cuûa moãi ngöôøi, xaây ñuïng vaø hoaøn thieän ñaïo ñöùc. Nguyeân taéc tö töôûng - vaên hoaù: - Toân troïng nhöõng di saûn vaên hoaù- tö töôûng cuûa daân toäc vaø thôøi ñaïi. - Theå hieän roõ trong PL vaø chæ ñaïo thöïc hieän treân nhöõng quan ñieåm sai traùi choáng CNXH, vôùi aâm möu xaáu. Nguyeân taéc phaùp lí cô baûn: - Phaûn aùnh ñaày ñuû yù chí, nguyeän voïng vaø lôïi ích cuûa ND trong PL. - Baûo ñaûm tính kòp thôøi, ñoàng boä phuø hôïp phaùt huy hieäu löïc cuûa heä thoáng PL. - Nguyeân taéc moïingöôøi ñeàu bình ñaúng tröôùc PL. - Nguyeân taéc phaùp cheá XHCN> Caâu20 : Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa QHPL XHCN. Khaùi nieäm: QHPL XHCN laø nhöõng quan heä ñöôïc naûy sinh trong xaõ hoäi ñöôïc caùc QPPL ñieàu chænh. QHPL XHCN laø daïng ñaëc bieät cuûa QHXH. Noù toàn taïi trong haàu heát caùc lónh vöïc quan troïng cuûa ñôøi soáng XH vaø coù lieân heä maät thieát vôùi caùc loaïi hình QHXH khaùc. QHPL coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: - QHPL thuoäc loaïi QH tö töôûng: QHPL thuoäc kieán truùc thöôïng taàng, noù phuï thuoäc vaøo cô sôû haï taàng. Trong caùc XH coù giai caáp, moãi kieåu qhsx coù kieåu QHPL phuø hôïp. Caùc QHPL phaùt trieån, bieán ñoåi theo söï phaùt trieån, bieán ñoåi cuûa QHSX vaø phuïc vuï QHSX.Maëc duø, phuï thuoäc vaøo QHSX nhöng QHPL cuõng coù aûnh höôûng raát lôùn tôùi söï p/trieån cuûa CSHT. - QHPL laø QHXH coù yù chí: Noùi caùch khaùc QHPL xuaát hieän do yù chí cuûa con ngöôøi. QHPL hình thaønh do haønh vi coù yù chí cuûa 1or caû 2chuû theå ( TH caû hai beân theå hieän yù chí: QH hôïp ñoàng). Maët khaùc caùc QHPL coøn xuaát hieän treân cô sôû QPPL theå hieän yù chí cuûa NN. VD: QHPL hình söï: theå hieän yù chí cuûa NN. Thoâng qua yù chí, QHPL töø traïng thaùi voâ ñònh (khoâng coù cô caáu chuû theå nhaát ñònh) ñaõ chuyeån sang traïng thaùi cuï theå(coù cô caáu chuû theå nhaát ñònh). -QHPL XHCN xuaát hieän treân cô sôû caùc QPPL, töùc laø treân cô sôû yù chí cuûa giai caáp CN vaø nhaân daân LÑ ñöôïc theå cheá hoaù : Vì theá QHPL mang tính g/caáp saâu saéc, vieäc löïa choïnQH naøo ñeå ñieàu chænh baèng phaùp luaät n phuï thuoäc yù chí cuûa NN. Trong XHCN, nhöõng QHXH naøo lieân quan ñeán vieäc aùp böùc boùc loät ñeàu bi PL kìm haõm vaø tìm caùch loaïi tröø daàn, coøn nhöõng QHXH naøo lieân quan ñeán lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng tôùi coâng cuoäc XD CNXH thì ñöôïc PL baûo veä, taïo ñieàu kieän phaùt trieån. VD: Quyeàn bình ñaúng cuûa phuï nöõ, treû em trong gia ñình, trong XH... - Noäi dung cuûa QHPL ñöôïc caáu thaønh bôûi caùc quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lí maø vieäc thöïc hieän ñöôïc ñaûm baûo baêng söï cöôõng cheá NN. Ñaây laø ñaëc tröng cô baûn cuûa QH PL. Caâu21: Caùc thaønh phaàn cuûa QHPL: Quan heä PL ñöôïc caáu thaønh bôûi 3 yeáu toá laø: Chuû theå, khaùch theå vaø noäi dung. 1- Chuû theå: Chuû theå QHPL laø nhöõng caù nhaân, toå chöùc coù naêng löïc chuû theå töùc laø hoï ñöôïc PL trao cho Nhöõng quyeàn vaø nghóa vuï chuû theå nhaát ñònh. Naêng löïc chuû theå bao goàm naêng löïc phaùp lí vaø naêng löïc haønh vi. Naêng löïc phaùp lí laø khaû naêng höôûng quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lí maø NN trao cho caù nhaân hay toå chöùc. Naêng löïc phaùp luaät xuaát hieän treân cô sôû phaùp luaät cuûa moãi nöôùc. Noäi dung naêng löïc phaùp luaät laø toaøn boä nhöõng quyeàn vaø nghóa vuï maø chuû theå coù ñöôïc theo quy ñònh cuûa PL. Naêng löïc haønh vi laø khaû naêng chuû theå ñöôïc PL thöøa nhaän, baèng haønh vi cuûa mình taïo ra caùc quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lí- tham gia vaøo caùc quan heä PL ñoàng thôøi töï chòu traùch nhieäm phaùp lí do caùc haønh vi ñoù. Naêng löïc haønh vi laø khaû naêng maø NN thöøa nhaän ñeå chuû theå thöïc hieän naêng löïc phaùp luaät. Ñoái vôùi coâng daân, naêng löïc phaùp luaät xuaát hieän khi ngöôøi ñoù sinh ra, coøn naêng löïc haønh vi chæ xuaát hieän trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh( ñaït ñoä tuoûi, ñuû caùc ñieàu kieän veà lí trí) tuyø theo tính chaát vaø ñaëc ñieåm cuûa QHXH maø PL ñieàu chænh. Naêng löïc phaùp luaät vaø naêng löïc haønh vi cuûa phaùp nhaân xuaát hieän cuøng moät luùc khi phaùp nhaân ra ñôøi. Naêng löïc chuû theå laø hình thöùc phaùp lí theå hieän ñòa vò cuûa caù nhaân vaø toå chöùc tong caùc QHXH do PL ñ/c. * Caùc loaïi chuû theå QHPL XHCN: - Chuû theå laø caù nhaân goàm coù: Coâng daân, ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø ngöôøi khoâng quoác tòch. Coâng daân laø loaïi chuû theå caù nhaân phoå bieán vaø chuû yeáu cuûa caùc QHPL. Coâng daân VN laø chuû theå cuûa QHPL khi theo quy ñònh cuûa PL hoï coù naêng löïc chuû theå. Coâng daân laø chuû theå haàu heát caùc ngaønh luaät. Tuy nhieân, ñeå trôû thaønh chuû theå cuûa moät nhoùm QHPL nhaát ñònh, coâng daân phaûi ñaùp öùng caùc ñieàu kieän khaùc nhau ñaëc tröng cho nhoùm quan heä ñoù. VD: QHPL hình söï ñoøi hoûi coâng daân phaûi ôû tuoåi töø 16. Ngöôøi NN vaø ngöôøi khoâng quoác tòch coù theû trôû thaønh chuû theå QHPL theo caùc ñieàu kieän aùp duïng ñoái vôùi coâng daân VN. Tuy nhieân trong moät soá lónh vöïc nhaát ñònh, naêng löïc chuû theå cuûa hoï bò haïnh cheá. - Phaùp nhaân: laø toå chöùc ñöôïc NN thöøa nhaän laø chuû theå cuûa QHPL. Phaùp nhaân ñöôïc taïo neân bôûi 1 nhoùm ngöôøi, ñöôïc trao nhöõng quyeàn vaø nghóa vuï ñöôïc giaû ñònh hoaït ñoäng nhö 1 thöïc theå caù nhaân. Trong ñôøi soáng phaùp lí, kinh teá phaùp nhaân ñoùng vai troø khaù quan troïng. Cheá ñònh phaùp nhaân laø hình thöùc phaùp lí chuû yeáu cuûa caùc hoaït ñoäng chung maø con ngöôøi tieán haønh: Kinh doanh, quaûn lí; hoaït ñoäng coâng ích; hoaït ñoäng nghieân cöùu ......Moät toå chöùc ñeå coù tö caùch phaùp nhaân caàn coù nhöõng ñieàu kieän sau: Ñöôïc NN cho pheùp thaønh laäp- ñaêng kyù hoaëc coâng nhaän; coù cô caáu toå chöùc chaët cheõ; coù taøi saûn rieâng ñoäc laäp ñeå thöïc hieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï taøi saûn cuûa mình; phaûi coù quyeàn nhaân danh mình tieán haønh caùc hoaït ñoäng( keå caû hoaït ñoäng toá tuïng) vaø chòu traùch nhieäm veà haäu quaû phaùt sinh töø nhöõng haønh ñoäng ñoù. - Chuû theå NN: laø chuû theå ñaëc bieât cuûa QHPL theå hieän ôû choã NN laø chuû theå quyeàn löïc chính trò cuûa toaøn XH, laø chuû sôû höõu lôùn nhaát trong toaøn XH. Vì vaäy NN XHCN laø chuû theå cuûa caùc QHXH quan troïng nhö: QH sôû höõu NN, QH thueá, QH haønh chính.... * Caùc ñieàu kieän ñeå trôû thaønh chuû theå: ( ñk phaùt sinh, t/ñoåi, chaám döùt QHPL) - Coù caùc QPPL. - Chuû theå coù naêng löïc PL vaø naêng löïc haønh vi. - Söï kieän phaùp lí: laø nhöõng söï kieän xaûy ra trong ñôøi soáng haøng ngaøy maø söï toàn taïi cuûa noù ñöôïc PL gaén vôùi vieäc laøm phaùt sinh, t/ñoåi hay chaám döùt QHPL. 2- Noäi dung. Noäi dung QHPL laø quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lí cuûa caùc chuû theå. Quyeàn vaø nghóa vuï laø nhöõng hình thöùc phaùp lí maø NN taùc ñoäng ñeán haønh vi cuûa con ngöôøi ñeå ñieàu chænh caùc QHXH. a. Quyeàn chuû theå: laø khaû naêng xöû söï cuûa chuû theå maø PL cho pheùp. Chuû theå coù theå löïa choïn giöõa caùch xöû söï ñoù vôùi vieäc khoâng xöû söï. Quyeàn chuû theå coù nhöõng ñaëc tính sau: - Khaû naêng chuû theå ñöôïc thöïc hieän haønh vi trong khuoân khoå do PL ñònh saün. - Khaû naêng chuû theå ñöôïc yeâu caàu chuû theå beân kia cuøng tham gia QHPL thöïc hieän n/vuï cuûa hoï. - Yeâu caàu cô quan NNcoù thaåm quyeàn thöïc hieân cöôõng cheá ñoái vôùi beân kia ñeå hoï thöïc hieän nghóa vuï trong tröôøng hôïp quyeàn chuû theå cuûa mình bò vi phaïm bôûi beân ñoù. b. Nghóa vuï phaùp lí: nghóa vuï phaùp lí trong QHPL laø caùch xöû söï baét buoäc ñöôïc xaùc ñònh tröôùc maø moät beân phaûi thöïc hieän nhaèm ñaùp öùng vieäc thöïc hieän quyeàn chuû theå cuûa beân kia. Nghóa vuï phaùp lí ñöôïc theå hieän döôùi 2 hình thöùc: Moät laø baét buoäc phaûi thöïc hieän moät haønh ñoäng nhaát ñònh, hai laø baét buoäc kieàm cheá khoâng ñöôïc thöïc hieän moät haønh ñoäng nhaát ñònh. Nghóa vuï phaùp lí coøn hình thöùc nöõa laø baét buoäc phaûi chòu traùch nhieäm khi khoâng thöïc hieän caùc xöû söï baét buoäc ôû 2 hình thöùc keå treân. 3 Khaùch theå: Khaùch theå quan heä PL laø nhöõng lôïi ích vaät chaát , chính trò, tinh thaàn maø caùc coâng daân, toå chöùc mong muoán ñaït ñöôïc nhaèm thoaû maõn caùc nhu caàu cuûa mình khi tham gia vaøo caùc QHPL. Caàn phaân bieät khaùch theå cuûa QHPL vôùi ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa PL laø caùc QHXH maø PL höôùng tôùi. Khaùch theå QHPL phaûn aùnh lôïi ích cuûa chuû theå. Do vaäy söï quan taâm cuûa chuû theå ñeán khaùch theå laø nhaân toá thuùc ñaåy söï phaùt sinh, toàn taïi hay chaám döùt caùc quan heä phaùp luaät. Caâu 22: Söï kieän phaùp lí: - Khaùi nieäm: laø nhöõng söï kieän thöïc teá maø söï xuaát hieän hay maát ñi cuûa chuùng ñöôïc gaén lieàn vôùi vieäc hình thaønh, thay ñoåi hoaëc chaám döùt 1 QHPL. - Phaân loaïi: Theo tieâu chuaån yù chí - Söï kieän phaùp lí ñöôïc chia thaønh söï bieán vaø haønh vi: + Söï bieán: laø nhöõng hieän töôïng töï nhieân maø trong nhöõng tröôøng hôïp nhaát ñònh, PL gaén vieäc xuaát hieän cuûa chuùng vôùi söï hình thaønh ôû caùc chuû theå quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lí.( thieân tai, ñòch hoaï). + Haønh vi: ( haønh ñoäng hoaëc khoâng haønh ñoäng) laø nhöõng söï kieän xaûy ra theo yù chí cuûa con ngöôøi, laø hình thöùc bieåu thò yù chí cuûa chuû theå PL. Haønh ñoäng laø caùch xöû söï chuû ñoäng coøn khoàng haønh ñoäng laø caùch xöû söï thuï ñoäng cuûa chuû theå. Haønh vi ñöôïc chia thaønh haønh vi hôïp phaùp vaø haønh vi baát hôïp phaùp. Söï kieän phaùp lí coøn coùa theå ñöôïc phaân thaønh : Söï kieän phaùp lí khaúng ñònh vaø söï kieän phaùp lí phuû ñònh. + Söï kieän phaùp lí khaúng ñònh laø söï kieän maø söï xuaát hieän cuûa chuùng ñöôïc PL gaén vôùi nhöõng haäu quaû phaùp lí. + Söï kieän phaùp lí phuû ñònh: laø söï kieän maø söï vaéng maët cuûa noù ñöôïc PL gaén vôùi caùc haäu quaû phaùp lí. Söï phaân loaïi naøy chæ laø töông ñoái. Caâu 23: khaùi nieäm vaø nhöõng hình thöùc thöïc hieän PL. Khaùi nieäm._.